Skip to main content

Full text of "Mythologiae Christianae, sive, Virtutum & vitiorum vitae humanae imaginum libri tres"

See other formats


(■'  '* 


:^ 


^r^' 


^^^ 


0M 


■ 


B 


f 


^ 


V 


-~9 

i^ 

jSto^^ 

pr   1  iiiiiiiiiiiiiiiii 

PI^OO^^CA^ 

pjstiaN^ 


JiITR£5 


^i:i^Tc5 


^^^^52^^ 


||wwvi  ^B^/^:^^  ^:^''^^'^ I  BBONWViSI 


''"''"''■''"""1""  rl 


Pfalm.yy.verfs, 

Aperiam.inparabolis os meum :  loquaj 

snigmata  ab  initio, 
QuaE  audivimiis ,  &  cognovimus  ea,  & 

patres  noftri  narraverunt  nobis:   \ 
Vt  non  occultentur  a  filiiseorumin  gc 

neratioiiealtera. 


GEOB 


GEORGIVS    ACACIVS 
ENENKELIVS,BARO    H  O- 

HENECeruS,SUO     lOHAN. 
ni  Valentino  Andrcx  ralutem. 

P.  C.  Mythologhm  Tuam 
Chriftiaiiam  five  Apologos» 
quGsad  me  nuper,dod:ipme 
Vommcloh.  Valentinc  ^mifi- 
^fitjegi,  &  magna  cum  ammi 
mei  Voluptate  Ugt,  Navt  etfi  res  maxime 
ferioi  agant  .contineantque ,  inventionis  ta^ 
rnen  novitas.  &  traciationis  clegamia,  quic^ 
qmd  in  hisajperum  autmoleftu.morihusnO' 
'flris lemre ,  imogratum  infapcracceptum^ 
efficere ,  &fic  utile  dtiict  mifcentes ,  emne 
pHndumtuliffe  videntur.  Itaque  quodtne-. 
cum  illos  commmiicare  volutfii.gratiasqui  - 
dm  ago  permagnas ;  majores  vero  midio  ha- 
beho,fi>quod  'jtiredebes,  ommbus  hoc,  &pu^ 
hiice  tmpertiri  voiueris,  Ouod ut  non  rogo 
tantum.fedhortor  quoque,  &yfe  licetyim- 
peroy  ita  invidid  offenfionisque  quamfuh  ve^ 
rer:  vtderis  yfecurum  effe  juhco.  Nec  enim 
video^qnod  in  bisfit,  quod  honos  &fapientes 
A  1  offen- 


Hk 


Epi^stola. 
^fenderepopt,  qtit  velad  fenon  fertlnm 
.qu£  dictmturyvelji  p.erthietit.grate  acciptp 
,da  inteWtgent.  Nam  M  nullm  ftbi  erroris 
peccative  confcmn  effe.frima  perfedion 
Uiis  efl :  ita^rrorcs  fuosagnofcere,  oftender 
temque  iJlos  henigne  audire,  pnoxima  illi,C 
prdctpue.homine  dignavtrtusefl.  Quodfi  qt 
aliterergahdsc  comparatiaffe^ive  erut  ^  hi 
rum  tupart£nhadfi  tandemveritate.cogen 
te  reverfam ,  prmihus  acc^Jfuram ,  reliqui 
fusquedeque  habendos ,  tanti  certe  nonfi 
tciendosyUtin  illoru  grmam  tanto  bonoren 
publicam  privarevelis,!putMo,  inter  prim 
€nimy  qUA  ingenus  humanum  utiliter  conf 
funtur  ierrorum  vitiorumque  eiusya  quibt 
jomnis  mbismalieft  miferiA  origo ,  dete^i 
atque  increpatto  eft,A  quibus  ut  liberari  Vi 
snaxime  expedityita  noffeillayaif-jquampen 
tiftme  f^ditatem  perniciemque  iUorumci 
gnitam  habere  neceffarium  eft.  Ouod  qtii 
fernos  ipfos prdftare.in  diffutit.efty  cumi< 
faciei  noftr£mACulasftn.ejp.eculo  &monit(! 
re^fic  animimvosfin£  tndtjce  liberoexa^oc 
tion  percipiamm ,  operapretium  eftthaberi, 
qui  nobisfubtndetUa  ingerantt&vel  blandi 
wel,fir(spoftHkt,aJ^€riHf,mor4^(iHS!ltie£x 

r 


Ep  rsTotA. 
prohrenty  id' qiiod  ema  invereratos  maxime 
errores  maxime  necejfarium  e[i :  imprimisfp 
fublicifmt^&  radices  altm  egerunt\  cjuos 
tanto  fortim  ,  lihrtmiue  ^ggredi  opor-> 
tet ,  quant(r  au^oritatis  &  excufattonis 
flus  habent.  Aduiattoni  equtdem  facile 
pAteintis  ,  &  qui  nos  bonos  dtcit^  qu,i  erro^ 
res&  vitia  naflra  defendit,  aut  etiaju  pro> 
vlrtutibus  commendat,  pronis  auribusandi^ 
mus.  Scdhi  omnes  ipfis  penevttris  amplttts 
nobis  noc£nt^nec  alrud  agunt  ^  quam  firp  en^ 

.  tem  impellas,  aut  febri  ^fiuante  tpfaiiue  yr^ 
fcera  torrente  ,  laborayiti  Vinum  &  fimiiia 
p orrigas.  Vtileitaque efi,  hahere  quam  piw-- 
rinws ,  qat  nosinprdceps^ruenteis  rettneanr^ 
qtnknaxiis deh<yrfentur\.  qifiadverjmvitfar, 
eworesquenofiros  omm  cmn  impctu^toti^.W" 
ribus ,  idque-variis  arttbus  &armupugnenir^ 
&,finihtlaliud, moram  imictant, &adp<C'' 
nitendum  jpaciiim  Uxamentum^^  minifiret. 
Oupd  cum  Tu  his  Apologis  ,fummoab  in^ 
geuo  &mente,  meotudiciOy^profe^is,egre'^ 
gie  prafiare  pofis  :non  piito  fore,quinon  uti^ 
lipma^  &  veripma  h£c  itidrcaturus,  & gra^ 

4pproindeanimo  fufcepturusfit,  Etiam  tgi- 

fur  teatque  etuin  rogo^obveftor,  obfecroytit 

^     3  tfia^ 


E  P  I  S  T  O  L  A.  r 

ypri-r 


i(lA,&ipupr&terea.  hum  generis  hiihes,pri\ 
mo  qtiog^  tefnpore  in  publicu  emittas)nthi 
ventus  vel  vulgiiudicia,velimproborutnca- 
lumnias.  llU  enimyqui  eft  ipfa  veritasy  yeri 
tatis  prdconem  tuebitur  :  &  quantum  ill 
frement,  tantum  boni  tefublevabunt,  Nihi 
quippein  his  ejfe puto.quodiurequisquamre 
■prehenderepopt :  nifi  qui  ingeniifui  perver 
fitatem  palam  ia^arey&  errores  tam  fuos 
quam  aliorum  perfummafn  impudentiam 
^r^  improbitatem  defendere audebit.  Ouo 
floccifaciamiis.&Chriftum  ducemmhii  re 
JpeStantes  aut  trepidantes,fecutt,non  cure 
mus ,  qmdfaciat nobis  homo,  Tu  igitur  >  vi 
pptime, 

QuibusYale,  &  nietui  amantemporro  aritA 
£x  Goldeccio  meofcriptum^die  iS.  O^ok 
Anno  I  6 1 8. 


lUu 


Illujiri  &  GeneroJo*vtro  y 
B.GEORGIO  ACACIO  'ENEN-^ 

KELIO.LIBERO  BA^ONIHO' 

H  E  NLCC  lO,  GOLDECCll 

DomtnOi^c.  Domtno  Juoomm 

obfir^antta  colendo , 

SP.  C.  Vt  elegantidimajitapr.Tclara 
.&  cordata  funt,  IlliTlUis  Bai-o,Dv- 
inine  generofe,  qu^  ad  me  perfcripfi- 
fti.  Nam  qusemajor  hoc  recondito  fe-  ■ 
culojingenuitas  e(le  poteft,quam  faten, 
rebus  noftns  plurima  deelle  ?  quod  ma- 
jUsmeritunr»,qjiam5Cuiiddatum,monc- 
re  polfe  errantes,  aut  liberius  etiam,  il  o- 
pus  {itsftnnulare  ?  Hoc  tamen  anum  do- 
leojibs  iemihijOommesCuivixdenega- 
realiquidbcet,eam  provinciamjnoniu- 
pra  animum,  fed  longe  fupra  ingenium, 
tottlLiridisveibis  imponbut  qiiodaba- 
liis  expedandum  miiii  erat  .in  alios  id 
ipfe  auderem  j  quin  imo  Te  ludicrum 
hoccemeumjquodinpaucorum  amico- 
rum  privatam  voiuptatemmihi  excidit, 
inpublicumtot  judiciorum  confiiclum 
A     4  pro» 


propellere   Nam  dum  mccuni  hinc  jil 
-diciaiT^Taum  yfcclquodriimis  liberak 
iiiecuo;illinc  malevoloru  {upercilium 
quodacquoilliberaIius,rufpicor,  Confli 
Aantui":?  &  literarum  apud  me  inopia  ac 
cedit  5  non  defunt  fane :,  quae  retardare  & 
diftrahere  vel  debeant.vel  poiIint.Pare( 
tamen,  ne  in  pietatem ,  integritatem  5< 
eruditionemTuam  fim  injuriusi  non  au 
temiine  literisTuis,  politiflimis  juxts 
&  Chriftianis,  ut  tum  argumentaTu, 
diihcilibusopponamjtum  meumobfe 
c^uiam  apquioribus  excufem.  Irado  ita« 
(Qae  hancTibi,GenerofeDomine,My- 
thologiam  meam ,  quam  ficut  Tu  tanta 
Jaudis  virjferena  8c  candida  menteex 
£epilli,ita  ego  ab  omni  livore, onmiqud 
3fiigrofa4eahenim  eire> cum  Deo  teftor, 
Tibifiplaceat,fique  hidosfaciat,quoc 
per  hifum  (Px:  fuccifiva  mea  depropera- 
tum  eO:,fapra  fpem  fuam  beatum  eritj 
&  tiiorofum  Le(fi:orem  tamdevicatumj 
quamnon  offenfum  volucrit.  Chriftusi 
nos  regatyUtvelferio,  vehfnd  nemofe- 
xu^  lacris  ladicrisipfum  exprimamus: 

inii- 


{ 


DEDrCATIO.  ' 

iniTnuemirsquehominibus  tale  quicf  nr- 
hil  cogitantibus  :quem  T.  G.  porro  prO'- 
pitium  exoro.  Vale  in  eodem  ^  G.  Baroj, 
6c  per  iniima  Chriftianorum'  enitere^. 
Vaihinga?>  i  Januari  Anno  i  ^  i  ^ «. 

r.  G.  T. 

Eumiitter  coUnsy 
ioh»Vaieatiims  Andreae;. 


A    /  SAL- 


t 

SALVE,   C  HRISTIANE 

L    E     C    T    O    R. 

Vtcun^ue  res  humanas  auftfunt  ^el 
examtriarey^^ef emendtire^nA  tUtho^ 
mme  altqmdmajs*«  ^tdeturaggrep\ 
J?.  Numut  fUudnon  eji.ntjt  ntgemt 
per  infintta  rertim  KierjTtttj  ^  ^ert- 
tati«  figactt(«t€it?Ads^2  ^4'*'"' 3  ttit  hoc  antmum 
^t«lt  non  ad  clarnores  tantunt  tumultuanos  obtu- 
ratum  tjed  miKos  ettam ,  tmo  CAdcs  ohl?inatum, 
QuAtqwdem  fors  mortaltum  tantoeji  trfelictor, 
e^uanto  nos  duritti  exerc  entpuilicierroreSy<fui£>iM 
dum  cuncforum  (^  tng€n:a  f^^tres  defr^^turztf 
nthtl  tam potfrf  audacu'um(^ temeranum  ex- 
cogitart.,qua  treaut  of^lcjr^t  ad^erftm.  Nec  entm 
^f/Han-efis  uUa  tn^aluitt  ^««/Tyrannis  excre- 
^tt^aut  Ba.vba.vies  eyr^erjtt.,  sfuin  Utides (ho^  cum 
tnnocentijitrnorum  aut  tnfamtayautfrage  tn^s^e^ 
nertt.  Wnc mtrari  hn udraro  conttngttjt-nde  tUa 
£enercforifi  antmt  \)elutt  ^to/entta  efet,<jfua  h^ud 
pauc/  tn  rr.edtt'^  pertculorum  extrcit:h<s  ■,  ^erttm 
honumcf^  prfften  ,  (^  exprohrare  aierrHnttbti^ 
cActtatem  yfmulacpro^vcc^^re  hgfit^tntcs  ad  mC' 
hora  attderent.  Nam  f  tdV\\i\o£o  )h'\X  trthtta' 
nit^^-'uit{s  lumtne adexa^^ioyemrerum^  morum" 
(^ue  t7Tfpx.3.'onem  admit^amur .,  ojtaderpquecotif' 
tempia/tonerr/  altos  aficere^ahos  con^^tncerepojje 
faetleconfdamtff  ;f*imen  ^mdea  nos  fnfummit 

rerHtn 


i 

n 


A  D       L  £  C  T  O  Jl  E  M. 

rerumfafitgtU  definr^tt.nec  fane  ab  humAnu  JH- 
bulis  in^umata  rzon  efi ,  nuno[uam  hanc  laudern 
cum  dtgnttate  tuetur.  rnde ad Chriiiiauam  Re- 
ligioncm /act/e  de^ol^tmur  ^  ut  hoc  tnufiTAtum 
robur  et  gratum  referamM.cuju^  Vrtnceps  lefus 
Chriftus,  omni^-  Ferttatn  -^  Bonttatis  Cor^artu* 
fuos ,  memhra  ^ arttculos  tta  agat,regat^ue ,  ne 
unejuam  tn  hts  yanttatum^.pr<tfiigtaruni<juetene- 
hris  facra  Ecclefi£Comp,tges  obdorm tfc utf^el tm- 
mor  tatur.lt  a  entm  Euangeltum  Chrtfit  omnes  ho- 
tntnum  ordtnes^fiudia,  mores,  laboresque  tncla- 
mat^ut  Tyrannos pungatthAreticos  turl>et,E^icu~ 
reos  rodittySopht/iai  f>udefactat,  Vanos  rtdeat.dif 
folutos  corrtpiat,omnes  tnttme  tangaty  c^utce^ufd 
unt^erft*f  fjt  mundtn  opponat.  Euang!-  Iti  cjuip- 
pe  ea  efi  SapienttA  aciestOiuA  acumen  rattonu  hu- 
*rnan<t  non  hef^etet  tantum  tfed  plane  diffecet :  ts 
Fortitud:n}4  chalyhsy^ui^jud  Matw-a  habet  ada^ 
'  manttna  ^faetle  perfitngat ,  ut  omntno  cruic^^utd 
in^i^a  Orbis  nofier  unt^erfiis  habet.et  unt  afcn- 
hamiu.Cdi.ter'i*77i  tn  eo  ^altde reluclatur  Mundus, 
■ejuod  Vires  tr/ibectllttati ,  Hypocrtfn  ptetatt.faL 
lactas fimp'c:tattf^erba  cpert ^confue: udtnes  le- 
gtbm^  gicfki  yerho  Det  oppontti  qutbu4cum  fuos 
tnfide  ^el  fr^ttute  pottt«s  rettnetjtum  relu^.m- 
tes  ^artit  tmpofiurtscohercet^  utmtrart  denuc  It- 
heai,o[ut  u>iquam  Verttatt  h/scere/tcuertt.  Ouot 
entm  fidtltum  tefitumpriortbtts^fed  C^  recentto- 
rtbsa  ficults  myrtades  tn  hac  boatt  cuufji,  pu^na 
nccubuerinttreftrre  qutdopu*  efi.cum  Dux  tpfifi- 
^     6  ^ejw 


A  D       L  E   C  T  O  R  E  M  F 

^e  fapremu*  Imferator  lefu  s  honi  fuli  Itcf  nomrn^  ^ 
tr:tt:r€77iptutjlt  /  «^/^»/*^  tt  id^  glortoferefufcttA'  ' 
ttt*  fuciHmienda  ^tctt  ^factie  hoc paradoxum  no  .k  y 
ifuexplicii^ify^jut ijpftendfj (^puttend<tChr/Jtta-%  k 
Kt  orrtncm  loi^ju-f  ferrd  fthtrlttafem  ,  tmportttM/tU  t 
fatemc^Jint  ^ili^uando J^upertttitrt.   Hac  taitu  c&^ 
gttiifttt,  cum  multit  ab  hitu  annti  tnterjwvent/ei 
anfmtAjfu^  at<^(te  errore^t/incula  mfhthumana- 
rum  Coiifuetudinum  ojuattdtegra^fora  eJfe-iatofHt 
mox  fordtre  inctperenty  non  deftftt  qutdem  relt*' 
^andt  fubtnde  conjtttiypdjpes  ahjtctend*  tantft 
molis^  tdenttdemdejiftutt,  ejucd(^  tngengummi 
bt  (^  ^tres  Detts  negajjet  iK^je^ut  eodemmecutn 
tarcere  d€/*nehantur,piane  acquieferent.  Acce 
debat  ViOVt{\vi\%C\s.n^\2^mrt^trenttai  quo  omnttt 
nojtra  dt  Itiia  oh^^U^untury.  tum  beatt  nojiri  fecu- 
it  fam^i  c^uarehciuUcunilis  anteferfttr-^  denK^tie 
smmtnenttj  ludtctt  expeffattcadtjuodomnta  no- 
^ra  tntrfrata mertto  defertmus.  SuJJ>icahar, Rc- 
li2Xofi\^fnceritar€m  humani^  ratfontbta  dtlutf 
at  cohtbebaf  AntiJittumConftentia  :  Politiafr^- 
iltfudtnem  mmta  <^uorundam  Itcenttacui-^arti 
at  dtjfuadtbat  Regentittm humanit as\  Erudirio- 
Strs  complexum  ejfe  fama  ar^icrem  \at  occurre- 
4>a»t  ^olun^tnum  Jirues  .  Morum  conjitetudinef 
Kimi um  excufitiu-^at  rettnebat  tot  Atatum  htjio" 
tta     Jtaa^ue  non  poteramnonfmcenfre  mihtjcuf 
(um  Naturammiti  coK^entret ,  ^ reri*  ^olupta^ 
tem  tpfe  miht  inepta  <^uadam  amarttudtne  pey- 
3fft/fc€remi  ViSierem  p»ttfti  ndeai  regulas,  ^uai  U" 


I»  A         r 

/m  diufurn$*t  $am  apprchajfet ,  ^  ojum  dili^efr^ 

ftJStma  humam  cerebrr  tndagatta  pofi  fot  expert^ 

,  i^enfa  nobUQ^ tuft^tmadt^factUrnas  reltoiutJZ 

Jet.  Interea  tfitne»  ut  me  prttts  i>.udtremi  ^ pro- 

derem ,  detn  ^e[  mthf  'pjt ,  Sjel  prudenttorrsm 

eorrigendum  traderem ,  quAdam  tnternarum  rf- 

gftattonum  tn  chnrtas  ccnjtcere  ^t/um ,  ^  cum 

ftauctJStmw  admodum  ex  famtitartim  canferre. 

[i,  quod  tngenuorum  efi  ,  altqua  fmproha.runtr 

nonnuUa  probarunt  >  relte^ua  altU  dtjudicanda^ 

I   relitjuerunt  -yjed  jut  haudfuert  eadem  tngentt  4- 

auitate.  Quidentm Deuvtimmortalem^  contra 

f   haud  dtcam  expe&aftonem , /ed  mentem  ^  ani  - 

•    ntum  meum  nonefi  efjufux^ry  uft  f  «<«  apttd me  ^et 

<  iignota,  ^el  duhta  erant/nultorum  imptetoij  im- 

■■   prohifof  y  ^  tmperifta^  tam  m:ht  ftane  ac  cum 

(   /fupore  meo  ccnfifermt  ?  cum  altt  ad  Luthert^i- 

V  rt  San^iJ^imty  injurtam  referrent  .ficfuu  ret^ui" 

:•  reret  '^trum  bonum  ,  ^  argutiarum  tmpatten- 

.(  tem  :  Alii ,  turbari  Rempublicam  y  clamarenttj^ 

t'  ^ermana  integritas  re^&cetur :  Alif,  exptUi  Itte' 

()  ras ,  nugarentur.Ji  mtnut  ejfet  Itferonum :  Altit 

tfia  calumniarenfur ,  comjutjitif  ad  td  odtojif- 

^mie  fitulis.    Hi^e^uidemtn  mentem  ^eneretcf 

^orfij^tmi  A.hleftt  ,  ejuof  nthtl  pofitts  Jitmula- 

VI f ,  ojuam  reiit  conjcta  mens  ^  confra  tam  tm^ 

iudentet  ^  tmpartunos  tmpofores ,  efut  nun- 

\uam  credunfur  »c4<ju€  adeo  perntctoji  in  Rem^ 

^ubltcam  antmtyntji W^tculum  ^uid  tn  ipjif  re" 

^ihendafur.    Tttm  pUne  tmpofentes  tfa  effer" 

-rf     7  Sgefcunfp 


' 


Ad     Lectorem. 

%ejcunt ,  ut  factfe ,  quod  reliquum  eji  >  'tmj>te 
tittis  myfienum  prodiint.     Videoi  eos  pro  c<s,re 
fnonm  j  rttu  ,  Jyllaba  non  altter  ,  quavn  pro  a 
rts  ^  focis  dtmtcarjtesy  donec  paul^ttm  denu\ 
dati  j  rtfn^  ^ fui?uU  ijufgt  fiant .  Id  ^ero^cfuar. 
foffunt-,  ca^ent  leontnts  peUibtu  tndutt ,  ne  pau\ 
ctores  haheant ,  quos  rudttta  terreat .      Ego  ta 
men  ,  qi*od  nunq-^am  Itterarfum  iheatrum  d\ 
mmo  arrtderet  ,  factle  »ie  fum  paffm  fiena  t 
ttct ,  pojhaquam  cum  So.r^te  ^rffophanis  nt> 
^es  coram  conflanter  f^e^a^i  ,   'uef ,  5-«!?^  «:j 
magis  decet  ,  cum  Chnf^o  meo  ad  tot  puttd\ 
mendacta  obmutui^    Eant  illt  ,  ac  Deo  f  ^fut 
^ue  confctenttis  purgeytt .      Eant  ,  ^  fuasm\ 
cjuereloi  reforlteant.     Ea»t ,  ^  tot  fpeciatoruA 
tot  auditorum  ocufot ,  auresjue  obturent.  Mt, 
'Vero  exi_^uum  ftt  ,   k^l>u/ff;  tratos  ,    quos  nuii 
con^iatos  habeo ,  no^a  quod  ad  meas  nugas  quti 
^uam  mortaftum  fU  ex  tmtnandta  ,  qtt^  nec  i| 
rudtiionem  ,   mc  rerum  ufum  ufio  modo  retk 
dent  ,  fed  quod  non  ea  ,    qux  reprehendt  fact\ 
poffunt  ,  ftilus  ,  mechodus  ,  invenHo  ,   &ii 
Vtrum  Chnft'  exemplar  ,   vox  ,  atque  Civl 
contumeftofe  afj  tts  habtta  fitnt  ,  ^  txdtfat 
qtfA  tamen   mtr<*  ioquacttate  omntbtis  faf>u 
fuis  obducunt.     Exinde  decretum  erat  ,  of?ttt^ 
fcere  ,  ^  abolere  meas  antmad\}erfones  ,  qu 
^  immaturA  ntmts  effnt ,  ^  mintfe  eiaboy 
ta  y   tafesjue  omntno ,  qu^t  etjam  lonts  corcoL  \  "* 
tts^e  naufeam  facere  poffent ,     Qui  entm  dJk   '*' 

muii  "'^^ 


Ad     Lectorem. 

mulem  meam  rerum  omntum  tgnDrantiayi^ ,  cutn 
)fn  hoc  fGrmofijitmo  Dt^/n^machin^amph/thea- 
l^fo-m noytienclataroi  rerum  poji/deam  ,  cum  mei 
ignartic  oberrem ,  cum  '^tx  t/tules  tot  hom/nt  con- 
cejfarum  /c/enf/arttm  /njpexer/m  ?  Sed  exc/de" 
runttamen  abqua^  nefc/o  an^ig/iant/, an /iJm' 
niantt  yUteJi  taltum  met^  negleflt€i ,  ac ,  <^uod 
mtrerii ,  repertt  funt  ,  ojut  exteir/foranea^  cum 
Mundo  ^elttattones  tntuerentur  ^  homines  na- 
"!  taltum  fplendore  ,fun-9-tonum  amplttudtne^  Itte^ 
'l  raruvt  excellentta ,  morum  tntegrttate  plan/f^i^ 
me  tUuJlreSi  cjuorum  A<ju/iat/y  omnt  It^ore  amoto, 
"j  bentgne  me  audtre ,  candide  tnterpretart ,  ^  efji- 
'  ^  cac/Js/me  conjblar/-,  eji  S>ffum.  Numerare  poJJem 
n  Vrcceres  generoJiJ^/mos.Theologos  rel/gtoj/f/mos, 
'  \  Voltffcos  ccn/c/entfJ?/mos  j  Erudttos  acuf/J^/mojy 
'"^  «lUiytii  ioAcChrtfft  tmttatto  dgna  ^ifa  f/?,  qux 
"  multorum pe^ortbtu  tmpr/meretur ,  ntfi  mihtu- 
■ '',  ntce  tlte  Arrhetjptis^ChrtJjtu^adpudefactendos  ir^ 
'^  rtfores  fufficeret^  Laudandtt4tameneJ}Detf4,cu* 
'['  jtt«  Sptrtttti  ^ertt4  contra  mendac/tj  certtm  contra 
^\  Sfert/gtnis^  fol/dtes  contra  luhrtc/tatis  Sptr/tum 
•"'  ferpetuo  d/m/cat.^  has Jihtjedes  el/g/t-,  jua  et/a 
;"',  tn^/d/&Mund/  oppon/ poji/nt  Eos  nob/s  ut  fer^^ety 
'*'  Mugeate^^^orandud  de^ote  ej}i nedumfalftm  nobt- 
''"^  Ittatem  admtramur  yftftam  reltgtonem  re^erc 
f'^  mury  tnhuman/tPol/t/A /er^/mttSi^ ^an/J?/mit 
"'*  Itteratura  /mhu/mur ,  eos  perdam/46,  qut  j^erum 
i  ^fftmarum  taudatfji/maruma[ue  dtgn/tatem 
^T  4it<fue  decus  nobf^  Jirta  confer^ant.  Namut  t» 
"•^^■niHltu  a^eterttm  ^trtute  *ta4  nojira  defci^tt, 

ita 

m 


.^ifa  hoe  nomine  dtjjiciltor  (fl^  tfuod  mire  flyi pL\  \ 
*£t ,  kS  tUuflrta  majort^m  tn^enta  quam  infs 

Jioj^tme  ArnuUtur..    Vnde  multa  nobu  ^  mul 

jos  fA!9ta  obtrudtt ,  cjut  >  f  appendantur  ,  ato 

^mos  pojiit  Democrttt  dtcere  itam  parum  ad  pon 
dera  prt/ct  Ai^t  factunt,  ^t^ut  jurare  illos  at4\ 
dtasynthtlfe  efe^el faniittttfhel  aqutits  ,  ^eltn 

geniojittf,  St  cerebrt  monumenta  tntueari*,  md\ 
iem  habsnt  congefld ,  ftd  emerfua  terrA :  Si  mel 
res  j  multum  t^btque  tttulorum  CT  cdremontM 
rttm  ,  cordu  nthtl ;  St  reltgtonem  ,  ^erbis  nihA 

fan^iiu  ,  opere  nthtl  ^<jue  prophanum  j  cjuale. 
ad  ^t^um  depinxtt  Vir  dt^tno  z.eloy  ^  pia  fi 
Itdajue  Itteratura  Re^erendus  ,  lohann.  Arn 
dK«ifd  ob^  id  hauddignejCiutn  imo  Mundocon 
dtgne  habittu  j  quales  oltm  exercuit  D.  lacobu 
Andre^ ,  ^ir  fua  ^tate  in^i^tj^imtes  >  fed  perit, 
de  a.b  hoflibut  ^  fiatribui  tniqutfime  habtttti 
^uaUs  lUt  Sanffuf  Heros  ^  Lutheru* ,  efl  expet 
tM*  ,  omntttm  monflrorum  domitor  ,  Jed  tn  k 
maxime  anheUnr.  Hdc  enim  demum  luHa  mti 
^ttme  Herculea  eftf  cum  opttmay  fmpltciJStm< 
reHttJ^tmaque  ab  iit 3  ubi  mtntme  expeilabasyd 
torquentur :  ut  vir  pifUx  hitretictf*  i  ^/V*  probu^ 
rebelli*  :  ^tr  eruditiu ,  barbarnt  y  ^tr  candidu 

fatuiu  audtatj  (^f  hif  nomtnum  terricuUmei 
tis  'Kiulga  imponatur  y  quo  i*  incompoflto  cUmi 
re  ^  Jirepttu  feje  opponat.  Qui  integrit  ment 
dolor  nifl  a  Deo  ipfo  Spiritus  fortiori*  ajfUi 
Umatur,  ^  paHcorttm  alijuotf/ed  folide  bi 

mrm 


^  Ad    Lectorem. 

Vffrum  Applajtjiyit4  ^' hortamtn$hu4efue  mttige.^ 

tur  ,   arm*  abjicere ,  fugam  capejere  ,  Jpecm 

I  eltgere,  homtnthtue^ue  pUne  trajli  multu  per- 

y  Jitajtty  ^  fortsffnmos  ciuoi^ue  fenta^^tt.   Vscjue 

^  adeo  mtfirum  efl  ,  Mundum  medtcare ;  cuitu  fi 

\  tof  morhi  effent-,  tfuot  hffmines^  toCerahfle  tdjo- 

ji  rett  nec  certa  dejperationis  :  at  tn  eodem  homt- 

\  ne  tot fymptOTt^ata.  «[t^otidte  antmad^ertere  ,  ut 

.    nefctMi  jufd  ttlrtf  ne  dumfratri  credere  poJSity 

id^ero  efl  fertodeplorandum.  Kam  c^ua  fer^en- 

\  ftf?ima  /itnt ,  faciie  tepefcunt  ;  cjua  candtdifit- 

ma ,  obfufcantur  i  cfu^  limptdtj^tma,  turhantun 

r  efuit  fimpltcif^ima ,  permifcentur  Mundt  con' 

tagtone  ,  ejutt  nuUo  ettam  nofiro  fenjit  tnjjctt  y 

^,  ^ fetnftnuat.   Exempto  nobis  effe  poffunt  D.E" 

,^rafrnu4  ,  ^  Phtltp.  Melanchthon ,  dfuina  utt- 

^ue  ^  iUuflrta  t/igenta  ifed  mintf4  ad  Mundi 

tilus  \jhflinatA\  cum  tTifenm    D.  Luthert*t .,  ^ 

'Mi^an».BrenSitU'  cmnta  ptrflmgerent.  Itahodie 

\-fuu^utf  de  Mundo  tene  /perat,  ejutsejuis  Utttm 

wnguem  cedtt ,  jamfuj  partem  prodtdtf.   Nec  e- 

;  ntm  ^ulntss  uUum  peStoit  fucrato  tnfligere  po- 

'   *  tefl  i    nifl  UanditiM  S}el  promtf^iontbtu :  minA 

''     ^tagizjue  omnes ,  ^elut  tn  foltdo ,  refl/tunt.   Prti» 

'    ,  9at  autem  ^uosdam   hnbtre  pugna  forios ,  ne^ 

'    '  tum  ^iret  nobis  fubtnde  deflciunt  >    (^  fudor 

"^    ^ttrnis  Sfnrttut  robur  extcnuat  y  aiii  atc^ue  altk 

""" !  ^edintegrareeam  poflint.  (^o  certe  confllto  Oeus 

^'^  pftimtts flngulit  feculis  altquot  flmul  Athletas^ 

i;V  %citaS?ft  y  aut  fftccentfiriare  fpft  tn^tcem  pojZ 

5  ^* 


Ad    Lectorem. 

ftnt :  ^Uiniam  uni$*«  hcmfnii  nec  ejfe  ^ult ,  ne 
decet  ultrd  humanafActnora  prAfiare ,  ut  mem 
bra  nos  perpetuum  ,   nunquam  capita  agnofca 
*nu4 ,   eosdemque  in  ^ana^  terrd  pLtgas  dtfper 
Jic  ,  ut  undf^jue  Verttas  Cf  profiare  pofiit ,  ^ 
eundem  'ipirttu.m  admtrabtlt  con/en/u  probare 
Nei^tte  emrrr  uUiu  efi  terrA  angulttt  ,  ubt  Deu 
non'Jptret\  ne^  -nundta  uncjuam  tam  ertt  fj>t 
fti4  aut  denftt4 1  cjuem  trayfpirareC&Ucu^  afjL 
ttis  non  pcji(t.  Htnc  ^fdea^  tnrer  medtos  jirep 
rTs ,  filentes  j  tnter  duros    mites ;  tnter  fuperbo. 
humtles  ;  tnter  ebrtos  fobrtos;  tnter  Itbtdtnofo. 
cafios  ■-,  iK}ter_  a^aros  ,  liberales  j  pem  dsxerii 
sn  lupanartbtes  pndfcos  ,  tn  adytis  lenones  in 
terdum  reperirt  ,  tn  cauponis  jejunta  ,   tn  f 
ft»  Bncchanaita  habert  j  orare  prcph.tnos  ,  bL 
fphemare  Sacros  :    tssque  ad,eo  Chrtfius  ubtcj 
bontt4  efi  y   Mundu4  ftUfius  ubfciuc ;  ut  diffid\ 
re  Deo  num^uam  ,  fidere  Mundo  nuncjuam  /[ 
ceat .     Hac  apud  te  prdtftrt  Itbuft  ,  Chiiftia 
Lecflor  ,   ut  audires  ,   i^uibus  gradtbus  ad  h 
inufitatum  fribendt  gentu  per^enerim:'  Exc 
ta^tt  nemp^   duhitatto  ,   edocutt  expertentt, 
confirmafjtt  bonorum  confnfus  ;  fd  mox  €xc\ 
ptt  maU\io!entta  ,  trrita^tt  tmpudentta  ,  fe 
litt  rerum  h^manarit  contemptttt  i  tterum  e 
cavttgenerofiss  candor  y  cjui  tnter  medtos  Mi 
dt  turbtnes  hinc  inde  difperftss  inclama^it : 
ut  parerem  ,  hac  Mimtca  ,  pd  tnnoxta  % 

frodi 


\  Ad     Lectorem. 

'  J^fodit  i  ut  rifum  f>ottus  caferatis  illis  mo^e^ 

"  rem  ,  c^uam  l>/lem.      Volut  autem  ^elut  per  lu' 

fum  hormntl/us  ojievdere  ,  ^uomodo  D$^intta4, 

•  Ji^e/ummum  tUud  ^erum  (2f  bonum  per  omnttt 
^\  humanx  /e  d.jfuderit  j  quomodo  homo  ex  hoc 

•  Juo  carcere  ad  tUud  contendat  ^  eluiletur , 

*  Nam  htc  Religio  ,  Jt^ie  mutuum  tnter  Deum 

*  ^  homtnes  pa^um  u^getur :  htc  Probitas  ,y?- 
'*  ^e  hsmtnum  tnter  Je  itgamentum  extgttur  :  htc- 
'f  Eruditio  ,  Ji^^e  animA  noJirA  exceUentta  com  - 
M  mendatur,  His  trtbus  ,  '^elutt fdibus  ,  ^to- 
'1  lum  meum  confiat  :  tn  hit  per  tot  ^  ^artas 
'*  compojitiones  oberro  ,   <^uas  ,  Ji  ret  Chrtjitan^ 

expedtret  ,  tn  tnjinit^s  nuUo  lahore  conttnua- 

^ertm  :  usque  adeo  factle  est ,  nos  debttt  nojfri 

'^  multtpltctter  admonere.     Dho  tamen  homtnum 

^'fenera  admodum  exttmejco  ,  ntmtos  Rhetori- 

cos  y  (^  ntmtos  Diale^icoS  j  quorum  tUt  mt- 

ht  perfHafum  ^olunt  ,  qutcqutd  •voiunt  j  ht  ex 

'^  me  fadum  '^olMnt  ,  cjutcquid  iiolunt .     Nam 

um  tUt  inter  credulos  jam  emerfertnt  >  C^  ob- 

ftnuertnt  ,   n/hil  erubcfunt  jam  m/hi  pcrjita- 

iere  ,  Lupos  Jibi   tndtxtjft  jejunsa  >    Fulpes 

rum  anferthus  reconctltatas  ,  graculos  in  luft- 

tias  transmutatos  ,   (^  qutd  non  ?  f/gere  /- 

*nem  ,  urere  glactem  ,  dealbare  carbones  ,  e^- 

^ujcare   cretAm  j   omnta   (i/o  loco  ,  fito    ordi^ 

te  ,  Jita  perfecitone  ejje :  cju/bus  Ji  eculos  ,  au- 

"A^fs  i  n(*ff*mc^ue  oppono  ,  tndgnantur  ,  audere 

Y^  quetf" 


A  D       L  E  C  T  O  R  E  \f.  ^ 

^en<fuam  olfiojui ,  aut^e  religiofi(Trm&,  pro^. 
Batinimo  ,  ingeniofiflimoque  feculo   con^ue- 
fp.     Ht  ^ero  adhuc  tntejuiores  funt  x  Nam  non 
fatit  eJfr^f^tttiftmU  SyUogismis  mthi  cornua  af., 
fngtre  ^fed  perduellem^  etiam  ,  (!S  h^rettcum^  f 
facere  mht/tale  ad^ertentem  pojp^nt.   Stcentm. 
^gumentantuT :  Gradus noafu-nrindignis  cotx-i 
ferendi  ;  Ergo  poftiiaG  omnes  Ordines  comv 
mifcebimus.  Studiofi  funcm  linguis  eru-dieri'^^^ 
di  :  Ergo  ad  Garamantas  ablegabimus.    Sum-|jg„ 
ptus  non  funt  prodigeudi  :  Erga  non-  nifi  fuj„| 
tores  porthac  habcbimus.     Tirulorum  cate-J|^; 
nx  funt  barbara^»   Ergo ,  Carolftadiani  in  poM/^ 
ilerum  erimus.    ^mpi/m :  Homines  non  fun 
pccudum  inftar  habendi  :  Ergo  nemo  herui 
-oltra  erir.  -   Corpus  non  cft  fagina;,dum:  Erl 
go  DO.^met  fuffocabimus.     Pio?:imus  eft  dM^ 
iiger>dus  :  E.rgo  Fratcrnii^tc:  alfquam^  ordieB^ 
-liiur,     Libcrtas  eft  appetenda  :  Ergo  ommn 
muros  peifiingemus.    ^^mpliiM.  Noli  bMph 
mare  :  Ergo  /.nabaotifta  es  .     NoH  femp 
epulari :  E'go  Papifta  es^    N&h  machari 
Ergo  Enthufiafta   es.      Noli  nugari  :  Er^ 
Svv^encfcldia-nus  es.     Noli  idola  colere:  E 
go  Galvinianus  es.     Quo  me  ^ertam  ?  On\ 
ma  ero  y  /t  hn.    Cbnclufiones   non  tam  fu 
fa'fti  t^uam  tUi  ^erifimas  juranty  ^erif^m 
in  puibcum  emtttunt.      .4s  e^o  tales  ctttttf 
Tnines  mh/ls  ,  ^  Retpubltca  pefitlentes  Vt\ 
€t»dati&  tt^m^erjuajer/m,  tt^m  cQnclufertm,  q. 


nth 


Ad     Liectoimm. 

^lhtl  eruheJcuKt  9  contra  fuAm  ^  tottui  AuM^ 
torit  £on/c$entiaw  ,  homfnis  eunderri  Deum  £i3^ 
lentist  ejutdtm  Chrtfit  chara^eres  ferent$s,eun» 
dem  Sptrttum  JJftrttntis  ,  eandem  Reltgtoner» 
frojjttntis ,  e^t^/dem  ieges  agnofcentis ,  eidem  /><«- 
trtd  Jlr^ientis  ,  idem  Coelum  JJ>er^ntti ,  inno« 
^!  ccntiam  nondum  auditam  ^jttroabtt*  ^jf  ^tru" 
•\  lentts  conjeiiuris  ,  ^onclu^ontbm  ,  i^  condem' 
^^nattontbus  imj>etere  j  ntjt  me  tnfamttt  eorum 
'•|  mtjereret ,  c^ua  jam  tam  a^ud  Chrtjitanos  om- 
H  nes ,  ob  prophanum  factnus  iaborant.  Ht  nem' 
^^fefru&usfunt  temerarti  judicit ,  ad  quad  Sa^ 
^\  tana  tnjiinliu  ,  carntsque  nofru  Jitj^erbtt  fra- 
^^iudtcto  properamus  y  cfuo  a.  Chrtjio  nojiro  abi-- 
^Smus  remottJStme ,  Nam  ^utc^utd  infjictmus^ 
'^jaut  degujiamus  i  atst  obiter  percurrtmus  ,jm9 
^^,^uod  ab  uUis  acctpsmus  >  JLenique  .cuius  inter- 
'^^'Uium  nthtl  omntno  nec  ^tdtmus  ,  nec  audi^i" 
AmuSiid maxtma  ^truientta  dijudicamus  ,  ^ oi 
*^^  unum  alterJtm^e  ^ocjibuium  Jintjire  tnteiie^um 
'r  ttd  orcum  detictmus  .,,  ^elfane  ,  quantum  pir 
'"'nw  licet ,  tn  ^tfum  reddtrrtus  :  cum  paulo  fofl 
'f*ppareat  ,  quam  turptter  deceptt  ,jtbrefti  ,prQ' 
^'  Httutt  etiam  nofra  Jiuita  dtvinatione  Jtmus  , 
^f^uamfadt  tn  altena  tntegrttatem  coeco  impet/t 
fmiurtt.  [taquejicfsntio  :ntsn<fuam  nos  tniquiO" 
'"^res,  quam  cum  conjctentiis  domtnarii  nunquam 
*  **'  infeltctoreSi  quam  cum  liberas  itnguas  cohtberei 
^'^.  nunquam  inepttores ,  qu,wt  cum  cordts  penetrjt- 
'  ^!^^  JcrHMri  i  nunquam  ma^tf  tm^rarios  ejje^ 

<^tMm 


Le  gtorem. 


: 


^uafn  cum  t^nota  nohs  (^  inexpiorata  iudica. 
re  ^olamus.  Nihtl  entm  A!^ue pronum  ejf^^uam 
a  piJSimo  decjpt ,  (fj  tU  cptnmo  <j»otjue  male  fu 
Jptcari  Maiumnam^ue  fcrui^ttlojliis  AmuUtur 
bcnum  ,  quam  Ijnum  mali J^mtlttudinem  e^i' 
tat  ♦  Htnc  candor  j  ^erttds  ,  Itbertas  j  rebel- 
Itont  proxima  ^tJentur  :  Hjpocr,tJis  »  tmpojlu- 
ra  ,  aduUtto  ,  ohidtenttam  fi^tnmam  referunt, 
De  me  id  atOypLdere ,  Cf  "-ideye  ,  ^uod  de  ullo 
homtne  unc^uam  tudicu''sertm ,  cum  nejctamy  an 
rem  alnjuando  tetigertm  ,  certe  pleruna^ue  lon- 
ge  aherrajfe  Jciam  .  Id  puto  altti  ettam  e^ent' 
re  pojfe  ,  e^tu  uttnam  O*  agnofcerent  pertcu 
lum  ,  ^  tmpofierum  e^itarent .  Qhs.  contrtt 
me  t^fum  diiia  ^  conclufa  funt ,  nunt^uam  ?ve 
^el  procul  tetigere :  oiui  mtnti*  errores  ^^ert  fue- 
runt  ,  latttarunt ,  Outdjt  tn  aiiis  tdem  Jrat, 
^  Det«6  ^eitt  nohis  ita  iilujum  y  ut  ^  <^ua 
propatul-o  Junt  ,  non  '^tdeamta  ;  de  abfcondtt 
^ero  rtdicule  nugemur  t  ^memtt^  pottttt  ,  ^u 
una  res  dona  nofira  ampltfiTat  ,  -ajSgos  exte 
nuat  y  Jecrera  ehctt ,  (^  munffj}is  dele^atur 
nam  dum  odtiyju^  ,  nec  bonts  proxtmi  uttmur 
nec  mala  etus  e^^ttamm  ,  nec  arcana  ajje^jui^ 
mur  ,  nfcfue  patula  dextrg  oh  tnternum  no 
Jfrum  mjrifHm  iudicamti* .  Sed  dejino ,  Chri 
ftane  Ledor  ,  O*  me  ttbt  commendo  ,  qud 
fpero  nan  fore  ex  in  j  <j[ut    ^ertjitma  negare 

certi, 


Pi^ 


V 


Ai>    Lectorem, 


frttj^tma  dtfputare  ,  tmjfudentxj^ima  commtt' 

ere  ,  ^  tnfirdtdij^tmis  triumphare  non  eru- 

•e/cunt  ,   cjucrumque  '^ox  una  atc^ue  j/erpetua 

h\  Crede  ,  tace  ,  da ,  tene  ,  fequere  ,  ma- 

le  ,  fer  ,  patere  ,    ^  qu*  funt  alta  tjrannt- 

'  \  Its  ^el  reltgtc/k  's^el profhan<A  ^erba'.  Jed  ^ut  a- 

'\itmo  candtdo  ,  ^  necjuaquam  It^^^re  occt^pa" 

'  1 5  ,   quod  tn  hts  men  lu^entle  ,  cajiiges  i  tne/e-' 

^\ans  poltas  \  dub/u/.^  f'h^as  j   erroneum  corr$- 

^  ios  ;  durum  mtttges\  \:rum  prolies-,  bonumfa- 

'\tai  i  mancum  Jnppfcas  ;  ^  ,  ojutd  me  pojihac 

'elts,  moneat  ■■>  qui  Auguiimi'  ConfcfTioni  in 

loncordise  Formula  rcpe^ita^  ^ddidinimus  , 

UM       EA       OMNIA       MEA      CONSEN- 

XRE       VOLO,ET       DISSENTIEN- 

lA     REPROBOi  ^utijue  tam  fum  ami- 

e  adrnonttionts    ,    ^   fraternd.    Co>re^fonis 

stidtj^tmt€4  ,    qutm    atroctftmarum    Calum^ 

'*  tarum  contendo  ejje  pattenttj^tmtt^ ,      Oro  t^ 

•^  'O^ue  per  Chr/fium  nojirum  y  ut  Ji  (^ucm  in 

'■'  M  conceptjft  amorts  candortsque  purtorem  af- 

'^'  ^3Hm ,  eum  ad  emendandum  me  ,  dtngen- 

^"  wn   ,  fiimuLtndumque    tn    Domtnt  ^ta  ad- 

'*''■  tiere  ^elts  ,   ut  per  hac  tyroctnta  mea  ,  Ve  co- 

^i'tite  ,    te   ettam   manuduiiore  ,    ad-    mtfu^ 

'!•  iChristi    nofirs   exercitia  ajcendere  , 

^'S.^d^terjas  mundo  fortes  ,  qua   ore  ,  qua. 

Jitlo, 


Ad    Lectorem. 

jmajftlo  ^  ^ua  cpere ,  tuert  ,  denique  interfi 

deles  Crucifixi  feritos  ,  numerart  alfafuand^ 

queetm.   VaIc  tn  Chrtfio  ,  Chrifliam  Le- 

&Qr ,  O*  "«fw'/^/^  pra" 

Jfce, 


APC 


APOLOGORVM 

Christiantorum  Ma- 

nipulus  primus. 


Sencca. 

I  Itt  eodem  prato  homoTlorem  qimit ,  hos  htr^ 
!    Mm  3  canif  leforem  i^iconU  lacertum. 


LAlQJi. 


i  ApOLO€ORUM 


I.     AI.OVILIBRIVM, 

OlentHominis  Pfssimo 
iriorc  j  fi quem  amant ,  omnia  ejus, 
ctiamnugamenta,acimiran  ;  fiquc 
exofurahabenr,  omnia^etiamlaa- 
dabiiia..abijccre.   Huicreiticdiumallatura  Phi-  1 
lofophia,Morumregina,bilancem  fufpendi  iii 
rationis  atrio juflit ,  homimsquc  hinc  bona ,  il- 
linc  malalihrare ,  ut,  quac  pars  alteram  dcprimc- 
rct,hommi  vel  laudi,  vel  vituperio  forcc ,'  prarfe- 
citquebilanci  Archimedem,  Stariccs  pericifli- 
mum,  ncuUaparteiniquiusjudiciumvulgi  in- 
valereponir>&  innoccntem  onerare.  Sed  parumai 
profecit  Philofophia:folicitudo,  necperfuaderi!! 
hominibuspotuit ,  utlaudarent,  quosculpan-  j 
dos ;  aut  reprehenderent,  quos  fufpiciendos  fih  ' 
fumpferant^  UnieryerioribusChriftianisfaci   j 
le  aflenferunt,cum  bonaquasque  S.Spiritos  mu 
nerahonorarcnt  i  malaquacque ,  velut  Satana 
j  nfidias ,  commiferarentur ,  ac  inter  h^c  fratrcn 
five  proximum  fuurh,  qualiscunque  is  eflet,  pa 
tientcrferrent,&  prudenter  cmendarent.  Incer- 
rosati,quipoflinthoc  carnis  paradoxu  iibi  imH^'^ 
perarcrefponderuntr/^^f^/m-^rf^*»/»  cu»S* 
homtnef  yenefices^  bonssamahtles ,  males  notaht 
(esf  amtcoscom$tes,  sntmscos  praceptoret,    f 
a^ertos  con^t^as  yfucatos 
^tgtles^ 

2.    ALCH-^^ 


Manipulus    I.  3 

2.      ALCHTMIA. 

AR  s  illa  diTinitatis  ajmula,  quae  tarda  Natu- 
rseincrementacorrigens ,  ingeniumqj  Solis 
knto  &  vitalicaloreimitans ,  Mercurium ,  me- 
tallorumomniuEmbryonein,pera1tioresfph^- 
ras  ad  fublime  aurifaftigium  agit ,  cum  profun- 
' ,  dum  patrimonij  alueum  exhaufiifet^fordere  ce- 
"i  pitfimul&efurire.  Uadeamodcftioribus  irri- 
^i  hi;petulantioribus,maledidispetita;  feverifli- 
'■  misjpaenas  merira judicata  eft.  Accedebat  aduU 
"'  teratsE  moneta?,impofturarum  ,  aliarumq;  frau- 
J'  dumfufpicio  quas  deco<5loresfrequenter  comi- 
"'  tarifolet»  Interiogata  tamen  ,  qui  fehciffimus 
*';  puluispertotartes,  tantamque  folcrtiam  natus 
■"1  tamjejunepafceret?  Illafu(^irans,&  Philofo- 
'^;  phorum mvolucra ,  &  vitream  vafculorum  fra- 
^J*  gihtatem,  &  cocli  tardiorem  concentum,  &  ter- 
^^  rasimpurioresmixturasaccufavit.  Quajfita,qui 
''^'  malcdicxplebiscontumeliasferret?  refponditj 
^^'  Kudafpc&curiofianimivoluptate.  Interro- 
•'^.  |;ata,  anne  doleret  fumptus  perditos  ?  Subjecit : 
zt^'  Gratis  mNatursfecrcta  nemini  pervadendum; 
^'F*'!  Quasfita,quid  nunc  argerrimc  ferat  ?  refpondit: 
i'*"qu6dceffantibus  opibus  faceriguisquoqueca- 
)i ^''  dat  Intenogata ,  quid  tandem  rcliqui  haberct? 
kfl^icfpondit  ,Medicinam,  quaf^mas  -,  mendicita- 
5'^''  tcm,quafamicoiifultura}  fed  6c  meuda- 
'"'  cmm,quofimpiicioribusfumum 

Tenditura  fit. 


c»f-  «.  »  ».  J» 


1  4  Atoxogouum 

3.     ANTIPATHIA, 

U  Abet  Natura  fuas  debitas  laudes,tum  obfa- 

-'-'iutaria  rebus  creatis  indita,tumjnaxime  etia 

ob  Alexicaca  venenatis  &  peftiferisoppofita. 

Eas  vero  merito  exoivitbomo ,  creaturarum  ii- 

ve  princeps  five  interpies  :  unde ,  laudattilimo 

inftituto ,  anniverfarium  gratijs  Natura;  agen- 

(£is  indidum  eft.Ibi  pr^terjalia  acceptum  ferim' 

Katurx  conditori>qu6dTyranis  oppofuerit  tra- 

gicos  cafus,qui  fuperius  in  alicujusjudicij  revc- 

icntiam  incutiant  j  &  Athcis  miracula ,  Satana:-  j 

queaemulationemyquaeDeumelfeevincant}  &  J 

Abfconditis  confcientiam ,  qua  internerodan- 1 F 

tur;  &  ScioIisl^aturaeabyfro's,quarumignora-l  J"^'"- 

tionepudefiantj  &Yoluptuarijsmorbos,  undei  ™ 

xn  medio  tmpctu  coherceantur  j  &  Avaris  fortu-1  J''^''^ 

uam, cujus  malignitatc  inopinato  evertanturjilFff' 

&  Ambitiofis  rifum ,  cumalijsJiaudpaulofianc  { 

habeanturque  minotes  i  &  Superciliofisliberta- 

tem,cujusinvi<5toroborinulIuminfamefilenti- 

um  >  nulla  tutpis  adulatio ,  nulla  ftulta  creduli- 

tas ,  nullumfcelcratum  feruitium  imperari  pof- 

4it :  De-niqueSatanas potentiac  Cruccm,qua ar, 

matus  Chrrftianusyvcluti  Hercules,  clava,  Qm*j|v''^!iit^ 

jjia  infernalia  monftra  debellarc  valcac,  ^^kn. 

4.     ARABICA  ZINGVA. 

■qT  arciumintcr  fc,  ita  &  linguarumpcrpetu;, 

*^eft  &  implacabilis  iuTidia  atque  jemuIatioL 

Nam,quia  Logica  auram  popularem  obtincJiii'^ 

Ph/rica<S:Matheri5fp£««riDguntur.  'Sic  quiitoftptjjj . 

Laci~* 


Ma  NiFnr  iTs  r.  f 

Latinra lingua  ubique iafolenter fe eiFerr j   Grx- 
€iy Hebraica,  Arabica , &alia2 haudpauio anti- 
ouitate  nobiliores,rui  contcmptum  iniquidim^ 
i,  teruDt.Nuper fancinapertum coDflid:um,clan- 
j    deitinum  odium erupir.  Nam cum  Arabica^li n« 
li  gua  alic^uat  tyrowum ,  acintcr  eoslaudatjnimi- 
alicujus  {enis,  inilirurioncm  tribus  tanrum  mc- 
fibusabfoivifret ,  idque  publica"  fide  rclbrernr, 
Bonp oruirabftinere,  quin  Latin<e  linguaj,  ma- 
levolarfua:,  cumfocordiam,  tummalamfidcnt 
cxprob-raret,qna:  juventutem  immenfo  fumpta. 
perdecennium&  amplius  diftiQeist,  nec  pofl: 
infamem  illam  moram  opcia:  &  impenfarunT. 
prcrium,nifi  ratrilimcjoftendcrct :    Ir.fuper  nifa 
rocabulis  &  formuris  ad  tumoremufquerngc- 
'  ftisnulla  rcrumelegantioium,  rariorumq;,  £.&- 
gjQitione  ,   nili  pautosadimpleret,  ^compJao 
prajter  coaxare ,  faperenihil,  autfcrurarri  Mus- 
dum  ed^^oceret     Qu^  ut  audivit  Latina  litig.KiB, 
niliilcommotueffuscrifrr.&c.  6  rnifera,ruc^g-ii?» 

5uam  fruftra  nugads  !   Nam  ego  m;hi  jam  duir 
um  hominesita devinxi ,  ut  fr  feculuni  pkraia- 
bus  meis  impcndendum  fit ,  breviufculumici. 
Grammaticis  videatur :  quoniam  idjam  ufu  re- 
'  ccpnim,utquifqivelbalbutiatlatiiic,  cx  publi- 
coalatur. 

S*     AKND  VS: 

^'f  TOh».  Arndus  vir  Chriflianar  juflitise"  exa<5hi$. 
Jcuflos,  cum;'ittprovinciafuabGnorumope- 
^  rumtributa  diligentius  exigeret  ,  accufatores 
ij  fuosrepcnt-  Naiitcum.qucu:undam  Prasfiduin 
II  E    3  coimi- 


6  Apologorum  J 

conniuentia  leges  virtutum  laxarentur,  &  iCra- 
lij  charitatis  inopia  in  carnis  fteiilitatem  conij- 
eeretur ,   permultis  ea  Yivecdi  ratio  allubuir> 
quociratiseirctjfeFidelemfubciitumprouncia- 
ie,decaeterofuomodo  vivcrc,  nihilqjinpubli- 
cumconferie  Itaque  Arndus ,  quod  antiquifli- 
majura,conftitutiones,legesquequa{ierueret, 
erofas  perpoliret,eas^ue  omnino  fervandas  gra- 
"viterimperaret  ,  jamintolerabiliscreditus,  So» 
phiftx,  HypociitsE,  &.  EpicuricalumnijSpcti- 
tus,  caufamdicerccoadiuseft.   Actumpatuit> 
quam  Dco  cur^e integitas,vita;queredicudo  ef-  ; 
ier.  Ita  enim  fubito  bonorum  pafHra  omnium  a- 
jvimi  ad  Arndum  converfi  fuut,ut  probato  undi- 
que  difciplinas  fer  vand^  inftituto,nihil  pronun»  w 
ciareneceffefueriti  fed  publico  confenfuobla-i 
trare  huic  homiuj  facinus  <Si  opprobrium  fit  ere-!; 
^itum. 

€.     ASTROIOGIA. 
A  Strologia^qua^acriiterrscmari,  eorundemqj 
•^incolisfeveiiffimislegib'  imperare  folebat, 
ac  humano  inprimis  generi  dura  atque  inexora-. 
bilis  credebQtur,cumnuperChriftianorumgre-i- 
gi  nefcio  quid  tributi  imponeret  ,  turpiter  ex-| 
plofa  eft.  Eft  autem  hoc  hominum  genusjam_  ab' 
antiquiflimislfraelitis  nontamcontra  augiiiM; 
arufpiciaqi  &  per  fimilcs  forres ,  fcd  &  ipfa  .dii. 
contumax,&  imperij  abfoluti  impatiens  ;  Undci 
ad  paganos  etiam  vicinoscontagioneferpent< 
nonnuUiseordatioiibus  defedioncmperluafiti 
IdaegeirimctulitAftrologia,  cum«^uetrigono! 
fuos,quadratoSjfextiles,  oppofitionesjcudosq' 

afpc<flu 


Manipulus     1.  7 

afpedus  exarma(ret,&  Caftrorum  fchema  A>/^- 
i(^fioi^t,  CkriflianisadverrumlocafTcc,  bellt^m 
palam  indixit ,  imbribusquc ,  grandinibus ,  £ul- 
minibus ,  &  meteoris  alijs  limites  valtavit.  Sed 
Chriflus  ,  convocatisinFideipropugoacuium 
fuis ,  fecuros  cfCc ac  bono  animo  juffic.  Nam  & 
maxime  pereat,  quicquid  eitra  muros ;  hanc  la- 
menarceminvidami  led  &annonamadhuius 
yit^periodumrufficientemefrc  :  Hacfeconti- 
nerent,qua  ii  egrederentur ,  non  per  fe  ultra  ll:a- 
re,ne  a  Marce,vei  Sacurno,vei  Venere,7el  Mci- 
curio  iAterimantur» 

7.    bermannVs. 

T  Aarentius  Bermannus ,  vir  non  minus  litera- 
^rum,quamreimetallica;peritinimus,cumer 
profundiflimis  puteis  &  fubterraneis  regnis  ad 
fuperiores  enixus  elfct,  vifurus,  quid  Martyium 
Ruffiniatqi  Albinioiribus>taminfanolaborev^ 
reludantibus  D^monibus,per  rot  machinas  ef- 
foiTisextradiscjMehonorisfiereti  rebus  expiU' 
ratis,plurimum  confufus  eft.  Nam  cum  v idci  er, 
Taric  eos,  prout  in  homines  inciderenc  j  puta  Lu,- 
pcrftuiosc,prodige,impie,foruidc,impuic,  nu- 
gaciter,ferviliter;rar61iberahter«S:  decorcircli- 
.i)  giose  quam  ranllimc;  haberi  ,  obftupuit  tanta 
!i,  pcriculajfacores,&  Sifyphia  veiuti  fupplicia, 
:.i  — —  A^/,£)//tf'C'//3, 

VaUtdiMfoJfor  recUt ~  eruto(}j 
CcncoLor  auro : 
l;[,  Obidunumfuftineri,neunqua  malefaciedi  ir- 
30$;  iitamentadelintj&  vjtanoftrafabiicandis  Lethi 
i5£[i;  iaftriunentis  atteraiur :  itaq:-  fc  jam  pofthac  nec 
■iJ  B    4  Mari 


8  Apolo^orum' 

Marifuccenfere,  quodtemerarioshomincs  Je- 
glutiat  5  nec  Berchtoldo  Nigro  j  Bombardarum- ; 
invcntoripeiniciorifnmo,cumresinnoxiac,ac 
fua  natura  perutiles>  homin-um  malitiain  mera' 
tormeata,  venena^onera,  &  infericitatis  cundas 
fpeciesjuon  Chymica  arte,  fed  Midx  ftoliditate 
convettantur„ 

8.     ^ESOIDVS. 

•^  Hriftoferus  Befoldus  ,  ^ui  nihil  nefcire  crc-= 
^dituseft,poftquamI>iYinahuraanaquepro- 
pemodiim  omnia  evolvilfet,  inopinatoaufu  o- 
xnnem  feientiam  ejuravit.  Id  varie  acceptum, 
ab  a^quifTimis  modefti^  aflcriptum  cft  &  collau- 
^atnm.  Atillc  feri6  id  amovit ,  fafTusqueeft  ite- 
iumiit^ueicerum,fenihilfcire.  Nam  inill^  va:«i 
^itate  rerum  humaaarum  ne  titulos  quidem  in- 
finitarum  fp ecierum pciIegiflV ,  tantum  abcflVj 
«tnsfuras  earum penetrarir.  Satms  itaque e^ct 
fid  Chrifti  incunabula  &  pr^fepe  cum  fimplicif- 
fimis  paftoribusproperare,  quam  hac  nodis  ca- 
ligine,  &  aeris  intemperie  ,interoviumbaIatus, 
«&  canum  latratus ,  luporumque  infidias ,  focto- 
xisquegraveolentiamjad  caulas  vigilare,  horre- 
re  &  frigere.  Jjtetit  fententia:  at  non  ubique  ob- 
tinuif.  Kiferuntenimfacrificuli  :  blateraiunl 
VocabularijrincrcparuntPoliEicirmnrmuraruni 
rabulas:  pcrftrinxerunt  pinguiculi:  dijudicarun 
fupini.  Cumque  publica  elfet  fabula,  ille  n  hi 
commotus,  nih'lquemutatus  ;  pra:fciebam,in' 
quit,  quidonerismihi  cum  Chrifio  impofuc' 


MifNIFUEUl      L  ^ 

5>.     CALFMISIIA. 

j  |^Arumnia,triceps,  mordaciilimabeftia,  dnm 
^iibi,proximo,  &  aufcultatori  nocerefata^itr 

;  ^emcunque  officij  fui  iter  facientem  contpi- 
cit,magnaferocitatcinvadit-  Ejus  vero  ha^ceft 
natura,ut  minus  acuminatos  dentes  habeat .  mi- 
nusqueridum  ftringatiundcfiquis  corpore  Co- 
Iidior,dcntesparum  imprimat.  Sedcaudam  ha- 
hct  produ£tam,qiiam  per  impura  trahen^^&ob- 
fcocnis  inquiaans,ijs  infligere  folet,quos  Ixdcic 
non  potcft ,  atqj  ^el  vultum  ipfum,  vel fanc  ve- 
ftcsmaculare.  Novit  aurem  has  fordes  apudt 
plebcmnoiam  efle,  &  invifam  reddi  ipfamctii 
innocentiam  ,  neque  facile  detergi  pode  hanc 
fpurcitiem ,  maiime  fi  occipiti  afpergatur ,  cumi 
nemo  vel  fpongiam  fuppeditat ,  vel  abluendi  o- 
peram  fuam  addicat.  Accidit,utin  reregrinumj 
terrae ,  fivc  hofpitcmincideret ,  ac  nequicquar»» 
tentatisdentibus,more  folito  h^erefeosrrebeHi- 
pnis,  curiofitatis ,  diiiagationis,maledid:iGnis> 
diffolutioms,ignoranticimpofl:uratum,fingu- 
laritatis,&c.  ftcrcorc  contaminaretrquoda^gr^ 
ferens  homo  candoris,  nitoTisqj  Chriftiani  Itu- 
diofiilimusy  cum  hofpitahtatis  human.-e  jusai 
lavimufque  furdrsinclamaret,  patienriain  jufti 
ham  verfa  jflagellum  ex  vcroHberoque  conror- 
tumapprehendit  ,  beftiamqucacaudaadaure» 
Bfqueegregie  diverberavit.  QjUa»  uhilaji-s  Sc  A- 
€heronta  moven-s,  cum  ubique  rideictur :  Eheu», 

,  inquit:,  quam  durum  eft  ,  poft  aUena  false  cjan- 
culum  traduda^mea  verepublicata  exaudircl. 
B     f  10.  C^M:- 


^O  A  P  O  L  O  G  O  R  U  l^ 

10.      CAMPANELLA. 

•y  Hom:is  Campanella,  infignis  arrifex,  Archi* 
-*■  nieQea.'mAch!na:a:mulatione,  automamo- 
narchicumFabricavit)  qnomotus  SolisabOc- 
cidente  bnentis  ingeniosc  rcpra;leataretur:  ico  t 
Thtlippo  2.  H$lj>ano->^c.cunci-urumgentium]^iO 
farentt,  txtertetin*  Orbn  rr/onarchoi potentij^i" 
wOyNumtne Det  eleffo adjpar/k  imperta ccngre- 
^anda,^c  dedicavir»  Jucundumutique  fpecla- 
culum,  cumGalliar,  Germaniajjltalise,  AngU^, 
&  periimilcs  rorulx  fefe  mutuo  infigni  artiticio 
exciperent,  &  Punicum.ilkidSolare  corpus  fu- 
pra  hori^onrem  elevarent.  Idopuslndico  auro 
iulgidiim,  &Morphei  penicillo  varic  pidum., 
•c-um  adMagnUm  Mundi  Monarcham  Albani  o<. 
fimiliiialiquotminifteriodefcrretur,  cum  im- 
portunummare  Anglicum  Yixevafiiict,  'neicio 
quoinfe!icicafurheda,qua  vehtbarurjinmedioJlTl 
B£lgijcorruit,opusv]ueinaitin:iabiIispret3jpeE-B^i 
freg^it.  Quaminiilicrumncgligenriviilipiam 
dum  irruarus  rhiiip-pus,  cum  frtiitra  Occid 
OrbisartTficesimp]ora{ler,iuftoco]ori,decenti;' 
que  pudori  alicjuandiu  indulgens,  tandem  ic 
■fummi  arti£cis,D  £  ijfapientiflimamachinaac- 
quievit. 

17.      Cy}RI>7NJL£^. 
•-r  Hcmas^"oKcus,  Carolus  Lotharingus 
•^  Antonins  Perenotus  ,   crbis  Chriftiani  tur-j 
batoresCaTdinales,  &malorum  Triumviri, 
Orco  in  renas  emiflijUtpacem  publicam  Pluto 
ei"  caatopcre  aoxiam  difturbarenc ,  ut  primun 

iucclE 


I  Manipulus     I,  II 

I  laccm  afpexerunt ,  mcignacrcpidationeadfup- 
I  pliciattia  retro  propeiariint.  NamfeculiLuem 
,  intuiri,uridetotPoiicicoruineiamina,legiones- 
,.  t  q.aet'acundoincubituproducuntur,  cum  om- 
.,  niumetiamimpuberum  oizragtondtjiato  per- 
. '  fonaret,religio,integiit:as,fort:tudo,  &c.forde- 
;,  fcerent ,  fibi mtvir  toc  fcorpiones mctuentes,  ni- 
,.  hilfuv4pixfcncia  ,  nihil  confilijs  aut  novaculis 
,.  opus ,  omnla  univerfvilem  alique  interitum  mi- 
,,  nari,confl:ateraiTevercitunt.  Namdecrcpirohoc 
j  &deliro  feculojamnonampliusinfernalespor- 
g  cas  dic^cArdtnes  vercii  fcd deie<ftas Politicorum 
..  tmprejffi  diducriffimo  rid:u  immenfamturbam 
^  intromittere.  Idaudiens  Pluto  :  Yalide,mquit> 
j  adminiftrismjjsobftringor.  N.amut  Cardina- 
j^  \  libus  debeo  Carboaes  i  ita  il^bellis  hifce  Politi  • 
^i  cisflammas. 

i»!  II.     CEREBRVU. 

:o    'T" Homas  Gar2onus,celebris  & p€rdo(5lus Mi- 

■<\.\    ^  mus,cumludosederet,voluit&theatrilfua 

(y.;  4ngenioextruclu,&fpedatores  no  nififuoarbi- 

ai  1^10  admiiros.Itaqi  necRomani  Curionis  verfa- 

>    tile,necZ-v':r»,^:efipor:atileplacuic  jferiplumeu 

B    yolatiletheaLrumallubuit.  Eiaffixitvariainge- 

ic-    nia,bona mixtim  malacpchinc  quieta,bellic0- 

fa,lxta,  faceta,  arguta,  aftuta,  vivacia,  fubtilia, 

iotelligentiajvirtuofaiillinc  vanaj  volubilia, 

L    curioU,iracunda,violenta,otiofa,  ftupida,  hifi- 

,,     pida ,  timida,obcu(a,  obliviofa,  inepta ,  £mpii- 

"  ■  <ia  ,    vacua    5     alibi   mordacia,  icholaftica, 

iciola,  gloriofa  i    alibi    mafcula  ,    conflan- 

<ia  ,   libera  ,  refoluu  ,  fagacia,  univeifalia, 

L  -'  fi     6  gravia. 


It  APOIOGORUlVf 

gravia,cabaliftica  j  alibi  fparca,ignoratitia,  mar 
Rciofajadulatoria,  «iitioluta,  intemperantia  >  vi* 
tiofa  j  alibi  Phantaftica,litigiofa,perveira,  dura, 
inelanchoiica,Alchymiftrca,  Aftro-logica;  alibi 
evagantiajfuriofajtcrribilia,  obftinata,defpera' 
«a,a:quC;Ut  fintmtandemfaciam  ,aliaplura,  iiK 
.cialles  iidesque  fuas  ordine  diftiibuta  :  quas  o- 
snDiafpe^iarefabulaSj^quasffcilfcr,  &  dijudica- 
re  volwit.  AtiUitam  opinionibus,quamcapiti- 
biisnumeroli,diuei{ic]ue,  tumultuexorto , mu- 
xua  laniena  lcfe,&:Theatrum;&  Choragumpe^ 
jiitu^  abfumpferuut^ 

13.      CHRJSriANh 

BEIigio  Chriftiana  cum.  hofiium  frcqueotes 
'•minas&atlultu&  foimidabiles  t^uotidie  au- 
^iret,fuisrebuspix>fpe<fl:ura  ,  luftrareciYes  ,  6i 
aimaeorum  cxplorarc  decrevit.  Ac  tum  fuprafr 
«leminftiuclilfimaomniareperit.  Nam  &in' 
genseratarmitorumexercitusr  &  corpora  ro»- 
b©risminarum<^ueplcna,&arma,quibusexpc 
^itiflimeutcbuntur,  omniaradiantia^  Sedcum 
|;ropius  accederet  Religio  ,  pariim  abfuic ,  quin 
txaaimata conciderit.  Quod  enJm  ferrum cha- 
lybsve  crcdebatUT,ouga;  crant  5  gladij  ex  vcrba- 
lum  plumbo,  thoraccs  exfyndonc  VoluptatiSi 
galea  cx  cera  vacitatis  criftatac,fcutaex  opinio 
Bi:iTvpapyro,  haitas  cxcodje<^uiaruni  arundiot- 
bus  ,  v^xillaexaranearum  telis  Philofopbici! 
cocfeda  j  tum  tGrmentaCanuajlndrca?erarir; 
julvia  femen papaverum,  pil«E  vitrea; ;  qua? onof- 
mia,  veaditi&cnbujaojumfocoxdiaYeris  aimi$: 

kre^fc- 


M  A  N  T  F  U  L  U  S      r.  If 

ffrepferanr,  acecomra antiqui  etiamnuffl robo- 
ris  fidei,  airn:..Eura:qae  militesridiculos  fecerar. 
CumicaaueR£li£;ioamarebn)entaretar,  uni- 
:»erla  coccioboaoaDimoeilc  judic :  ie  cnim  ad 
rupremumha-icumtidcmprobaturam.  Atilla  r 
Quid  mihi  ficles,mcjuir,vcftra  prodent,  cum  o-  - 
perainutiiia  erunt?  Juroenrm  vobis,cum  olim 
audos  <&  inermes  in  aciem  prodacerem,  unam 
martyrem  vel  excoriatum  prajftiriile  centum 
JTobis  inauracis,  argentatisi^ue  loricis  ohdn^ii- 
£mis, 

14,  CHRISTIANVS  HT^ 

/^  Hriftianus  5.  Dania^Rex  ChriftianiflTmus, 
^quod  peccata  fua  Conconatoris  genibus 
advolutus,cor.feCvis,  neque  ullo  honoris  titulo' 
abfolvifcpafius  cllet,fuperftitionis  ab  Evageli- 
cis  notatus  cft»  Quid  enim,aiebant,  fi  ad  prio- 
rcmillamuoftri  abietftioncm,  cjuam  Papa  nc- 
-quitcrimpetravir,  relabamur  2  quid  fi  facrorum 
miniftrisnovaresferiendi  cornaaimponamus  r 
quid  (i Rex  nihiia  plebeio  differat  ?  At  ille  heros 
param  turbatus ,  hunc  fe  honorem  Deo  dcbercr 
libcnrerquedarcjingenae  eft  confcfius  :  nece- 
xim  fcRegcm  procumbcre,fcdpeccatoreminec 
ahomineabfoIvJ,fedaDeo.  Difcerentautcm> 
quiEvangeliumjadlitant,  nosneqnearevcren- 
tia  Dei,nequc  ab  ornatu  facrorum,ncque  a  fub- 
fidio paaperum>neque a jcjunijs  carnis ,  nequc a 
devotione  corporis,  ncque  a  caftitafc  matrimo- 
*iij,neqaeabexercrtijs  virtotum  ,  fedatyran- 
.weiaocuEnPondiicialibeiatos  ciTe  :  Quife- 

&    7  cus 


14  ApOtOGORUM 

cusfaxint,exuifrequidem  Anti-Chriftilorai  ac  \ 
induiiTe  Sacanse  compedes.  I. 

1 J.      CIRC  E.  \ 

TTOllandorumnavigationibus  novaterra dc-  i 
■^  tedaeft,  vafbilim^latitudinis,  &qu«mi- 
rnm  didu  9188000. miliaiia  compieditur.  Ncc 
ab  hominibus,ni(i  rarifHmis,  ied  infinitis  beiiiis 
inhabitatiirj  quastamenaliquandorationc  ha- 
buiile^&a  Circcmarna  Reginajtranfmutatos, 
has  libi  larvas  fumpiiUe  aiunt.  lilis  mira  abfur- 
daque  vivendi  ratio ,  nec  aHa  voluptas  &  a^fti- 
rtiatio,  quamfordidiirimarurerum*  Undequic- 
quid  coclum  demittit ,  abhorrent ,  nec  nifi terie- 
nis  vefci  voluntjijfq;  inquinatis.Lucem  omncm 
avcrfantur,  &  impingere  in  tenebnsaccollidi 
geftiunt.  Sono,fumo.umbris,rpeclris,&  limili- 
bus  unice  dclcdantur,  ncc  patiuntur  a  reb^ ipfis 
tangi,deeipi  amant,<&  deceptores  colunt,verum 
hooeftumqjpenitusprorcribunt.  HoscumTo- 
bias  Adamj,  Orhis  feliciflimusperagrator,  effet 
intuitus:Veriffimc,inquit,Oshabent,nequelo- 
quunturjioculpshabent,  nequevidenti  aures 
habent,  nec  audiunt  j  rares  habent ,  ntc  olfaci- 
unt  -y  manus  habent,  neque  tangunt  j  pedes  ha- 
bent,ncc  ambulant ;  nihi!o[j  fuo  gutturc  fonant, 

16.  DESIDERIVS. 
T_T Abent  exempla  magnam  vim,bonas  mentes 
■'^ad  virtutem  excitanditunde  Religio  perf^^^ 
foletSandorii  viras  juvcntuti  explicareA'  oflc- 
tare  in  vidum  roburj  fed  c^^  imar:inib.confcrvare 
memoriam.  HincSacrariumLatmumpIeniicfi: 
jcpraefentatiojiclaudatiffimaiuma<fbio«iii ,  qui- 

bns 


Mani?ulus     r.  I/ 

busbeatiDei  amici  inhacopeiumpalxftrafor- 
titerfeexercuillent,  &  donoromDeilucecoru- 
fcalTent.  Habetauce  illudcerta$tuasciiIlind:io-« 
nes,quib'  vita:  Iiumanie  gradus  eiprimuntur,ac 
inporticuquidejUtaliquosrecenfcam,  oftendic 
Libcrium,VitalejHi]ariu,Fdicc,Fortunatu,Be- 
nedidu.5iingrediaris,appareutAlban',Germa- 
uusjCandidus^  Incerius  vifuntur  Severinus,Ju- 
(^inus,Conftanti^,Maxim'.Propcadytareperi- 
unturPrudcntius,  Vigili',  Seivatius.Ipfa  adyta 
c\jftodiuntVincentius,VaIentin',Vidor,Pote- 
tianus.  Sed in  medituUio  cffiilgcc  Bonifaci', Bc- 
nignus,Manfuetus,Modeft^Clemcns,Pius.C<j- 
terum  his  omnib.  pr«cft  Sandlus  Defiderius,  ut 
juventusChriftianamoneatur,Deiamicitiam, 
>&carnis  viifloriam  virtutumquegloriam,  non 
4iifi  precJb^jlacrymis  oc  fufpiiijs  poileimpcuari. 

17.     D   O   S. 

./^  Vm  Matrimonium  permultis  grauibu^q;  ac- 

^cufationib.laboraret,  &  dicaciffim.usquifqj 

Philofophoru  mealingua  acuereciiludrxami- 

-natisapudfecundisqucrehsanimadvcjtitvDo- 

tis,miniftra:  fusjinfolctia  plurimos  oftendi.  Na 

cuicuq;  femina^  favcretipla>fubit6  fumptuofas, 

difficilesjdehcatas.acomninointolerabilesfieri 

..Itaqj  ablegata hac  intradabili  ancil]a,Pictate ex 

yirtutufamihaconduxit,  r5tu,hocmodofatis- 

lieri  homin  ■bus,&  tranquiilitatem  reddi  a=dibu5 

pofTe. At  ionge falfum elt Nam  «tut  Pietas cm- 

nesbenignc  cvplacidcadvocaretjrcmqjdomc- 

fticaprocuraretdexterrimc  i  tamc,  utprimia  eft: 

animadverfum.abefleillafeftivtatujvoluptatu, 

-^aiiitatumqi  adminiftram,  fobriepofthac,  fru- 


i^  AfOIO  GORVM 

gahter  &  ffne  ftrepitii  vivendum ,  laborauJum- 
Gue,nondc{ijtmurmiirare  &  tumultuari ,  quara: 
Dos  officio  fuo  reftituta effer.  Ab  eo  tcm^inre 
clatior  reddita ,  omnem  Matrimonij  Oecono 
miam  (ibi  vindicavit  >  adminiftravitque  impo 
tcntifTim^. 

l^.  ENENKELIVS, 
r^  Eorgius  Acacius  Enenkelms,  Libcr  Barfl 
^  Hohcneccius,  qui juvenrs  fupra  fenes  fapie 
bat,  jam  virfadius,  incivilior  Mundocreditus 
eft.  NamcumhicfolennefuumVanitatis  epu- 
lum  daret,atqueillc  interheroas  vocaretur,  mi- 
nus,  quamprofama,  MagiftroCa^remoniarurr 
fatisfecit.  Necenim  veftibusambitionisnite- 
bar,nec  ferculaavariti5cguftabat,nec  mero  eru- 
ditionis  inebriebatur ,  nec  colloquia  impierati! 
mifcebat ,  nec  Symphoniacis  hmx  deieitaba- 
tor,ncc  chorcas  inanitatum  ducebat,  ncque  uU; 
parteconvivarummoribusftreperis  fe  aptabat 
Id  cum  neutiquam  affediatum  videri  poflet,eiu! 
mifertusMundus,  clamMedicum,Ph.  Mornas 
umimmifit,quimorbilatebrasindagaret,adde 
rctque  falubre  lemedium.  Is  vcro  cum  rationiS: 
fanitatisque  plena  omnia  reperiret ,  exadius  vi 
rarinfoIita;caufasexpIorans,  palam  deprchen 
dit ,  facrofpiritusmotunobilcm  animamregi; 
palamque  vrl  invitiflimis  Epulonibus  eft  pro- 
ieflTus^nihil  effeglorrofms  humilitatc,nihil  opu- 
lentius  liberalitate » nihildodlius  filentio ,  nihf 
ingeniofius  fimpncitate  ,  nihil  fapidius  abfti 
uentia,  nihilagilius  qurctc,nihil  fortius  patien- 
.tiajHihil  denique  libeiius  fervicio  Dei. 

19.   ER 


J  Manipulus     I.  17 

tt  15?.      BRRARE. 

*  p  St  in  ExperimentoTum  Collegio  perampla: 
']  ^contignatio  ijs  aflignata,  «juimafculisaufi- 
'1  Dus  fpeaue  fua-eicidiflent^habitata  frequentifti- 

nficaMachematicis,  quos  Circuli  Quaciratura 
cefellit j  Chymicis,quiDUS  Azoth  evolavit;  Me- 

•  £hanicis,quorumpcrennismotusquicvit;  alijs- 
'•'  quc  ingeniofis  ubi  induftria  cum  labore  (um- 
'^  pcuofo  perijt.  Eam  fortc  fpediator  tranfienS;  Mi- 
''  crologus .  fuavit#r  ridere  cepit >•  &  nefcio  quam 
'•  cemeritatem  cogitabundis  exprobrare.  Ecquis 
^  crro  geniushosjullit  ( inquiebat)  tritaminveu- 
E'  corum  (emitam  relinquerc,  ut  in  curiofitatis  de- 
H  vias  aberrarent?  Nwn  tulit  fcommatis  iniuriam 
i'!  Hieronymus  Cardanus.Naturse  foiforibus  pr^- 
»;j  Fedui  :Et  hoc  pecus,ait,errarc  noa  potu!t>N  imis 
'^l  anguftares  eft,  noaerrare,  Eftenim  nobiiius. 
"•(  ^tiiderrare  &  haltucinari ,  maiorisque conami- 
'''!  rtis  indicium,  quim  quod  in  humilem  ac  per  lu- 
5'|  tum  tradbam  animam  cadar.  Nobis  tentare^pla- 

cer,tibi  relioqacre  necefleeft :  nobis  interroga- 
rclicectibi  credereinjundum :  nobis  dub'taie 
conceffamjtibi  pareredebitiim :  nobis  cxplora- 
te  liberam,tibi  imponere mandatum.  Itaqj  me- 
mineris  neminem  pra^ftantiorcm  artificem, 
quaraquierroresfuos  dodus  antequod  cavc- 
tct,quam  quod  faceret,viderit.Nam  qui  per  ec- 
nerofos  lapfus  omnia  foluto  impetu  pervadit, 
hic  &  homincm  cfre  fe  cadendo  dicet,  &qma  ni- 
hil  mediocre  coacupifcic  ,  proximus  tenenti 
fttmmaeft» 


xf  Apologorum  I 

20.     E  X  V  L. 

X7  Ertumnusciimterrasobatnbulans,  nunc  fj 
Chiifti  fidelem  teftem ,  nuac  paciix  Itrenuir 
Athletam ,  nunc  Mufarum  pervigile  alumnumjH  ^' 
nunc  Naturaj fagacem indagatoie,  nunc a^rdiunj} 
fidele  cuftocle,nuc  officinar  in^cfeflum  adminij 
ftru  mira  linguse  volubilicate  mctirctur,  ob idcj 
fortunxladibrium,Satan^oduim,Mandivein' 
gratitudincm,atc|Ue  omnino  dira  durae];  perpel 
(um  coaqaeretctur,fraudt  infuper  bonorum  tc 
ftmionio,&  obiignatisliteris  fidemfacerer.ma 
gnaargenti  vi  (implice  condolentiam  jiiuld:a 
T?it.  Sedjutmendaciiiparumruimemoreftjcun 
alia  atque  alia  effutiretj  in  Sagaciratem,  nafutif 
fimam  feminam,incidens  improviiis  cafTibus  ir 
retitus  eft.  Unde  examinatus6c  fidiculistortus 
ciimfabularuminfigaf.mnumerum^&credalo 
rum  immanemturbam  proderetj  res  rifu,  quan 
ira  dignior  reperta  eft.    Nam  ututhinc  miferia 
iimulatio,  iiiinccondoletisehumanitasfefemu 
tuocertatimprovocabant  j  tamen  quodexigu, 
veritatisfpecie,  autrationis  umbra  lot  afFedat 
lamentaniterentur,  credibilefuitT  permagnan 
dolo  a  fimpiicitate  anfam  traditam.  Itaque  mi 
rata  hominum  errores  Sagacitas :   Credideiim 
inquitjhaac  lacvam  mentemhominibus  meriti 
fuo  immilfam ,  ut ,  quod  dignis  probis vc  nega 
tur^avareque impenditur ,  otiofi  cmulgc- 
ant ,  vel  impoftorcs  emun- 

gaflc  i 

21.  Fl 


M  i4  K I  P  Q  L  U  S      I.  15 

21.      F  I  D  E  S. 

0'Atliariis>Puntanus,&  Lutheranus  cumfortc 
^  conveaiirent,&  rcligionis  fuselimpiditatem 
)ro  fe  quifque  vel  nominis  indicio  extolleret,ac 
injSiiecus  quidem  Tlieologiae  fua»  fubtilitatem, 
iiilomanusamplitudinem>  Germauusfoliditatc 
lo|iepr^dicar£tiille  ingeniofiirimc,aIter  fumptuo- 
i:.Sflimc,tertiusteoaciflime,DeumcoleregIoria- 
ef.,:entur ;  ille rationes,aIter  vires,  tertius  paticuti- 
ic.imjaditarent  j  iilenobiiitatem,  alterfenium, 
la.  :citius  liberaiitatem  efFerrent  i  illc  revelationes, 
t3.i4ltcrmiracula,  tertius  obfequium  oftcntarenr, 
jmiliuabfquearbitrislispepenclit,  nec,  qui  judiciu 
if.  ibifumeret,facilereperit.  Itaque  contuita:  Aca- 
ir.lemias.cum  illefcicntiam  fuam,altcr  opera,ter- 
15,1  ius  fidcm  exhiberentjjieque  confilia  intcr  fe  c6- 
ij.  renirent,novisobortisamb3guitatibus,negoti- 
lu^imomnefufpenfumeft.  Interea  primnsnuea- 
jjt^atur ,  alter  fuperbiebar,tertius  laborabat ,  cum 
iB.i juidam  ex  Chriftianis  fimplicibus  intervenies, 
jjilbidubium  lioc  audivit  ,  nihilpr^emeditatus: 
iti[;^ish2fitet,inquit,Grecorumnelubriciias,an 
univ^Qmanoiu  ambitio,an  Germanafidcspr^llet? 
tti-'  22.     FLORIDA, 

up  S  T  in  riorida  infula  auguftifilmumtemplu, 
iio'-'  cujus  pidlure  intus  ingeniofifiimc  diftribut^, 
Ji-:crumhumanarum  fcicntias  &  aclionesomncs 
;legantifiime  referunt,  &  fpedtatores  nulla  mo- 
cftia,  Yoluptateveroinfinita  brevifiimoieporc 
^eliciiis ,  qua  omnia  Academiaru  volumina  eru- 
fMiunt,Eas,fi  racecaIiquaodo,aut  nofic  ingratu, 

depia- 


lo  Afoiocorum 

depingerelubet-  Niincporticum  ohitcTdcCc: 
berevifumeft.    Is  vtrimque  dirpofitas  tabe!  • 
cum  ftatuis affabrc  Fadis,  &  in  fuperiora  paul- 
tim  afcendentibus  habet.    In  dextri  larens  im 
Grammatica  fe  fiftit,  habctqj  amicatjduas  Di 
Ie<Qicam  &RheroricaTn;rupra  camapparet  Ph 
fica,cui  Medicina&  Chymia  fociata:  {"unrjpo. 
ca  Mathefis  confpicitur  cum   Arirhmetica 
Geometria  fuis  familiaribus  :  denique  in  }• 
ftigioTheologiarcfulget^curyceuRGginasdi, 
reliqua:  omnes  ancillantur.  Alreiius  l.ueris baj 
Agri-caFturamexhiber,  cim  Pa{i:oritia6c  Pifc- 
toria  j  inde  Mechanrcam,cuiMeta]Iica  &  Nii 
ticafidasmanusporrigunt  j  max  ctiam  Hdt 
riam,quam  Chronologia  &  Geogranhia  hon 
rannpoihemaPolitiamjqua:  unam  Thcolo^ 
amfuperioremagnorcit,  csteras  inferiores j 
^icar.  SupraportaBarcum  uomcn  J  e  s  u  vcu 
rabilerefucety  verum  &bonum{ibivindicar 
fibrquedevinciens :  infranomen  tabellaoblo 
ga,cum-infcriptione  :  ^/^-/.y/yrtjadtabularu. 
bafes,  duoquadratila^psdes,  cumtitulis  ,un( 
Su^ieiendodejp^tcto',  altero:    Defpictendofufp 
cio ,  in  quorum  medio  caput  vultus  triplici 
cum  fymbolis :  dtjce,a^e,crede^ 

l^.      FREIDANCK. 

r^  Hriftiana  Rehgio  ur  eiercrtatiores  habt 
^  fclopetarios ,  eos  rnterdum  ludicro  c^rtai 
Be,pr<Emioquepropo{itocommittit.Idcumnj 
per  admc«luminffi£uiirct,multicomparuerui 
quibus  %e  j  eratad  fcopum  coUimandi.  IjSj 


Manipulus    L  ii 

™  cspKefcc^i  Auguftinus  &  Epiphanius,  dati^uc 
"'■^niiicesFlaccius  &Wigandus,tum  Notariusad- 
Hibitus  Chemaitius.  Cumaliquotdiebusjacu- 
^4ircntur,  rari  circacentrum,  pleriquein  margi- 
^^ibusifcopus  inta<5lus  repertus.   Etexcufatio- 

'^Liim'Gmnia  plena,quibus  ventus,fclopeta,  pul- 
■"''  is,  &  quid  non?accufabantur.Circumibat  fclo- 
^  jctariosludto ,  cui  Fieidanck  nomeo,  quicum 
^  '^rcpitaculOj&ridicuUs  rhy  thmis  enormitet  p.e.c- 
"^antesdedolarct.  Isciimvidcretfimplices,  atqi 
-'^deopucrosquamproxime  accederej  deniquc 

'•^a£intemfcopumattigiire ,  ^ruditos  ,-ingenio- 
^^■^M  j^celcbres,  potcnteSyartifices,&  quofcunque 
'•'^irgidos  alios  immane  quantum  aberrare ,  non 
'^'[ontinuitfcommata,  &  in  vertigincmSopho- 
^'imTelSophiftarumiiberejocatus  ,  haudob- 
•i'^:are  invidiam  fibi  peperit.  Id  animadvertens, 
'i^^lhil  mutatusjfedfcmperliberior :  Quidirafci- 
*'^'iini,inquit?jam.cnim  nonquidpoffidcatis  vcl 
'^'fimcatis  ,  quid  fcripfcritis  vcl legcritis ,  quido- 
■"^incmini  vclargucemini,  fcdquampropc  Cljji- 
"^iiim  fcopum  tctigeririsjquxftio  eft. 

iflj^  24.  GLAVIATORES, 

'7  VII.  Calend.Maij  ,quidiesFordicidijsolim 

*-facer,infeftisanimiscrucntoque  Marte  con- 

urfum  eft,nec  ob  lanam  quidcm  caprinam  5  fed 

'^^em  omnium  maximam,  Grammaricam.   Nam 

^-  [uia  Academia*  penultimum  jugum alij  produ- 

t^^  crcnt,alij  anguftarcnti  nifi  fanguinc,res  dirimi 

J' lon  potuit.  Horribile  cft  recitarc ,  quam  rocda 

^^^^s  appaiucric  >vcum  acbulo»|UD ,  fcclcra- 

^  "^       "     toruj% 


il  Apglogorvm 

torum,  facnlegorum ,  plagiariorum,  fycopha 
taru,phantaiticoru,fanat!forum,mon(horui 
fairarioru  beanorum,  ropiuflammarmij  roftj 
ungulsc ,  &  cadaverumalia,'pyrtes  rrneperlori 
figura,Qumero<&ca{u,multaranie  Afoctorea 
ominabiliahumum  operirct  Idturpituclinisi 
tuitusTranquiliusquapfivitjQuoj^^iJ^^aualic 
tia homines  han^.  immanitate perpctiaient?Ri 
fponfumcjjtulitjLicereliteratisjobquamcunj 
lev5caufam  fefe  inhuncmodumfadiflimcc- 
laniare»  Na  quod  Ccrdoniin  Cerdont,&  li£l.i 
inli(5^oremmiaimepcrmiitatur,  ob  artis  inl- 
miamjid liberalium artium cHe  priuilegium ,  t 
illiberaliterfefcmutuoLiadent*  Abnuit  Tra- 
quillus ,  &  confuetumiIlu(i  Kon  finit  ejft  fe\f 
fubin<ieingemJnans,tandemfonclu{it:Non-'  > 
derifpirituChiiftiagi,  quiobaccentumvelfj , 
labam  Chriftianjc  charitatis  &  manfuetudij 
obliti,  hocunumagantjUtmaledicendo,  m(  i 
dendoj  &  latrando  Caninam  yidona  obtine 

ObiasHcfluSjvir  mults/ed  varia;  famse,!  '^ 
folito&  omai  medicin*e  incurabili  mor  \ 
exagitatus,tandeadDe\^mredijt  Coavenere 
ad  cadaver  experie ntiffimi Anatomici, Vefalit  - 
Plat€ruS;Bauhinus,Fabricius,alij,uttotmalc  : 
fedes  fcrutarentur.  SedtoapetLoq;  corpore,C  : 
repertumcftfanum,&  cruotc  Chrifti  purpur»  1 
pcricardij  tamen  humior  ertraduceinfedus  - 
periebatur.pulmonesfacerfpirit*  permeaver;  ; 
ulccratamen  Academicajfcicntiac  aniamdve  \ 
fuac.  Hepax  Cbxifli^ii  Tixtucet  i^  corpus  ui  > 


T 


M  A  N  I  p  n  L  u  s     r.  i^ 

«t^vcrfumelegantiffimasfiiffiidit,  nififorteexco- 
.gjragione  vitiu  acceflit.Lien  dilcflionis  fangujne 
jdjbptimu  cofecit ,  ni(i  quaclo  chyli  malignitate  eft 
gjJecepiu  ReucS5alioq[uincafl:ii'hn:os,.atfcioqu5 
..impuraadcps  copiose  cucumFudit ,  quxprzeicr 
^jjiaaturamnofovere  calorcj  tcdlanguefacere  vifa 
jjji:fl.fcili5  veficulanufpiaapparuit;  nec. n.Teiho- 
.•|itibus  irafci  potuit.Stom.^chu.sperfc:  lliirime  co- 
.jjjjroclionisdeprehenfus  qui  calumuiaruferramc- 
.j^aeciaabfumht.  Cerebrum plauc perfectu>quod 
,^jj:urio(itatis  excremerta  bcnc  cvacuarat.  Sed  & 
^d:aBteraomniafana.Tum  obilupefcens  Veiahus: 
2  i>IiliDcus,inquit,hunchominem>Mundomori, 
|-^icabcod«m  intcrima  ^iiiiiifet,  immortahsfutu- 
A^uscrar ,  quemNDturacontraomncsmalevo- 
/jj^entiar  morbos  in  vidum  tcddiderac. 
^  Z6.      HOSPITALE, 

^iiiitf  trbet  pietas,ut  quib»  Natura  iniquior  fuit,  ra- 
joiltiohumanacondolcnsfubTcniat  Itaquefalu- 
jcjti  confiho  ingentibusqi  fumptibus  Hofpitale 

's  cxtrudiu  eft,quibu$cunq}  vel  cerebri  nimium 
j^clminus,veldihirioahqua  contigiffetjlonga- 
;,^^V(Ucreriediftindacoaclavia  ,  qusETariae  fortis 
.' aalefanosfulciperent.  Ei  prxtedi  Erafmus& 
rvjjCaircrlfccrgius,  additusque ,  qui  vices  fuppleat, 
_;Jijjh:andius.  Cuainuperrccenferentalumnos,rc- 
^^  Q 'crcruat  phrcneticos,  melanchoiicos ,  fomno- 
"'  yitos,ebrios,obhviofos,flupidos,  cralTos,  fim- 
;^j'j,lices,liipinos,fatuos,Titiofos,indignabundos, 

..idiculos,glofiofos,fimulatos,lunaticos,aman- 
|;,ji-5S»defperatos,heterochtos,parafitos,jocuIarcs, 


^iaofos,bcftiales,vertunos,obflmatos,elufos, 
J^jjjgft^cSjCxtraYaganteSifurcifeio^,  &c.cnjn  o  vis 


iiai 


14  ApOtOGORUM 

&  puUis.floribus  arque  feminibus ,  qufbus  dtUtx 
i".Rabelafius,Me<iicusordinarius,  pharmaca i 
embammata  applicat,  &  capita  lixivio  lavat 
quicquid  vapulet ,  &  oleumoperamque  perdat 
tamen  decretum  eft ,  indienis ,  invitis ,  &  relu 
ftantibusl^enefacere,  ^uippefmiferisat^uejni 
Xcrabilibus. 

27.     HOSPITALIVS. 

"KM  Ichacl  Hofpitalius,moderatorum  c^nfih'c 
"^^^^  rum  Princcps ,  &  rcformandorum  morui 
ftudiofirtimuSjMoryillerij  vehementia ,  &  pjia: 
fra<5la  vitiorum  tenacitate  cxagitatus ,  honor*' 
tammiflionemefflagitavit»  SedAulafolitofu 
ingrata  ,  utcoloreaUquoiniquitatcmillinire 
deiirijhominem accufavit ,  &  cadaverofumf 
nemfmeuUalaborummcmoriaabcgit.    Idai 
diens  Annas  Monmorantius,  lcntae&xaut 
prudentiae,fcdiiigentisanimidux ,  vocatum  i 
leHofpitalium  multis  ac  bemgniffimis  verb 
cft  confoiatus.    Sicenim  ferrc  noftrarecula,  1 
prudentia  deHrium,pietas  fuperftitio,  paticnt 
vilitas ,  parfimonialordes,  temperantiaruftic 
tas  ,  juftitia  fatigatio  habeantur ,  neque  que: 
quam  faciUus  emcr^ere,quamturpi  abiectaqi: 
in  aho  fedentis  vanitatis  fequcla.  Id  crgo  ag 
mus,  integerrimeHofpitaH,inquitMomora 
dus,  mortenoftra  ac  languineteftemur  del 
aoftrifidem,  dumiUi  infami  transfngio 
iapientias  fuae  levitatem  pro- 
4aat. 

a8.  Ul 


11 


»f 


Manipulus.  IJ 

;5  -  28.   ILLITERATL 

yHirHancifcusPetrarcha,  virnuiiquam  fatis  Jaa- 
hs}^^'  datiis ,  ciini  iiiter  Ikerarum  proceres  magno 
ctnjronfenfu  ati|ne  appUufu^miTime  vero  Roberti, 
jiiiiRegis^Siculi  erudicifrimi,  commendatione  eilec 
j:eceptus,ron  caruicinvidia.  Etii  enimijQRem- 
SDublicam  merita  ipfiusjampubliceextarent,  ra'- 
' "nen  quod  venationi  Aiiflotelics,  autpifcario- 
lio43iSophifticae,rmtaucupio  Logod^dalo  ininiis 
riiflfiptus  videretur ,  retiariis  nonnaillis  rifui  fuit.. 
pflt.ConVeneruntitaquequatuor ,  quorum  primus 
OB. iteras nuUas  fciebat,fecundus  paucas  ,  tertius 
)fii{ionmultas,quarrasnonpaucasquidemifed  pcr- 
,iKC)lexas  adeo,  tamque  incompofitas,  tantainfu- 
jiff^jer  levitate  &iadanda,utfortalTemelius  fuerit/ 
ijuiiuilasnoire.  ii  collatis  interfefententiis,  bre- 
jjjj^  em  detiniTivatntulere  feuteutiaTn:  Petrarcham 
^^^ne Ii/erisy^irum  bonum.  Id  ubiinnocuit ,  res 
,j[l)ijtibiicis  vindiciis,ac mprimis  acerbo  ftilo ,  quo 
jjahilofophaftrorum  fupercilium  tetunderetur, 
jQtJ.  igna  judicata  cft.  At  Petrarcha  cum  audivif- 
!]i£i,;wtrolito  hibrior:  O-utinamhocuuum  veredi- 
j;;gi(eriDtJ-6'ith2ec,alme  Jefu,meaportio,  ut  bonus 
'.0_  m.  Namex  liceris  nihil  aliud quajiivi,  quam  ut: 
,j£jjOnuslierem;qu6d  frliteriEacceiriirent,  non  pro 
jjjjj  ibuiflemriiunc  ciim  fmeiis aut  extra  eas  boui  - 
|jjjj}isconcedatur,^quidemm!hi&^uii(5lisingno- 
,jg  intibusdecompeodio^ratulor..   < 

..>  Arthol.  Chaffanazus ,  magni  nominisL  C. 
'^*'    quod  in  murium  Heduenfem  Prsefeduraia 

C  vaftan- 


3  (■?  A  P  O  I  O  G  O  R  U  M 

vaftantiumcausaperviciirccjam  intncatifllmrs 
iebuspaicredicus,Romam,ut  Johanni  Odavo 
ablatum  hiftoricorum  ^arrulitace  virilem  le- 
xum  reiiicueret  ,  evocatus  efl:.    Non  placui' 
C2uracircuinrpe(5Vohom'ni ,  qu6clmammill*e& 
aliareticendafecjuioremfexum  clamarcnt:  Vc 
rum  tentandumaliquid  profacrafederatus^cun 
in  forum  venit,  nihil  rationis  attulic  j  fedfaemi 
cam  eiFe   id  vero  conftancifTime  pcrnegavit 
Monicus  aucem,quem  veri  colorem  adferrccre 
Ipondit.    Nonerfe,  curatam  fublimi  dienitatJ   : 
faftigio  racio  ulla  requiratur,  cuius  veroa  fiv   | 
affirrhancia-,  live  negantia  rationes  iinr.  Icerur   ' 
m©nitus,  Deumiplum  fuorum  operumhomi 
cibusfidem  facere,  atque  velut  dare  ratione< 
prolixc,  quam  alitcrferanc  ma£;natum  ratione 
diireruic,  quoruminterfit,  nivematram,&  caj 
bones  candidos,ignem  frigidum  &  giaciem  feij 
vidam  pronunciare  ,    neque  demonftratioi 
neccflitatem  unquamfubirerProinde  crederei 
VirumnunquamfuiireJoHannam^fc^roiaamjJ 
hannem  tiUQquam  fuillej  necpeperiiTe  vicuj 
B«cgenuiirefa!minam,fed  Phccnicis  morc  Jl 
haauemjohannam,  Johannamjohannemm) 
tuis  vicibus  produxilfe ,  idque  rehquiifemori 
libusdubii*     Tum  .iftans  quidam;  Credamii 
inquit:quoniam  affirmando  negando^ue  omj 
iai(^uitatis  myfteriumabfolvitur. 

30.  KABAIA, 

C  Glet Kabala apud  Sophiftasmaleaudirc,' 
'-'iutaircdac^  obicuntatis  &  fupcrftitiofaij 

^ioiif 


ManipuiusI,  17 

^  iofitatismagiftraiobidetiamraagis.quod  Ra- 
>inis&:  Paganis,  quam  Cliriftisnis  familiarior. 
;j.f  ed  illa,impuroru  focictate  remoia,cumi  Theo- 
Jpgisfe  probaffet,  iam  famx  tecurior  >  illuderc 
.j^-nperitiscepic>&;  ftuporem  garrulorum  dedi- 
'j.^nati-  Quinetiam  in  publico  benefica  fua  ja- 
,[5!Uvit,quiDus  omnes  hominumordines  cumu- 
jji^ucafficerct.  Ame,inquiebar,  habet  Antichri- 
.iji.usanathematumfuorumterrorem,  &  Princi- 
Jesabfoluram  faciendipote(latem,&  Sophifta? 
atir^  ig  oranria?  \elamen,&  Hypocrita^fui  in- 
jj^j^-rni  Athcifm.i  voluptatem  ,  &  Monachi  fuam 
jjjipulcaiirtimam  puuperiem,  &  Jtfiiitaefuasfcfc 
jjlifinuancli  rimas.&  mulieres  fuum  fervile  impe- 
jjj5Jum,&  Poiiticifu-im.  Chryfopceiam.Nam  fiar- 
ijjf5iS,quibustalia  perficiuntur,fcriptx  extarent, 
J:mohomii:um,idutferretcrederGtve  adduce- 
,{jjltur.  Nunc  dum  per  Kabalam  de  mauu  acj 
■jjujjanum  ,  abaurein  aurem  traduntur ,  &  multis 
'  j'jeroglyphicis3enigmaribus,fymbolis ,  aliifque 
'  l^yltciiis  peraguntur  ,  fit ,  ut  hominum  oculi 
'■.uuper  obvelontunaures  obtutentur ,  nares  op- 
.^:antur,cra  trenentur,manus  vinciancui ,  tibise 
'  'j  mpediantui.corpora om.nium  mifertimOitur" 
j^uefvrvitio  mancipentur. 

^^^,  31.  LOrOLA, 

,  jnatiusLoyoia  .maximis  meritis  in  papyra 
jaiDi  Cocliim  fublatus,  cum  peromnes  ihuio- 
sclaudicaiet,necf''ie,namvirrutibustedemrc- 
tirct.miultum  ncgotii  ik  difputacioaisrcliquis 
K'|  iftificatis excitayit,  Roburmilitarcjtenarum 
■'^i  C  %  pera- 


28  A  r  o  L  o  c  o  R  u  M 

peragratio  jliterarum  cultusjtnoruin  modeflia 
caftitatis  (3ecor,opum,affluentia,  &  quxreliqu; 
in  eo  notanda  erant  ,  mag:.um  ahquodl  dccu 
promereiijudicabantur.  C^eterum  id  dubiujCf 
reftabatjlndianejan  Amerira,  an  vero  Hurop 
tutela:  iplius  concrederetur.  Verum  inter  ha 
controverfias  Loyola  naturam  paulatim  dett 
git,&  dum  curiofius  omnes  ordmes  circumi 
infidiarum.furti,  delationum,  aflafTinatus,  pl; 
gii,proditionis,rodomia:,  &  aliorum  etiam  £ 
cinorumreusfit.  Qi^odvix  creditum,necnj 
multis  t£ftibus-&  indicibus  perfuafumjCumMi. 
gnatibus  formidabilis  fieret  ficarius,  popu!;; 
intolerabilisprxdo,totiustandemorbisconfejj" 
fu^pr^ofandofacerrimus  &  deteftabilis  pronuif> 
<iatus,nectamCalo^uamliumauauniveifm» 
xeexpulfusfft. 

^i.  MACVL  AE,_ 

"P  Xlphormio ille,qui ex alteroMundo  varias  i 
^-'manxfabulcelconesattuleratjcunoftrosl  - 
minesad  unguereferret,fraudisin{imulatus  <:. 
Itaquejamnonamicc,  fed  rigide  interrogar  j 
quis  Callion,<juisFibaIlius,  quisPereas  .ali  c  , 
morionumcucullisdeformati,  Jovem  lapidnl 
iuravit ,  e  Platonicis  Idaris  iub  Lunse  coaac  | 
depofuiscoemp.ta,&.ad  nos  ufque  translata  c?. ! 
Neque  mirandum  fi  nobis  aflimilentur  cum  ll 
na,velutilpeculum,  noftras  formas  recipiatfc 
exindehasterrenisparallelasimagines  fabrint» 
EaresadMathematicos  delata,  exarainata*e 
imprimis  ab  iis,  qui  fupcrioruci  Corporum  * 

li 


Manifuius-  157 

cuTas  inimirabili  diligentia  obfervant ,  murtum^ 
iliiJ-  flegotiifecit.  Nam  Fabricius  ejurquejApelles^ 
ioDa  tum  Metius,  Stevinusy  Origanus^tcdmaxime 
eoii  Gallil^us,  &  Keplerus,  diviiia  omnes  ingenia, 
niJ  cuminterfedifliderecneCTelefcopiisfatisfidei 
lopi  cfTet,  notatis  in  terrx,  religionis,  poliiia?,  litera- 
y  tur^Ejhumanitatifque  variis  maculis ,  &  cum  fu- 
ittci  perioribus  collatis,cumnuUarefra(Sionis  analo- 
ifflitj  giaapparereti&regulasnullas  admitterenLEu- 
p!ai  phormio  tamen  in  fententia perftaret ,  nec alios 
]ifi}  aftrorum  incolas  ,  quam  noftriin  lucidiirimis 
cnij  corporibus  r^^prajfentationcm  oculatus  teitis 
■^i  afieveraretjtandem  Simplicius  aliquis-.Nugaris, 
jpulii  tnquit:  nam  fi  noftrse  maculq  omnes  aftris  expra 
ttleiil  mend^eeffent ,  jamdudumSolnobisprceiisap;' 

paiuifler, 

T^IIndinis  Cofmopolitanis  magnus  folet^i 
•^^eos  effe  accurfus,  quiNatursErariora  &  moMsa 
ffrofaetiam  venum  vei  vifumexpoaunt  Vicf^r- 
'ik  leitaquelicetvaftifirmo^;  gigantes,d'  pumilTcr- 
osli]  Desbreviflimos,  homip.es  mntatifexus,  horQii- 
CJH  B€saliquotfeculoium;hominesinvidi  roboii3> 
?afli  hominesabincubis  prognatos,homin€sabani- 
ilii^  malibus  enutiitos ,  hommes  longo  tempore  vell 
j^i^K  jsiunantes.veldormientes  ,  hominesunopa  tui 
!flCi<  numerose  progenitos,  &  perfimiles  alios ,  quos 
:idl  fupra  fidem  hiftoricorum  fides  nobis  exhibet;^ 
mU  Eos  ciim  panTmi  admirarentur  fpedatores  ,&: 
pijt»t -obftupefceient,  Chnftianorum  aliquis  aftansr 
'i^i  Sintiane^inquitjhvT^c  infoiita,  fintm  ra  :  egota- 
iiiaif  meafuptacunttatalia.  adiEiiabilemirum  novi». 
^0  C'  3,  Inter.- 


3®  Apologorum 

Interrogatus.quodnam  illud  tot  Mundi  circul; 
tonbusmcognitum?  Refpondit,  Peccatoren 
MirumenimelTejauderehominemirritare  D' 
umb£neficum&  potentiflimtim,  pofle  credc: 
Satanas  mendaciorumpatri, vellc  oblivilci mo 
tis imminentis  &  intvitabilis ,  prx-terea  obedi ; 
CarnijturpiiTimo  macipioifuoabuti  ratione  ur 
ca  hominis  prasrogativai  admirari  Mundii  flo 
diflimum,occupari  nugis  periculofis  &  labori  < 
fi/hmis,diniq;  dedignari  Coclum,unicaiii  &  y  ' 
ramb^atiffimamquc  animarumpatriam. 

34.  MORS. 

<\A  Ors,TheoIogix'  Compendiu,Philofoph  i 
•^^^  fumma,Politi^frenum,  &  humani  gene.l 
inexplicabilebcneficium,ci!mlu.udaficie,  cf- 
um^q;  crepitu  cundis  prope  e/iCt  formidjnili; 
iinteis  Chrifh,  qua?in  fepulcro  refuigens  ic- 
querat,involuta,amice  Chnfhanos  cucumiv, 
docuitque blandirtime , non ufa uilia, iogicis  j» 
C|Ueis,fed{inguloruminternoteftimonio.No. 
ne  Deus  pater  cfl?  inquiebat:  ergo  nobiliflivi 
eflis,er£:;o  divina  tutela  fecurijergo  fuperna  ch 
ritatecoiinexi.  Quidgenusfordibusmaculatij 
quidferasii  :duitis:quidderre(5latisDeiimper:i 
quid  libcrtatem.  proditis?  cuid  fraternitatem  f i 
vitis?qu!dcommodatisinh^retis?quidmortcj 
jmmortales  abhoiretis?  Scd  hxc  furdis  narrat 
turj&utquifqi  corpoiis  fcrvitioaddidusalic 
crat,  ita  mortisnegligcns  inid  unicc  incumti 
bat.Uiide  irritataMors  ciim  veiba  evancfccre 
^acula  depromfit;  trausfixifqihincinde  morta 

bi 


M  ANiiPLiiu  s  T.  31 

bus>cum  magnam  ftragem  ed^difTcr.-  Hem  3  in- 
quit,jamtan.Hcmdocebo  M?gn,ites  humilijri, 
&  Sophiftas  taceie,tX^  curioros  tsrminari,&  ava- 
iosfatiari,&iratosreconciliari,&feroceslangue 
rcj&voluptuarios  dolere,&obrtinatos  remure- 
re!Atbeatosjampaupercs.'quiaditabur.rurjhu- 
milcslquia  evchcntUTj  triftes !  quia  ccnfolabun- 
lurj  fimplices !  quia  erudientur  j  patientes !  quia 
vindicabuntur  ;  atqucomninoomnes,  quibus 
Chiiftus  Yitafuit,Morslucrum  erit  1 

^/.  NEANDER. 
XJ  Eanderjibertatebeatusj  cum  Aulia?  cupi^o 
•^^  inccffiiret,  hujufqi  filiam  Duliamdeperirer, 
ratus.fe  ingenti  fortunaru  dote  cumulandu,rcli- 
ftaPatrigeamatre,&JchabenignifIimanutrice, 
fpretoqjomniufcientiaru  pra^ceptorclfichio^mi 
njftrou  quadrigamalfumpfitjPimeu,PhjlotJrriii 
Tolmum,  &  Phiiopragmonem,atq::  fic  icfinicis 
variationii,fiudibus  fe  comifit.Cumqjdiu  mul- 
taq,-  tcmcrarie  ac  fiuftra  tentaffet,tandciubAre- 
.t«Eimorummagjf{;rimoderaminecautius&  crc- 
derec^  agere  edocT;us,ficfatis  perplexumjubri- 
cumquenegotiumpeitradavit.  SedDosaberar, 
quamTychejOibisThefauraria,rigidenegabac 
necblanditiisminifvc  adduci  vel  conciliari  ro- 
terat.Obftabantct.  Phtonus&  Gongifmusjduo 
malevoli,quorum  impoitunitateNeander  mife^ 
rc  exagitatusjcum  intervcntu  EIpidii,&  Ancchl 
aliquandiu 2egre  vitam  traxiilet,  falute  defpera- 
ta,&  errore  agnito,  rctro  veftigialegit ,  :um6 j  a 
fuisreceptus,  <&  vanitatis  cxcrcita^  admonitas, 
domi  faperc  &  acquicfcere  didicit. 

C  4  16.  OPOR 


5Z  ApotOGORaM: 

5^.  OFORTJET, 

T  Mper/onarfumConYtXiX.\x,  f}^tmlnterefi indi- 
■*  dixicjcum  Efi.referf^decet,  dele^af^ju^at  ipxi 
7ittet.]>tget^pudet,ts,d£ty  mtfirety  acc/d/ti  e^enit 
tcnt/ngit,  ^acat ,  prdfiat,  refiat,  l/hety  Itcetj  con\ 
IPatifuff^/c/tiexpeditiCBnduc/t^ifilet,  ^ potefi  de 
bitccomparuilleDtjresprimuniasq^uiLis  agi  coc 
ptaeft.  NammiHus  voluntatis  interpres, /'/.*< 
r^-rjCiimreipra^fentis  Hatum  explicatiet,irei 
fententiam  fuam  parres  moniiit.  At  illi  yarie  rin 
gij&poileritatiscuram^tamanteceirorumreve 
rentiam,atq;  negotiiipfius  diSieuItatem  quar 
diligenriflime  &  anxie  ob  oculos  ponere.  Se 
frullra.  Nam(ubll:itutu.salius>cui  O/for/et  no 
men,cumrigidiflimam  fententiam  pronuntial 
leCjfacileomne  deliberandi ,  decernendi<^ue  ar 
ijietium abfcidit,  Itaque Velle,quod Opottebai 
Jiicipientes  >  cum  gemitu  fuccubuere^  Deur:. 
fiecati,  n:  ob  Oportet  apud  Nepotesali^uandj'' 
iafamiasdedecusportare  Oportcat. 

37.    ORBIS  REGIMElsr. 

rs  EpertaAufl^rali  plaga ,  quar  veteribus  olrrr 
•*^^incognitafuit.cumreligioimpura,;usinhu 
inanum,mores  baiban,difcipliiia^ fordidiffima» 
cundaq^uein  iisterris  aborainanda  nunciareii 
tur,  humanioris  orbis  incol^  infelicitatis  illcii 
rummifertivariacicurandi^poIiendiqueinflrLj"' 
menta,liberalifhmetranrmirerunt:qua:  ijbi  aci 
Tenerunt,  adapwtaqjfeledioribus  Populi  fun] 
Wiipiane  ^uamarmarint,c^uam^ueferbces  fec<' 

lii 


M  A  X I  p  u  I  u  s  5/ 

[  rinreos,  qiios  pniis  fubjedi  experti  eranr  tra- 

I  ^tabiles.  Namrerviendum  ,  credeDclum,dan- 

i  dum,  jc)unandum,  diicendum,  moriendum  erar 

1  plane  eorum  arbirrio,  ac  vir  fupererant-vireSj 

ij  quasformidabilibus  inflrumentis  opponerentj 

,  donectamenrefumtis  animis  jugumiiocinfue- 

.  tumabieccre,  Er,utgraciam  reterrentj  Ardois 

.  nilnifipidamtabulam  rniftrjnr,qusElupiimo- 

.  vesregcntem,&  vulpcm  anferibus  concionan- 

^  tem  &  Ciconiamranaspafcentem,&fcrempiu- 

.  res  di:imenrem,&  canem  lepoves  defendentem» 

,  &  fimiam  pedicuLos  erudientem-  repraefentabat,. 

nf  cum  infcriptione:  Ctcurare  l/ariarte»?,  Qi^a^  ubt 

I  imponuna  plebis  curio(itare  in  propatulum  im- 

^  petrataeft,  cum  murmura,  nefcio  quxspaulo» 

;,  portexaudircntur^nafutiorumtempefHvocoa- 

^  filio.inadytarecIuIaj&perpetu.istenebrisinYO- 

*  3S,.  VAmNTlA, 

I  r^  QnYen;eranta)iquandoOrbiscenfores,pri-^ 

j  .•  V*  musquidem  Do/^^x,  cui  res  hominum  merit 

'  eruciatus  ik  fup^pUcia  videbanturi  alcer  Infute- 
/w^,  quifefe  undiquepenculis  malifq^;  oppone- 

'  bar,  &  cum  rerum  quafr  naiura  dimicabat;  ter- 

'*  tiusK/<flftf;zj-,quemiuanitarum,confu{io-.um,m- 

;*  eptiarumqj  Chori,  veluci  delectabant:hi ,  quodi 

*  faspe  folent,inrer  fe  de  malorum  rermediis  con- 
I*  ferebanr.  Sed  quo  minus  aliquid  decernerenrj. 
f  Gpinionum  collifionesconrraclicfbioneique  cuu» 

fabantur.TandemSocrates&  Epi<ftet:usincon- 

'  fili«iii;admiffi;Pacicntiami:iominabant,qu?me«.- 

\  .      ■'       .                             C  5.           dendisv 


54  ApOL060RnM 

<iendis,vel  certe  lcniendis  rebus  unica  apta  \id 
rctur:Eam  nempe  in  Deo  tranquillamjhomin 
busmodcratecondolentem,  a  maiiscautc  ali 
nam,  <&  a  vanitate  lefe  rubducentem ,  hoc  ubi 
impetrare,ut  terta  credamus,  bona  agamus 
na  negligamus,facata  eiadamus,potentia  decl 
«emuspcastera  fcramus. 

3P.     RETROGRADVS. 

TT  St  omninoFelicicatisregia  invifibilis,  neq 
^  deloco  inter  mortales  convenit,aut  itinera 
dimodo:unde  qui  a^lienas  opinionis  traraicc 
fequuntur,utplurimumpoft  lon*os  errores 
laborisfatigationcm  fpc  omni  iruftratos  fe  1 
ftuofiflime  reperiant.  Platofic  opinaturXurfu 
afcendendum,  &  mirafnbtilitate  animaiii  ext 
naandam.  Ariftotclesveroambiticfiorin  g 
xumferri  jubet ,  &  moitalitatis  ratiocinatior 
cun6laspertentandas.  Socrares  tranfverfim 
fuadct,&  malorum  hinc  declinatione,  illinc 
tientia  virtutis  vias  vefbigare.  At  Epicurus  t(j 
lamfodicarecenfet,  acinimo  voluptatis  epu 
deguftare  Democritns  &  Heraclitus  defpe 
lunrr  unde  aker  curam  negligit  >alter  ringit 
Sed  Chriftianus.qui  pafhm  inter  Philofophj 
fatuus&deIirusaudicbat,dum>utfciolisa?grc 
ceret,perludibriumietroit,  &  coccum  ©cci 
ducemlucemqj  fequitur,  fc.  omnem  human 
fap;ctiam,fcientiam,fortitodinem,  voluptates, 
nfum,&  dolorcmdedifc-it,  felici  ineptiain  k 
citatem  ipfamfeliciterincidit ,  eaque  a:tcrni 
fdiciiHine  peifxttitai:.  J 


M  ANIPULUS  f,  jf 

40.  SAXO^ 

T  Oh.Saxo  Noribergenfis ,  qui  GermaDse  Mufac 
*  maritatus.pulcherrima  piole  patriam  auxerat» 
cumfoIenniMemoriajfeftOitemplumbonxfa- 
mieiDgredi  Yellet,a  ftipatoie  PocdagogOj  obtu- 
fidimo  homine,a<iitu  prohibitus  eft:  Procul 
hinc,  ajebatj  procul  efle  Germani.  Saxocon- 
jugis  fuas  nobiliiTima:  imperium  allcgabat,cu- 
|usrM>mine&  voluntateipfe  adefTetvalioquiaia 
futrina  permanfuius.  Cum  flolidu.s  ille  niU> 
lominus  perftaret,adjurgia,ad  injuriaSjdcniqt^^J 
TerberavcDtumeft.  Exprobrabat  Saxo homini 
rerum  humanarumignorantiam ,  invcntionu!*! 
Iteriiitatcm,  slocutionisbalbutiem,  voc.ibulo- 
ruminanitai:em,a;iimi  ,ingeniic[Ue  (lupovcrjii 
&  ,  pignore  depofito ,  in  limam ,  quovis  velieL- 
loco,quibus  velletarmis,  animose  provocabar. 
Intervenerunt  forte  altercationi  Theodorus 
Zvingerus  ,  Memorias  Canceliarius  ,  Johaa«. 
Fifchardus,  Germanica;  Nationia  libeUis,  ac 
Nicolans  Hermannusjrelieiofiffimus  Cancor, 
qui  Saxonf.n  ,  vetercm  congeironem,cum  for- 
didohomine  litigare  indignati,  manu  inje^a 
inatriuminduxeruntjconverfufqueadfequerh- 
■  tesPifchardus:  Hoc  agant,  inquit,  illapecorsi, 
ciim  ad  fores  ipfa  perpetuo  condemnata  finr-, 
quibusinventio&elocutio  fciendi  ageudi- 
c^ue  vera  arque  bona,fores  refera- 
runt,  bonas  faoia»  aditu 
arceant. 

C  6  4J.   SCA 


i^  A?0L0GORtIM 

41  SCALIGEB, 

j '      I  Uliiis  Caefar  Scaliger^vis:  illuftriillmusr  poiJ  ^ 
"        'miHam  Veroaa,aVericatehorpitio  exceptU' 
acpaulopoft^unaDimi  voTO,"7eraj  Erudition 
Frincepsele(fluseil:.quoimperioovaus j  faci 
aviti  regni  obUvianeirt  induxit.  Nam  cum  i 
]inguasperniultas>Poe(in,Piiyiicam,Machem; 
ticam,  Medicinam,Politicam,  Chionologiar 
Hi{i:oiiam,ac  Naturam  pro-pc  omoem  Didtati 
ramgererer,  nolaitea  cum,;Hifpanicis  Cordn 
€ommutata,quarcapuctantum>premerenr»nih 
animum  formarent,fatiarentve»     Pacem ,  p 
bellum  cum  H.  CardanO' Sopho  reliciter  g|} 
ftum.fatisllabiiemcoluit,  &  fueceflionem 
incomparabiU,  Jofeplio.firmavit.  Uuus  turbi 
torexOrcoprorepfitGarperScioppius  Priapc 
tis,Vefpillo,hominis  monftrum ,  qui  facrum  c 
putviolareaufuspugioneheroam,fedintervel!'^ 
tente  Nobiliilimo  Heiniio  ,abliquato  iclu  pP'' 
liit.  Unde  conrra  publicum  parricidam  concl| 
matum^ipfe  comprehenfus  &:  tOTmentis  fubjl 
€luscft  Ac  tumrepertus  ludex  clariifimorul 
<k  Principum virorum ,  quos  confodiendos  fil  ^"^ 
ctiamnumin  animum  fumpferat.Itaqi  millefil  "^ 
liciameritus,primumpublici  odii  acubus.c^cBj^'' 
xus,deiaSatyricorumforc!pibuslaniatus,  tJ^^ 
^em  infamia;  rogo  impoiitus,  confcientiicB  ^ 
propriac  fiammis  vivus  exuftus;  &  ad 
gehenr.amdemijf- 
fttseflr, 

42- 


t 


M  A>Ti  piir.  iis-  57 

41  SECTA. 

CE£la,atunaorum  impotens&rigidlfTima  ma-' 
^giflrajUtomnino  fedatorcs  fuosab  humano 
rationabilium  costu  abalienaret,  notis  quibus» 
dam  (ive  fignaturis  diftinguendasjudicavit.lla- 
denonnullisinjunxit,neoiantesgenufiederet; 
aliis.utMuficamDeohominiburquegratamde- 
dignarentUL-jaliiSjUtacibislapidisablioirerent, 
aliis.utdocentesalios  neutrquam  feirent3  aliis 
aiia, acplerunquetalia,  qua:;  converfationi  ine-  ^ 
ptoSjvellocietatihumai  ajinvifosredderent.  Id 
varie  acceptum,  ciim  multi  profundius  exami- 
.narent,acnefcio  quid  occultae  philofophias  fu-  " 
fpicarentur, quodftridifTime  (ingula  afuis  or' 
dinibus  obfervari  vejlet,  ac  in  his  nugis ,  diftin- 
dionibufque  falusvciuti  omnis  verteretur,  diit 
inter  myfleriadclituit  .•  donec  tandem  Augufti- 
nus ,  homorecouditasfcientias,  patefecit,id  ef- 
feScdariDgcnium/u  quajcunque  capiti  incide-^ 
letineptia,  eamlingeret  &  perpohret,ac  indc 
credulisverutfacrofan<f]:umobtruderer,quibus 
jam  non  ludicrum,  Ccd  ferium  ;  nec  rubido  ,  fei 
articulu.s  credercturrnonfecusac  Mediciincau- 
tis  imponunt,  dum,quibus  Ubentcr  vefcuntur 
^duliis  &  deliciiSimedicatas  efTe  &  corpori  falu- 
berrimas  per  Hippocratem  &  Galenum  jurant 
&,  evincunc. 

4J.  SEMITA  VITAE. 

iTvTillaaraa  &  fakbrosafemita ,  quaf  adangu- 

*Ita  Vita?  poicam.  ducic  >mira  eft  &  inufiratafors. 

C  7  peregji^ 


jS  Al»OtO«ORUM 

percgrlnantium,  Nam,nonnuUi  candida f!ola 
con{piciii,  dum  pallus  meciuntur,&  numeratit, 
vertigine  fubitooccupante  in  minuffTimos  la- 
pillos  impingunt  >  &  gravi  lapfu  cormentes  ve- 
ftemfpeciofillimam  maculant.  Alii  veronullo 
ami£lu  .ordidati,  dum  flagellisquibusdam  im- 
pelluotur,per  immanes  fcopulos  tranrilicntcS; 
viam,nuIIo  ad  vertiginc  otio  datoj  deproperat. 
Aliquiacutinimo  vifunotabilesdiiprofpiciunt 
circumfpiciuntrerrofpiciunt,mcras  nedl;unta( 
fcfcimpediat)  dii  aUiretrogradi  velutaliud  age- 
tcs  promovent.  Aliqui  fdliinantes  dum  fudant 
anhelantque.fpiritus  deliquium  patiuntur  ;ali:  ioii; 
otiofi  quafi5&  quicfcences  provehuntur.  Aliqu;_ 
perpetua  abftinetia  macerati>  dumexpeditieil^  i;: 
volunt,  membris  vircs  omncs  fubdiicunt.  Ali 
cibonatursE  deguftato,  ad  divinaalacrioresaf 
furgunc:Ut  omninofacendumfit,nihil  rerrenj 
Apodcmica ,  humanisvc  regulis  in  hac  peregri 
natione  profici ,  omnia  ut  apud  Creatorem  Mi- 
{ericordiajfuprema;,  i:aapud  Creaturamelfeitt. 
fimajfimplicitatis. 

.     44.  SlMPllX    ET    RECTVM. 

A  Ntiquitas ,  fimplici/Iimi  cul^us  fa^mina,  cun 
** in  Pofteritatem ,  nepcem fuam ,  procacem «S 
volubilcm  puellam,inridiifet,  mirata  vefliu  lU'  ,,", 
xum  ,  coiporisque  riobilitatcrm,  Mon  abftinuit 
quinmurmu^arit  Arhaec  haud  elingueanimal 
cum  diu  avia;  fi:jporem,ruil:icicaremviue  exagi 
taflet,an'ftiil'ui,oiis,manuum,pc-uu.m  ,  &couu 
corporis cultu,a^'htatcm55JaditaYit.  Cumaui 


M  A  N  I  P  U  I  u?  T.  15? 

vlitand^m  pe;ruaderetur.quetandem  illafubli' 
m!a,{ingularia.exqui(uac|;rorer.t,  quibus  Anti- 
quicascaruilTet^cxpiicaret  inclcio  Quid  toitum, 
c..rvam,in:ricatum,invoIutum,uncqi Terbo  :u. 
catum  protulit.cui  vix  ncmen,  ne  dumclogium, 
ullum  re  rerit.Id  mtuita  o:  afpernata  gravi  vultu 
Antiqui:as:^'ah  proftjb ulum  \  i;  quit:  Haeccine 
ieculi  telicitas  eitrhic  fabtiiitans  progretTus? 
quaii  me  haec  latuerint: At  ego  jurare  aui:m,cen- 
tic.>  miliclve  talia  ameeicogitatajfedrroxret  u 
diaca:millies  teDtara,(ed  moxvana  GepreheDfa: 
m:llies  admilTajfed  mox  expulfa ,  donec randcm 
longouOjj^rccertillimiseiperimcntisdidicijS/;» 
///c/ ^  r^^c  nihil  certius,be2r}US;fol:dius,  con- 
ftantius,jucundius,opuIerit:useire;atq^iadillam 
altcram  vitameipeditias, 

4J.  SVT^EESVS. 
c  UiFenu?,qui ucu>  haclenus  onr.nia poteraC;  o- 
^mniaqjfciebat .&  iui  obreiYantcm  Munaum 
universu  voiuerat.cum  infebrim  incidiifetjpla- 
niflim.econfternatuse(t  Itaci  Aftroiogis  impe- 
iatum,inCalumutinquirerent:cS:  PnvCcis  in- 
jonctum,ut:e;ram  omncm,quid  fbi  id  veller, 
fcrutarentur.- qui  una  voce  rcf-onderur.t,  nihil 
ii.foiiti,  nihi^jnotabile  Coclo  tsrracij  reperiri, 
omnia  debiro  orcine  ire:  nurqu?.  adduci  potuit, 
quin  ailroium.emorabilemconfufionesautirfe 
norum  cfcaos  fufpicarecur.  Tacdem  Medicos 
accerfiiic,eoffiueeipo{ito,  quod  orbi  inminc- 
ttt.fuo  difceliu  periculo  gravitcr  Tro:ji:it,fi- 
quldcm  Rem.publicam  fv.lvani  velient  ..  mor- 
bumquamocvfiiCQefelJerent.  Atilii  regligere 


40  APOLOGOaUM' 

iomiiTefxT,&  lenteagere,  denique  morbo  cede 
re:quod  ciim  haud  obfcure  animadverteret  cgr 
tus,  lugcreomnes  juflit,  &*elegiis  cundiaperfc 
nare;dein  Memoriamadvocavir,cuifamam  fv 
am  &  ingenii  ampliffimas  opes  committeret 
Atilla  vanitatehomnucionisirritata:  Apage,ii 
quic,has  fordcs,  O;  rcnriffime  vir:nec  enim  D< 
usfivericutquein  Coolumjuxta&  terra  ignon 
vit  vrvenccm.moLcuampofteritasinter  orbis  c 
cojianuincrare  fictis  elogiis  perfuafa  cogatqih» 

46"    STMBOLA. 

ryJ^i  Poefis  jam  ante,  ac  etiamnum  in  orl 
•'■  Chriitiano  benigne',  &  ob  argutiem  collai 
data,  cumin  Scythiam  ahquando  exiifietjT 
abfqueinfignipericulofuit.  Nam  cumhoch( 
minum  genusinfuififhme  vivar,illa  vero  mult< 
ac  candidiHimo  faie  vefcatur,  facileindiguati( 
nem  Sc  furorem  ba;  barorum  contra  (e  incitav: 
Sive  enim  Solis  eclip(iu,  five  Luna^  labores ,  v 
flelLu-um  nubila,.aur,uttumuhuarie  effundan 
Leones  edentulos>urfos  pigros,  tauros  lafTos, 
quos  claudos,  cervos  macroSi  lupos  fcabiof( 
"vulpes  llupidas ,  canes  elumbes ,  lepores  repei 
tes,  aquilas  implumcS',  gallos  raucos ,  pavon 
decaudatosjteftudines  alatasjferpeiues  frigido 
alasaccifasvcoronas  ^ru^inofas^rofas  emarc 
das,pomaputrida,fcrrafIaccefcentia,  lUia  m? 
Gulata,arboresaccifas  trabescariofas,cruccs  pi 
rofas,turresruinofas,enfenshebetes,cornuadi 
fifa.pocula  pertufa,facesexti  (^as,vexillalace 
ffl3ilitesinermes,pilulasinfc(^as,panesmuci ' 

marfi 


I 


d< 


MANiPuriis  41 

wrfapia  fenefirrata ,,  aut  quiccjuid  tandem  per 
ifiim  occurritjpingeret ,  omnia  fufpicione ,  in^ 
idia,odio(^ue  laborabant.  Tum  illa  excande- 
;ens:x:juambene  profpe(^um  efl:  kumana^jin- 
uirUbertacr,cumcogitarelicer,qua:necfacere^ 
ecdicere,  nefiQgere.necpingere  contra  talii 
ccora  coixceirum  eft  l 

47    TAISJTVNDEM. 

TEneratin  Reipublica*curamSoIicitus,&  ra- 
'  tiones  multisvigil  is ,  intempeftivo<^5  vidui. 
dminiftraracj  ciim  deficiente  corporis  crafi^ 
iultapituita,calculique  cruciatibus  exaguart 
epit:llnde  fcipioni  innixus,  &  tremulo  greflii 
brepensjcumiterum  atque  iterum  in  confili- 
mheravocarer,aDhelans,  animamque  trahens 
omparuicForteMimus.fivefcurram  malis  di- 
ere,hefternacrapulacerebro  gravis  folitos  lu- 
osReipublics  negaverat.  Cujus  caimpatiens 
veproceflionemjivefolenneminvihonemmi 
iftris  omnibus  indixit,voluicque  ex  primis  So- 
.citumvoti,vel  officii  reum.  Paruit  mifer,  Sc 
um  baculo  moleftum  iteremenfus,  curn  molli 
'idulo  ftertencem>&  fcuiTih  dicacitatecommi- 
:rationi  illudentem  reperifrec,  non  concinuit 
ichrymas ,  icdlaborcs  fuos  fexagennales  dete- 
btus,parumabfuit,qu!n  languidum  fpiritum  . 
jecerit.  Suftinuic  tamen  amicus,  Iridericus 
CiiDjacauri  infufurravit/Nonneo.lim  tibi  dixe- 
am,Solicite,fiuflra  affligi,cum  eadem  fir gratia 
eotris  onus  in  medium  conclave  deponcnti> 
^uancaeverreati^ 

4&  riKTA 


42.  ApologoruM 


a; 


48.  VIETA. 

X)rianus  Romanus  Bclga,ex  funibus  AI; 

biicis  nodum  nexeiat  Gorgonio  iniricat 
rem,  eundemque  torius  Orbis  Matthemati 
difroivcndummagDohiatuproporuerat.Vcn 
francilcus  Vieta  Gallus.ut  vidit>  ut  folvit,  1 
miuilque  jactantiamfalsc  rifit.  Gloriofunr 
Victarapudcrtrditosfuit,  nihilquejam  tanto 

fenioirfolubiiecrcditum,  ciim  alius  ecce 
usoblaius,  qucm  Macchiavellusex  ferreis 
ccnftnuxerat,  Prmcipemtpe  noirjiuave 
Erat  is  multis  aciculis  armatus>nec  niii  chi 
thcxii  coDtre<5lari  porerac  ,  tum  interuo  q 
dain  'gne  calefcebat&  fila  inter  fenefcio  quc 
gamineco.iliierant  :ponderefuo  manus  de 
mc b.,r,&:fiii2,ojeo:uIoriim  acic  hebctabat.Ii 
fudare  Vieta;  c^:  artem  oirmem  omne  Anal 
fruftra  advocare,  tandem  defperare.  Undfi 
iram  conv.-rius,  cum  malleo  tentarc  veilct,r< 
tillisvarie  diflihentibus  ,  paruma  fummo  p 
culoabfuitjpatuitc]«e  illasrricas,  quibus  po 
lifubditi  mtricantur,intrad:abiles  eife.  T 
Vieta:  Quicquid,inquit,  arte  componifur,  2 
folvitur  j  atin  hac  iriegularitate,  ubiviolen 
fraus,  doli,  &  fimilia  his  nedunr,  nemo  hoi 
juum  explicato,fed  uni  Deo  leroivenda  ren 
tuutor. 

45».    VVERNERVS. 

TTT/Einerusde  Onshufeu,  Clericorum  pMl 
V   V  yincialis,  quotiefcun^ue  fuos  invifelP*- 

iriil 


Ma  n  ipulus  I.  45 

tribus  qua^ftionibus  triplicatis  omne  negoti- 

amabfolvebat      Interrogabatenim,  Quomo- 

Udofiatingrefli  ,  an  vigilantias  fuperiorum  dic, 

Jvelfocordia:  node ,  an  meritoram  pedibus,  vel 

jiintercefl'oramequis,anpcrvocationi?Januam, 

!|vclMmoni2feneftras?  Deinde  qwomodohuc- 

^|ufquevixerint,anfalaria  comcdentes  ,vel  vme- 

pisDomini  colentes,  an  accommod atione  I:n- 

gentes,vclrepr^henfioneped:inantes,  an  vani- 

:ate  ludentes,vel  confcientia  plangentes  ?  Tcr- 

j  tio,  quomodo  egrcdi  velirt  ,  an  diviiiis  pin- 

yues,vei  cruce  exucci,  an  otio  molles ,  vel  facra 

irationecallofi  ,anfama  nitidi  vel  ingratitudi- 

Jaitugofi?    Ad  quas  cumpleriqu?  Clericonjra 

[  Dbmutuidcnt  ,  admiratus    Provincialis  adole- 

centum  temerirarem,feri6  quse{ivir,quibu5  tan- 

'  lera  perfnafionibus  ad  pcnculofiflimum  pari- 

er  &  laboriofifi  mum    Ordinem   fint  adadi? 

lefponfum  eft :  ita  vulgo  ferri,  nihil  addifci 

acilius,&alereexpedit(us,&  tradari  commo- 

,iius,&  tegcrcoccaltius,&  tueri  tenaciiis,  &  at- 

:ollerefubiimius,quam  facrorum  minificrium.. 

\tille  ingemnit  &,  O  feculifelicitatem,inquir, 

:iiro  Ciucis  Chriftiana:  duriflimum  &  capitale 

|ninifteiium  ,  quod  Pctrum  Paulumque  pere- 

nit  ,ia  lucmm  &  voluptatem  converlum  elU 

;o.  ZlZANlA, 

r>ElloGrammatJcaliinfeliciterconfe«fl:o,ciini 
•^  (quod  Andrea^Guarnx-credimus,)  Anoma- 
orum,  Heteroclitorumque  brachia,  cruraque 

«iiilcaa 


44  APOtOGORlIM 

^ifie«f!a,hincradedi(perfatrifti  fpeaaculo  cc 
foicercntunfuitex  vidore  milite  (^uidamj  cui 
wiperbttropharierigere  Yifum:: 

Eft  Z'izania-,funt  Z/3z,ania plitra,  ni. 

IdiTtut  vidis  infiiltare  creditum^  vidores  j 
menfufpendit,ne  Grammaticulusaliquisexi 
fidiis  novas  turbas  cieret:undein  concilium  V 
catis  quotquot  ex  vocabuliSYivunr,res  non  fi 
flrepituagitataeftrnecfinis  fperari  potuit,a; 
misexrecentivel  clade,  vel  forriina;  varie  afl 
<Slis.  Tandemexcorumiiumero  aliquisjquit 
JippiLudinem  ufque  grammata  percolunt^my; 
rium  depieFiendit,  dGCuir<qi;Cyron  nifi  accent 
facelumenhis  tenebris  adfcrri pofTe.  EiTeenij 
Zizaniaexiis  voculis,  quasinfirrgulari  penul 
mamproducantjinpluralr  coiripiant.  Id  cii 
Poetceap^re  sidirenr,  ex  gregc  quidam  fubi 

e3s:or[us:  Crediderimjinqmr,  nampleraquc 

IB.  fingulari  libere  prodv!<5lrj,  in  pla- 

rali  rigide  corripiua- 

tUJE* 


APC 


4J 


H  P  O  L  O  G  O  R  V  M 
IChristianorum  Ma- 
nipulus  iecundus. 


Seneca. 

\icile  el^  auditorem  concitareKd  cupidtta^ 
temrecli»  Omnibusenim  Naturaftmda' 
menta  dedtt,femen<^  virtutumiomnes  ^d 
omnia  ifia  natifum  us,  Cum  irritator  ac 
£ept,  tunc  illa  antjni  hna,  velutfoluUg 

\  £xcitantur. 


I.AMA' 


44'  Apologorum 


I.     A  M  A  D  I  SV  S. 


RancifcusLanoYius.cuius  integri 
tas  diverilflimis  partib.  piobata  efl 
haud  ita  dudum  Amadifum  Hifpa 
no  Gallum,famofum;mf  oitoreDi 
in  vinculaconjecit.  Namcumisii 
aula,  &  apudotiofosjtum  facmineumetiam  fc 
XU(T«  graiiofusefretjmiiis  ludibriis  animGS  iic 
minuMi  ad  pertima  quseque  fafcinavit.  Namfl 
fcelefliilima  Nccromantiam  prodivinafapierj 
«ia  venditabat,&  impuiislibidinibus  virgineui: 
&  conjugalem  thorum  polUiebat,  &:  ferocitat 
beftiahanimosgenerofosimbuebat,  &  religio 
iiisl"gum(^ue  vmcula  diirolvcbat,  &  vanis  fa 
buhs  pui.iorem  mcntera  occupabac.  Unde  ac 
cedente  Magnatum  favoie,iucantarionibu$,  le 
HOC'jniis,ducllis,vo:is  fiivolis,  &  flulta  imagi 
aationcomnia  oppl-^^bantur  Ubi  innotuit  re 
perlculura,  inrerceilcruntpro  amico  Triftanus 
.Olivenus,  Oclavianus,  Biiribnetus,  Gusman 
Bus,  DouQiiirote;  &:jnaumeriahi  imgivendi 
rcd&RabeiaiiusacMcrhnusJitcratihiihione^ 
tum  lafames  fa:mina!  ,Biaocefiora,  Melufina 
Magelona  &  coniimiks  aha:  j  qaas  ubi  priraun 
intuitus  e(l  Pr^tcr  Lanoviusjom.ncs  fcuticis  p^ 
latio  expellendos  edixit:  Saris  a^mpcmquiens 
igchnareiudiciumhurnjnumadexQifandaspc 
il:jfcrasHUgas,necopuseiferotloq'uaculisintei 
ceiForibus.  ipfum  veroAjnadifum^morum  coi 

rum 


M  A  KIPU  LUS    ir.  47 

^Tipendoram  antefignanum ,  &  cornuum  ver- 
ifnmumarciticem,  cumuDiverfa-faniilia  vi- 
m  comburi  iufllr. 

2.   AFRA      POPVLARIS. 

^'  Umfub  Cruce  obreperent  fi!i  Dei,  efurircc, 
«-'  atquc  laborarcnt,  (mulam  ten^  filius  humi- 
^iitefti  &  fimplicicatem  dVdignarus  alasfitv  ap- 
•'f'it,&  aerapetiit,  NecdefuitcoLi^tibusfoitu- 
^*>&  condenfata  popuJan  aura ,  afflanteque  Fa- 
'^  aio  fublarus  homo  immcnfa  Ipacia  alarum  re- 
^gio  ovansjuec  line  fafpicientiuni :  nvidia  per- 
^Travit.  Nihil  jam  credebatur  felicifTimo  ho- 
^oiinacce(fum,cumfama,opes,vircs,  fcientiae 
^iuti  fubjugatae  famularencur,  &  ad  nutuni  o- 
>|nafuccederent.Scdquiterrasfubjugarar,ccE- 
•fiominari  no  pocuit.  Unde  cum  venti  cumul- 
irentur,  ac  om;:ium  violentiinme  Aquiio  in- 
;  ivercerct,  ille  maltum  diuqi  luclatus.tandem 
>limioribusceiric,ratus  auram  infcrioitLquse 
.us  extuleracfuftencaturam.  Itaque  la  eam  fe 
rans,heutenuiSim2mreperit,&miausquam 
Une;Etclamambiciofacmolisfultinecem.  lla- 
i  giavi  ruina  interramdelapfus,  &anima  tra- 
jns.cumneccalumiiuueriauderet,  necauras 
ifitatem  exprobraie  iicefer,nec  terram  irnplo- 
(:e  liberecundique  defettus,  &fui  impariens, 
i[upetqi  Coafcieatia"  infultatione  cxag  latus, 
i  fperatoconfilioanimamejecit:  /^/i«^»tf  cum 
I W//W  fyi'^  tndi^nata  fnb  Hmbroi. 


4i  Al>OIOGORtIM 

J.  CAND2DVS. 

/^Andidiis.  quiiiauditapiidem  rerumfuaru' 
^  prndenter  &:  cordate  fatagere  videbatur,n' 
^o  animi  morbo  ,  nulio  cafuum  infortunio 
inentisalienationefrincidit.Idajunthominia 
cidiflecredulitacisconfoido.  Nam  cum  ea  p 
mum  fuc2tosamicos;ltreperosfophiftas,verf 
-tiles  artifices ,  lubricas  miiiierculas  conciliafli 
tandem  Chymicum  adduxitjmaloriim  omniu 
lernam.  lsnamque.ReligionumChaos  ,  &;c 
TiofitatisLabyrir.thos,&  Cabal:Etricas,&  Aft; 
logix  compedes,&  Magias  tenebxas^c^  revelat 
Dum  ludibria,&  thefaurorum  mendicitatem 
fabularum  portenra,&  imaginationum  fomni 
Sc  harmonis3:um  ululatus,  6c  Sifyphios  labor( 
&  numm.orumcribra&  vanitatis  jadaatiara, 
(luporis  filentium  ,  =&  temeritatis  pericuia, 
"■diriftianifmidedignationemjaliaatquealia 
tx  tormenta  fecum  atulcrat.  QUjibus  in  coMjij 
tuberniumfuumfufceptisiam.nonCandidus 
tra3  fed  ateri  nonredua  j  fed  tortas  i  noa.ap 
tus,fed  tedus  ;  non  verus,fedmen<iax ;  oon  r 
teger,  fed  vanus-,  non  fagax ,  fcd  tradus  i  n 
iimplexjfed  verlipellisj  non  liberalis,fedpro( 
gusj  no  tranqui]Ius,fedhiansj  non conftans,! 
!ubricus3noniiber,fedfervus  •,  cumamicor 
itupore&condoIentiaapparuit:NectamencJlij.j 
rigi  potuitjdoBec  Paupertas  a:des  invafiti  &  d 
pulfistamvoracibus  pecudibus  jefurii-e  hon 
jiem,fordere,  &  ferdrefiperecoegit. 

4    Ch^ 


Manipulus  ir.  4^ 

4.      CLAVDICATIO. 

Am  olimgraviterpraeceperatDeus,  nequid 

cbudum  mutilumve  irrirr. oLiietur.  At  noftra 

>'tas  j  qu£e  turpiter  claudicat ,  nec  tamen  a  tem- 

loDei  vultabeflcvaliquotiesrevereadmonita, 

ihii  coriigitur.   Tlndenovaquotidicm.aDdata 

mittunrur  i    fcd  qua:  nemolubditusa^ftimat, 

^emo  Prxfetflus  exequitur.  Enfidem,en  recen- 

fl.ffimum  ,  quofab  gravipaenainjunguntur,  ut 

liuifquejubetjitapaicatiutdocet,  itafaciat:  uc 

id;t,itacredat:utlegit,itaintelligat:utvidet, 

ajudicet :  utdifcit,  itaproficiat:  utamar,  ita 

4iccurrat:utfcit,itaoommunicet:  uthaber,ita 

tt:  ut  fcntitjitaproferat :  ut  fervit,ita  fequatur» 

:d  hxc  lex  laluberrima  tam  fit  nihili,quam  ulla 

ia.Atnequaciedaturcontumacia,  {iceludr.nt 

audicantes ,  fieri  omaia  ad  eundemfinem  ,  £ 

co  )nfatisadpr5Efcripnim.    Namefle,  qci  jube- 

iji  itj  efre,qui  pareanc  :effe,qui  doceanc:  e(re,qui 

;?{  ciant:  atquehacadmirabili  hcminumdiver- 

ai  atepluresofficiorumordiiies  coftitui,  quam 

t;  ;)crofailIa  &.  molefta  combinatione.   Ira  Lex 


I  prifcapcrNovcUamhuraanam  amiquata 

s^  fc.  Id  ciimaudivifTet  Auguftinus,  caftigatifli- 

U .»  YitaeexcmpIar,doluit,&  ad  fuos  rcfpiciens  : 

Bcneloqui,  inquit,  &malc  vivere,  aihil 

aliud  6ft,<|uam  fe  fua  voce  dam* 


u  '  ~  ^        $'  c(h 


fo 


A  P  0  I  O  G  O  R  U  /« 


S-      CORONA. 

■^ /f  Agnacquidemeft  Fortunx  nequitia,  cui 
^^  ^  tamcaiiibiadciibcralcm  fe  Sc  condolentei 
fimulet.  Qn.amenim  illudathomiuibusjveliioc 
argumento  liquebic,  quod  Coronarum  felloj 
cum  maxima  elt  advenarum  frequentia,  CandiJ 
datis  fuis,maximo  xxq  dato,  admiflis,  ubiin  g^J 
iiuaprocumbere,&  dcofculari  pedesjuilir,  co| 
ronas  c  vili  metallo,  fed  auri  fpecie  ca-Iatas  capij 
tibus  imponit,  ac  mox,  cum  lubitum  fueritimal 
^iio  impecu  deijcir.   Huicfpedtaculocumfortj 
intereiletAthletarumChriiiialiquis,  ac  oculjj 
fuisvixcredens  ,  latrones,opiliones,  fpadonejj 
fpurios,Monachos,P«dagogos,figulos,  {art< 
resjlixas,  &cxfecehominum  aHos  coronatcj 
intueretur,doIens  humanam  fortem,  qua  virtul 
tibusfuccumbendumeilet,  non  antcrefpiraviij 
quamdepofitos'&:conculcatos  cam  infaHiesrt 
gesccrnens,  Deogloriamdeberi  agnovit.  j 
cumexfortuna^atriofefubducens :  haud  libc 
iaquit>  venefica,  tuas  coronasopcriii,  Sc  tant 
I^vitatemtuamemere,  ciim  refervata  mihi  ir 
juftitiaecorona,  quammihiDominusreddecil 
illadiejuftusjudex  5  ncqjfoliimmihijfedctiai 
ommbus,quieiusadventumamaverint. 

6.  C  R  F  X. 
/^^  VmCrux  Chrifli^Pxdagogianoftra,  morl 
^fuorum  receaferct,(f?:  inprofed;us  tolcrantj 
inquireret  ,  alios  quidem  reperitadhumanj 
prppcomnesfortesobcalluifre,  alios  uri,fccaij 
Que,aiiosphlebotomias  &  fcarificationes  fertj 

alif 


Mi4nipulus     II.  /r 

alios  yeio  vix  ruirma  cute  fliic^i  pofle  i  futre 
i&  quibus  coripfum  abfque  eiuiatu  pcifodieba- 
turjicdd  alij ,  quileuiilimaspuiidurasnon  pa- 
tiebantur.  Utigitur  finguli  examen  crucis  fufti- 
aebant,  ira  alijs  poft,  vel  anreponcbantur ,  gra- 
Yitermoniti,  ut  carnes  nunquam.  remollefcere 
finant ,  fedadcalamitatum  Solemiiccare  fedulo 
pcrgaut.  Idpraeceptummultosfuft^endit,  quod. 
■aibitrarentur  Patientia^,  incrementa  ad  veram 
ufquefoliditatemafcendere,  necimbecillitatem 
delicatorum  refi">iceie  unquam  poife.  At  magi- 
ftra  falli  eos  docuit ,  idque  communiflim.um  cf- 
fejUtfoititudononnunquamlangueatrdebilitas 
fubitoroboretur.  Necenim.  crucem  ahbi  faci- 
litts,quam  qua  cutis  tenu:fTima,puiic;erej  inter- 
dumtamenfinedolorefoepitum  facere,  idque 
'culiiusfpeiftatorisoculis  j  fed  patientis  fenfui 
liquere.  Hiac  m?gnam  perfa're  crucis  trabem, 
fed  vacuatam  levuer  gerii  conaa  amari  Iigni 
ifiuftillum,  fed  folidum  humeros  graviter  pie- 
mete ,  qualemcunQi  verc  crucem  a  quovis ath- 
iera  velgiganreimefudore  .  finetremore,  fine 
lanheiitulufliuerineutiquam.  pofTe» 

7.  DEV^  BEJ^EDICAT, 
A  Soriacum  fuis  congrcgalibus,  Crapu^a  .  Li- 
"  bidine,Blafphcmia,  Fuiore  &  ineptia  cora- 
meiTitura ,  Ecclefi^^flica  etia  adegit ,  qaf-pjtinis 
&.  cyarhisbenedictrer.  Cumouemodcflaefleflf 
combibonum  initia,  non  repugnavit,  qu^n  a 
Deo  optima  qutque  Sc  falubria  prccaretur  :  at 
pa^3l6  polt  ubi^adarumbeftiarum  vultus  affu- 
^  ^mereatur  ,  &  ficquenti  ingurgitatione  caput 
D     z  nu£4- 


Jl  ApOLOGOHtlM 

tiiuaiet ,  osfccterec,  venterdiftenderetutjcor- 
pusuniverfumtitubaret3  cumdiviniDihil^om^* 
niaDiabolicacernerer,  quifefubcluceret,  vari^ 
tentavit.  At  illi  cum  impetuose  inftarenc,ut  per 
Dcum  voraginibus  benediceret ,  &  clevatis  ca- 
disbenedi(ftumYinum  identidem  inijcere  pro- 
perarent,  Ecclefiiiftesfudans  8c  tremens ,  cum 
1>  E I  contumeliam  &  beftiarum  importunita- 
temhincindelibraret ,  tandem  confcientiasfti- 
niulisanimofioT.airurgens :  Quid,  inquic ,  aa 
Deus  benedicatebrietati  ,  luxuri^e,  convitijs, 
iras  ,  vanitati,'&Satanajaperti{rimo  regnofer- 
'  viet :  Non  fadet :  quin  potias  maledicat  vobis 
D£Usomnibus.Nondumdefierat,cumotbium 
&  poculorumimber  in  hominem  irruit ,  qui  ta- 
men  fobrius  temulentosj  cautus  ftolidos  faciU 
cffugit» 

B.     lll    DIES. 

CHriftianorumlaudabilis  confuetudo  eft.Vi-ij 
doris&Triumpliantis  fui  Chrifti  folennis 
annua  celebraic.  lis  trcs  omnino  dics confecra 
Ycre,quarum  prima  pulli  omnes  funt ,  ac  gemc- 
l)undi,<:ru<isque©nerofaereprajfenratione,atra-J 
tii  alteia  die  cmeritiam  vcftemfiimunt,habent-l 
oue  diemfacris  meditationibus  quietamj&pro-| 
fundifliino  filentiotranquillam:iertia  candidif* 
£mis  ftolis  induuntur,  ■&  lasto  |ubilo  Regem 
Regura  comitaatur,iuPafrionis.Mortis,&  Re- 
fui:re(5lionisimagine,  quam  vefpeia ,  nodle,  & 
auroia  confignant,univerfam  viram  triplici  do- 
cj^mcnto  iafotmaatiUt  ad  cvftij  jugmapatien- 


M  A  N  I  m  I  U  S      II.  /^ 

tianijad  fpiritus  filcntium  coprrpofitionem,  &  a- 
nimae  libeitatem  hymnos  addircant.  Namqui 
DEUMnecferre,necaudire,neclanclarea{rucvit> 
cumnecamari,necdoccri^neccoronariafupre»' 
moNuminepar  eft.  XlndecumMundusfeftis 
fuisdiebus,primabaccheturjalterainianofuro- 
Ktumukuetnr ,  tertiadefperatione  abfolvitur.: 
Ut  omnino  confter>  a  minimis  ad  majora ,  a  tri- 
llibusadlajtaafcendijecontradefuftigijsadin- 
fima ,  a  tripudijs  ad  ejulatus  &  dentium  ftrido- 
rcmpraecipitari, 

>  i7.     DVBITAJIO, 

X^Viil pericuIofiQS  eft ,  quam rebus fam Rrma-' 

■*'^  tis  validis^uc  aliquid  velledefiderare-      Id 

namque  haud  ita  pridem  Duyitatront  pefnm^ 

cciTit  Eftea&purajdevotionis,  &  ingenijfub- 

adi,&  caftUllmce  vits^,  acmorumodcfbiffimo- 

tu  puella,' fed  in  reb^,quas  non  fatis capic,  x<^io 

fortaflefcrupuIofior.ltaguecumTheologisco- 

habitaret ,  nefcio  quid ob aliquorum  difcrafiaii 

.ntans,fi:atim,utha;ret!ca&;  prophar.a,exco- 

i.anicataeft.    Indead  Politicosdivertens,  vrx 

9atu4arcana  levicer  examinavit,  cumrebellis 

ncrepaea  ,  &  profcripta  eft.   Unde  ad  Literaros 

:ouverfa  ,  &  de  ccrii  terricqtic  exactacognitio- 

ic ,  mcntisque  humana?  organis  nonnihil  dubi- 

ans,nonminusdiros,  &  lluporem  exprcbran- 

esreperit,ftiIisqueconfoiraeje<ftacft.Deniquc 

'ulgi  converfationem  elegit ,  cuius  &  mores 

ompofitiores  volebat,&  fenfus  miniis  hebetes: 

.  .tiiludfanaticampuellaranonferens,  oranifo- 

D     »  cie- 


': 


^"4  Apologorqm 

cietatehumaaa  interdixit >  voluitOjUe  in  vincti-| 
lis alieivatam  ,  fua  fapientia  cum nullius mole- 
ftiaperfrui.  Itaundiq;  d^i^cna,  ciim  necconrci- 
entiam  ,  nec  integritatem ,  necingenium  ,  net 
corpus  uUo  modo  vioIafTe  furdis  inclamaret,  & 
iuiquos  omnes  hominum  ordinesexperiretur 
adDeumredli  confcia  provocavit.  Audijt  ju- 
/lusjudex,  &  perfpiculatoremfuum,  Mortem 
liberari  puellam  ,  actribunali  fiig  fiftere  jufTit 
ubi  auditis  accufationibus  &  refponfionibus 
^uict^uidredlumj^quumqjeiit.-pronunciabitui 

10.     DVRERVS. 

A  LbertusDvircrus^Pidoru,  &:OrfandusL^ 
-^  fus,MuficorumfaciIcprincipes,  quodfupre 
ma  artium  fuarum  faftigiaafcendiffe  uterq;  crc 
dereturjamoreinterfetraternocoaluerunt.Un 
de  mutuis  colloquijs  fele  obledantes,  cum  La 
fusDurerum  percontaretur,  quibus  gradibas 
caminvidendam  penicilli^cccli^ftyli^penaaj,  u 
dij,cultelli4'bell^dexteritatemingeniumfuu 
extuliHetjCumfinguIaintegroshominesdepc 
fcant,  nec  pariahos  fehcitate  refpiciant:  C 
Diirerus,  &  quomodo,inquit,  miLaffe ,  tibi 
gravi£as,&  fuavitas,  &  artificium ,  &  lUi  vivia 
i"edtus,tibi,inquam,  uniconceirafunt,  qua:fii 
gula  vix  alij  attingunt.  Refpondit  LafTusJequ 
demfe  nefcire,&  adDcum  ingenuaconfcffioj 
referre*  Tum  Diirerus  :  Idcm  &  mefacere,  i 
quit,par  eft,  qui  nec raagifhis meis  j nec  fecul 
neclaboribusiddcbco,  ledNumini,  cui  pkc 
donaria  fua  tiim  fubito ,  tum  cumulatc  eitLin  ' 

re;<ji 


M  A  N  I  P  11  L  11  S       II.  /f 

re,quxdumaliia!rrulari  cituntur,  &:fnirercfa- 

tigantur  ,  &  ha?c>  velutarchetypa,  loBgo  inrcr- 

vallo  anrc  fe  rnfpenraintiTcntur.    PioiDder.iiiil 

cxpeditius  quam  feDeo  vclurimanum,rradere, 

acanimi  ferenitatc  parere  ,  quibusliilie  uti  vo- 

,luerit,nilii-l  jam  fatigatione,  nihil  &  magnis  au- 

j..fibussi' defiderijsopus  j  fedfacili  nad:u  omuia 

v,influunt,  ac   dimidiato  labore   perpetrantun 

;  ;Nempe  ubi  Deus  magifter  eft ,   facilc  difcitur, 

c  quoddocctur. 

11.     EPV  L  VM. 

/^  Acoparadigmon,  feculi  noftri  pefi:is  ,  epa- 
(.  ' lum inftruxit  Hermaphroditis,cui  Chriftia- 
{;no  mafculo  nemini  accedere  fasfuit.  Exatau- 
jf,  tcm  nec  ferculorum ,  nec  menfarum  numerus  ; 
^  libet  tamen  aliqua  recitare.  Mappa  huius  Mun- 
ji  di  fchema  crat ,  cui panis  Vitx  eenerum  impofi- 
li  tus.  Adhibiti  dem Luxus Dapifer ,  Cafus  Stia- 
•  i  ftor ,  V^crtigo  pocillator.  Primus  milTus  igno- 
;frantia,indejusleeum  ,  embammaraconfuetu- 
[|(dinum.  Secut^Eap^ctitumcarnes ,  velPoUtiae- 
|,hxas  ,  veltyraanideatia^.atquefpeciefuafcrin^s 
ftviolentix,  Aprugn^Eferociae ,  fuilia^lutukntia-, 
,!,'  bubulcC  fcrvitutis ,  vervecina:  ftuporis ,  hojdinae 
;.:  libidinis  ,  vitulina;  Hcentia;  i  oviilae  nulla  ratio 
i  habita.  Interha^c  Aviumappofita  vauitas.  pa- 
:,  vonis  philautia  ,  Mcleagndis  vindicla  ,  Te- 
:,  traonis  phantafia*  ,  anferis  loquacitas, 
,  tum  Capus  etFocminatus  ,  peidix  ftu- 
::pens,  paiumbus  vagaas  ,  alauda  metuens, 
l:  D     4  auas 


Ja 


f(y  ApOLOCJORUM 

anas  uliginora,&  qnse  rafpatur  gallina>q«3equc 
^  nugatui  ficcdulajunaneglecflacolumba  Poue- 
modum  varia  pifcium  fequela ,  congri  lubrici- 
tas,barbonistenaGitas>  lupivotacicas,  percas 
fnordacitas,  falmonis  prodigalitas  ,  halecis  a-- 
cerbitas,na{onis  fagacitas :  tum  Carpio  otij ,  A-i 
felluscontufionis,  funduli  confufionis,  cancri 
dubitationum,  teiludines  oblivionis ,  oHrea  ti*: 
tillationis,  oculata  tcmeritatis.  Necdcerani 
>ulte5  commixtionis  ,  minutalia  extenuitatiS; 
[ac  credulitaris,butyrum  opinionumjOva  cogi« 
tationum,  farciraina  avariria^,  gelu  torporis,  fi- 
iiapi  curioficatis,  lardum  afilimationis  i  fcd  & 
quod  inprimis  recitandum  erat  >  Sal  literarum 
Vina  perfuafionum  quoque  fundebantur ,  fcili 
cet  Creticummendacij,  MafficumSophifticcs 
Talcrnumjadiantix,  quin  &mulluma:fluum 
acCerevifiafurorisj  (edaqua'lmipidiratisma 
gnum  odium.  Deniquebellaria ex  feculi moi^i 
bus  admota ,  Cafeus  obflinationis ,  artocreati 
politionis,tort^facilitatis,placenta;confenfus 
Itriamcurvationis.  poma  fortuna^,  pyra  cogna 
tionis,  nucesfocictatis  ,  ficcarum impoftur^ 
rum,  quibus  Cupediarumihuibusconviva^iii 
.fardri,  dum  Chiifti  pauperiem,jejunia,  &  forde 
magno  clcmore  fhepiiuque  exploduntj.iquea 
riacocnaculifubitofolvantur ,  tccl-umt^ue 
fuperincidensepulas  fmul&  epu- 
lones  contrivit. 

12.  ERRC 


MANrputus    IL  §j 

11.    E  R  R  O^ 

;P  Rro,capitofum  animal,  ut  valdc  mi^erumfir» 

■'^commireratioaem  tamen  neuci^uam  fert* 

Nam  in  quafcunque  de  vias  iticidit/ive  a  Verbo 

■DEi,{ive  ab humana  ratione,  five a Datura^femi- 

Osabducant^ucdilliin^  omnino  afleverantur.Si 

Ours  fbrtemoneat  Lideti  fi  periculum  conmion- 

ftretjOggannici  li veriorisitineriscomitemin- 

*yitetircludatar :  fi  manus  etiam  in!jciar>  recal- 

citrac:  unus  quippecoclum  audir,&terrampe- 

netraLmarisque  fundumadit.   Vaticinaturfmc 

cvcutu,urbcs  condit  linecake.morbospeliitfi- 

nepanace,  philofophatur  fine  cerebro,  offici- 

namhabeciine  organis  :    Uno  verbo,  ipfe  fibi 

fummum  bonum>  ipreMagnefiaeltj&ierumi 

omniumGompendium,  alijiludibiium :  unyni 

habec  famulam ,  cui  cohabitar ,  cui  fe  concrcdit» 

^►.  cujusetiamjudicium  admittitatqueimperium, 

"^Conjuetudtnem.    Huic  la;pe  conqueritur,  quo- 

;  tiesfalfusfic.  quotiesimpegcrit  t  atillabiand^ 

;■  folatur,  &pergereJubetadperfedionisfafl:igi- 

um,  Itamireiinpr^cipitia  &  fcopulos  delatus, 

qui'vates,rex,  medicus  ,fopbus  ^artifex,terre- 

„  numquenumen  aliquod  eife  cogitaverat  ,    ia 

■■  Biendaciorum.fcrvitutis,  morborum,ignoran- 

tix  ftuporisque  fterquilinia  dccidens  cum 

crrotum  focia,  confuetudine,egens 

&pudens  compuuefcit. 

D     ^  15.  £7^^. 


)S  Afologorvm 

15.      ERVDITIO, 

*  Vdi-verunt  Grammatici  Erudicionis  arcerr 
"^  vertici  moncis  fupcrinipolltam  ;  ergo  ,  ubi 
cunque  xdcs  coliibus  inftrudas  cGnfpexerunt 
eocumftrepituapproperant,  &  intromitti  pc 
tunrrredfalluntur.  Namquxattol!it,veviorfe' 
mitaalijsarqueaiijsvelutidiverforijs  diftinct 
non  niii  per  fubordinatas  portas  intromitti 
Nempe  paulo  fupra  crepidinem  montis  prim 
dom-us,  magiftram alit, qnx  bubulas  ju  ventuti 
linguas  tiifariam  findit,  inde  in  alteras  xde 
afcendcre  ubet  ,  ubi  &  poliantUT(S:  acuentu: 
Poftcalublimiorarxfuccedir,  ubi  corpus  un-i 
verlum  ,  acfinguli  articuli  anatomia  quadai 
fagaci  examinantur,  &ligamencarcddunturj 
gilia.  lndeclevati&raliamenfuram,pondus  i 
iiumerumCan-did;iris  affignat,  &  rebus  omni 
bustacithabiies  Moxaliud  Caflrumadrera 
ad  enemadmJttitj  &  humanis  OrdinibuspiJa 
ficu. donec  tandcm  ipfum.  Eruditionis  palatiui 
coslo  pLme  coniJgaumfufcipiar,&  tamcixcun 
iacenrtm  in  piofundo  terram  conrempian 
(qintm  vicinara  carlorum  harmoniamexaudu] 
'  pur'oicque  mente  Divina  converlaticne  pei 
fruiiinat     A  quo  fanc  fafligio  immane  q'iai|3-. 

tumabfunt,quiadnelcioC|uasfpeculas^iaixiBi- 
nikil  nifi  arboiym  cacuminacon- 
templaiitur. 


M  A  N  I  i>  U  L  U  S       11,  pj 

14.    EXVLLS, 

A  Nti-Chriftus  ciim  poft  diuturna  machina- 
f^  menta  Ecclefiam  expugnafTet ,  utplsraque 
.  nclementer  egit,  ita  in  eos,  quorum  fortitudme 
•j,mpeditus  hadienus  erat  ,  maxime  excanduit» 
i-LIndeetfiprincipum  urbis  vit^e  bonorumc^;  in- 
^.rolumitatempadus  ellet,  tamen  nequidievita- 
j.,:is  intermitteret,  in  vincula  conijccre  ,  &  mor- 
i:Cm  interminari  non  eft  vcritus.  Erant  autem 
Krides,Pudor,|aftita,  &  Veritas  :  quibusexutis, 
[Stk  turpiter  habitis ,  poft  longam  vexationis  mo- 
ci"am,veluti  maTimq  ckmenti^e  loco,perpetuum 
ai-:ftexi'ium  iadi<t>um.  Abieruntitaqnemajftif- 
iimjEVirtutes,  &civibusru!s  vale  fupremocum 
ii|acrymisdii5lo  ,  ad  Olymoicas  fedcsfuntrever- 
Ix.lndc,  tanquamiemotisarbuiis,cum  Super- 
i:litio,lmpudcntia,  Iniquita^,  &  mendacium  in 
t-rivium  corpora  graiTarentur,  nihil  tam  dirum  8c 
isiefandum  excogitari  potuit ,  quod  non  Anti- 
icChriftianis  legibus  fanciretur.  Quod  fane  ira 
^rfnalchdbuitlibeioregiminiafiuetosciveSjUtde 
ist: pontaaco <.  x.v.o  muhi  .*onfilium  ceperint >  s^wi 
cOatria  tcrrcua  carere,  quam  fub  iDiquitaris legi- 
;r35us  qualccunque  rivitatis  jus  tcnere  maluerii^t. 
«(Sic  itaque  optimus  quifquc  fentiet ,  ubi  vircutcs 
iicjiulant,  ibi, fi  regnum  etiam  detur,non  eiTe ca- 
iioitamcivitatcm. 

ij.     F  A  M  A. 

rAmaciiminforuminanitati?,  celebrium  fi- 

rr''*^mul&obfcuroruviiorii  imagines  aituf.ffer, 

D     6  nemo 


^o  A  p  o  i6  c  o  R  n  M 

nemo  alius  emptorum  plus  vel  fpedatoram  ha- 
buit,  Viderelicebat,  imoemeie  viroscockima 
pertum  vel  irradians  ctiamdevotiffimc  fufpici 
entes,viros  Geographicastnbulasacutiirimiso 
ciilis  intuentes,  viros  circino  &  pcrfpicili.som- 
cem  natura:compagcmdimetientes,  vii;oscla» 
viumcopulis  omnes  mortalmmTherauroran: 
avidosinvitantes,&  quidrctrogrcdioi?  homi. 
nes  armatura:  corukatione  obvios  quolq;  exa,- 
miaantes  ,  homines  Jovis  fulmen  inviolabil 
manu  vibrantes  homines  tcrramacocli  imperic 
eximcntes  >  ahos*^];  indulgenciHiiiria  Apellis  ma 
nu  dchneatoshcroas  vel  fiigidiflimum  homin< 
ad  virrutem  ercitautes.  Quos  ciim  foiie,  ana 
compolito  adventans  Prslcntia  elfetintuita,  ci 
tuhsperleciis.cmblcm.itibusexaminatiSjcarmi 
nibus  aftim.atisaifumnontenuit;  &:adempto 
rtsconverla:  Autnon  novihos,iijC]uit,aur  nil 
jntabulatalecjuid  nunquaapudcos  vidi.  Tun 
oblcurorum  etiam  mlferta:  Quam  celebrando; 
aitjobfcuramus  Iquamcekbramusobfcuios  I 

16.     FVNDVS, 

Varrocumfundumemiflet,  &  rem  ibirt 
'  fticammftituiiret ,  utadjuvantibusNumi 
Bibusremfuamfaceret,  duodecim  Deoselej^i 
quos  invocaret.  Prim.um ,  quos  omnes  fruAi 
agiicu]turajcoclo&  tenacontincreputabatjc 
vem&  Tcllurem  5  illumpatrem.hancmatreii 
Secundo  Solem  &  Lunam  ,  quorum  tcmpoi 
obfervanda,  ciim  qua^dam  ferantur&condail 
tar.  TeiUD  Cej.er£m &  Libetam>qu6d  horuii 


T 


Manipuius    I  T,  ^f 

'ru^his  maximc  neceflaiij  ad  vidum  fintj  ab 
ais  cnim  cibum  &  potioncm  venire  e  fundo. 
Quario  Robiaum  &.  Iloram  ,  quibuspropitijs 
acque  Robigo  frumenta  ^cque  aibores  cprrum- 
pat  j  neque  non  tempeftive  jflore.?nr.  Item  Mi- 
aervam&  Venerem.,  quarum  uniusprocuratio 
Dlcti,alterius  horrorum  fic»  Nec  non  enaLym- 
pham&  BoDumeventum  ,  quoniamfmeaqua 
omnis  arida  ac  mifera agricultara ,  ime  fucceiTu 
»c  bono  eventufiuitratiofiE,  non  cultnra.  Hac 
opciofarupeiititioneimbututus  Varro,cum  va- 
ric  fundum  luum  exerceret,  nunquam  nifi  fur- 
dosDeos  Sc  fterilem  terram ,  maxim.e  vero  fati- 
gatumcorpus  habuic.  Id  ergo  Chrili-ianus  in  • 
tuitus  :  odemcm  feliccm,lifubunoDeohibo- 
rarehicdifcerecl  Necenim  undus  felrx,  niiiin 
uno  Deo  fundatus ;  nec  arario  profpera,  nifi  iub 
atauniusDei  3  neccoUturprofperci  niii  cura 
caltu  uniusDei ,'  necmetitur  fcUciter,  nifiper 
mctumuniusDci. 

17.     GEMMAE. 

^OIerabilioreiTetimipoftura,  niiitantofum- 
■*■  ptu&  gravrbus  impenfis  fieret.  Nam  qut 
Cijftallum  ineptis&  rufticisfucib  imbuunc,  & 
laxagemmarumcoloreteda  exponunt  ,  nihil 
minushabentjad:aatis,nihilpiod)gaIitatis  mi- 
1  nusexigunt.  Sedmaximis titulis opuscft. ncm- 
peutgcmma,'fapient]a:,gemmffmemorise,foli- 
aiiatis,roboris,  fanicatis,  fortunaium,  longscui- 
utis,amons,fecuritatis,  &c  audiant  Hicvide- 
tecmcmium  tuibajn  feprcmentem,&  nummos 
D    j     \     pro- 


6l  ApOLOGORftM 

proje(5los  :  hic  videaSGertantem  curanagatcjf 
rum  audacia ,  ciedulorum  ftoliditatem :  hic  vmIj: 
deasdecipientiumnfum    &  deceptorumconfi-  iai 
dentiam :  hic  vidcas  veri  tenebras ,  &  vanitaris 
aeftimationem^  Castcrum  cum  fe  forte  &  Chri- 
ftianusaliquisintiuhllVtjac ,  numquid  PietatH 
quoque ,  patient'^,  humiiitatisvegcmmasha" 
beret,  elTet  percoLicatus  ,  gemmarius  cfFuliftirrw 
rifit  :  Etquidinepre,inquitjapudmeraxaqu2C 
ris,  qua:  quov-isinluto  rcperias  ?     Obftupuii 
Chriltianus,    Sc  a^gerrime  e  turba  tmergens 
Apage  mihi,  ait,  hanc  vitream  felicitatem  ,  qua 
dubialuceoculosperftringit,  &infohdamPC' 
tram  impingeDS,commiinuitur. 

l8.     INDOCILITAS. 

/^  V  M  varie  fuam  capacitatem  jadlitaret  Inge 
nium  humauum ,  una  Mors  aufagloriatio^ 
obloqui ,  maxime  omnium  mdocilem  culpavfti 
Namcum  id  fuis  prajceptisperaliqnotfaspclu" 
ftraexerceat,  femperminusatqueminuspiofi- 
cere.  Experiri  enim,  qui  alij?  morrem  perfuadc- 
anr,a  morte  aDhorreiei  qui|alijsinferat ,  fubter- 
fugere  j  qui  alijs  defcribant,  adhucnefcire;  qui 
jam  poHideant ,  ad  aHos  velle  rranfmittere.  Re- 
fpondirIngenHim,omnesartes,quascaperer,fc 
cundiim  naturam  efle  ;  hanc  unam ,  qna  mot 
addifccdu,pr^tcrnaturale.  Obftupuit hicMorl 
Ingcnij  incogitantiam,&  nihil  magis  natur^  co* 
veniens  ,  nih'l  tam  ubiquein  creaturis  expref 
fum ,  nihil  demque ad  Vitam  natmalem  expedi- 
tius  conteudit.   Quinimoilla  nontampraEter- 

nato- 


IvIanipuius     fl.  r^^ 

atnraliajquam  monftrofa  efle  airevcravit,qui- 
us  homo ,  dum  viram  fervare  &  prolorjgare 
itagit,  miile  mortes,rupplicia  mille  rubit,facit- 
uemortemvita  longc  optabiliorem.  Interea 
mplicis_&  ad  mortem  femper  parata:  vitae  ho- 
iunes,quodnec  Dei  Verbum,acchumanajura, 
cc  natursE  pr^Ecepta,  nec  fenij  onus  ah  ingenio- 
:simpetrant,  ipfinullafcientia,  nullis  regulis 
dditVuntfponte,  capiunttenacitcr,  patiuntui 
dicifGmc. 

25.    INGRATITFDO, 

Haritas  Chriftiana,  cumeicuraProximifn- 
junda  elTec ,  omnes  inculpac*e  tutels  partes 
DUcitcexecucaeft-  Nam.^:  adhoitando,ac  de- 
rrcndo,  &  commendandoaccorripiendo  ,  Sc 
timulando  ac  cohibendo,  &:  alendoacevacu- 
ndo ,  &.  fopicndo  ac  exufcitando,quicquid  nn- 
'•[uamdcfideraripoflet,  adimplcvits  hoctamen 
alano,  utprofingulisamoris  officijs  coiaphos 
Tigulos  acciperet,  &  quod  maximcmireris ,  Ise- 
a  taciecxciperer.  Jamqueadcleveiatpupillus 
V  durioribus  iclibus  bcneficam  fccminam  di- 
'Ciberabat,  cum  Impatientiaintervenicnsin- 
anamhanc  curamabijcere,  &  defperatum  ca- 
■ur  defererc  multis  verbis  eft  annixa,  AtilU 
ubridens ;  id  toftibus  tuis,inquit,fuaferis ,  ut 
luius  temporis  vel  potius  mcmenti  fti- 
^endia  accipiant,  &  xternitatis  prarmia  poft- 
•iabeant,        Hoc      nempe      eft      talentum 

humi 


^4  Apologorum 

Kumiobnierey  nondaremenfarijs,  ucctimfa! 
Dore  accipias»    Mihi  vero  vel  interire  certuif'''''' 
eft,uthic  undiqueconrputa,  flagellata ,  fuftirff 
ta,irrifaquenihil  omninoterrje  debeam,  omailr'^ ' 
Deomeogrataferam  ,  cui  placuit  nihil  plan 
merenti  infioita  promittere,  nulloorbiscons 
mmeab  invioLibilem  Chrifti  veritatem  intc: 
veitenda. 


10.    INNOCENTIA, 

1  Nnocentiaredcagendopeccaverat.  Cumqti 
injus  vocaretur,nihilexpalIuit)nempe)udic« 
omaes  faoingenioceltimansj  jamqueprodudl 
cum  hunc,  iilum,  alium  intueictur ,  quos  virc 
bonos  fmgulos  crediderat ,  jundos  non  mfia 
quiiHmos  expedavir.  Erant  autem  Athei,  qt 
lempcr  orare ,-  &  fanguifugas.qui  jus  diccre 
barbari,  qui  omniafcire ,'  &.  cocci,  qui  de  colori' 
busjudicaredicebantur,  quibus  cum  fefetut* 
Innocentia  concrederet  *  eheu  quam  procu)  ab 
crravit  1  Nam  cum  bonos  revcra  laudaiTet,  cul 
pafletmalos,quosoptimosputaverat,maloruti 
infamiam in  fe violenrer receperunt ,  &  bonon 
famam  infamarunt.  Non  crcdidit  hic  oculis  ftt| 
is  ,pofl'efandlosimprobaredevotionem,  po 
juftos  adverfari  «quitati,  poffe  eruditos dedij 
gnari  fcientias  >  polfevulgus  abhorrere  libertaj 
tem,-  &  fecumipfa  collu^ata  jam  diffi<3erc{i* 
coEpir,  pofteaquamfuojudicio  optimisdifpU 
cuifTer»  Sednebulas  di/npavit  uobiliflima  v^ 
tus,  quacinnocentiamfolata,  la^ra  frontc  ii 
^uillimumjudiciuin  expedarc juflit ,  fimulqud 

hancl 


M  A  N  I P  II  L  U  S       I  T.  <f 

|acniaximam  fcire  ,  qui  feparati  finguH  nihil 
pocentiseexprobrare  auderenr,  illos  copula- 
^  omnes  maxima  ei  &.  indigna  fupplicia  d«- 
mere. 

II.     IT  A     IST. 

?  Andor iTJgenuus  y  quod  vitia  malorum  libe- 
^  rius  increpairec ,  capitis  accerfitus  eft.  Ubi 
nvenerunt  Judices,  interrogatus  Candoi ,  an 
cufationemagnofceretj  fafriis  eft,addiditquer 
icfto,  nonpoffumaliter,  Deus  me  adjuvet. 
um  igitur  coiligercntur  fententias  primus  di- 
/rrf^,ut  garrulus  illc  ait :  fed  id  fcireillum, 
dofii  alios,  periculicft  :  itaque tollendum 
nfeo.Secundus://'«<<^'?,ait,  utdixit  :fedquid, 
>fteriratem  noftros  noevos  fciie ,  refert  ?  Ter- 
is :  Ita  ^^jinquit:  fcd  capita  oifcndere  minimc 
ittmeft.  Quartus:/A«f/'^,ait:fed  turpicudinem 
am nemo iibcnter audit.  Quintus :  ita eji,  in- 
lit :  fedoportetaudacemeire  iiominem,  qui 
liaproloquicur»  b"extus :  Itae/i,  aitj  ^t^  ciim 
hilemcndatur,  quid  brueraie  juvat  ?  Septi- 
'u*  :  //.«<f/?,inquit :  K.d  quin  hic  fuaagit,<l'  h^c 
liofaomittit  ?  quis  cninrhuncnobis  juclicem 
>nftituit?  06}:avus:/Av<y?>  ait:  fedprivaiiiii 
>tiusmcnuinct,abftinuiireta::ubjico.Nonus: 
4^iinquit  :  fed  nonnihil  exaggeratanoftra 
,ala  videntur.  Decimus:  itaeJiyuCc^.m  ;fed  mi- 
asartem  veritariadmifcuit.  Undecimus  :  Ita 
?>ait ;  fed  livoris  nimisquammultum  haber. 
'uodecimus:  Ita  efi^  inquii  ;  fed  quid  nunc 
■  vulgi 


66  Apologorum 

vulgi  publica  fabala  erimus  ?  Ergo  coacIurur.| 
quaadoquidem  omniiio  tta  Jtt  ■>  nec  tamen 
pioflare  expediat,  condonacdam  quidemh« 
mini  adhuc  forre  convertea  !o  vitam  ;  fed 
maledicumomninoobflruendum  ,  decretiq» 
in  poenam  undequadrageni  colaphi :  qiios  cii 
patientiflTinie  ab  impuro  homine  fuftinuifr^ 
nihilnilihoc  Chriftinoftri  fubiecit :  Simalcf 
cutusfum,  teftificaredemaloi  finbenc.curn 
csedis  \ 

21.     IV^CVS, 

•n  Iferatjuncus  vitem  ,  quod  &  taidcadmodu 
•^  excrefcerct,  &  ob  humanam  gulam  perpeti 
farritione,paftinatione,  putatione,  religatio^ 
pampinationccundationeque  vexaretar,  dii 
ipfe  a  nemine  tadus  ,  feli ci tate  fua  poiHt  pe 
frui.  At  cumpaulo  poft  Solisardoreuligofi 
caretur,  &:kumore  ablato  juncustumemafffl 
fceret,  tum  pecorum  pedibus  conculcaretuj 
Vitisecontra  quajterrsEariditatemfcrredidi 
rat,uvis  & pampinis  decora  ccclum  lascis  capti 
olisaipiceret,  ingemuitjuncus  ,  &  ,  6  me  rJfi 
rum  ,  inquir ,  qui  cxiguo  me  &  focrenti  humo 
credidi^&fcirpicuL-Eaciemabhorrui,  cuiustai 
felix  &  perutilis  cft  amputatio.  Itaqne  jam  oH 
nesinclamo,  quotquot  terrenis  dclieijs  uvij 
fubito  alTurgunt ,  nec  carnis  falubria  fiagel 
peipetiuntur,  fed  honoribus  ,  diviti;s ,  fanitat 
fcccunditate,Iong;Evitate,  pace  florentesfuo 
fuo  vireat ,  ne  dehcientibus  huius  orbis  lacun 

&exf 


M  A  N  I  P  U  L  U  S      I  r.  67 

xarefcentibus  radicibus ,  quod minimc opi- 
>antr,r,  concidant&  conculrentur.  Gratulor 
em  vit!  y^nxiki  ccclo  vivere,&  terra  acquie- 
re  ,  &  ligonem  ferre  ,  &  farmentis  exonerari, 
ligus  vitare  doda  ,  :am  germina  propagat  & 
iuces  dimittic ,  cjuam  beato  liquore  nominis 
lam  tuetur,  uc  omnino  pateaclicca  produce- 
uccum  i  fucci  plena  nimis  facilc  ficcari. 

23.     KECKERMANNFS. 

Plinius  ,  ut  de  pofteritatis  ftudijs  optimc 
'•mereretur ,  aufpicijs  T.  Vefpafiani ,  nobilc 
mnafium  magno  fumptu  mftituit ,  &  accura- 
lima  difpofitione  in  clafles  ,  fcdesqucfuas  di- 
nxit.  Ei  prsKfedri  funt  Tutores  Ariftoteles, 
cero  &  Viigilius  ;  Curatores  D  Erafmus  .  G, 
idaeus,  &L  VivesTriumviri.  DecratRedor, 
jicm  ciun  quaclibet  terraofFerret ,  pku;morum 
imen  votis  tandemefteleclus  Barth.  Kecket- 
fannus,  vircIarifTimus,  qui  ut  nojninis  famam 
t  Gymnafij  dignitatem  tueretur,  cmnem.quae 
miini  conccffa  eftjfcientiam  ali.mnis  fuis  pro- 
fnavit.  Collcgam  afcivit  Joh.  H.  Alftedrum, 
bximi  ingenijiiomincm  ,  cuius  v^diumenro  o- 
■  niafacili  atque  eleganti  ordine  adminiftrata 
-nt.  Unicum  tantiim  homines  lufpcndir> 
lod  cum  Redor  fibi  muka  &  crederet ,  & 
edivcllet  ,  Deo  non  omnia  credcre  infimu- 
retur.  Id  quamvis  non  agnofceret,  aie- 
^nt,  frequcnti  admirandorum  ac  mifericor- 
■ix  Dei  examine   cum  Ariftorcle   commu- 

aicato> 


^g  Apologorujx 

Bicato,  conobrcureidcolligi.  Doluitmul 
capaciflimum  boc  caput  Chriftum  non  fatis 
pere,&inutiliha?fitatione>  vel  fimplicitatis 
dignatione  totprajclara  munumefitaab  OrtJllw 
doxfs  abalienari.  Sed&  monere  juventutf 
neceffe  fuit ,  ut  c^etera  omnia  in  hoc  viro  x 
mans,  unaminciedulitacem  Rationis  huma 
negligat,  cogitetque  quam  periculofum  fit 
illam  judicij  hnmani  temeritatem^arcend 
quxChriftimeritumdiiudicet :  quam  dur 
adeamfcientiampertingere  ,  qu^  Chriftic 
nemnonreperiat  :  quammiferum,  eamfid 
concipere,  qua;  Chnfti  verbis liquidiflimis,  i 
crederevelitjnecpoffitcredere» 

24-  LABORATOKIVM, 


Tp  S  T  in  media  Cofmopoli  maximum  hun 
"^norumoperumLaboratoriam,  qiiodinfi 
occupatorum  variecate  fpc^^atores  mirifice  < 
Jedare,  &  in  muluplicemadmirationemdi 
dere  foler.  Id  vero  pra^relicjuismemoratu 
gnum  cftjviHere  ibi  anxios&  folicitos  homij 
inrebusplaniffimenihili.  Sunt  enim,  nec  i 
meropauci,  quimaximafeveritateincptiasi; 
ptrant  :funtplurimi,  quiingenrifupercilior 
gasdocent :  fuot,  quiridicula  fuperftitioue  . 
bulas  aniles  explicant :  funt ,  qui  mulro  fud< 
quifquilias  coacervant,&  inter  ie  haud  fine  ft 
pitudiftribuunt:  &interhxcjurgialitesque 
lanam  caprinam,ob  afmi  umbram,ob  fumun 
fimum.  Sednon  defunt,  qui  cinn  otiari  videa 

t 


M  A  N  I  P  U  L  U  S      II.  69 

maTimis  operibus  perfanguntur,  qiii  labo- 
quiefcendo  -  docecclnccDdo,corij£uatri- 
iojneptiendofapiunt.  Nonillisanhelitus, 
iudor ,  nec  ftrepitus ,  nec  iadtantia  5  fed  ma- 
a  ubiquedcxterttas ,  A-  laDornm  abbrevia- 
Ha^c  cumambobus  oculii  contcmplaretui 
cules ,  Laboratoriumegrcirus,  fanclc  jura- 
res  hominummuitis  hypcrbolis ,  a;ftuarijs> 
ptibuSjinvolucris^crepitacuHsjCxremonijs, 
ichs  peragi ,  reipfa  futiles  eire ,  facilcs,  um- 
ies  &  ludicras. 

Z^      MACIIS. 

.nthus  ciim  non  tam  pallidus ,  qitam  ofleus 
bambularet,&  ficcara  cute  inducataque  per 
s  crepitaret ,  Curf ofitas ,  quas  nefciebac  Phi- 
)hum,fortem  mifcri  doleus ;  Ehem, inquit, 
I  e ,  quo  tuo  flagitio  in  piftrinum  damnatus 
itXanthus  corrugata  fronte,  Quem  tu  ve- 
te,re(pondit,judicas^  rumilla,  Certe,  infit, 
-ui  ad  metallum,  aut  qui  in  fcholam  relega- 
^Jequaquam,inquitXanthus.ErgoDiaco- 
is , ait ilia , fub morofo Decano ?  hic , noa 
[fubdit.  Forte  ad  Curi^e  fores ,  pergit  curio- 
i  famelico  ventrc  jacuifti  intcr  expedantes  ? 
lanthus  :  IdDijprohibeant !  Quidergote 
nr  Cliriofitas nugabatur  i  Chymicumopi- 
uiiTc ,  qui  intcr  aurcas  fpes  ad  clibanos  fuos 
[cnos  exaruit.  Rifit  Xanthus,& non  vacafle, 
.icuifle  ctiamiepofuit.  Supercft,addidic 
>fius,  ut  Aalc  ferYicrisib-utiiionis  ad  ima- 

giaem 


7<5  Apol©gorum 

ginemcapiteminuto,  coUo  oblongo,ftomac  i 
Krvidiffimo,pennisinutilibus,pcdii)Usfoidic  j 
Cum  &  illadXanthus  perr.egaret,inflitit  Cu 
ofitaSjUthedlicam  iham  ip(e  piodertt.  Tuni"  , 
oumgemitu  &:  lacrvmis  J    £heu,inquit 
nupfi !  Nonabibivitverbum,  cumfe  Curiofi, 
crucefignavit.piecescjueconcepit,  neinauf 
catum  occurrum  lueret,  &  ad  Martyrem  cifi 
verfa ;  O  te  fanjflumjnquit.cuius  omniape<»g, 
ta  hic  expiantur ,  nihil  rtfetvaiur  PurgatoriqijWjjji 
liqui. 

16.-    MENDACIVM. 


AX?"' 


ir  Rabinus,  Talismantur.  &  Miilifex 
fcTo  quoaftro  coniuncli,  ut  primumalter 
terumcltintuitus,  mutuamfibicoecitatem^  ._,. 
monftrofam  impoftuiam  exprobrarunt.  Ci  .,^j^ 
nuUuseorumaccufationcm  admittere^r  &l^ 
crimeprofequifqjpcrncgaret .  Pagano  quid, 
Metamoiphofes,  Judafo  Talmud,Turca;  M 
ranus,  Pontificiol.egcnda,Sun(fl:oium  obtj^ 
funt,libri,quod  Solnovic  ,admiraculumiif< 
impudentes,abfurdi  impuriilimique,  ut&Cji 
fingi  potaifle  ,  &  credi  ab  ullo  homiue  fup^ 
demfuerit.  Ita  poiteutis  ubique  cumaud'i  ;,' 
rumftupore  produ(5i:is,  ciimomniahijman 
pudorcmexcederent  ,non  intermiferiinttan 
fingulifuafigmentaexcufare,  &  verifHmaa, 
reie  Quos  cumaudivillctlgnatianaeptftisq 
(km  ,  aiuus  eil  omnium  patrocinium  promi 
re,homofide  Ethnicus,  verfutia  Verpa,  crud 
cate  SaracenuS/fronte Pontificius.  Sed intei 


:im 


M  A  N  I  P  U  L  U  S       I  T.  71 

::  fe  Satan,  haud  quidemarti  hominis  atri  dif- 
•ns  ;  ledquodmerueret  negcnushumanijm 
fabularum  prodigijs  ludificatum,  iamqj  per- 
jmupere,  &  mecdaciorum  ftru<5lor€S  ab- 
rere.umulcjue  ad  rartara  peiliferumexamea 
ulcnum  deijcere  cogatur* 

fiy.    MILES  CHRISTIANVS. 

Eliderius  Erafmuscumterrampropc  omne 
peiluftraret,utvane(cacccmmodaret,nunG 
'^ologitogam,nunc  Mooaehi  cucuilam,nuc 
lofophipallium,  nunc  P::edjgogicolobium, 
»c  Morionisetiamiarvam,  6^  habitusalibi  a- 
afiumpfit  /  aliquando  etiam  armatus  cum 
rhxra  apparens  ,'  miles  Chriftianus  audire 
uit  Cumque  riderctur  hcmo  nec  proceri, 
compadicorporis,  ille  torvum  videns,  & 
:m  vibrans,mor.ftravitfacilius  fecontcmni, 
.mluperati.  EtCmeeam  monftravit  in  facris 
lis  agilt  tatem,ut  tum  expcdtti;  tum  cauti  mi- 
.  munia  dextcrrimc  obiretj  neque  foitaile  fe- 
:as  conatibus  defuiifet ,  nifi  eludcre  hoftem 
eclinare.acnefcioquibus  pacisinduciatum- 

formuliscircumducere  ,  quamdcbellare& 
fligere  maluitlet.  Itaquc  cumlcntior  &.  (.un- 
niorviderctur  ,  quam  hoftujmiutoi  &.  ma- 
aae exigebant,  Religio Chnftiana abuLcna- 

eife  cccpit,&:adtogatam  ReipuL.cuian:  ho- 
lem  rcmdttere    :  Exemj  lo    pofteritati  no- 
'  li ,    ne  c^uifquara  contra  Dei  hcftes  le- 
cpatientiorque  eife  vclit^quamchantasnro 
li  requirui     fed    fortibus    idlibus  ,    cir,. 

cumlpe* 


^72  ArOLOGORUM 

cumfpe£laqiie  corporis  cuftodia  &  iDimicnii 
frangatj  &  amicamtueaturf  Cseteriim  Er^fm' 
militiahanclaudempeperic:Ut,quirquisrobut<j 
cor  ingenioraedimicationi  Erauniana:  addat,.w'« 
omnes  numeros  Militis  ^hriftiani  implcv'^ 
merito  dicatur. 

28.     UOLLITIES. 

/^LiveriusMaillardus,  MichaeiMenotus  y\ 
^  Michael  Bare letusjfeculi  ceafores  acerbil! 
mi,&  amarac  veritaas  mcetruosinteipretesi 
pudeatillimi ,  ciim  no?lri  feculi  Oratorura  ci^ 
litarem ,  &  jreuus  dicendi  moUe  j  ac  Aulicji 
planeaaima^tlYertereai,  mirarifatis  &c  indigi^ 
non  potuerunc.  Itaque  in  sos  acricer  iiivcfll 
nuilum  contumeltarum  geuus  omif.runt»  S« 
Oratoresidiioccifacere  ,  &  ad  concionem; 
inittere,illi  fententiam  fuampaul6  pofl  mutai 
Nam  cumfuofeculo  auditoreshabuilfent  afini 
nisauribus&  ducisexcor':o  valvisj  hictenuifl 
mas  auriculas  &  delicatiflimas  membranas  ya 
Tulasobfcrvarunt  ,  quse  vix  duicia  verba  8c6 
natu  florida  admitterent,  nec  minus  ad  quamt 
levcmfufpicionem  muwnurarent.  Tlnde  irai 
condolentiam  conversa,cumfeculi  hums  imp 
nentiam  &  prajteritorum  tolerantiam  conrc 
reat,  linguasfuasacutiflimas  metu^ntes ,  ceda 
dumhuicsevo,&:idcircumcifislinguis,molli' 
brachiorelinquendumcenluere.  Hanc  nam' 
setatem  catellos  blandos  velle,nonferremolo 
igs  -f  &  fiftulasamare,non  tnbiciaes. 

Z9-  Mri 


M A  Nipuius     IL  73 

ip.     MVNDI     GFFICINA. 

'  S  T  i!)ter  metalloium  fabricas  officina  fQr* 

:'  reis  rtaminibustiahendisinvcnta,forcipibus 

lalicisque  admodum  Itrepcra :  quaj ,  cjuia  mui- 

rum  curiofis  oculisinvifitur,  oofttam  defcri- 

ionem  non  non  pia.'reribit.  Principio  ubi  fer- 

m  debireliquefadiumiadrotunditatcmobli- 

tur,ir.<ie  foramen  intrare  coruitum,  cum  for- 

am  fufcepitifuperiore  contignatiopeper  an- 

ftius  foramen  intenditur,pollea  magiftcrar- 

alius  iterumperaliud  foraraen  coar<5lat ,  fa- 

que  flexibiiiusjid  alibi  repetitum  tenuius  fit, 

afperfo  liquore  femper  minutiora  foramina 

^reditur :  Superfunt  denique  pueri,qui  in  cir- 

oscolligunt,&  pio  deniitate,  tenuitateq;  di- 

minant,  deniq;  recondunt.  Idfaneut  inge- 

»fum;ita,nifi  qui  viderint,in  credibile  efi:,pof- 

'urum  metallum  usque  eo  extendi,utin  Cy- 

ra  ad  pledrum  &  digitum  refonet.  Sed  cau- 

le  opus  eft,ne  rude  metallum,  fed  jam  co- 

m,&  malleis  contufum  iogeratur.  Hos  labo- 

(ive  tractoriam  moiam  cum  fpeculatorii qui- 

ieflet  mtuitus:^ane,inquit,pei(imile(juid 

d  eos  vidi,qui  Mundi  ftipendia  capiunt,qui 

dociicsnonadmittit&duftiles.quositeratis 

perangu(tiis,admiramusque  gracilitatem 

tenuat.donec  invanitatispandura  eipan- 

\  ii,&confuetudinum  manu  pulfati  tri- 

fte  fcrvitutismeloscon- 

£inanc. 

E  $0.  l^ifi. 


74  ApoLOGORum 

30.     NISL 

REbusmortaliuoptime  conftitutis  firmatisqv 
cum  i.iecoio  ordme  profc  quisque  ftauoncm-' 
fuam.  ornaLent,UDa  Reipub.pernicies  deprehen- 
faeft,quam  A'/// indigitaruut  Na  cum  Princeps 
optimeregeret,»//^lubditosdeglubereti  &  Sa- 
'  cerdosVeritatc  annunciaret;»//fdivinareti&Po- 
liticusbona  Civium  cudodiret,  ?:?//rclepereti  & 
'  Juridicus  leges  explicaret  ,  »//?  iiugareturi  & 
Medicus  ranitatem  procuraret ,  «^periclitare- 
tttr:  &  Phiiofcphus  naturamindagaret,  ^//^To- 
mniaret:  &  Chymicus  arcaua  (crutaretur  ,»//i^, 
mentiretur:&  P^edagogus  hteras  doccret,»//? 
iaccum  redoleret  &.  Machematicus  Goclum  ex- 
-piorarct,/?//?hallucinaretur:  &  Mechanicus  ar- 
tesexcolcret,;?//?bruteiceret:  &  Maritus  domii 
curaret,/?/// divagaret:&:uxor  focias  manusjua- 
geret,»/,//'dillonarct:  &  juventus  in  fpcm  excre- 
lceretjW/y^difTolveretur:  fumma,»//?homo  pec- 
caret,CcXtera  omuia  red:e  fieret :  Senatus  ampHf- 
fimus  decrevit ,  AT//?,  Deo  invito,  tcrra  6c  aqua 
profctibere»  Sed non valuit edi(fl:um,quod Na- 
taraintercederet,  hancque  rebusacredinemfa- 
lubriter  admixcamcontenderet,  quxnosambi- 
tiouem  libm.quahominibusmajoies  eile  cre-i 
dimus  >  dedoceret,&  quemque  douis  Cob- 
iitus  orDatum,»/y/ terra^  viiiis  ob- 
fitum,  evinceret. 

31*  O' 


Manipulus     IT. 
;i.     OMNIS. 


/J 


"^  M»/s  cum  numerolam  familia  aleret,  qnot- 

quotbonosrufcii^iebar,pnivoexem.plocor- 

umpebat.  Nam  cum  &  Simoniam  exerceret,& 

irias  extornones  eicogitaret,  &  turpifiimefo- 

hifl:icareturj&  fccdis  libidiuibus.oriofaqi  cra- 

ulaluxuriaretur,c2;terafuperbus&  iracuudus, 

w»*/fervos  voluit&  parere  mandatis,  &  con- 

7irare.inveDtionibus,inteiim  &  piusdiccbatur 

jullus,  tum  eruditus,  probatifTimarq;  vita?:  de 

uoquisquisdubitabatjvapulabat  Unusnega- 

it  turpe  fervitiumex  captivis  Chrifrianis,qui 

amaudirctj^Jw^zc-;»  velle  im.perare  cwKt,  coge- 

ommm,  nihil  veiitus  efi:  cu  i-r^fentill^mo  pe- 

culo  0;w«/contradicere  llmul  arque  ircr.  Nnm 

am  hbertatisin  Deorecordarerur,  &  r.obilifli- 

uNatali^,non  poiuit  infamc  fcrvitutis  jugum, 

iioim  cordata  exprobratione  ,  fuftiiiete.   Id 

^siT»/janimadvert€ns,&  blacditias  minis  mi- 

ens,  cumadmortemusquerefolutum  hoc  li- 

rrrimum  m^ncirium  dcprchenderer.s^lorie  in- 

dens  non  occidit:  fed  p>crpetuis  tenebrarum 

iccfibus  condemnavit. 

31.  ?  AV?^KT  AS, 
XprobraLatPaupertati  Num.muniarerum  o- 
'ptimaiumhdjus  Vit^pcnuriam;atilla  id  a- 
mofe  peruegabar.  Hasc ur  fidcm  opprobrii  fa- 
let,  pleraque  Terr^donariu  enumeravit ,  quas 
'Utiquamgratis,om' iapretio  venirent :  Reli- 
onem  quippcvendi,emiju?,vcndid«gnitates, 
21  eruditiouem,  acfummatim  amicitiam,  te?^ 
£    2  ftifno- 


^Cy  ApOLOGORUM 

itimoaium,  defenfionem,  opes,libertatem,  no- 
bi!itatcm,iplam  ctiam*  vitam  venalia ;  quibu'^  o- 
inninoritcai-endum)Cui,quocmat,nihJl^ris.ni- 
liilapudnundiMatotes  fit  fidei.  Paupertas  vero 
cum  gloriora:  fatuas  impeiitiam  irrififletiad  fuos 
couverfa  :  quid  vetat,  6  mci,nos  elFe  pios.fi  ma 
ximeillireligiouemfuamfibirervent?&bonos> 
ii  jus  denegetur?  &  honeftos,  fi  dignitates  ab 
.£nt?&ratioaabiles,filiteris  caieamus?  &  cha 
ritate  accenfos ,  (i  amici  fe  fubducant?  &  bonas 
•confcienti^E  ,fine  tcfte  ?  &  abftinentes ,  ubi  opes 
deficiant?&.tranquillos  in  mediis  vinculis?  & 
virtute  cofpicuos,dum  aliinobilitatem  jadant! 
denique  mundo  mortuos,  fi  nos  illi  vivereno- 
lint?  Certeita  Optimus  Creatormentem,nobi- 
biliflimamuoftri  partem,abfolvit :  ut.nih  veiic> 
nihil  cixdat,  concupifcat,  admiretur,  amet  3  nifi 
confentiat,  aemini  pareatinifife  perimat^nulll 
ncci^aut  interitui  fit  obnoxia. 

r^  Ofmoxenuscum  in  rerum  omnium  contem- 
^plationem,  &adNatur5Usqucthefauros  ef- 
fet  admiflus,nihilaiitparum  admodum  vifus  eft 
affici.  Viderac  Voltiptatum  tabernas ,  grandio 
rum  inftrumenta,fanitatis&  agilitatis  palgftras 
neciisiefe£his,^//wW/rrfpctiit.  Indehonorum 
foha,dignitatiimfub(cIlia,  ptasemineat!^  pulpi- 
ta,exceilcnti«  Cathedras  cootemplatus,  nihJ  fe 
€xtulit,&/»/w«//r^petiit.  Itaqueadartium  ad- 
iniraada,natur^  rariora,  dcxteritatisqi  fpecimi- 
jDi  dedudlusaun^uam  obft  upuitifed  yeliic  quo- 

tidiaaa 


M  A  N I P  U  L  U  5      I L  77 

:Miana"decligDatuS:^/iw»//r^petiic.Unclercien- 
iarum  adviiis  lecluiis,  &  Naturx  lampadibus 
nonlhatrb,cuingci.iirubtiIitates&  Divinitatis 
laludiciproitarenr.  Ieviceram(:e  ,  &  plmultnf 
ctiic  Nihi'  reHabat^  <jao  ulcerius  dedirceretur, 
liriobrcurumhorreum,  qui)  Orbisreje<^amen- 
acorifufc  6f  negjigenter  comportatur.  Eacum, 
eIutperlud!b:ijm,ccmonftrarentirr.  Cofmo* 
eiius  inufitfitogaudroatfedus  l(^to  fpedlaculo 
culos  diu  pavit>nec  fAturari  antiquitatam,fim»^ 
lici;atis,iobons,  &  commodirarisimuicu  po-* 
iit.  Idquiamentispaiumfanasindiciumcrcdi-' 
am,h6mine  pridem  gratum,  invifumreddidir» 
linCiuciiixorumconcaberniumejecir^ 

54.     F0EN1T£NTIA. 

'  An(5timonia  &  pcr nitentra.cum  devor^  perc- 
griuationisfociaseifevoluirfenc,  abquotfta' 
iacmenfr,nonfacisinter  feconvenerut  Nani 
am  Sandimoma  admodum properarec,  Pojn j- 
mtialenteincedebat  jillaex  foliscarore  rube- 
rchuicpallorin  oreex  refpirationis  difficulra» 
:'.  fcdebati  iila  eref^o  vuku  tum  coEios,.tum  cfy- 
imjacentemomnemregioneminraereturJiRTc 
emilfo in  terram  vultu  lacrimas  fpargebat  v- iil.t 
ominumerrores  &  pigauiamrideDslxpeexrl- 
tretjhsEcmortaliumduram  fortem  liibricamq> 
jcplorabatrlllaitineris  fecura,omaesfaIebr^  Sc 
opulosac  prscipitia  ipfa  negi;geret,hxc  ca- 
lum  vulnerumque  co.fcia  vel  tuca  ecram  m?- 
lebat.  IUa  mores  hominum  judicans  mulci5 
mltaexprobiarccjbscimbecillitatem&nevos 
E    5  cxca- 


7§  ApologoP,  IIM  ' 

excufans^quamfieri  poteratjfilens  prseteiibat.i 
Ula  auriius  tempefUtis  patiens  ad quaiYicunqire' 
•^raviovcnn  auram  fc  involvetet,  hxc  corpus  nu- 
dum  cocloiS:  pedesdifcalccatostribulis^&rfpini^ 
expontbat.  Hisitaqiic  moribusdifparibus  cutB 
amb3:at(ftiori  porta;  appropinquaftent,  Pant 
teutia  ^uid^.^m  corpore  graciii  &  indurato  an 
guftias  penetravitjSandlimonia  autcm  nitidoSi 
involuto  corpore  expedare,  dumjugi  Crucii 
cxercitio  exrenuaretur,ficcareturquejufia  eft^ 

3  f .     P  O  E  .W  5. 

p  Oelis  ex  Platonis  uibc  profuga  ,  cum  apu< 
■*  Chriilinnos  divcrtiirer.habiraretq;  in  condu 
€liS)haudpropnis,a:dibus:paulatim  petuiatiTi 
agere,&  libidnari  cepit.Itaqiin  judicium  vocS 
ta,cum  dereligionequ£ererctur,purioris  confcl 
fionem  teftata  eft;  cum  de  moribusj  Yirtutu  le 
gesagnovit;deniqiomnem  vitse  ratioaemfic; 
inajoribus  accepifle  explicavit.Placuit  equidei 
formofiilima  puella,  vifaqueeft,  fuavi  eloqui< 
quicquidvelletjimpetrare  pofle^fed  rigidion 
ienes  nonintermiferedepietate  e|usj&  pudoi 
<iubitare.  Quid  enim  fibi  velletfrequens  Pag; 
norum  invilio,quidlenonumoic  luxuriantiiicc 
iiabitatiojquid  os  admaledicendii  &  laudadwn 
;idridendum;quam  lugeduma:quemobile.  R( 
iponditillajCaftufolidumqj  pedus.quodDci 
agat,nihilalienovitiomacuIari.  Tum  Prudcr 
tius  fic  cenfuit,  Cogitaret  Patresjan  quem Det 
unus  verusqj  inhabitat,Diis  infamibus  dele<ft.' 
li  poSic  ?  an  coclumfapiat,cui  Venus,quam  Mj 

ri 


M  A  N  I  P  Ll  L  11  S      1 1.  79 

ria:Cupido,quamImmanuel:Mufa>quamSpiri- 
tus  S.Paroairus^quam  Olivetimoas :  Elyfia,qua 
caciorumrcgnum;fdbulaj,qaamVerbum  vita;  m 
ore  frsquentius  ?  an  Chriftianum  fitj  vei  laudi- 
bus ,  vel  motfibus  ciTe.  ad  ruborcm  &  foimidi- 
nem  usqueimmodicum  ? 

^6.     POLTPRAGMON. 

p  Olypragmo~n,quodin  celcbriPanfophi.xem- 
"*•  porio  fjmam  fuam,  muitis  phaleris  &  hyper- 
bolis  fparfilletjmultotum  oculis  auribufqicxpe- 
titusell.  Jadaverat  ecim  Cathoiici  Hifpanici 
compofitioncm,&.  encyclopjcdiajjefuiticaefub  ..' 
tilitatem,  &harmoni2  macro&  microcofmic^ej 
concentum ,  &  Magicas  Mofaicae ,  Hermeticae, 
'Thyanea;,&"c  profunditatem,  &  Spargiric^ePa- 
raceKicae  fublimitatcm  ,  &  linguarura  oraniun-i 
:Iatitudincm,&  mechanica;  Archimede^,fpecu-.. 
lationisqiEuclyde^  longitudinem,  tum  Orphei 
&  Amphionis  Lyram,&  quxcunq;aHaluntine- 
narrabilia.  Sed  paucisdiebuspra;fentiamiuam 
morralibus  concefTit ,  cum  fe  univerfi  orbis  per- 
agTationemdebere,cumfeUniverfoorbidebcri 
profiteretur  Vixabferatjcumnuciusclaudusap- 
puHt,  quem  aiuntmagnum  hiatorem  rerpetuo 
fubfequi.Ismonuitlongeinfrafamaomnia^ire» 
&profundifrima  fimulationeregeri :  Minasin- 
tra  verba,  myfteriaintercharaderes,  artificium 
omne  in  affedatis  tenebris  confifiere^cetera  va- 
na,inania,nec  ultra  hominum  terrriinos.  Id  ho- 
:minesinduxit,  utlcgem  fibi  indicerent^poftheac' 
yix  centcfimam  ja^^antiar  partem  credere. 

E     4  57.  Pii^- 


So  Apologorum 

■37»     PRAXIS. 

1  7  Acante  in  Republ.  quovis  munere ,  magnuj 
^'  loleteife  ambientium  concurfus,  quod  ilv^ 
feiiciiatjs  iit  feculi  aptis  hominibus  abundan  risj 
iivetemeritatismonaliu,  rebusrepaiesnimium 
confidentium>five  condu<florum  focordi^e  &  a- 
varitiK,  exiiide  otium  lucrumq;  captantium  ,ic 
ir.edioreroiitumfir.  CeitePraxiscircufpeclioi 
cirefo]£t,&  fo!icitamagis;undecumnupermu- 
nia  Civit.uis  fuppleretjPiincipcm  voIuir,qui  cu 
jD^T/fjfefaluti  civiumdevoveret,-  <3c  Eccleliaftc, 
c[ui>  ut  Murtjres  olim,aQ  palum  alligatus  con- 
cionarj  polTet ;  d'  (uriscor.fultum,  qui  P^pmiia- 
neam  ficurtjfi  minime"refoimidaretj<Sc  Militcm 
qui,C<7r///^excmp:o,hoflesunas  fu[tineteri& 
Medicum,  quif^vienti/^/fcfe  opponerct:& 
Philofophujqui  yefptUonu  officium  fubire  pof- 
fet:&  Lit£ratum,qui  intra  Syracufas  fuas  indai 
msUe  kominum  eflet :  &  Civem,  qui,  velut  Cur- 
?/;://.pubIicoimcIademexpiaret:&  nlium,quipe- 
natesparentcsqi  fupra  omnia  efFerret.  Ka'  cum 
audirenturconditionesjturba  dil3pfa,non  abi- 
gcnda  fuitambieniiumimportunitas  :  fjd  exo- 
iandu5cordatoruafieiifus,£d  coudignis  prxmii; 
decorandus.  Actuminnot'.iiL,parume(re,quic- 
quid  dctur  Qrcnuis  praclicis:  nimium,quicquic 
iflverbofos  theoricosinrumatur. 

58.      PKOCVRATIO. 
p  Ccleliaefuraan!  uaeftcquamcumdie  folito 
*^  depoluiireDtPammachiiisfaccidos,&  Chry- 

fononui 


o»oaus  quxflor,  eledi  func  procuratores  Phi- 

ippus  Moroa-us,  &.  loh.Spinajus,  nobiles  GallL 

draoreiuoro'iic  h'vor,&,quam,inquit.fagatos 

llos  rufos  deccbit  candida  ilola!  qu.im prcrplu-r 

nata  nobilitace  <ipte  (tabic  infula !  Sed  illi  ob  au- 

lien;esfcommjta,iii  rem  pri^rentem  animofer 

[  eie.EcMorna;us  quidem,ut  viditEcckfiimad^- 

'renarum  cohabitar  cne  m.uCjFacam,  Paganos, 

uda;os,Mahumetanos  omnes,ipiIimquc  Aijti- 

Chnftum  expul:t:ied  &  Philofophi^E-,  qux  nf- 

■niumexorbitaverat,frenuminjecit/deniq.Par«r 

"iagogiumliteracifrimisMagiftiisreplevirj&fo- 

id^eruditionis  tempiuminftrudiiTimumqjdi» 

putandiarmamentariuraextruxit.  Spinarus  vc 

omoribusconfuIeus,piolctiptaavaritia,ir.'ibi' 

ione,ira,]ibidine,Voluptate,  aliisquein  urbvirt 

|:ecepris  vitiis,5edes  purgavit,&  beatirrnua  r.  ;.n- 

quillitaccintroduxic.Hacauim.imcegricatccuia 

I^EcclcCamucerque  beaflet,  &  jam  morefolcnni 

'Dffi:ia  rcfiguanda  effenrjgraca  juventus  ftatu.is 

oenementisexraarmoreerexiccuminfcriptio- 

[ie,quaunoamofubhis  procuratoribus,quairt 

TubvSophiftica  &  hypocriii  integrofecuIo,profc-> 

lufle  apud  pofteritacemteftabatur. 

55?-     PRODITIO. 

TjOftishumanigeneriscumdiuturn.iobiidio- 
I  ne  Policeuma,  urbemfcHciiTimam.  cinxi(rer,v 
iiec.veloccu^ationis,veldeditionis  rnesullaap- 
;5areret,  avi  adftraregemat3conveifus,quatuoc 
■  jxploratoiesfivc  rorruptores  clanculumimm.i- 
Jit,  PjimumX)phiD,quiIuxur!a  &  petuhMtiami 
E     f  Convi^ 


8i  Apologorum: 

coaviviorum,  veftimsque  &  omais  vit^  cuftia 
doceret.  SccLmdum  Koi-on,qui  fiuuritatem,  f^- 
ItidiLim.fecaritatemjimpudcntiara,  coutemptii 
legLl  &  dirciplincintieducerer.Tertium  Iphricr, 
injuri2e,concumclic)Contcntionumciviliumob 
les  non  neccllarias  lurceptarum,  ftndii  <ilio5  pei 
ambitionem,fa(i:um,ruperbiam;aucmalevolen- 
tiampremendi,odii,fimultatum,motuumi:ite- 
flinorumi,feditionum  doclorem»  Qiiatrum  Q- 
lecium/quem  omne  cxitium  ,  luina  ,  l-  valHtas 
confequitar.  Qu-bus  poliarcetis  effecftum  eft, 
ut,  quse  ia vida ci^-debatur,  Civitas,  non  tam  fui 
neghges,  quamhoftis  contcmn-jnsciviumma- 
nibusmunhaudcxi^uampattc  diruerit;  &ma- 
lorum  omnium  iqiiumTroianum  intromifcric. 
Uade  hoftisin  deviclosf;Eyiens,non  fexui,  ;  on 
ordini  pepercit:  fed  viitutum  ftrac-c  ubiq;  Oo-l;!, 
6c  virioiumfccditate  undiq;  difpcifa,  qui  fupcr- 
erancexiis,quib.  invitiilimismiiloiuni  ilia  qua:- 
drigaintromida  tft,  oculis  &  manibus  in  cclum 
fubiatis:  Traditi  fumus,dixcrunt,  nos  &  popu- 
lus  nofter ,  ut  conteramur , jugukmur ,  &  per- 
eamus. 

40,     SAMARITANVS, 

QVidam  adolefccnsex  bona!  £ima;  regia  ad 
huinan.tfocietatis  oppidum  contendcns,in 
resflce  Confcienfi^  viain  Caiumniam,rnvid^ai7ii 
&  tlaudem,  peffimo':  latrones,  iticJdit,,  qui  fpo- 
liataomni  anreacl-^  vita;  farcina,  exutisquete- 
ftiponii  veftibus  mendaGiorum  &  amarulenci^ 
prt>funda  vttlnera  infiixere»ac  cum  ift[ami<^  mor- 

u 


>vl  A  N  z  p  n  L  u  s     II.  S; 

teconfli(n:anteinreligiierc.  Ambulabatforteper 
eandem  viam  Patria,  niultisnominibus  faucia- 
to  obnoxia  :  quas,  ut  vidit ,  muroiurans  aliquid, 
condoluerif,  an  increpaiit ,  incertum ,  duro  pe- 
^oze  prsEteriit.  Pofiea  mlecuta  Confanguini- 
tas,quam  ccmmunis  origo  movere  debebatjni- 
bilmitiusegitifed  iuclamarimetuens,propera- 
:ogre{fu  fe  fubdaxit»  Tandem  ex  lis  unus  ,  qu£ 
•nundo  invili,  facrajftultitia:  ftipendiamereut, 
rumincidiffet  in  alien*efe<^^  miferum  ,explo- 
•atis  ablutisque  Chiifliana  charitate  &.  excufa- 
ione  vulneribus  vinum contemnend^e  terr^,  o- 
euniqueThcologize  infudit,  actolerantise  afi- 
10  impofitum  veiioris  co!itemplationis  diver- 
brio  intuht:  inde  duobus  nummis  lucem  vi-  - 
iumqueconduxir,  &  virtuti  hoipitiquam  eni- 
:iflimecomme.;dayit.  Dicitcmortalcs.quisaf- 
liftiffimo  adolefcenti  Proximusfuerit  ? 

41.      SCALA, 

Kif  Egalander  ,  qui  obfcuro  genere  progna- 
tus  ad  virtutum  faltigia  alcenderct  ,  cum 
0  glori^e  folio  coDlidere^t  omnibus  alpedlabi- 
'S,mn]ros  pcrmovit,  ut ,  quibus  ille  gradibus 
d  hanc  dignitatem  afcendiifer ,  perquirerenc. 
^liisitaqucathitraDtibusfecuIi  fui  felicirate  u- 
^m,aliis  fortu  am  nimium propitiam divin.in - 
ibus,aliis  n  magnatumfavorem  caufam  con- 
'icicntibus  ,  aliis  fociorum  fidelitatc  elcvatum 
|enfeniibus:  ubi  hr-mini  tot  vana;  coniccflura? 
lanotueiun?  i  u^urimum  ri/it .  &:ad  curiofos  iK 
3s  conveifus ;  Hem,  Ci  cui  inter  vos  fcapulas 
E     6  pru- 


§4  APOLOGORUM  I 

pruriunt  (cala,  qua  cgo  enixus  rum,  infcen<^itO 
Ingenium  mjhi  acuiteontcmptus  ,  ciim  aemc 
futfukiret  ,  onmia  me^Ejiidagationi  relinquc  i 
rentur^arrcsdocuitpauf  eitas  ,  quo:  nifi  fatigatcij^ 
cibumnon  priebuit:mores  formavit  Calumniai  m 
cumundia}petcrc.c,&  inconfpedlu  ccntoculof- 
rum  veifandum  clietilabores  impoluit  invidia,i 
uc  pudcfacerem,  quotquot  iiiquius  mc  cenfuil 
fent:  Opes  fervavit  ingratitudo  ,  cum   nemiail  s 
nciend'im,  credcndumneiTiiniindeque  nihiltc- 
mcre  ellTindendum  appareret:  Sanitatem  dedi 
vnc.num,  fiim  per  toc  mortesimmortalis,  & 
Mnndo immortuus  Chrifto  rcdivmusreddere^ 
Ha;c.  nmaudiville  tdelicat.Jamnemo  ,  diic 
wnr,  I   videatflationi  ruaf;adquampettot  Cru- 
ciaiusemerf^cndumeft. 

42.  ^SEPVLTA  VERfTAS. 
T^"?  Ni  Deopoteftascftmortuoscxufcitare,  nec 
^  niilfuprema  indulgentia  «d  homin  concef- 
fum;at  nos  honorare  facras  exuvias,&donoruin 
CccIi<;orumhabitacu'a'naI\orum  imitaiioneni 
decorarefas  eft  Itaquecummultisindiciis  K^r/. 
iaipputtacicdcicim-,  illiv  efToira  terra  &  poft 
dicrum  aliquotlabores  fandapila  haud  magni 
fumptusrepertaeft.  Cumqjeaextraheretur,  ti- 
tulus  nullusapparebat,nifi  pauciflima?ha:liter« 
meoientporeidi  efFradlisafrenbuf.  Cadavermuti- 
lum,foedum,acrebushaud  recirandis  oppleta, 
Apparebat  autem  non  bnlfamo  &  aromatifcus: 
fedmultis  inquinamtntisfuiiTeconditum.-unde 
haudlevi  molcftia  eft  repurgatum,  actuir. tan 
bellaxneaad  caput  reperta  ,  cuia  infcriptione, 


M  A  NIPULUS   IT.  If; 

enfdSy  DeffiitajSathafiJtfri^ude-tMunS  ir.feiiio 
i\cttrnistTioUtttef^jrannidti\toUTitta,Siicerdotti 
I  ordia^  loltttcorum  wa bgnttatei Htfiortcoru  U' 
^\tate. Gramutnorumjiolidttate  ^ plebisfiupo- 
'Spcremptayhic  tnter  mendaciorumJimetajaceOf 
^^cenium  anr.os  So.'/  re^^tfenda.  Sal^e pofieri" 
\:t,  Id  Epitaphtum  cum  pubiicaretur ,  mjxtiiin 
V  m  dolore  g-^u  !  um  excitavit:  cum  exprobra- 
!onepijeterit!,piaefentis  felicitatem  configna- 
t  llude  Sepulcio  e  marmore  eredtojd  Verita- 
^ifumptuoserecor^diia^um  Epitaphiumipfnm 
nrpenfum  eft  >  tum fuperba  ha?c  fubfcnptio  ad- 
:ta:  Si  Adatorum  nojHe*um  terrportht**  fuiffi' 
tHi^non  futJJerrttUiO)  um  in  VerttatH  cAd<focit» 

45.   5  0MNIFA1. 

r  Omnium  >  quodfutura  prasfcire,  &  arcans 
rqusvisrevelarepoflenoniniquecredirur,  in 
ii  tro  fuo habitans,  varie de  le- um  evenris  a cu- 
5:)forum  turba  confulitur.At illud  plerunqj  ve! 
Mdithomines,  veldubiis  refpo.  fis  tufrendic 
JH  obfcurifTimis  oracuHs  intricar.  Nec  miuus 
riien  frequenterab  infanamultitudme  obrui- 
i'r,cumquirque  maximaquafque  fioi  obveniu-' 
iipolUceatur*  Viditamen.cumibiefTem^homi-' 
I  m  antiquse  virtutis  &  fideJ,  ca.'tera  fimplicemr 
bmniovaldcbenignc  habitum,&  rnultis  de 
;!3us,  qusemortalinmipgeniumliiperanr  j  eru-* 
il:um.Nam  &  religionis  Ecclipfes,&  Reipubli- 
1=  rotationis  &Natur2e  abftrufiora  aperuerar, 

(«  homo  minime  ambitiofus  apud  fe  reconde- 
'     -  -&  7  bar 


I 


S^  Apoio  G  O  RUrvf 

bat  Idaliquosmovit>utmultis  precibusa  fc 
luocontenderent.quidtandem  eiinhoc  hom, 
«eufqueadi^o  placuerit.  Refpondit.  Somniu 
Mentispuritatem  Namcumalij  vino  olidi,ai 
ambitionefumidi,  autavaiitia  fordidij  autlibi 
dinibusinquinati;  aut  quavis  alia  graveolentl 
infefti  compareanr  ,nihilminus  abeo  veriratj 
nihiUudibriiscitiuselicipoflTe:  Caftis  vero,  vii 
gilantibuSjfobiiis,  &  animo  purgatis  efle  prop 
tium» 

44.  SVPPLICIVM. 
A  r;  Acus,apud  inferos  judex  a^quiilimus 
''^'-'maleficijs  humanis  debita  fupplicia  irrc, 
getjingeniofus  pocnis  eflefolet.  Namcumpccj 
can  tes  animac  hic  haud  raro  impune  abeant,qD 
primumdefcenderinr,excuticui^maculisdigii 
fcit.quidapudnosiinqueeorerint.Itaq;Potente 
impatientiirimis  hons  iubmittit:  Sciolos  ehn 
gucs  e{fejubet,ut  artium  tumore  crepant  .•  atnt 
tiofos  multo  ftercore  coinquinari  finit:medace 
dencifrai  gibuiocruciat.-luxur-ofosperp^tuog 
iu  obrigefcere  cogit:  calumniatores  invifa  luc 
ambit:invidosfeli'ibus  aflldere,&bonis  eorur 
torqueii  vult^ayaros  infatiabilifame  necat  :  cu 
riofos  dciilifrimis  tenebris  damnar:duros  iibera 
litati'!ignibuscoquit:hypocritas  vcritatis  dica 
citateexercet,  &  quisquis  fuppliciorum  gener 
/ingiila  enumeret  ?  fTtis  f\r  (cire,  Contrana  con 
traftjs punirt.  Qua^  cum  audivifTet  hcmo  De 
metuens.  &  proximi  ao;ans:  Nunedemum  ,  in 
qujt.juva- bo  afeminare,  cumbonir^jcs  amgl 
feges  expe(5latut.  N-iin  miin  apudiDfeios  vitto 

lun^ 


k 


Manipulus.  ir,  S7 

mcontraiiametuunt  :  itanos  in calis  virtu- 
3US  iimilia  coliigemus  ;  ncmpe  «/  contrurta 
ntrarttspeUnntur.  tta  curanturjtmtltajimtlty, 

4^   TEMPERAMENTV  M, 

Ltercabantur  Anima,&  Corpus.Illa dolebar, 
'■quod  pigram  gravemc^j  molem  traheret,  per 
iamnecfurfumelevari,  necexoptatavelocita- 
terras peragrare  liceretiDcc minus  tamen  fagi- 
ri  vc]lc,&  haberi  blandinime.  Hoc  exprobr.-^- 
t  hcro  fuo  turbidu  &  impctens  imperiu,curio 
uis  Vertiginem,tecaminumc];temeritatc,ciu^ 
iduriflimofuolaborcacperpetuis  plagisnur- 
a perpetrentur;  nec minus  tamelaudarbhono 
:iqi  Yellej&  identidem  ad  uovos  errorcs  adjU- 
ri.  Tumx^^nimainCorp.usinvedaJnfra  om- 

animalip.  dcbile &  fenfibus  hebes ,  tum  nudu 
brevioris  duratioDis>(cd  ocmorborum  myria- 
ttJUSobuoxiumculpavit.Et  Corpus  audentius 
nmam  fupraDocmonum  malitiam,fuprabra 
irumciudelitatem,fupra  truncorumftupoicm-, 
jfupra  terenam  omnem  infaaiam  extuiit  : qu5C 
i^audicas  &exhorrcfcei^s:0  tu  meuni^in^uir, 
i5rpus,idagamuspotiuS;  ut  mutuo  tempera- 
i;nto,tuafagina,egoadefideriismcis,abftine- 
iius:ne,dnmtuluxurids,egoeYoIo;morsinfi- 
i)fa  fupervenienf.  utrunq,  abripiat,  f.f^at<]^j  iin- 
licatos  Judic  Jo  I>ei  intolerabili. 

^.      4^-   THAGOEDIA. 

r  Rsgflcd-?.,  qua'  humancc  vita:  lubricirate  alio 
atq;  alio  d:;>m  -re  repra^fcntar ,  &  tem^^rirate' 
inbitionis  coheicC' .  r  u  nuper  ptifonasnov;;  fa 

buUe 


8S  A  P  0  L  0  G  0  R  U  K 

bulx  £ux  conquireret,  exmagno  numero  fe 
oHcitniiuai  paucio:es,quam  rebantUF,admif 
Ajebac  euim  ,non  cHt:  cuiufns  ingenii,age; 
TragOEa  am.Irac[ueL|uiTheoIogumageret,eli 
githominemeioqucnrem>fervidum,&  quifa 
a:itatemtruciitxoiucon;undamexprimererq 
Poliiicumreprxrentarct.honrneminduftriuii 
vtrratileni:  laboriorum,aftabiIem;^uJ  militefi 
hominsmroit.nl  tcmpetan^m  ..■•^ntem:d 
Liter.itumhomiacMijiagenioiar.r  multa^Iect 
n?s,varie  vxperientia::  omncsii.mpeegregiis 
confpicuis  donis  ornatos  ;fed  quibus  arabit 
audendi  matcn  -.m,  &  Dci  def.  rno  aggrediun 
temeritatcm  luuiderat»  Nam  .]Ui  flupcnr,  nUl 
quamailurgunt,necabhominibns<eft)m..ntt 
fedrebus  vcteribasinnututifaciieac^niefcut 
necjfi  velint,immutardiinftraajentci  leperini 
lUiveio.quoaltiuscS:  Natura;beneficio,&  fc 
tun^applaufu,&ingeniimachinis,&  *.  «pul: . 
ienfu  attOiluntur>qu6fecurius  aera  pervolaatj 
turpiusadminus  notabiles  lcopuloi.  i^aimpi 
guntjUt,qui  Tragoedias  aliis  exh  buerunt,  i) 
saridem  Tragaediscnomen  dare  togaatur. 

47.  VaE. 

pHxteribant  forte  duo  homines  fimplic» 
*  unus,  quiHierofblym^quondam,  alter,  q 
haud  itadudum  Romse  triftifTimo  pra^fagio  f 
^4;.inclamaveranr:quos  cum  humana  curio(ii 
confpexifrcr.ratafuturiccnfcios,  &  arcauaru 
rerum  gnaros.multa  fuper  mundi  periodo,fup 
Kegnoxum  vicibus  myltapcr.coutata  dt  At  i 


M  A  N  I  P  U  L  U  S    II.  S9 

um  omnium  ignorantiam  profeffi,  nefcio 
idinc6cinnumlineregulis,methcdo,&orna- 
510  loquetrantur:  fed  quod  vel  ingeniofiiTimi 
entionem  captu  ve  cxcederet.Vifa  eft  res  eru- 
:oDisexaminedigna,quamilli  noiiimproba- 
itjfed  admirari  potius  videbantur ,  &  liben- 
'mefefefubijcereXastcrumresfuaSifiveque- 
irumimpetumnihilad  EloquentiamvelDia- 
licamquadraretufpicabantur:fed  altiori  in- 
jini  relinquendum.  Erubuit  hic  erudirio,ali- 
diupra  judiciumfuumin  t^rriscredi>maxi- 
cumdivinitatiscjuandam  focietatcm  pr*e  fe 
id  bblcure  ferret,&  tamen  in  nuliius  fuci  fim- 
rios  vixaliquid  durius  aufa,fpreto  plebeio- 
ifermone.contentifv^ue  inarticulatis  oracu- 
adelcgantias  fuas  t:  vocabalorum  nitorem 
TeVerla.  Tum  inteirogAti  fimplices,  cui  mi- 
scum  Eruditione,  fa^miuaDiishominibasc^j 
ta,  convenir"et;r^fpondcrunt,  Non  liquere, 
ifortejqusfemper  yive  hominibusoccinere 
levent,  A*inclamare  impurofeculo  penitus 
iidicifl*e,atbitrandum  fit. 

48.      VALC. 

Ofmodituscum  ir.olefiiflTmiitinerfs  perfo- 
dumjam  oculis  proipiccret,&  beatarummc- 
moccuifum,  Patria:que  ver  orisnon^utille, 
taumjfedluaveolentiampraefentifceret,  noa 
aperavitfibi.quiiiretrofpicienscomitumexa 
^nabigeretj&adfacilcm  ingrcirumkmct  ex- 
iitet.  Itaque  expanfis  brachiis,  Vale,  inquic, 
tro;ralYeflamen,difceratio,doceVerbum,ru- 


5?0  APOIOGORUM  I 

gc  fuma,re<lj  fp!e(!or,fiIe  renfus.clamaoratie 
aorum,veni  facietas.vade  ingraium,  vjgeo" 
quinm,ceck  voiiipras.adi  polTeflio,  peri  raei 
iia,Cicfceobiivio,delc  pcEaitentia,.  nee  enie 
tio>  fine  manus ,  capefidesjcavecoipus,  fidi 
iiima,dormiccrebrum,furge  cor,do]e  prajfi 
g:iiidefuturum,ploraerror,  ridereftitutio,! 
tibido.cane  purirns,arce gaudium,  ri^a  lacri.. 
pavcpeccatum.averemirtio.  Hxc  ubi  Mil 
pertsefus,  Coclj  appetenrinimuS;d!xir,malto 
ter  Comitcsoborto  rifujmultisetiaejecftis  fc 
matibus  ,fedtSciapidibus  in  eum  cpnic^flisq 
tis,  illedorfum  tacitusobvertit,  &quoditiB 
crat  reliquam  placide  peragravit. 

45?.    VTILE  DVLCE. 

Tile  rerum  humanaium  faluberrimum  a 
camcntum,utmax:mef^.nareta:gros,tar 
cefciocjuafui  amatitudine  deiicationbus  r 
ieam  faciebat.Nam  cum  ex  mortciege.ratic 
Veritatc,temperantia,pat!ent)a,  fpecicbusq 
milibusamaris  purgansconfeciifet,  c^uemc 
que  veliniqmtarisfcbii  ,  velambitioi.is  be 
crania,velavariti2ehydrope,vel  voluptatum 
dagra,  vel  alio  quovis  vitiorum  morbo  co 
ptumaccipiebat,  eumevacuatis  intefiinis  i 
fine  cruciatibusexercebat.Vifum  eft  hoci^j 
lapio  duriiis.quam  pro humana  temeritate,& 
tili  dulce  addidit ,  cujus  interventu  amarir 
tempcraretur.melle  &  faccaro  fabularum  adi 
tis,ac  in ventionum  lubricitate  corpus  affli^ 
peifluente.His  pharmacis  aiebat  veteresf^pf 

lic 


V 


[  MANIPUtUS    IT.  5?i 

terufos,&  Chriftumipfum,  MedicoruPrin- 
em,i js  multos  fanaiTe,c}uos  tetricus  Pharifceo 
n  vultusexaminailet,  cumnec  puerorum  fe- 
^itastalia^bhorreatjnecvirorumgravitasde- 
•netur,  uecfenummorolirasabjjceat.  Placuit 
nedium,& 
Omne tubt pun&um ,  qui mifcutt uttk dulci. 
ira quofcunque  Vitiorum aliquod  fymptoma 
^aferat,adelcd;uaria,conferYa,&conditapro- 
-abant,  ciim  viderunt ,  scqueridendo  verum, 
increpando,  dici  polle. 

j-o.  ZACnA^EVS. 
Ach^euscumia  publica  difputationcthefin 
^l0^o(m{^^l,Nonren3fttif>eccatum)nit/ire/it~ 
^tur aUatum-.Cdi^ius  periculum  incurnt?  Erat 
jua  multi.qui  Ecclefiaj  plurimil  debebant,nec 
men  agnofcebatlacril'giu.'.S:  qui  Reipub  mul 
.nccfatebaDtur  pecuhu.-&proximohaud  parii> 
cfurti  reos  dicere  quif^audebat.Omnes  quip 
nomen  Regenitord  {ive  Converforum  impe- 
iverant,quantuvisfpoliisa!ienis  etiamnu  opu 
ui&conlpicui.Necminorerathxredufecuri- 
i>qui  patcrnas  poflefTiones  quovis  titulo  cona 
ijpropitiofc.Djo  adibant,nec  Evaneelio  ulla 
ipartecontraibant.Itaquenop.  tampubliceir- 
us  Zacha:us,qui  corrafas  opes  rcftitucrat,mul 
ainfuper  ci  impoiira,im6  &  capitis  qua^fitus 
ipcftilentiflimam  propofitionem  evulgaiTtt: 
urbari  nempe  omnes  ordines,  ac  mvifum  red- 
atquc  difficile  Chriftianorum  nomcn  ,  qui- 
isnonliceret  iniufta  polT.dere.  Ita  Zkcha:- 
quidem  obrutus  :  at  non  fimul  bona  caufa 
pr^aeft^     Nam  makdiclio  ,  qus  comi- 


pi  ArOLOGORUM 

tarifures  pcrpetuo  folet.Publicanorum  xdcs 
grcfla,  quicquid  pretiofe  fupelledilis  rerc  ' 
corrodenieliquoreconfperfit:  Cujus  eam  v 
cireajunt,  ut  metaila  ctiam  in  pulverem  td 
vat. 

PHOEBI   IVDICIVM, 

f^  llm  pafTim  qucrel:^  mort^Iium  pcrfonare 
^quibushanc  Vitam  aut  ejus  admiDiftrat 
nem  accufabant,  fpes  quidem  fa6taerat  Gene 
lisalicujas  reformationis,  qua  hoc  univerfi 
iuintegtum,  five  primum  perrectionis  ftan 
reflituerctur  :  veiumea  ob  maonicudinem 
difficuhatem  negoti^  paulo  poft  evanuit  > 
qu^efitajaliieparticularesvia;,  quibus  hincir 
refarciendis  noftrisfiiTurislenimentu  malon 
afferetur.  Itaque  ad  30.  Februarii  anffni  h' 
currentii  Phocbus,globiterreni  infpe(5lor,di 
indixitjubi  comparerent,  quctquot  hominii 
rocietatsmhabeient  inrolerabiiem,  &  remci 
audirenr,  .jUibus  occurri  defedibus  po'dV  vic 
retur»  Idp  omulgatum  variemultoserexit 
&  trepudiai.tes  tam  dcfideratum  diem  coll 
darer.t,  &  cauf2efuae,acqucreliscanfidantes,a! 
veifantibusfuisma!aqu2e|ueminitarentur.  I 
goubifalutarisilladie-.iL.xit,  non  multituc 
five  exercitJs,fedpropeMundus  univerfusc ' 
fluxiffe  'if  sefl,&  chaos  illudjdc  quo  tot  &  ta| 
taPoetsefabuIantur,  repriefentari.  Quodq ' 
turbuum  nimis  PhcEboanimadverfum,  ui  di 
fesdivifionem  impernvit  ,  quales  aloquin 
aaanavelinduftria^velconfuetudoexcogitai 


PhoE  B  I    lu  DICIUM        5J5 
^s  dignirarem  reliquit  Orbis  terra-       ^- 
Monnrrhis,  &  conqueri  primos 
iium  judic.  Illi  per  Nic.  Machia-        1« 
jm,  Orarorcmfaum;  duogravifli- 
ccaiabanr,   FeAum  Det,  Cjf  Con    Tjrran 
//rf;»:quorum  illud  foris,hoc  incra  »^- 
ret,c<:  beatam  illam  omn;licenti-  -     i» 
peilaret-       Jis  fuccinere  fandu- 
tlK^uos    ,  qui  imperiorum  arca- 
fiPutupnr  ,  quibus  popellus  redde- 
fecrera  corum  curiofior.     Rc- 
Jit  Phabus^poile  ijs  occurri  ^thei 
^  P'toLent/u.c^Mox\jin\  ille  foporet, 
obduret .  fed  fupercfre  rJiud  quid 
idabile,  Mortfm^  cum  quo  cranfi- 
um  fit,  ne  unquam  hacvicacxce- 
habeant  ncceiVe.    Poil:  hcro5  ac-       2. 
cuntrervi  rivedefpoc^kyrii^quibus  ExaHo' 
lejanumiddilplicebat,  qu6d,yelut  res^ 
ficaeftellx,lut-nincalicnofulgerec, 
[abcrent  aliquodproprium  ,  inde 
;(^o  fuo  Sole,veI  obtenebrato,fla- 
Dbduci  &  variis  populi  vindidlis 
ni.  RcfponditPhabus^Mirariin- 
miam:jam  dudum  eu-m  innotuif- 
^im  ingentibus  op  bus  fc  lucente 
concra  pofteritatis  mmas  muni- 
Vcreri  tamen  aliuo  ipfis  metuen- 
I  Maledtciioni*  fcilicec  vermes,qu(j 
tae   fuas  fclicem  propagatioiicm 
KDt.  SecucideinNobilespcrCraf-       5. 
i'ro;uletunc;  Peffiaioexcmj»Ioho-  Satra- 

die^4. 


54  P  H  OE  B  I  I  U  D  I  CI  U  M 
^ie  cotnobilesfierijquorunijmeroo 

exh.\urirentur,cSr  lani^uis  generolus 

luerctur  RcfponSLi  e/i:,aci):brrcntiini 

4«       litaqnobilicarisongincs&merita;ac 

Qu^aJ^c-  de  indiguisc.putiedisjuciicatuirT.M' 

T€s,         c6parucrent<^U£eftores>^^pcrMuiLh] 

cede  Rofny  petieruntlibeialiu;, fala 

dad  Namcunin'inimoalantur,nccr 

nustamc  brevi  pingucfiant.iiividos 

fcio  qux'furta&  depdacione.furpici 

RefpoditPiio^bus.hucgrv  hu  -^(KQ 

coruliteraa  ^nneie,  q  ;:utuodosi 

f.       dere&folvere.Siiccefleremihterqu 

Mtlftes.  pc:  Thcrfiremiieiu  videbatur  carne 

mafsapihsferreisoppoi  ere,pettban 

tieri  invuhierabiies.Rcf /odit  Phccb. 

II.       miil  vivaceshismorib.eire,  quib  ta 

6.  cile  alij  pares  faccederent.  Poll  hos< 
Sacy/fi-  clairis  audita,  quoru  primifuere  Sac 
cul/,       cuH.quip  Segm,  cui  os  porci  ver{|< 

gnometu,  avaritiaauditoru  veheme 
iuuc  deteitati.SedPhosb.placidc  eo^ 
tuitus,  Acquicfcerent,monuit:  nafq 
5c  fumii  majoris  equidc  vendi  nc')  po 

7.  SecundiJurifp.quib.CqpoHaverbaft 
Le^tt-  contra  Partheniu  Cjuenda  lirigiosu^ti 
le/J,        fterioruprodirore  AcPhocb.refpon( 

Bonoanimo  efTentrna  dil  Satan^^fo] 

'   fpirarent,  nunquaillisdefiitum  hali 

S.'"-     Tertij  Medicijquorii  mterpresIac.S 

^^yri^.  doluit,  laniosex  pecudufanguinedl 

fcae^Medicos  polt  iufignoi  homin 


HOEBi  Ilidicium^     5?j 
es efurirc. Quos  lu foIariLtur  Phac- 
Verpillonum  mfuperarrcexercere 
it.QuarciPhilorophi^quioPorphy       9. 
i.Chiiilianarcligionccicbacchatcs  Phtlofo- 
da&  paradoxaeiex^biaiunt.Re-  fht. 
ditPhccb.rapeientiiii  huicmudo, 
llianos  alteri  fapcre  Quinti  Philo-       lo. 
ics,qui  mdgno  numeio  Dialeclici,  Arttfitt 
joMachematici  j,>Longoliu  aegre 
antjOrbis  regimcn  iphsminus  c6- 
q  toU  vohtcittt  Rcipondit  Phocb. 
ct  cuiicis  Vugiliain  fata.SextiPhi-      ir» 
i,Gramaticoru  turba  quos  Pnfcia  Lmgui- 
ater,Dcoiil  interpretes  eiie  voiuit  /^4. 
Cacra  illaunius  Deiiinguaminus 
ent,aPhcEborejedi  {"unt.  Odavi       12^ 
JB.quos  Homer.  caicus  ducebat,&   yerjtfi- 
boteftivitatu  adminilhos  ofFere-  catores. 
uosiiiecucdentulos,eiubes,clau- 
esA'  jppudiolos  eilet  contcplatus, 
cporc  redire  juiTit.NoniHillorici,       |j. 
Bcrolus  fide  &  authoritate  fuma  FahuU^ 
are  fategiilet:nih  frequeutius  ipe-  torei. 
\%  lemunbus  fuilfe:  ten  itus*Sed  &       14 
nici>genus  hominuultrahumanu  CtntflQ- 
>ctcolnucLi,cum  Hermete  fuo  ap-  ncs^ 
rc  ,  ahoquin  invitibilcs  ,  quibus 
inum  petitura  fuit ,  ut  fub  falvo 
a6bu,,opes  fuas  porro  explicareli- 
,  nequetas  etlet ,  uili  carnificum 
Jicracapita  violarcvelnedrere.Af- 
meflhbcmer,&priYilegiu  aPhoc- 
bo  co»- 


5><<      Pmoebi  Iu,  DrcinM 
bo  concejflurri:  Q^ifcinis  philofopl:! 
ilbmpetraconfic<irec,habereturin"vJ 
labilisrquifquisartcillainentiretur, 
i$.Char^  dctet.Taiitlem  necTypogiaphi.Bih: 
icfhtit.   polgj  Bibliopegi,^  huiulctmoHi  C' 
tophi]iabfucrcjC|i  ibus.iu  Gutenbell 
us  aiebatjidcioluit    unqua,^oneM\' 
dumveris  fabulis  fucifqi  iati:!ii,  ie  v  D 
adornandis  talibus  vix  lufficerc,  Q- 
bus  Phocbus  refpondit-.Xanrhuin  ni  j 
citiusebibituium,q'iamdciuturam  ii' 
^^^*     meutiendi  materiam.  Acquehmul: 
Clallis  advocabatur  >  quara  Uiban: 
i6.Pr£-  dixere:Ubi  fe  primi  intulere  Pr^efec 
ft^t,       quos  malc  habebat,  fi  Raimero  O' 
credendum,lex  fcripta  ,  quam  mailt 
ex  pe<5toris  vel  cerebri  fcrinio  peti  R 
fponditautemPhccbuSjnon  lidendt] 
iis  icriniis,  quxcxmoro  fabrefierei 
\y.Con-  Sequuti  ConfulesperM.Antomumf 
/hUs^     tierunt,quia  moliroribus  fraudi  iion 
farinaconfpergiddem  ipfis  condonj 
exfifapulvcre»    Ij  refponfum  acccp 
tuat:videndum  ,ne  dum  pulvise  vei 
it.Scrt-  excutitur.corpusfimulvapuler.  Pofti 
^**         fcribaJurbiuperPereziumfuntpecciH 
quoniam  in  intima  Civitatis  cunicul 
egiifent,liceret  nunc  pyrium  pulvercj 
, .  lubfterriCre.Refpondit  Phoebus,peric 
.;    lumingensfubeile:necenim  conftae 
i^Sma  aate>anreti6  vispulverisferiar.Dchir 
tms»    Senatores  >  ^uorum  votum  Biefus  p« 

lulj 


:  Phoeb  I  IiiDi  ciuM.    57 

'ilitjLiceret  feDtcntias  pcr  aleam  ferrc, 
xando  plcraque  Delcircnt.  Refpondic 
aoEbus  Don  prohibere,  fi  a  vinoabfti- 
:aiit:a!ioquin  oculorum  nullibi  fore 
iim.  ladc  Inrtitores  per  Midam  in-  iO./»- 
itercBacchanaliaquatcrin  annoce-  Pfiores, 
brarentur,  quodfeftumemendis  ven'- 
:ndifque  veltibus  fit  exoptatilTjmum, 
efpondit  Pho^bus,  jamomnia  Chri- 
iianorum  facra  in  Bacchanaiia  tranf- 
igrafTe,  necfe  vidercquod  tempus, 
lodfeftumficreliquum  MoxCaupD-  2.i.C«?«- 
•sper  Apicium  funt  caufati,ai(i  coher  i">^^f' 
anturaliquifobrietatis  &  cemperan- 
epra:cones,nunquam  ultraurbi  pro- 
turapublica  diveifoiia.    Sicd  abnuit 
iocbus:&  nefcitisjinquic,  plusvini  e- 
lcrumqi abfumijanuis  claiifis,  quam 
(ignibus  propendentibus  ?   Infuper  ^^.O//- 
Opifices  prodiere,quorum  patronus  r^^'*- 
inius  inculpavit  Seculi  barbariem, 
lodnefciretingeniis  artificum  uti.Re 
onditPhocbus.     Mundum  vetulum 
uddeccre  mundum,&immunde  ter- 
nullam  quasrendam  munditiem  eire 
mer  plures,qui  comant,  quam  corri^ 
.nt.Porr6  Agricola;per Varronemfu^  ^l-^i* 
arationes  accepcorum  &  expenfarii  ^^^*- 
3iyibus  poftularunt:  quibus  injuhxit 
lODbus  fuum  quoqj  religionis&  hu- 
anitatis  Computum  adferrent.Sed& 
.lutseper  Paliaurum  aquis  infidcUta    24.2/^« 


5?S      PHOEBI    ruDlClUM 
tem  ,  ventifque  importunitatem 
probrabant  :  quos  omnium  hominil 
maxime  temeraiios  avaiofque  rhoch 
ly.C^r-  increpavir.  Taudem  &  Carnificcsi 
nrfices,    £as  eft  proloqui  ,  mifellorum  forcd 
miferati  peu     Cruciarium  aurifabni 
magnosfures,magaosiatrones,  &n- 
gnosadulteros,  &c. adfupphcium  c 
pofcebant ,  unde  lucri  maior  fpes.ef :. 
Sedrefpor.fumaPhoEbotulerCjfuaaj- 
rent  Juos  Satanaj  rehnquerent.  Abfc  ^ 
ta  hac  clalfe ,  aha,  qua:  Rehgionis  r  - 
IV.      mengerit,advocatacft.  Ubiprimun: 
x^.lu-     cxhibuere  Jud^ei,  non  Abrahami  ill 
ddiK        fandiilimi  fihi ,  fed  Synagog^e  fpu 
quibipartito  agmine  hinc  lul^Jerob 
mo  Samaritanos,Motboncos,Merif| 
os,Pharif£Eos>Saducseos,EIfajos,Re] 
bitas,  Nazaraeos,  Gahla^os,  Idum 
Zelotes,  Sicarios,  Menelaitas,  Am 
iiitas,&c:illincfub  Mahomete  AIcoi 
nianos,  Dernifchlianos,    Zoffih 
Horifeos,&  c.produci  volebant,quiIj 
id  unice  qua:fitum,ut  quando  ohm  ' 
meras  nuptias  habituri,  Liceret  hic 
unoaliquocapite  carundem  pr^eduBj,; 
tentare.RefponditPhocbus.haudfaqBj^. 
id  ab  angufto  hoc  loco  impetraripolHjj. 
^ii  nec  Mare  noftri^Juda:oruBefcmoj|j^^ 
ncc  terraMahometiAhnacapiat.  '^^^^ 
27.  Z'    ceffercitaqj  Pagani,  quoril  pater  C)h^;, 
thn$c$.     nus  cunlidoIorum,dajmoniorumja' 
malium,  ftellarumj  herbaruip  cultoij 


•'i«5 


99     Phoebi  IudiciumJ 

tumEpicureos,Stoicos,Magos  tu  Caai 

bale&ferinos  plane  adduxerat  quib.an- 

Kxie  re(]uirebar,autpo{rcnc  aeternahic  vi 

';  vereautplanillimemori.  Scdrefpondit 

^jtPhab.jVivere  no  pofTcnedefit  fuccref- 

i.fentib,iniqunatibus  locus:  interire  noa 

:  :licere,ne  illa  irregularitas  maneat  impu 

nita.Z^oflea&ChrilHani.fed.quib.Chfi  i8.  Ckri 

iftus  ignotus  fub  Simonis  Magi  condu-  fttant. 

ri£lu,&,Latinorum,Grarcorum,Indiano- 

:  »:um,  Jacobitatum:  Marovinorum,  Nc- 

:  lorianorum,  Moronitammj  Arminia- 

iorum,SurianorunY,Morarabum,  Mo- 

covitarum,Bohemorum,  Piccatdoru, 

Gorgianotum^  Pfeudoevangelicorum 

.'lominibus,  folicite  expetictunt,quia 

|infameeflet,Crucifixumaliquemhabe- 

i:ePatronum,pro  Ch.ifto  Chryfiumli- 
:eret  paucis  mutatis  colere.  Refpondit 
Ji'hocbus  ,quando  Cruccm  potius  alijs 
^fnferrent,  quam  portarent,  &  Chryfio 
.jChriftum  inducerent,  gratitudinis  efle 
'n  optime  meritum  Patronum,  ne  no-     ' 
Incnetiamcum  re  demittercnt.     Poft  19  Ver- 
iiiosreifecutoresingrefli,quorumPrin-y?<^»/tf- 
j  :cps  Juliauus  valde  iniquc  tulit  Reli-  res, 
{■jionisfoECunditatem,qua?milIiesacci- 
i'  a,incifa,concifa,excifa,  femper  parerct. 
:UlcfpoHdit  Phocbusjcam  eflcRcligionis 
iiaturam,  utnifilaxata,ditata,&  pincue 
;  -adla  nunquam  exarefcat.  Poftremo  &  30.  VLa- 
^-risrctici  innumcro  numcro,&  mon-  rats$. 
f  F  2  ftrofiiTi^ 

\ 


I 


tCnQ    PhOEBI    TuDic.      M* 

ftrofiilimisappellationibus  fe  ftatue 

quorum  advocatus  Apollyonid  auft 

eftpecere  jUC  quifque  inter  eos  urb'-. 

quidemfuamaffignatamfolus  reger , 

ca:terum  cum  vicinis  pax  pcrpetua  ; 

fraternitas  fanciretur :  impedire  cn:;i 

mutua  odia,honorum&  opum  fim! 

acotiiabundantiam,  Refpondic  Ph" 

bus.placere  paccm,qua!  futura  fit,c{:i 

venti  omnes  ex  eodemloco  fpiraverij, 

V.       Hanc  clairem  alia  excepit  a  Natioi- 

^i.^Jt^'  bus  denominata:  ubi ,  quotquot  Aiis» 

iniident,  Orienns  Principes  magna 

pientia;  iux  jadatione  petierunt,  q 

niamexordia  &  Ceatra  rerum  o 

uminAfiaquondam  fint  fixa,ipfil_ 

folis  oculorum  ufus  conceffus,  reliijl 

Terra^iflcoUs ,  quibus  non  nifidubi 

lumen.inutilesocuh  efFoderentur.  R| 

fponditPhocbus  ,haud  videri  nimioj 

pertinaces,quibus  Chriftus  per  univ< 

524^«"    fum  difFufuseflet  invifibilis.  Succ.e' 

re/fa.       Europa,  qua:  ob  Ecclefia:  hofpitium 

terrseincultx  quondam  perutilem  c^ 

tum ,  armorumque  indomitum  ufui 

Orbis principatum  appetiit.  Refpon 

Phocbus  ,  Illum  jam  dudum  Philip" 

""     Hifpaniarum  olim  .Regi  deftinatui 

Vereri  tamen  ,  ne  tempus  Monarch 

^•^.Afrt  Catholicsedefuturumfit.  IndeAfric 

€fi»  ni  comparacre,quibus  id  cura?  fuit,p<|jlj^" 

femcxomnibus  teligipaibus&polih     ' 

is  uttu^/j 


\ 


Phoe  Bi  luDicuM.     roi 

i  unum  aliquod  Simulacrum,quod  co- 
V:renC:fundcrc.Quibus  Phacbusrefpo-        ^ 
i  ir.raro  (lc  coagmentari  Xb  &  Iutura,ut 
"iYcrrarnm  rcmpeflatum  injurias  dm 
ijiftiiieanr.Poftea  America  accefficqu?  i^.Ante 
'r.formntoics  &  Apoftolosfuosomnis  ^*^^- 
;":udeiitaci'  accufavit  Refpondit  Phcc- 
'us,iUi?  C,  Casiaris,  his  Apoftolicam 
'lortemdcberi.AdvenereetiamArdi-  3^^''- 
■*,quibui  cum  Bilgislitigium,qu6d3b  ^/^/. 
^Juropa  diifr^care  conarentur;  quos  bo- 
■|'D  animo  eiTe  &  frigere  juffir,  Nam 
V  harfam,  quam  glaciem ,  fcinderc  q^q. 
'cilius.     S(^d  &  Auftrales  Antarftici  S^-  -^»; 
lagellani proditionem  cuIpavere,quo  tariiici 
.am  cum  Chriftiauis  Chnftiana  im- 
anitas  elTet  formidabilis,  Refpondit 
locbusjiam  terrefadosefleGigantum 
rivororum  pidluris,  necfacilcreditu 
is,  Hosomnes  fecuta  eft  rerum  Me-  yj*  Me- 
oria,cumamanuenfifuo  Characlere,  morta. 
mqueftaqueeft  departiumOrbisdif- 
nantia  Nam  in  ortu  fmiftroifum  ,  iii 
'rcafudextrorfum,  in  feptentrionibus 
:orfam,in  Auftro  furfum  fcribeudum 
le.velleautem  ex  his  unum  quod  o- 
'  nibuscommunefi^t,ehgatur.RefpoQ 
tPhocbus ,  meminilfet  Crucis,  quam 
:.Palasftina,Orbis  veluticentro,  fixif- 
^'t  Deus  ,  qua  hoc  univeifum  carere 
unquampoflit.Denique&Politiaad-  l^-Volir 
iiifaefti  cuicum  Dco  ipfonon  bene  tta. 
F  j  coa- 


I02     Phoebi  luDicinM 

convenit.  Ajebat  enim,ingeniGfifiim; 

ftrudurasjexadifriniasregulasjfubtil 

Jfimaftratv-gemata  ab  ipfo  difturbari ' 

difpergi ,  fecretif!ima(|ue  revelari,  pn 

dentimmairrideri.robuftiirimaconfr 

gi:fed&actetna  habitafiniri.  Rifit  h 

Phccbus.&conciliaricumDeoauqui 

potes:  opponi  veroei ,  nifi  tuo  damn 

nunquam  poteris»  Declinante  aute 

V^»-      jamcnc.UnaetiamnumCiaflis  admil 

39-^**     eft  U;  iueriitatisdida.Hicprim.acor 

fura.       paruit  Natura  cum  rationeflc  impei 

Sc  in  homines  graviter  inveda  peti 

quandohomiuesomnino  brutefceK 

liceretbrutisratiocinari.RefpoditPl- 

bus,ron  viderirnam  fiuna  ratiocinaij 

tiumfpecies  Orbemtahtopereaffli{ 

40.-^r/t  quid de tot  animantium  fpeciebus 

rumarbitretur?  SecundaAis,  cum 

genio  &  laSore,artificum  filios  duriil 

increpavit,quibus  neccapita  effentj 

manus,  &officinis  tamen  piqficerenti| 

Refpondit  Phocbus,  Naturale  id  tl 

^i  Crea  praemanfumcibumpunis  otiofis  inj 

t»ra,       rere* Tertia  Creatura;  quse de  fenio  i 

&defatigationc,ac  hominum  ingrs 

tudine  ,  importuniratque  conquefj 

Confolationem  a  Phocbo  audivit,  n[ 

abforediufupremum  judiciifeveridj 

^z.Tem  Itaque  alacrius  Tempus  erac  inqi 

ptf4.        quod  &egodeplorarem:fedquiaimj 

nere  audio  liberationis  noftr^  dief 

drbo  e^uidem  Magnatibus  furorcm! 


Phoebi  TaDiciiiM.     105 

'  'ilentiariis  deglubere,  &  Satrapisinfo- 
cntia,  &  Qu^n:oribiisfurta,&  Militib. 
..  acrilegia,  o:  facrificulis  hypocrifin,  & 
nif-eguleijsiixas,&Medrcisca'des,&Phi 
:*iofophisvertiginem,&  Artiftii.imperi- 
:.i:iam,&  rinquilhsbalbutiem,  &  Verlifi- 
:i:atoribusgrallas,&Hiftoricisn^gas>& 
:  Chymicis  fumos,  &  chartophili-^  fabu- 
:ias,&  Pi£Efe<flis  violentiam  a  Confuli- 
.j)uspeculatum,  &  Scribisproditiones, 
^rfcSenatoiibusannuere,  &Inftitoribus 
j:orrumpere,  &  cauponibus  Vinolenti- 
.m,&  OpincibusVanitatem,&Agrico 
i>isfraudes,&Nautis  impietate,&  Car- 
tiificibus  barbanem,  &  Judacis  ufuram> 
\ik  Ethnicis  ccccitatem  ,  &  Chriftianis 
jdafpheiijjas,  &  perfecuroribus  inquifi- 
tione,&  Hasreticislabyrin:hos,&  Afias 
inetamorphofin,&  EuropjE  libidinem» 
ik  Afdcsdolos,  &  Americ^fiuporem, 
tk  Ardogeluj&Auftro  immanitatem, 
[iMemori3ecirculos,<5cPoliti?fomnia, 
'.5cNatura:imbecilIitatem,  &  Artideli- 
;ia,&  Creatara^lipritudiaem    Ego  ve- 
'6  viciflitudiHes  palTionefque  measfil- 
-tinebo, dumDeusuniverfi  hujus  ali- 
juando  mifereatur.     Tum    Phoebus: 
kne.tu  meum  Tempus,  quod  me  uni- 
ii^eifali  judicio  in  hos  omnes  levafti»' 
I^a:teriimquiaha:cdies  malis  tantiim^ 
^quia  vero  bouot]uedegenerant,  re- 
:eufcQdis iafumptus  eft: Bonorum  ve- 
f  4  10 


I04    Pmoebi  Iudicium: 

ro  infingulisvitar  Ordinibusnon  co 

tcmnendus    fupereft  numeius  ,  il 

ad  fua  cum  opprobrio  remiflis.his  die 

in  craftinumindicimus,ubi  Virtu- 

tum  coudigna  elogiaatque  pr^-  j 

niia  audiant  fimul  &  ac-       ] 

cipiant,  ' 


DLO     CIORIA, 


M  YT  H  ( 


10/. 

MrTHOLOGlAB. 


PHRISTIA- 

NAE 

LlBER.    SeCUNDUS. 


L^iJ  GENTORATT, 
Sumptibus  Hated.  tAZARi  Zetznjri 


Vtro  "vndaunque 
NOBILISSIMO, 

Dn.VVilhelmo  t?OH;^bcr  ^CufOC^ 

Equiti  Luneburgico. 

Fautoriy  &  compatrijuo  ho- 
norando» 

Hmo^qaiTenovicVirNobi- 
liflimejexme  qiiaeret ,  chi  his> 
1^^  meis  ApologisPatronumele^ 
gerim,  Nam  cum  pafTim  Tui§ 
kirtutibus  ,  omnibus  ordinihus  cum  ad*- 
niratione  fatisfecerisj  fatendum  cAvad 
Fe,  veluc  exadifHmum  arbitrum  ,  re- 
cumhumanarumideasdijudicandasme- 
rito  deferri.  Hoclupereft,  ut  fciantet- 
jambenefadoremj&amicummihi  finf- 
fe  ,  ac  minus  dubitent  libertatem  canx 
condonare  ,  vel  diffimulare  ,  quam  Tu' 
tot  nominibus  &  imaginibus  vir  no- 
Mitatus  foveris  &:  amaris.  Accipc 
F    e  Ycro> 


vero  hunclibellum,(ialij  nolint^Tibi,.!] 
€jus  memorello^quidum  vixeric?  nJ 
obiivirci  Tui,  nec  prsclara  cuadonj 
fatis  collaadare  poterit,  Vale.i.  lanu^ 
An.i  6is>' 


T.    r. 


ofSciofifs* 


loHAN.  VaLENTINU 

Andie^. 


S  A  L  YE 


tO0 

?ALVE  ITERVM,LECT0R 

••        CHRISTIANE,    ET 
candide  audi. 

Os  futtnQnnutlisRegtbtaterrasfi^di 
^^    dipi77iuUto  habttu  alic[UandQ  ctrcu- 


ire,^  (juodvulgt  de  tis  ejjetjudtctu^ 

tntru  Ithera.  pUbu  concU^ia  expio- 

rare    N^m  cum  ^erttate  nthtl fit  a- 

I  enecejfanum  homtntbi^  tmperantt,  nuvquam 

tarrien  tn  magns,fortunA  tntutiu  adeo  itberA 

i  quam  cumfub  cafula  umbra  ^elutt  nugatur, 

nc  Eclogis  ,  ^  Bucoitcu  aiefue  ^pelogu  tn  Re- 

bitca  ioctfs  datt£iiijUtbfC5  pajforalt  itbertattfuA 

\  xrei&ifita  fimpitctajudtcta  tnduigerenturi  ac 

I  iutt  fitb  dfo  em/JJk  ^oces  ejfent  tnnoxtA.    Stc  e^ 

\  m  ab  omnt  A^o  magnantmttM  ftnfit:  utt  cogtta- 

\  meshomtnum  confirsngtnuni^uam  pojfunt ;  tta 

I « tnuttie  effe  tnterdum  itnguas  relaxart,  (^UAfi 

\ txtmenonfemferfaptenttA^ prtidenttA  ittatt 

t  biitorem  tamen  mentem  muitorum  non  fectt44 

'monent  quam  imperttA  Agrdtanti^  t^uereiAfa. 

,  cem MedtiUm.   Contraft k  tjranntca  pufilia- 

rnttate^  tfUAy  quia  fitb  fe  fcr^tita  omnia  ^  re-- 

ntiaeffe^ult^argue pejtt6  odit,quis(^uismuttre 

tdetyaut  tmpertt  turpttudtnem  accufare.  Vnde 

iamosyffiuias,  ^erfu^jue  tta  ener^are  oportef^ 

'tjUA  nofira  Atate  fuere  turptf^ma.  pofierttatit 

mpta^ facrata  transmittantur.  Cttterumf^e 

€Mg  ^ertfatf  idinridi^mdtctat exc$tatyf<^e hu^ 

F    7  mA* 


iio  Ad     Lectorem.  I 

manumtngemum  'mfumtifilenttt  efi  tmpatteisd 
nefcto  f}fti-am  contra omnes  ^tres  atqjue mtnas fu,\ 
tnde  Ttryrpu  dlnjuif  emergat ,  -.ui  cum  Meltb 
fko  fuh  f<*gt  regm^ne  Iticrttu  fa--tt'etur^   antti 
ntfqWferf  non  fitts  potttt:  exadtst^ue-iCtrcuwf 
fum  rufitcum  genat  arr.g^t^  (^  ^ppUuAere f, 
ctat.   Cujus  httn.  ufum  fjf  iju?2'f  ^uod  urbai 
Contintntfayf!?tItsj.^terrefaifit  hac  rurts  laxtt 
te  finpiijue  deitnttt^  atacrtores  dunftmis  labt 
hHS  infud^nt.  Idem  tn  caflru  e^-entre /olet-. ut-,q 
rnanu  funt  ftrenuiinon  ob  unum  atterum^e  Ith 
rtus  iterbum  exauthorentur)^utnpottu4  Atexa 
drumjPompejumj  Carotum,cognomento Magno 
(5*  nojira  Atate  non  mmores  Carotum  (^utntui 
Confat\}um,Heinrtctim  c^uartum  Gatium..betta 
res  fettctftmos  j  ttberisj  tinguis  ^  catamu  4 
leilatos  ,  atque  ob  id  ^etut  tngentts  Jptrttus  h 
roas  taudatos  tegimtis,  dum  Nero^  Hettogabatti 
^  altd  hemtnum  feces  tnter  extertarum  adut^ 
tionum  ,jier^utltnia  computruertnt^  Q^'^^  ^* 
deMagnattbus  cum  laude  at^jue  ^ttuper/o  dtBui 
nohis td fecult nofiri^Vitio  ad minorum gentiui 
tptos  ajunt ,  Deas  referendum  efi.    Nnm  utfacr 
rumprobatt  antifittesyjuriitaudati  antecefiori 
fanttatfsfeticesfer^atores,fitentiarum  tngeni 
ft  thefaurii  ,  titerarum  periti  informatsres  • 
^enter  ac  benigneferuntyfio[ui^  de  LcctefiA  mad 
iisj  RetpubttcA  ^utnertbut ,  corporit  cruciatitti 
ingentt  tenebris^fihctarum  put^ere  officiofi  m, 
neat :  ita  tnfotens  atiqua  pefii*  tn^afit  Sacrifici 
iot^  Legulejoti^gyrt^iPhantafiicoSi  C  jibecedi 


A  D       L  E  C  f  O  R  E  \f .  it% 

\fiUf,quQdcontra.  Mahumetem,  Antichrifiur»f 
hlarsde7?i,Ep/curumtEndjjmonexn,  Therjltemy 
^tntw-^uitit  orbu  m^usnamentafajfornlt  tt- 
\efflatum  effyfert  e  non  poj^mt  :fed  'vslut  de  Je 
y^,^udcun^  Mundy^  tmpura  habet^^vah  cjuArtr 
^ecora  confef^one  ^ju/rttentur ^  acquofitnthu-' 
ynA  Joc$etatt  /nuttltores  ■>  tta  tntra^abtliores, 
fue  ulitm falfiorps  dr^erti  pattentesrepertan- 
l:,  CuJMt  fi  c^utf  forte  caufhm  ojMitrat.nuUa  eft 
\denttor^quitm  ijuod fpecuf fiio  tnclufi.  umbrU" 
'■  rerum  occupatt  y  unt^erjtorbif  ccmpendtum, 
•&itatps  fummam  ,  erudtttonu  tdeam  •,  Ittera- 
n  Monarchiam,  Natura  fe^retaunt ac foltpofl 
:re  temerartefibtan  rtdtcule,perfuadent\  c^uo- 
\im  tn  ^erttatis  patulam  It^cem^  (^  fctentta- 
yti  lattfitmos  campos  expattart  nun^^ua  Itcutt'. 
\'de  de  rerum  f^m^erftatey  ^elut  fuc  carcere:  de 
^tit  btbltothscaSpelut  ^becedarta  tabelia :  cU  a- 
\'-o  heroicoy^elut  trt^tait  P^dagogto :  de  Itngttity 
\iut  Orthographta  Jua  tnepttj^tme Judtcant ^d^ f 
{iccjuidutres  non  tefonat ,  cum  ^poHtnii  Cytha- 
vfimetofito  pellunt.  Ac  ittdere  efi  homtnes  ob" 
irtJStmosnec  un^uam  ParnaJ^i  mAntts  ad  mif' 
r  metuere  i  ne  Hebr^orum  antgmata  ,  GracO' 
/»  lepores,  Latincrum  ner^t^  Htfpanorum  co- 
^ttrnt  Itaicrum  acuiei ,  GaUorum  faies  y  tn  fe 
nos  tncurrant  ,  fctitcet  ofuos  ingentt  acies  fit" 
^a  mortaitum  Jortem  y  ad  tn^idendam  fttmmi 
'^t*i  pojfef^ionem  e^extjfef.  cumnondttm  Btbito-' 
oiit ,  ntfi  ^aide  proptnqui*  ,  innotuerint.  Nec 
*tit  efl  tngemif  itbcr/orihm  Ofnntbm  trafci  > 


112         Ad    Lectorem. 

ntji  ^ pAnatisJlatuta,  Jit-i/tifUfextrA  caulai 
rudtttGnem  ret^utranty  aut  forum  petatit  Itttk 
tur&  ai,ud)  c^uam  fuum.  Htnc  Corydont  ^  j'* 
PtalcAi  Mopfo^  TheJItU  non  Itcet  alto  mercatv 
ire ,  (^iuam  ubt  eji  ojftntonum  paleartum,  tbt  t 
Jiudtorumherya^  commuta^-e;  quAjime  fortCi 
cjusor  dicatur-fhelutt  mtntu  Theo!ogtca  mtnuti 
Thtlojoph'ca  aut  Uterartayfulmen^apttt  tm^A 
net^ac  pr*Jtntffimum  extttum.  Nam  cfuif  at ' 
^ttam  Chrtfturgere  abs^  fanattctimt  cnmt 
aut  tujittidt  aUotutdexprobare^absc^ue  rebellto 
accujattone} aut  GaUno aUquidaddere-iahsq^^ 
cromanttA  fufjtctone  \  aut  Artjiotelt  aUjutd 
^are  absque  Penpat.  murmure  ?  aut  Ctcerom  a 
i^utdobloqut,  absoiue  Grammattjiarum  ^indt/i 
cfuam^i^  re^era  non  ht  Lrudtttonis  prtnctpeSy^^ 
ajint  tUt  Cumant  tan^antur potitUii^ut  Ji^b  leo 
exuviu  Cf  antecejjorumfama  terrttant,  QuaS 
ro  majorpojjet  ohtrudi  tndignttaSi  ejuam  adort 
oporterey  ^utji^b  di^tnorum  coUoqutorum ,  ^ 
Spirtttu  agitattonis  Jimulattone  ,  aurum ,  cuj 
dtas  monadessjue  clepunt?^  ^enerart  eosyc^uit 
ter  regnt  affeSatas  'sstgiUa*  ,  munrmenra  nofi 
perforant  ?  (^  admirart  eos,  c^utbsu  fomnta  fu 
NaturA  arcana  diCuntur\^  alereeosye^uinome 
tlatonbuf  Sophiam  impttgnant  ?  ntft  fitperejfi 
Ithertatis  ^indtcts ,  reltgtoji  Patres ,  integerrti 
ToUtict,acut/J^tmi  Phtlojephi^  ^erJatiJftmicfJPk 
lologi^quorum  robore  PatriA  Rel/gio  Cf  incolutR 
tasytum  eruditionis  J!os,  Jer^atur^ato/ue  defeuA 
ff/rt  Fnde  <^uicjuid  iUistn^fum  >  hifgratun 


f  AdLectorem.  ii^ 

^r^«/^  turhtdum  tliu,hia  plactdum  5  ojuuejutd 

ttofum  iliu^hn  PatrtA  ^erttHtuc^amans  crC' 

¥r,  nec  Wsiidt  tUi  tamjunt^ejuam  ht  nojirt  fe- 

f.  Furunt  tlitjot  ndent ;  projcrtljunt  tlis  ,  ht 

ntur;  concuicant tiitths ertgunti  ^ /iqutdn-Jt^ 

y  Itmtttum.cundtderecenpnt.  Htnc  '^erttas  et- 

imtiffitSiafatts  kene  habetjjtbeni^,  c^uantum- 

\  paucforthtu  ^non  dijf>itc€at\  ^  Tjrannorum 

f  tem  mtnti4  reformidat  jji  palam  appareat  ^ 

\^no confinfu accuf  :ur  turp/tudo.  Quts  emm 

;  objiupefcat  tn  um^erf  crhts  fuhufa^ubt  nunc 

nant  PrAfuits  hypocnfs  ,   nunc  T^rannorum 

^utnarta  confita;  nunc  Poitttcorum  tnaujpt^ 

a  nu^amenta  i  nunr  Ltterarum  hypocnfsy  tm~ 

fae^ilaJct^tatdtJfenfo-itenehrA^atcjuepermultA 

«  non  unit4«  citmatts^  fd  hcmJphArti  ncfri 

ommoda  accufantur^  homuKctonem  unum  at- 

'.aiterum  ttf^adtotrritafiut  tn pubitco  fpC' 

torum  omntumfienf/Oi  (^  tacito  judtctOy  tpf 

•  non  Sccrattca  magnanimttate  yfdXanthtp  ■ 

I  tmpatsentta  ajfurrexertnt}  ^ Juam  snjurtat 

im imagtnem,Juam  Vtrgam exciam artnt .  Bo- 

mfailum\  Er^utsentm  auriculas  frdidas-ter'- 

m ctcatrtcoJitmiQ^ caudam  oltdam  agno^ijfett 

[7ajintis  eafbt  '^tnd-.cajfet :  ^  tamen  hutc non 

igss  deherentur,  ^uam  ti/t,aut  aitert  f  itt  tgare 

m  afno  Itberet.    At  e^uia  magnts  juramentis 

iccntendit^pattamur  nes  Vsnct :  quontam  rem 

■udmagnt  momentt perdtmtis.    O  tnfanosfjit- 

tlegiafBacchanaiia^flupercaitaffophtficat 

^ifirionMmf  hjpocrtfnf  optKtoKem,tandem- 


114         Ad    Lectorem. 

qt4e gehennam  excuftre  yimo  ^  coUaudare  cep 
mmj(^  Itnguoi  renttentfurrt  perforAre  \  Stm 
ne  ^^rodtgt^a^^drf.fUperJhttofs  Epicureit^  tenn 
Tff)  abje^t  ,ad-^lteri,  eunucht^garrutf,  eltng. 
^uales  fflfcet  Mund:  prtn^^eps  numerofos  ha. 
fdC^fti  cjut  fmprol>et :  juod  ejutaSarabaytt 
Rabtntnofirt  prohthesityneffo  an  dignt  fnt  o 
<jUto  lUud  equtdem^erttas  cum  tpfo  ^cr/fn 
DeOjtefatur^  nunquam  credtdijfe  tantt  fitpe 
Itt^tantA  tmpudentt^ytantA  foiidttatis  homt, 
^uos  haud  tta  prtdem  literarum  proceres  cn 
dft  nunc  tmpi-identifiimos  tmpofores  deprshen 
Qufdemmy  per  Deum  tmmorta/ejRempubli 
turbare  poteffEcclefiafen  moneamu*  ^Sjoca 
ntsprtmurn  Dt^^tnAjanuao^tle  Chrtft  ingree, 
tur,  non partetes  munufults  aut  confliriguini 
te  perforet :  dein  exemplum  do^rina,  addat, 
imttattone  Chrtft  prdtluceat  :  Cructs  Chrifu 
ItgnopotftU)  quam  Mundt  crepundtis  deltctet 
Eccleft  lumtna  ^ Martyrum  roour prottM-ifUt 
terrA  merctmonta  Aftmtt?  Quid  tmprohum 
fopulorum  p.iforem  orare  fut  gregu ,  <juam  e. 
ficorum, pottorem  cttram  habeaf.fdore^ 
rem  fuorumparctiu  expendat:  tentorta  Det 
facra  autxafoltari^majorumt^neptetatem  ^to, 
ri  non  pattatttr :  ifaelttss  AEgyptiacos  <^u^fm 
non  tmpcuat :  Patrt^  fuectf  ftngutfugts  non  pi 
mtttat?  Outdabfrdt,  Itteratts  exprohrare  Hfj 
rtamfucatam,  Phyfcam  tncertam^Ethicam  ii 
ttlem.>  Mathefost  tgniranttamy  Rhetortces  m\ 
dacta  >  Logtctt  fuferctltum ,  ItngtMrum  imj>ei 

ttM 


[  Ad     Lectorem.  iij 

ifitta/^^ue  tnterhAc  tam  tnnumeram  adolepen- 
%tperntctemt  tntolerabtles  fumptmy^  rtdtcu- 
%^radi4um  tndtff^erenter  ^ena^tum  gefifrHla- 
Yes^  dentque  ihartacet  re^m  fe^erttatem  .  //- 
yumcfue  chaos  qutlfita  fane  nec  ChrtJ^o,  nec  hu- 
int  tngentt  ncbtlttatt  altoiutd  confertur  ?  Et 
is  tandem  impediat^^ulgtis  admonere  mortts, 
tnonere  antm* ,  admonere  judtcti  ,  admonere 
If,  W/  tfi  hAC  fubltmta  ntmss  funt ,  admonere 
{iontsylaborts,  temports?  Ne  c  tamen  eff^ugtmttti 
n  pattamur  phalerod  ecathedra,mtnas  ex  cu~ 
yftlos  e  fchola.faxa  exforot^tdgentu  alta, 
'is.ejuos  lucts  ob  malefiiiiain  mortales^  pudet, 
^e^utmortaitbtisfubputent,  NamficoUeda  've- 
'■tHfCfuam  turptb.  faQtspermultt  taltumfun- 
\mest  ordtneso^fitos  maculartnty  efuarn  fordide 
nufuits  (^  nummts  altents  tnhtartnti  juam 
>-oStfquos  habentffitu  ^ fojualore  obduiios  ab^ 
ndertntyno  centurtAfedchtiiades  exprobrattO' 
fcrtbendA  ejfent :  quam^ts  nec  tpfijibt^eUin- 
U^elcalamts  partuntjunde  permulta  acyUt  tn-' 
\wefateamuri prope  omntaab  tpfis  dtdtctmttf, 
71  iliorum  dedecore  ac  indignatione  tterum  re- 
enda^  jigno  fctttsne  ^e/i^ra  ^erba ,  Morofcphi, 
^ra4  ejuerelas  c  ^eflra  mttrmurA  ?  e^ut  altoiuan' 
Pafqu/num  ^obts  cptahatis  ,  9*?/  Marpho- 
tm  ,  cut  id  Ifctret:  e^uod  Itberet  9obis}  Nunc 
t  puL^erem  altquamum  dettrfifis  ,  aurea  9^- 
t  fitnt  ^  ofUdt  plumbea  ^  fculnea  paulo  ante 
cttabantur ,  ut  appareat^  non  lucem  aitorumy. 
i  ^efram  obfcurttatem  :  non  tmperttt^m  alio- 
tn  :fed  impotenttam^eflram  vobts  dt/pltcf*iffe^ 


ii(j  Ad     Lectorem. 

ps/?fuam  fu-btto ,  uliemerfliis  >  (3°  ^eba  (^  > 
deieneres  fdilt  ejits.  Nonne  ego  Grarrjrnat 
tjrenes  ^igiint:  annorum  no^tt  <^  conctoniiri. 
nntHi  ?  et  fur/spentos  ^sdt^  qut^  uelut  necefi, 
Ugemnon  haltuerunt  Fac  Medtcos-,(^uthM4  naU> 
cunem  fabir>fu'.n  concreditum  ?  Nunc  rebt*f 
fris  pretfcffjmis  f*nt  pr4,fiBt-,animAputUyi 
port.,hor}e(}utt.  Mocleratitui  tta<jue  mect^m  agl 
f  Japstis .ne  durtora  extorc^ueatJS.  ^t cjued/u^ 
cum  furdis  fabularil  Hoc  agamu4  pottte^,  ir/ge 
^  A''uantme  ledicryUt^e^uorS  itht  exhibdQfubjil 
f^ie \ct  ift4  \>irtuium\:iittorumj^  ideas  a  fufpti 
num(SiGni€i}urartipul^eredetergCiimf**,Ot, 
cjuis  es  ergofotrtutts^^^erttatu  Jludiof  le^oi 
^tfacra  (it  de^^ottonetra^asyf^^t  Germanum 
tntegrajide  admtnifira^  ^tfve  adreipubltcA^ 
herKacula  ccf/enttam  aUiguft^f^e  humant  c 
poris  mcolumttate  e  naturafedulo  petts.f^e- 
njentutem  arftbtu  tKgeKiofftmis-,  Itngutiele^* 
ttftmtSj  mortb.  poltttftmtsjidelifime  tnform 
nolt  un^uam  Jycophantarum  prsfigtis  perjiid\ 
riiludtcrum  hocce  tn  tuos  Libores  if^fiudta  ejje 
untco  ijerbulo  tn/ttrtum-,aut  Itngus.  7mf;in^c6v  ct 
alicuittt  hont  tnfamia  coniun^am.Nec  entm  tt 
ptclurit  ^eltm  ^tder/  tgnarHtyCjiut  afnum  deltm 
re  ^olens  ec^fuum  effinxer/myautpro  lupo  caneA 
prejfrim^  aut  cucult  ioco  pemctUm  aqutlam  n 
dtdertt.Meltora  Chrtjit€4,^  accommodattorayC 
facrt  Euangeltt-i  facrA  luJi/tiA-,  ac  cpttmAPhtie^ 
phtA  fum  re^erentioryearundem^  cujiodit  am/t 
tioryCfuam  ntgrojale  qutcUua  poUuam.  Alt/Jiti 


Ad     L^ctorem.  117 

rciu9f  Apolo^M  oherraSjtti  non  unt  loco  mdt*' 

iper  EuropA  pla^as,  per  BfbiiOtheraruna pul- 

difperji:, nec  n/Ji  ^nfiij^in.  o  SutAn^t  regno  corj- 

•Vnde  nec  ncmsn  qufdemhubentinrjiiHitc(rnfS 

mtti  tdets  nomina  <jiudi.rtre.»e(jf^  ulii  hGmtnum 

\i€xa^ecQrnpetunt pdmultiSy  ^ ut dt^s/tntn 

\!igerne<juaqu^m  hointnesnos  ejft  dtcere  con- 

Vnt,(edpartes  hom$nts,eo  juod  ex  omntbus  ali- 

i^eri pojbitytdc^  nGnmugnum^  exjingulis pe^ 

itntuicfuam  nihiL  tta  nec  ^ittajisse  Tttii,Ji\!e 

prontt  hicprojiahuntijed  inhttmanttatis.^udt 

r  homtnes  occulte  Jerptt ,  ^  huttts  membrum 

m ,  alterty^  plura ,  altojuorum  ntedtetatenj, 

tuUos  totos  occupa^^tty  (^  ChrtJitan^Jocietatt 

'■idit  tndecoros.   Quod  Ji^SferLt  htrjutiora  alt- 

ttumy  itui  hijpidtora  ^idebuntur,  tmpruden- 

j  dtces,^  ruJitcttatem^nuncjuAm  affeflatam 

tttami  (juo  ^uisc^  autem  meltor)  mtttiu  inter- 

4tur  altenaj  etiam  dubia  ^erha  ;  c^uo  nequ:or, 

ementtu4.  Et  hdc  nota  bont  leLlorit  mthi  ejio^ 

nfahuladele^ari :  maltgni^arcanum  Jenjitm 

ojcide  eruere-,  eruditty  'sserttate  <3*  tntegrtta- 

Irammattci  ^/rgulis  t  ^  Itterulis  djiimare  y 

'.    Vah AHgureSiaruJptces-,extiJptceSiJorttle- 

'omniatoreSihteroglyphtroSyZipherarios^  ana- 

nmatijiasy  najistij^tmoi ,  c^uos  nihtllaterepQ- 

^  cjueis  terra  mater  gremio  fuo  nthtl  Jatif 

I  ondtt,juorum  calculationtbm  radtces  bifjur. 

\Uextrahutur,  denta^  oracuUtAntgmata-,grj- 

^^ue  omnesfactle  dtjfoluuntur ;  Sublttne  gent^ 

\  lymmyJicHrtoJitatsm  Aflimsi :  fc6leratHr»,Ji 


ii8      Ad     Lectorem.       I 

antmum.  Nam  his  fcrupulis  altemt  tnnocent 

fimplicttatt  tnfidtantur-^  ut  Ji  c^utd  ^e^enati 

Itg/tis  deJifUattontht^s  extruxertnt,  hal;eam 

candidtortbtcs  tmpona.nt^  ^ ftluberrtmas  h 

•culpent.  Fuge,  mt  le^ory  hoc  ^ermtum  gem 

mnta  erodens:  Fuge  talpasy  omnem  terram 

cantes:fuge  anguiUas ,  omnesjijfuras  perref 

tesyac  antmojereno  .Jroftte  exporre^a,ore 

hero^oculii ridenttbiUjaurtbiu  ^acuify 

mantbtu  plaudentibut  .fabul^ 

stofirAaJifdetO'  yale. 


hl^ 


f 


POLOGO  RVM 
3hristiamorum  Ma- 
nipuliis  tertius. 


Seneca. 

•>  magi^  mihi  potefl  vitiofmprodejfe  pu-  - 
eptor  ,  quam  gubernator  in  tempe^atc 
taufeabiindus* 


I.  AC^ 


jio  Apologorum 


I.      ACCOMMODATIO. 

Ir  diu  in  Aulis  regum  veiTaru! 
qui  vulgo  mulca;  exe^xitatioi 
multiqs  CDnfilii  babebatur,  auc' 
alios  fuadentes  Polypimorcs 
tandosefle,  qui  fe  rerum&  \oi 
colorib.  accommodatialios  hortantcs,ut  (( 
a(5lumrequeremur,qu^  aquasatramento  ob 
bat^atqjitadeliteicir^aliosmoneptes,  ut  in 
ceftreum  ducem  haberemus ,  qui  deprehej 
faltu  retia  traDfilit :  alios  ite  fuggercntcs^ut  J 
rc  glani  averu  efcam  voraremus :  Contende 
etiamalios,  moiibus  labracis  obtempcrand 
qui  obverfus  furtim  fefe  naifa  liberat  At  cgq 
quit  ille,acipenferem  vobis  appono^huic  pr^ 
fter*as  natura  fquamas  dedit,ut  Hu^-libus  pai 
dum,&  fecundofluminenatandum  intelli 
nam  illi  planc  Fortuna  folet  arriderej  qui  (li 
Poeta)  nunquam  dircxit  brachia  contra  tori 
tem.ldconhhum  in  regulam  vcrfum.quiat 
&  cumlucelloomaiaYirtutis  tentamma  ei 
vayic.  ^ 

2.     APOTHECA. 

r^  Vm  urbs  noftra  variis  morbis  affiigerc 
^  magna  fuit  mcdicorum  cum  diligentia,t 
fedulitas,&  medicamentorum  copia  undi 
adhibitaj  fcd  fanitatis  nuJla  data  recupera 
Id  vel  aeri ,  vel  loco  ,  vel  tempori  tributu 
Cum  tamen  ciyibus  ferrc  grave  elTet ,  conqu 


MANIPULUS      II  L  121 

t  &  alij  Medici.Ij  cum  &  morbos  &  medica- 

aacxamiaarctjprafter  admirationcnihilopis 

t attulerunt-  At ^^fculapius  feneXjUt  primum 

:e(rit,pharmacopolium  omneexcuffit.  £rant 

e  pyxides  fatis  ornata;  >  titulis  hberales  ,  tum 

dicamentorum  imaginibus  plena:  ,  color, 

|bdus,precium ,  cum  veris  medicameutis  ea- 

i  n ;  at  dcguftanti  ./Efculapio,  vitiofse  falfa^^^uc 

j^rehenf^.   Nam  ubi  liberahtas  promitteba- 

ij,profufio  erat  j  ubi  parfimonia,  avaritia  j  ubi 

|lgnanimitas,furor3ubihamanitas,  abie(5lio ; 

veritas.opinio  ;  ubi  eruditio^  loquacitas,  &: 

ihahisdiilimihtudinibus.Tumcomprehen- 

Pharmacopola,  Medicosaccufavit ,  quidi- 

iguerenunquamdocuifrent;  hi  mercatores» 

ahasmercesnon  adferrent;  hi  terras,  quara- 

S:  melioranonprogigncrent»   Itaque  fubri- 

is  iEfculapius :  Nunc  tandem  vobis  confta- 

mottales,  cur  tor,totiesque  ^egrotetis ,  cum 

imtcrram,  matrem  veftram ,  quid  pro  quo 

)is  fubmimftrare  audiatis, 

5.     A    V   G    V  R. 

Vgur  in  Augureminciderat,hicexporre£la, 
illecapcratafronte.  Cuiille,  Quidtugas,in- 
t,contrahisapudme,cui3Equenotafuntno- 
ifacra,noftramyfteria  ?  Quoniam,  inquic 
,  nufquam  fatis  fecreti  fumus.  Nam  fi  quif- 
\m  inopinato  interveniat,qui  potero  vukunx 
empore  fumere.  Et  alter,  laudo  tc,  rcfpon- 
>  Ted  jd  ttercio,quanialibinimis  fuperbum 
-"      ^  Q  cft. 


ifZ  Apologor  u  m  J 

efl,  cumfociosetiamarcanorum  multivolui; 
vr'tuterrercj&  nefcio  cuiusmaiorisdivinitatJ 
&fublimitatiscrcdulosfacere.ItaAntiChr.iftu 
de  pe<Storis  fcrinip  nugatur  ,  ita  Tyrannus  c 
plenipotentia ,  ita  Sophifta  de  omnifcientia ii^ 
ftbulantur,  idqueapudfuos,  apudsequales,! 
cft>  rerumoptimeconfcios.quafiquiiconcul 
fub  velaminibus  ludunt,  quos  Magiftros  Mall 
11  oIosvocamus,focijsfuis,&  poft  auJaeaasqucal 
f  fconditis,  perfuadere  conentur,  yiverefuasf 
loqui  pupulas»  Tum.  alter,  Non  vidco,  inqui 
quid  fubfit ,  nifi  impofturarum  confuetudir 
nos  tandem  omnino  occupari.  Sed  aiterint» 
grior :  Haec  a  Dco  pocnajuftiilima , inquit ,  cf 
qui  omnibus  volunt  imponerc,femetipfos  ta 
dem  ludificarc  turpiflimc. 


4.     BILANX. 


1 N  huius  noftri  orbis  nofocomio,  quod  publ 
*  cisfumptibus  eft  fundatum. ,  julta  &  a;qua.li 
lebaturaHmoniasinfingulosdiftributio.  Na; 
Utut  laboris  omnibus  fua  quantitas  erat  decret 
co  tamen  artificio  a!teri  lanci  vel  imaginati 
vclvoluptas,velars,velpotentia,velaurum.v 
honos  ,  vel  fomnus ,  vcl  appetitus ,  vel  vanita 
Tel  fimilc  quid  appedebatur,  ut  Hbcnter  fua  fo 
te  acquiefcere ,  imo  &  gioriari ,  ac  cum  ncmii 
commutare  velle,plerique  vifi/int.  Dusetami 
vetulas,Invidia&  Curio{itas,minu.shoc2equi 
brium  approbabant ;  fed  hinc  inde  difcurrcnte 
fuacumalijs,  aliorumcum  aicais  varie  hbr 
bant  >  &  haud  contemneodii  micdis  fcrupuJ 

onm 


Manipulus     IIT.  uj 

mniaperturbabant    Hx  cuminChjiflianum 

»cid'fient,  cu;  pra^fens  malum  ,  futuro  bono  c- 

itada  quatum,  rifeiuntambas  ;    ac  alteia  qui- 

em  :  Hic  nihileft,  nauit  quoH  homini  mifero 

Wideam,  quitot  vjta:  bomsfc  fponte  abdica-^ 

ifiS:  altera  :  Hi .  n.hil  efl,  inquit,quodii-.  ho- 

|.iincflo'Jdoincuiram,qui  pulcherrimarum  rc- 

imignoiaP.riamfponteafFedat    Sed  Ch  ifha- 

uslongcfu:iv!usrj{it,  n  ,  omiferrimasJiiquit, 

ttoh/Iiffmas,  quaiumporrio,  modo>  empo- 

menfura,  cafu;  figuia ,  dechnationc  termiua- 

:i 

J.  CAVPO. 
Imrlaverat  aliqu-s  bonorum  amorem.  Itaqj 
quoicunque  rarioris  ingcnij^c  fludi  audie- 
ir>  midtis  bianditijs  fibi  conciUaiefatacebat. 
ec  unius  fcdl.r  homincs  ambii-br  t ,;  .ed  diver- 
Timarum  :  ur  capitahsinter  f("hoflcsexa:quo 
ligeret,  &omr:ium  opinionum  ''eiiet  flima 
mrutar:  videreru.^-  Iddatum  eiariDfoniaH- 
'limenti- {'  '^peraiii^ie,  &  inpenionul^arum 


rumcapsc 

jud 

( io  ad  'nrima  q;:;rq;  pene- 

s»;iie,tuml' 

nimo  qui  rothomine' fbi 

)avinceiev 
acerepof" 
ibatur    I 

ripee:at,  quodon-.ni^.^us 
''  erct, abc-rat, velcle- 

:.l    -rr-l-cmo,   £c  CX 

noium ' 
bat,  c 

r*f  .T^-ta- 

!.:  ,-.   " 

;i> 

un;. 

114  Apologorum 

bituexoraflet^fordicchabita,  &inipro,  veln 
\Yarit*E{ivepr^ed^,{iomiciUoinrerumturpiflj 
n^arumcontemplationemadmiffa,  cuminfeli 
(ibus  valvisegrederctur :  Hiccquidemjmqui^ 
Cciupo :  non  Philofophushabitat» 

6.      CEBETIS    TABVLA. 

"juftus  Velfius  in|forumliterariumtabulas 
j  tulerateleganter  pidas  ,j  &  nefcio  quidfapfc 
propinantes.   Ex  permukis  voluptati  cum  e 
rent,aliquibus  8c  admonitioni ,  jurtoa-re  coen 
pta:,&  parietibuspallimaffix^Efunt,  Videreei.. 
mulierculas   vario  habitus  difcrimine  difcu 
fantes   ,     quas    imperitior    ahquis    chor 
ageredixilTet.Sedhtcrati  ex  UbeUis,fph2Eris,ni| 
meiis,alijsqjhieroglyphicis,  fuasDeas,  fuan' 
mioa  interpretantes,Pantheon  aiiquod  literarj 
defignarifunt  arbitrati»     Tandem  nefci.o  quj 
impudentior  titulos  appofuit,&  fecretum  o 
tabuiarum  denudavir.      Unde  &.  rerum  pa 
pretiofiffimarumopprobrium,  &  abiedtiilimi 
Tum  xftimatio  proftabat,  idque  unum  qua 
apparebatjbonum,  quam  eruditum  eflejprajfti 
re:  fed&  negabaturingenij  monarchia,qua5. 
liiubonumincideret  ,  nihiio  nos  rerumfcci 
rioresredderet.     Hasc  utfeditionisaccU' 
fata,  itagravi  interdidlo  dcieta 
fuac. 

^r.  cl 


Manjpulus    Iir.  iif 

7.     CITHAROEDVS. 

~^  Ytharocdus ,  qui  arte  fua qiia:ftum  facicbat, 
'-^ad  aulam^vari,  &pra!cupidi  Satrapar  pervc- 
:rar,oprabarc];  illiusaures  demulcercquoipfe 
onnihilJucelh  emulgeret.  Icaque  adienspru- 
rnrcm»  &  bencdod:umhominem  ,  quimoii- 
as  lais  promerucrat  efle  Satrapx  ,  (5t  civibus 
jimchaiilTimus,  ab  eo  percundabaiur ,  quo 
omo  (ita  cantilena^ legem  vocant )  pofiet  aures 
iciapajteaere  :  Se  enim  nuperrimiC  Phrygijs 
od\s  me!litiflimam  cantionem  paraffc  jadra- 
■t.  Ac  virille/ingularisprudcntia?,  volensra- 
rcr.dmoncrcj  Satrapamparumhoc  fuavitatis 
:rjcreobled:ari  :NoIo,inquitjte,  bonevirjfal- 
nofler  cnim  herus  minimc  Phrygios modos 
p.at ,  fed  Doricos  tanttim ,  hos  nfuDmanii  ha- 
icris,  nonhominem  natum  magis  alleYcris. 
>::rilleadItalos3  &  fidibus  fuisirarus,  Midam 
gcmimploravit  :  fedjiec  dumadnosbcaticr 
^dijt. 

8.     C  0  N  AT  V  S. 

"Onatus  &  EfFe(ftus  niagno  calore  alterca- 
"biatur,qu6dhicnimiumfe  oH^rret,&  iltuiii 
lutimbecillem  irrideret.  Conatus  cconiia 
-^m  qaondam  auxilium  ,  <S:  veterem  fociera- 
.Ticxprobrabat,quamnuncdifIImularet,polt- 
arn  fortunse  temeraiio  bcncficio  emcikrit: 
n  viicsetiamconferre  fecum  non  tim'^ar  ,du- 
loremoptimedscidipolfe.  Notarum  cfl:  KF- 
:l:ura,quantumvis  (lreperum,minus  animi  ad 
G     j  con- 


ll^  A  P  O  L  O  G  O  R  n  M 

contlirrendum  prx  fe  tulifle ,  tamen  quod  foi 
nam  liaberet  propitiam ,  plerique  ad  clFcdus  fa, 
mam ,  qu^robureiusjaditaverat,  inclinaruni 
Tandem  adarbitrosnegotiumdevolutum :  ub 
mirumjGuam  cordati,  quam  felediflimi  ex  h 
minumtioreconatuifaverent  ;  ccontra  Fort 
nati  quique  cfFedui  blandiebantur :  Judiceive 
ro.reoptmTepenfitata,  fic  pronunciarunt>  fa 
mo{ifl:mos  effedlus  perfaspe  ignobilibus  &  foi 
didis  paicntibus  natos  ;  Conatus  celcbriorc 
j3onnilia|;enerofo  &  nobiliflimoanimogigm 
ac  rcifape  unius  cordati  morti  plus  deberi 
quam  multoium  timidorum  vitae, 

5>.      CONCILIATIO. 

/^  Onciliatores ,  quos  urbis  reformatio  dedc 
^  iat,ut  infigne  aliquod  facinus  ederent,quol 
cunquediflidentesnoverant,  ad  unumomne 
diem  convocarunt.  Nec abfuerunt  illi ;  fed  ms 
gno numero coniluxerunt,  Thomas cum Scc 
lo ,  Bartolus  cum  Baldo ,  Reuchlinus  cum  Hc 
goftratOjErafmus  cum  Hutteno,Lutherus  cuj 
Zviiigho,  Caftellio  cum  Beza ,  Galenuscui 
Theopiirafto,AiiItoteles  cum  RamOjSchcecii 
cum  Fuxio,  Bodinus  cum  W^iero,  Scahger  cui 
Cardano,CruliuscumFrifchlino,Melanchtho 
cumW^cgelio,  Chcmnitius  cum  Bellarminc 
Fiaccius  cum  Baronio ,  Cuiacius  cum  Roberu 
Sleidanus  cum  Surioj  Hilligerus  cum  Fabr< 
Bachoviuscum  Treutlero  ,  Bartafius  cumQj 
mone ,  prxter  infinitos  alios ,  quos  (ingulos  a( 
cufationes,  defenfionesqu.e  mutuas ,  quampaj 

ciflini 


MANIPUIUJ      irL  117 

Sflimis  vcrbis  comprehenfas  exhibcre  voluc- 
unc  Atdumpagel!asiili>  &  brevesfenrcnrias 
acpettant,  hivafta  voluminaolferunr,  quibus 
«negendisfexanaorummillianoufufficerenr; 
(CtieruDc]ue  ,  uthanc  fua^fententias  fummam, 
ixplicare  iUis  fufius  ahquando  liceat.  Qnx  ubi 
r«Q  praegrandem  ftruem  congefta  funr,  concilja- 
oresfumptovultubenefperarefingulos,  &  ad 
adicendum  ahum  diemredire  juflerunt ,  ipfis 
atcrea  hxc  ut  dijudicentur ,  curxfore.  Atu- 
-1  primum  pattes  diffluxerc ,  nemo  cottciliato- 
um  pofthac  unquam  vifus  cft. 

lo.      DEPOSITIO. 

1  Erachtus  ciimaliquando  invifere  Acadcmia 
'-^  velletjhaec  rcfpondit,  non  vacare ,  q^uod  ali- 
[juotjuvenesfacrisinitiandi  edentj  iicere  tarn^^ 
jiplaccret,  foleDnibusintcreflTe.  llleremferianx 
\k.  rehgiofamratusj  multis  fufpirijsprccatuseftj- 
iteras  haberent  ad  optima  quarque  huius  virasr 
>ropitias :  nam,  vclutilrnguam,&  boni  &  mali 
I nftrumenta  efle,  nec  omnibus  ad  beatitudiDcmi 
>roficuas.   At  ciim  paulo  poft  in  atrium ,  nefiite 
juot ,  larvati  moriones  crumperent ,  voce  .»  ge- 
tibus ,  &  ftrepitu  nefcio  quid  furiofum  reprae- 
entantes,  unumquealiquem,  velutceremonia- 
ummagiftrum,  ijsimperarci  adfuaminiuriam 
ntrodudos  hos  arbitratus,  vix  fe  coDtiaiiir>/' 
}uin,  inter  {ingultus&  lacrimas,  omncs  fpe- 
^atores  palam  execraretur  :    Prophanum  o- 
Jortet  vita;  genus  efle  ,  inquit  ,    cuius   hxc 
unt    initia      :      Nam     literae     &     erudi- 
G     4  tio 


ii8  ApoLOGORim 

tio/acrJBmsgis  &  ferisemihihabentur,  quam 
qua  bacchantes  &  iDfani  per  ftultitiaj  fores  i 
xuant, 

11.  BI  OPTKA. 

QVidam  eliteratorumgregecafcitaremfua 
a^greferensjmukis  pr^mijs  ophtalmicosii 
vitav it ;  quod  autem  delicatior  effet ,  acidum  1 
quorem  Dullum  ,  nc  dum  acum  uilam,  admif 
Repfrtustamcn  eft  impoftor,quidioptra  nar 
bus  impoliia  viderejam,  autpaulopoft  "vifi 
lumjcreduloperfuafit^  Nomen vittisfuisdcd 
Diale(flic2e&Rhetorica:,juffitquefineijsinf( 
rumnunqnamaucpublicumprodire.Paruithc 
mo mifer ,  &  j^m  manuduclons uon uJtra pat 
ens,quoquo fe  vertit,  impegit.  Nam  ut  mai 
me  fpeculis nihil defuerit ,  tamen  auribus  ai 
lingu3Eadmota?  idcm  praslHtiirent,  Tandeii 
milertus,  J ohXud.Vi ves  &  acutioris  vifus  alij 
Redde  hxc  perfpicilia,  inquit,  vcnditori ,  auto 
culato  alicui  trade.  NamdumPhyfices&  Ma 
thefeosoculis  cares ,  non  mille  cryftalla,  tib 
tantillum  lucis  adferent. 

12.  D  O  M  VS^ 

TT  No  eodem.que  in  foro  Cofm.opolita  &  Cof 
^  moxenus  asdes  exftruierant  i  ille  fumptu0 
fas,hic  frugales  :ii!efpeciofas,hicneccllarias:ii 
3e  ludicrasjhic  utiles.  Namcjue  utiis  iile  Poiitl- 
co  architetftopalatiumm  iabuloerexit,  multi 
contignationibusfaftigiatum,  Corinthiacis  c& 
iumnis  confpicuum,  foruicatis  periftylijs  p«p 

itica- 


■  Manipulus    IIL    "      125? 

iicabile  ,  teflellatis  contabulationibus  pretio- 
artiy  coiifpicilioriim  artificiora  ferie  lucidum, 
B>dljs  &  ambulacris  decorum ,  cancellis  muni- 
|iin,  erablematibuspiclam,  omnibustandem 
namentisafped:abile  Cofmoxenusverocon- 
jlcareligioiie  ,  ipfefibi,  ubi  noa  incommode 
jibicaret,  domiciiiumfabricaYit,  lideifunda- 
«nto  fubftrato,  Spei  columniseredis,Patien- 
.actcctofuperimpofito,  Charitate  lucem  infe- 
ntcSimplicitateparietes  contegente,  Laborc 
bnclavia  diftribucnce,  Precibusforesocclu- 
(;atibus.  Itain  prxfensimmigravitCofmopo- 
ita;ridiculus,fpedatoribusnegle<flus.  Atcuni 
oft  halcyonia  varia;  tempeftates  ingrucrcnt,. 
op  illns  Cofmoxenij  cafam  (^uidem  perdide- 
■int,  fedpalatium  iliud  vanitatis  penitus  pcf- 
iindatumeft,  ac  tum  prim.um  deprehenrum, 
^ateriam  omnem  ex  pice,  cera,  creta,  lino,  pa- 
iMs  &  fimilibus  fuiffe  omnibus  irae  divina^  clc- 
jieDtisobnoxijs. 

L 

13.   EXEMPLAR  CHRISTL 

Audabatur  Chriftiana  Religio ,  <juod  anti- 
■^quifTimamomniumfapientiam,  prophctias 
tque  oracula  m  fe  comineret  j  quad  fecum  ipfa 
indique  conveniret  j  quod  (implicibcs  juxra  6: 
.cutiflimis  effet  perfuafa  }  quod  div^na  plane 
loceret,  quodaliasomncs  opinionesfacilere- 
elleret,-  quoddenique  intcr  tot  perfecutiones 
nvidapcrmanfifTet :  qua  omnia  verum  Deum, 
ius  autor€m,iedlorem,fervatorcmque  evincc- 
-G     5  rcni- 


j^o  Apologorum 

rent.  At  cum  eam  fibi  Iinceriorem  fex  diTerfillj 
mi  ingenij  *S;  fcnteatix  homines  lingiili  vind 
carcnc,Gi-aEcu.s,RomaQUs,Afiicanus,Ai'menii) 
iiu.s,Nellorianus,  &  E  vangelicus,  &  difkntier 
tes  Orco,gchennae«^|ue  tradercnt,^uidam  Evar 
gelica;  verit.iriL  aliccla ingemifcens  :  Niinc  tan 
demliquet,  incjuit,  quam  aeceflc  iit  ipfum  Rel 
gionisprincipemliabere ,  dodrin^e-vit^quee: 
emplai,  poileat^uamprimatum  {equela  imp 
rasjimpuriores ,  impuiiffimas  opiaioaes  prog| 
nerac. 


1 

J 


14,    FABVLAE, 

"tO.  Cameraiius,  virGxadaeeruditionisj  Ed 

cam  Phyrjcam  iDilitaerat,qua  virtutes  &  viti; 
jn  animahbus,  volii^"ribus.  pifcibus,  &  terrx  na/. 
fccnribuscxhiber£t,homiuici,.v;iilunViijuduD,i-| 
■verfiratis  voiamcQ  exphcarer.  Id  Guilh.  Pofl( " 
lo,  j  o.  Porr^:,;.  ijeter  £udoxum,Plinium,cS:  Yetd 
resi'iiJlofo"hosahos,  valdeprobabatur,  cepe-1 
Tantc]^ur  emMcmatibusomnesundique  p.aietes 
depingi.  Jam  nemo  erat,cju2  non  fjjmbolum  fib 
abaQimalculigenio&naturaaffingeret:  addc- 
baniui  5'  arguta  vetba ,  ac  dimidiati  verfus  ,•  & 
quicqaidadabitrufamfcientiam  facere  videba- 
tur.  Unus  repertus  eil  qui  admirationem  rei  mi- 
jDuit,  Ge.  Rolicnhagius,  cumforte  Auditoriun^ 
hochierog]yphicumpr^teriret,adfcripIit :  V  e- 
R  ^  F  A  B  u  L  A  :  Idriium  multos  exercuit .  cum 
alij  hunc ,  alij  fenfum  ahum  divinarent ;  fed  e- 
j!n\m<ili(rim*Enar!s  Camerarius,  Hoc,inquit,ri- 
dcLqudd/  qu»  in  aflinaaUbus  maxjmc  miramui?,,] 


MANiruLU5    TII.  151 

imitandaproponimus,  effi£^a  fiirt.&camers 
0  Ycris  undique  vendantur-.itaqi  pofthac  urf2? 
i  forn»ibus  catulis  parcius  utemur^ 

if .     F  IDICEN. 

\[\  Berrabat  veri  fidicen ,  &  humanjegentis  er- 
f;  roiesin  claffesfuas  diftributos  aculeatis  nu- 
jf-crisinfectabacur.  Erat,quodmagnatibus5  e- 
[|'t,quod  farerdotibus ;  quod  legisperitis ;  quod 
|i  uditis,  quod  viris  pariter  ac  mulieribus  ,  quod 
tinibus  &  juvenculiscantillaret.  Acutquemq; 
dicabat  ntamembro  aliquo  cationis  perftrin- 
|ebat.  Idamultisbenigncfufceptum,apluribus 
jcgledum  ;  haudtamen  paucoshabuit,  quc>& 
fritarcc  :  qui  a  minis  ad  iniutias ,  indeq;  ad  vc  - 
(eraaccenlijmifcrum  hominem  undique  dedo- 
|ibant.fides  difiecabanc ,  chelyn  pcrfringebanr- 
ftilleDeumhominesque  inclamarc,  quod&: 
■itegrc  nulloque  afFe6tu  ceeinilTet,  &  artem  ali- 
mnonpofTet.  Tum  accurrentinm  quidam  ; 
tulte,  inquit,  qui  artem  tuam  intempeftiv^ 
erdis.  Nam  fi  piacerc  vis,apud  hos  illi,apud  iU 
os hi  .apudalios  nos,  apud  nos  alij  incrcpasi4i 
uni. 

16.     F  O  N  S. 

rOnsquidam  abundantifTimaeaqusc,  cum  in 

puhhco  fcaturiret  ,  in  varios   ufus  homi- 

aum  abdu<5lus  eft,  hinc  quidem  in  fplendi- 

C     6  ditS- 


l^Z  APOLOGORim 

«liflimumaliquodpalatiumjillincadranuma: 
e»od,alibi  in  torum :  nec  erac  ullibi aquse  defi. 
^usjfedplenisfiftuliseijciebatur  Qui  Palatiui 
infederat,  artificum  perruarurumptuofiflimui! 
foQtcmexftruerat,  qui  arcanismeatibusaquai 
hinc  inde  per  varia  anmiaUum  fimulacra  fpai 
cerct  t  quodutfieripolfet,  primumdimin 
lunt  facrae  &  publica»  aquas  tubuli ,  dein  ablat^ 
Sedtumabfurdumaliquod  ,  vel  mirum  potii^ 
apparuit.  Namqusejamjunda,  miniis,  quac 
pridem  divifa  ,  aquacopiofaerat,  &  fons  ipi 
cxiccabatur,  ciimcaufam  nullam  vel  terrayi 
coelum  prxberet.  Interrogati  Phyfici^refpondc 
lunt ,  hanc  effe  aqua:  facra;  naturam ,  ut  aHjs  a^ 
mixta  eas  abfumat,  quin  imo  prophano  oj 
liaufta>bibentis  inteftina  corrodat» 

17'    FORTVNA. 


p  Ortuna  oIIamaperuerat,equa,  fpei 
*  denariodepofito,  liceretcuilibct  v 


&  laborf 
vitas  huiu 

fottem  cxtrahere.  Cumque  ingentes  thefaui 
humanx  felicitatis  promuterentur,facileimpe 
tfavit,  utingensmultitudofortunas  periculun 
facerc  vellet.  Itaqj  admifli  varias  divetfifTimasq, 
fchedulas  extrahebanr,  hiccreiiej  ille  duhitti,  hi* 
fei^uere,  ille/»f<?,  aliquis^^Kijalius^ifr/^ifjaliquis 
j^Htere,  alius/>r/,unus  ^//cf  ,alter  ntfctj  unus  dor* 
w/,altei*v'/^//rf,  quidamyQ^f,proximus  brutefit^ 
<^mdamaude,  proxrmus//wfi,  nonullusf^,  fo* 
€iusf/2«'/,nonnullus/zz?/'<'/'**,  focius/2r^/,  &  t<l- 
Jia  peimultajquac  cfFec^us  &  ipfum  fortunaj  mu- 

nus 


M^INIPULUS      III.  1^5 

^svel  iniuria  fequebatur,  eratc^ue  ridiculurn 
ytmanosfratres  babeh  diflliniliter  j  eiufdem 
Sgenij  DOD  a^qualiter  a:ftimari ,  imo  &.  multo- 
jm f rodjgalitatcm  uni'  perfrpc  unicum  num- 
iamad«Equarenonpotuilfe.Ha;cvidenshomo 
priftianus,  reduloloculo  rnolo,  inquit,2ES 
ieum  aDeo  coiicreditum,m  rem  tam  iubricam 
.  iniquamprofuudcrc  i  fed.Chriilo  potiusfi- 
\  litatis  priccipi  aller  vare. 

i8.    FVMVS, 


>Jceflebat  hominem  ambitiofum  incredibile 

•iefideriumattingendifydera,  cumque  vaiijs 

:  rcalis,&  funibus,  congeftisque  aggeribus ,  & 

;  is^  frulhaattentaflet,  tandemcfpiraculo  cu- 

!ia;princrpis  ,  magnamvimfumiadcoelume- 

hianimadvertens,  conhiium  cepit  erependi 

r  tegulas ,  fperans  vi  erumpentisfumi ,  ut  in- 

rdumabripifolentnuberanunculi  ,ita&  fein 

clum  pertrahi  polfe.  Scd  ciim  poft  longas,  ]a- 

:toram,  coquorum ,  cuflodumvecxoraiioncs 

.eprogreflus,  pra:teraditum  pra^cipitij  pericu- 

m  etiam  furaus  oculos  contrafpeminvafiflet: 

xiftimabat  enim  Principum  fumarium  noa 

odo  ei>[ff.'7rmi  icd  meras  delicias  : )  pertxfus 

:oafilij  fuijlonge  maiori  pcriculoj  &  infamia 

defcendens,fpcm  omncm  in  lacry- 

mas  commutavit. 


G     7  i^.  GAL^ 


154  Apologorum 

I5>.     G  AL  LV  S. 

r^  Allus  multis  verbis  jadabat ,  quod  caB 
fuo  non  minus  elTet  admirabilis,  quam pe 
utilis.  Videbanturh*ec?eroproxima.  Atcii 
quidamex  iugi  morbo  pervigilio  affligerett 
antelucani^  horis  vix  impetratam  quietem 
interturbaret  ,  ad  paacasno(fles,qaampoter; 
humaniter  exorare  gallum  fatagebar,  quini 
fuavibusefcispaftum,  &beDignehabitumh! 
velut  conduierat.  At  Gallus  in  cubiculum  af( 
tus,qu6  propius  agebat,hoc  liceDtius  &  alaro 
plaufu,  &  intempeftivo  occemuinterftrepeb; 
Monitum  iterum  atque iterum  ,  fileret  jam 
morbiinducias  non  abiumperet ,  vigilias  pau 
p6ii:foiradih2;cntiaobiret,  cum  Gallusnatui 
fuas  imperare  non  poflet :  Apage  >  iuquit  he.u 
importunambeftiam,  cuius  conclamatiovii 
um  eftjnonjudicium. 

20.    nUB-RAlCA  LINGVA, 

*n  AbiMofes,BenMaimoni^gyptius,Hebr({ 
•^^lingusprofeffionemambibat,  fimulqj  cv 
veteris  ReipublicsE  arcana  ,   tumPythagor" 
Philofoph:rafecreta,edocerepollicebatur.  J 
cebat  id.  Pico  Mirandulano,  J.  Pvcuchlino , ! 
Munftero,  Jof  Scar!gero,Joh.Boreho,  Jo.  Dj 
fiojPetroCunseo,  viris  undiquaque  eruditij 
jcij,  quibas  dolebatlicguamdivinis  colloqu 


Manipuiiis   IIL  i^< 

r^tain,myfterijscoronatam  ,  elegantia  flo- 

jitinmiam,  denique  omnis  fapieatias  &  pru- 

ntia-matrem,  veiitatiscjueuDicam  cuftodem 

c  fujiiptuofo  literatorumotiominusfreauS- 

addifcij  minus  c^jrioserequiri.mmuslohci- 

adbiaeri,  Sed  ob(tabantfemi'latini,fcmigra:- 

ij&c  lemiianftuli  aliqui,  quibus  Hebrjcorura 

utisadeofordebact,  vci  fulpec';ze  etiam  e- 

it,urDiiimagiiO  Reipubiic^e  Chriftiana'  pe- 

luloaudiriminimepoiliat  :    Facereenim  lin- 

aEranCt.^^cuiiofiusftudiumrnonin  Ariltote- 

tm  tantumj&  Ciceionenj>ac  DemoftKenem. 

minesiniurios  ,  fed&Jaris  Romani  negli- 

ntiores  ,  ulitat?^  eruditionis  cxaminatores, 

oique  in  rcbus  fiarniDum   diligentia  >ulg^ 

liluaiisdubios    Vicitha^c  iniquior  fententiaf 

paucis  adniodum  Hebraica    deguftaie  U- 

it. 

21.    ICONES. 

■^  Hartophorus  in  forum  nnper  venerat,  & 
'ifcones  virctiim  celebrium  magno  numero 
pofuerat»  Pendebant  hic  vetcris  &  novi 
|Undi  homines  ,  ac ,  quod  miretis  ,  multi  > 
[os  vixiile  &  fGripiiile  nefciveris.  Grata 
pcmerx  omnibus  fuit,  &  ut  quemque  fuus 
:nius  afficiebat,  ita  cum  poflidcrc  propera- 
.t.  Hic'  nempe  eruditionis  &  virtutis  fti- 
uluscft,  poftmortem  vivere  ,  &  per  ima- 
ncxayelut  lo(jui,  Itaque  hic  fuum  }♦  Ca:- 


156^  Apologorum  j 

farcm,hic  fuum  Auguftiaum,ille  fuum  Jufliii 
anum>  in:efuum  Galenum,  alius  fuum  Thc 
phraftum,  alius  fuum  Ariftotelem  ,  fuum  Cif 
ronem,fuum  Virgilium,  fuum  Euclidemj  fuu 
T}  chonem,  fuum  Diirerum ,  fuum  Oilandui 
&  quid  verbis  opus  >  fuum  cjuifque  dclicia 
properc  abripuit.  Erant  &,  qui  dubix  ac  noii 
tams  emerent  j  erant,qui  amicos,  notosaucij 
iamnovitios  ;  erant,  qui  monftra  homiou 
yellenr  &.  fexcenta  huiuimodi  alia.  Superfl 
Chrifti  imago  vilioti,quamrehqu2e,  pretioj 
ne  lic  quidem  cmptoribus  coucilianda  Q^ 
ut  vidit  pauper,cui  haud  pluris  fuperfuitrQi^a 
do  fuum,inquit,  Deum  quifque  abftulit,da  ii 
hi>boae  yir,ineam  Chrilhimt 

21.    INGENIVM. 

TT  Enerat  in  Naturar  emporiumSocrates,  i 
'  quaemaxime  vulgoprobarentur,mcrcesa 
notaretjindeque  argutandi  materiam  aucupatl 
tur*  Foite  aliquot  adolefcentes  ingreffi  eraj 
cmpturiingenia  ,  cumque  e  magno  fafcicui 
feIigerent,quod  cuivisopportunum  videbaW 
hicquidemextcmporaneum  ,  fcdinanej  il 
denfum  &  ftreperum,  fed  patum  folidum ;  ali 
exadum .  fcd  minus  afpedabile  clegit.  Sup 
rat,qui  Socratem,quidcre  eflet,  confuleret 
fuafit,  ingeniumemeret,  nec  plan^  fchol 
cum,necpIancneg]eAum,fedcuimodicai 
&  tantum  ciim  opus  eft ,  eloquentfa,  &,  (i  rcnl 
f  us  ftudiumquc  accedat,yenuftior,  in  familiai 

ai! 


M  A  N  I  p  n  L  u  s   1 1 T.  137 

I  vitae  ,  prompca &  nitida,  non  hxrens  &  tur- 
ei  oratiojvis  judicij  non  multum  involuta,  & 
rnquamacris,  fubitatamenpoftmoram,  & 
[  filium  validior ,  cui ,  d  fedulitas  etiam  acda- 
i^  omnibusidaumerisfore  abfolutum.  Tale 
(aqua:reret;repcrtum  eft  unum^fedminus  li- 
titum.  Obidcum  doleretadolefcens:  Nihil 
.>ita,inquit  Socrates,hocemere  :  Anenimfa- 
satiam  Grarce  tantumjaut  Latinr,  ac non  po- 
earcanoimpctu,&  omniumlinguarum.  fer- 
fnum^ue  confcio ,  fuis  aiumnis  loq^uicxilU- 
t)is? 

[  25.     INSOLITA. 

jZoth ille  ( quocunque  tandem internos no- 

[!mineappeilitetur',orbis  monarcha,apud  nos 
ijeocurru  ,  eoa;  radianteiDgreirus,  haud  pau- 
linfolitarcruaitionisiiomines  fecum  attulic» 
|(jibushipauci  ,  ac  vixnominenoftrisinno" 
Uunt,FaulusScaliciiius,Jac,  BrocarduSjPau- 
^Lautenfaccus,  Julius  Sperber  ,  Valentinus 
^:igelius,  </Egidius  Gutmanus  ,  Heiniicus 
inradus,  Sebaftianus  Franck  ,  Guilhtlmus 
'ilellus,  MaitinusCellarius,  Simon  Studion, 
iqui  etiamnum  nobis  conciliandi  func.  Ijs» 
^nt,datum,  res  noftras  omnesmedicare,  auii- 
I;  nos,  oculatos ,  vocales,  voIatilesc|uefacere 
1:  tamen  allquid  quod  feliciiatem  noicrain 
I3cdiat  ,  qucniam  noniilinos  ,  nonnosiiJos 
^elhglmus.  Nam  qua;  illorum  efl;Peihca> 
pald^aica  ,  Braciimannica,  Druidica,Fei]ana. 
[mcaiicaliDgua,  quaspicluraifuncdivinatio- 

ncs.. 


Vj2  Apoiogorum 

nesjtripliciratcs  &  paradoxa,  ea;  haudptius 
bis  vitam  reformabunc,  quam  artis  tcrm 
capiamus^ 

24.   ITALICA  PRAXIS. 


TTErtumnus,  Arithmetieus  exquifitifrirJ 
^  ciim  magnis  fumptibus  algarithmos  d^ 
ret ,  nemmem  tamea  ,  nifi  ingeniofiflin 
quemque,  difdpulum  admifit.  Idaiebatex 
rc  praxin  Italtcam.qua  magna  fagacirate ,  & 
cxquifita  compcndia  quaslitum  eflet  inda^ 
dum.  Eodera  tempore  Eufebius,  honio  Jn 
magn^efamas,  pueros  vulgari,  fcu  fimpli^ 
rithmetica  inftituebat,  exiguo  falario  cofi 
&as ,  quod  crederetur  ad  communcs  tantiii 
pcrfaciies  fupputationes  fufhcere  Qu'  jaTi 
trjnqueedodierant ,  Mundumexpcrieban 
&  cafuum  qutdem  exempla  haud  dceranr. 
quod  minusexfpecSabauir,  teroporum,  a 
rum,  fcholarum,  focietatum^nigmarajGc 
debantomnesPraxisItaiiceeiegulas  ,  ut  D 
quammagisnefcire  acutiflimi  calculatorcs 
fmt :  Contraqui  unam  ^e  Trt  reguJam  , 
puta,Spe,  &  CharitatCjadhibebant,  omncs| 
phos  ,  &  Mundi  ludibcia  facile  diflfolvcb! 
Tum  iugenioforum  iliorum  aliquis.  Quid 
vat,inquit,nos  tanto  fudore  politiae  fubtili 
tatibus acui,  ciim una  Chrifliano- 
lum  hebetudo  omnia 
penetret. 

25.  J 


Mi4NlPULUS      ni.  I|p 

ij.      LAMIA, 

miaper{p!caciflimaomnium ,  maximeque 
cacula  habtbatur.  Nam  quofcunque  ob- 
habebat ,  eorum  vel  individuas  minotias 
:abatur,indagabat,'''xaminabat.  Hinc  mul- 
:at  formidini ,  quod  nolientfua  fccrctapa- 
ri,&  mcrdaciffimis  diifterijs  perftriugi  Ita- 
:ongre(rum  omnem  decHnabant,  qui  f\  for- 
vitaii  mmus  potcrat  ,  quam  iieri  hcebnr, 
diflimis  verbisabrumpcbacur.  At cordatus 
[am,qu6d  minuialienum,  quantumvis  ini- 
m,judicium  reformidaiet  ^  non  rantufn  fe  li- 
:erfrequeDt<;rqiieLamiseoh?ecit,fedadhsE- 
ctiam ,  ac  domum  ulque  comitari  aufus  eft, 
imrcsmiraapparuit.  Nam  o:ulos,Qurcsac 
esLamiaexemptileshabebat,quaj  domunfi 
rfaomniain  thccam  recondebat  ,  eratque 
caeca,  furda  ac  edcntula  fuis  ajdibus ,  nec  a- 
at  aliud ,  quamquod  lanam  faciens  cindlla- 
Tumillecumnfu  egrefius  :  NihilpericiJ- 
iquit,in  Lamia  eft  :  nam  quas  foris  rigidjfli- 
ciomi  maxime  tradlabilis  eft. 

i  16.      LIBERTAS, 

Sgeniumliberalecumprimis  fuis  annis  ele- 
intifTimum  fimul  ,  ac  flagrantifTimum 
:em  mitteret  ,  omnium  paflim  amo- 
1,  &  admirationem  fibi  conciliaYit.  Erant 
i  tunc. 


I40  Apoiogorvm  j 

tuiicj  qui  foverent,  quiputaicnt>  qui  obf< 
rent,qui  fufRilcirentjqui  ii-rigiirent  i  ac  omn 
proiriptaerant,&paratifrima  officia.  Inter?; 
gacitate,agilitaie,lepore,&varijscielicijsoft 
bus  gratcs  referre,  &  ada^quarc  veluti  merits 
debatur.  At  cum  paulo  pcft  adolerceTct,  &' 
riofius  in  rerum  inteiiora  inquiiens,roliclital 
iuncindedcfideraret,  nequeperruadtrijnbdi 
fubi;ci>:eneri,falli,cmi,vendi,{b-^oiari,  fati 
i-!,afiicij  utre!iquaanim.ilcuia,poireappar€; 
tumod^oacfoimidiniefiequammaximecc? 
confulratumque,  qui  frangi  hifpiritus,  hcbc 
acies,accidi  al3.',tep(Lfieri fervor,  encruari  tQ> 
pofTit.  Id  varic  minisS:  blanditijs  qua'fii 
poftquam  fruilra  cfret ,  cum  cali^mnia;  monl 
commiflumelt.  Inpoflerum  vero  cautum.j 
quis  unquam  uitra  adreium  humanarumpc. 
tialuiadmirteretur. 

27.      lONCAEVlTAS. 

"XI  Edicinaciimrcfcivifret,  Johinnem,  Car 
^  Magni  J!migerum,jamannnm2:atis  ?( 
excefliife,  (ufpicatain  arrisalicuiusfecretael 
ncficio  fivri ,  ;imicos  fuos  Hippocrarem  &  C 
lenumfuboina vit,  ut  quibuspoflent ,  modi* 
arcani  elicerent.  Cum  veio  hifluftraefTei 
quodhomofimplcx  nuilum  natura;  fubfidiu; 
nihcorporis  fui  cia(in,agnofc.eret  i  illa  Parac» 
fum  exoravic,  tentaret  hanc  infolitam  long^] 
tatcm,  aaneabillo  fortaife  prxnobili.  Philoi 
phoru-mLapideconcigiffec.Id  ubuvuioscjOT 

Aci: 


M  A  NIPULLtS       in.   ^  141 

reniofiflime  inquifivit,  ultraadmlrandam 
t;^tem  nihilmyileiij  reperit.  Tum  Medici- 
•n fidem  habens familimbus fui^ ,  ipfa  ho- 
madivir,  Sc  bland:ll:mis  verbisingenuum 
iscxaminavit.  Ilie  vcio&:  ruriolitatemri- 
:  artcm  faam  om.ncm  apcrnit ,  Temperan- 
atqueExeiC'itium,  qua:  cum  Medicina  & 
jblervatadiceret.longctameniaferiorife- 
j.tc.Joannesfubiecit:  Ncmpehoc  illisdce- 
jiiodmihi  perpctuumfjmbolum  :  P  i  d  e- 
Deo. 

iS.     MANCL 

)nvenerat  Thomse  Schvveickero,  Scribae 
iallenfi,cum  Conrado Schotto  Stutgardia- 
)rganop3eo,utNacuramaccufarent,quasil- 
achianegairet,  huicabflulifTetoculos,  in- 
nentahumanas  wkz  planc  debita.  Id  uc  mo- 
citiiis  rerum  omnium  arbitrum  pofTet, 
)mas  querelas  fuas  omneselegauti  piclura 
bula  pedibus  fuis  delineavit ,  quam  lignco 
gine  fubtili  dedolatione  Conradus  vefti  vit. 
cubi  injudicisconfpedum venitjciimad- 
ationicundisefiet,  planc  alienam  ,  quam 
;dabant,fententiam  elicuit.  Nam  benignif- 
im  omnino  Naturam  audiebanr ,  qua:  pro 
:hijs  &  oculis  cuivis  contingentibus  ,  fa- 
n,ing€nium,vid:umque  contuhflet,rara  in- 
lominesdonaria,  utpofthac  &Deumex*- 
sagnofcerent ,  qui  mancis  &  mutilisin  hoe 
ndo,  fccretiora  &  fcliciora  Sicri  fpiritus  do- 
oacredeicc. 

%^.  MER* 


I4Z  Apologorum 

25>.    MERCVRTVS. 


V 


Iderat  quidam  cx  fambuco  Mercuriui 

hrchctdm ,  ac  ad  fociurn  converfus  i 
quam  va.  um,iuquit>  ti\il\Md,Ko/fexfuo. 
Itgnofiert Mtrcurtum  !  Tumalter;  vide^in 
ligaum  benc  cognofcas  ,  qua  terra  natu 
Narn{iOrientali<=forteSamDucusfic,  ubi 
nir.aiimteilenobiliora,  quid  vetacfcatua; 
depolTc  fieri  ?    Cumque  curioiius  Mercitr 
examinarent,  vic]ent&  communem  t^z  fa: 
cum  ,  &:multispartibus  viciofum  :    ac  al 
nempe  foi  tuna;  hoc  eft  myft^num ,  inquit,  c: 
inepta  vacua&  vermirulata  jubct  aliquid.c 
atque  adorari.   Nair.quibusiieii  neccerebr 
fuic  >  ne  cor  ,  hoc/e  ad  fortuu^  edi<5lumi  re»o 
ncsingeniosefimul  acmafcjlccxpedire  dic 
tur    Sedalcer;   No.ine  veroapud  ChiftiaD 
inquit,expulfaefc  Foctuna?  Nomcn,inquit 
ter :  at  res  ipfa  palam  v.^gnat ,nequ<i  mcricum 
lum  Forcuna?  aatcc  tcat      Idqwe  DfUSindul^ 
ut  palamtcftetir ,  c{aam  aihili  faciacha;wFor 
ns  cemporarixmilii.ia. 


30.     UODESTIA, 

Ontadus  Stichiiis  Francus,  fiber  ferMniii 
^ rei milicaris perit  fllmus  cum al;quodeb/ 
quieCcentiy  sedes  inoiCvli  ,  &i  famihaiem  ■ 
habcie  yifus  effecmuitorum  caviihspetitus 

abi 


C 


Manxpqlus     III.  145 

diflima:  (bcietatis  notatuseft.      Maxim^ 

Philofophia  de  homine  iniquc  ccnluir, 

cquiercentiamimportunccompellarei: ,  & 

!ftiffima*    virginis    patientia    abuteretur, 

converfationem  Philofophis  fuis.deberi, 

yelferocibusmilitibus ,  vel  rigidisfabris. 

.e  utprimum  Acquiefcenti^  occurrit  Qjjin 

;a  domina,in<juit,  impudencem  iHum  Vui- 

tnabigis,  .vel  ecynicismeisroolofli/min- 

qui morfibus  hoe  brutum  fuget  ?  Sed  Ac- 

ccntialenicerrenidens  5    O  {oror,nefcis, 

it.quem  homrnem increpes  Hic  poft  Con- 

SuevorumDucisultimi,  prodiiionem 

niuerfo  eicrcitu  Dux  ele<5lus ,  a  Papa  ad 

lu  Siciliac  vocatus ,  facie  &  robore  Conra- 

(imilis  ,   fortitndinefua  exercitu  per  me- 

hoftcs  in  patriam  redu(^o,    ciim  mihtes 

tuam  fivi.  m  &  obfequium  ofFerrent  ,  ad 

dem  redijf  ,  &militiDus  fuis  eandemmo- 

am  perfuart^  h  sque  Gcrmanis  facinoii- 

^mnempropepalfflam  tuis  loquaxulis  eri- 


31.      MVLTAPAVCA. 

/idam  generofi  animi  adolefcens  felicita- 
:!S  regiam  afcendere  fufceperat  ,  >';aque 
fcunque  via;  ,  cliviqae  peritos  fa- 
audiYcrac  ,  eos  omnes  fibi  conlulen- 
eft    atbitiacus»     £t     faue  noa  defue- 

runc 


i 


144  Apoiogorum" 

luat,  quimagna  coafidentia  icer  ipfi  delin 
lent,  Pniiolopiii,  Policici ,  Monachi ,  Erem 
dcniquc  Magi,<&  quicunquc  diviaitatis  piaei 
flum  fomniant.  Itaque  chartarum  uudiqj  Ci 
at  dum  eas  requitur,  immane  quam  fubindc j 
pegeiit.quamdeflexerit,  quamadprsecipitia. 
j)C  iitdeiatus :  ac tummaledicere  cepit  omni; 
illis  umbratihbus  indicibus,qui  in  tcfla  lua  > 
fcioquas  coeii  terr«eque  vias  metiuntur.  F^ 
autem  prseeuntem  aUquem  longe  profpexe 
hominem  minus  affedlati  cuitus  vel  (cieni 
quem  ut  magno  anhelitu  efl  ailecutus,  cuixw 
vixexora(l'et,utdu  refpiraret,  acinfelicitat^ 
conquereretur ,  fubfi(leret  ,obftupuithoniiC 
rottemerarios indices,  &,  hacbcnus, inquit, 
oberrafti,velcs  rctrogreflus  :  Me  vero  (i  vol 
lis  Cc<^\ii,  mu/^a  \idQ, //auca  admirare  i  mi 
audi.paucacrcdej  multafcito,  paucaloquc 
multa  legcpauca  fcribc  j  multa  examina,  p^ 
tenc  y  naulta  paterc ,  pauca  proba  ;  multa  t 
pauca  time  j  muita  admitte ,  pauca  ama  j  nni 
cxpeda,pauca  fperaimulta  tege,paucaodijiJJ 
ta  communica ,  pauca  poflide  j  multa  exc« 
paucaindica;  multa  tenta  ,  pauca  pcrfequ^ 
multa  deliberajpaucaconclude ;  multa ncglij 
pauca  ride  j  muItafolare,pauca  dole  j  multa« 
qucpaucaedcj  multaarce,  paucaferi  5  im' 
iabora,paucajube ;  multa  oiz^pauca  doce 
Paruitadolcfccns,  acfelicifTimc 
pcrcgrinatuseftf 

32i  fr^t 


Manipulus  III.  I4J 

^U  FR.  NICOLAVS. 

NicoIaumllndervvaIclenicm,qui*dam  nf« 
6x  cutis  &  robuftorum  laterum  homo  foli- 
iat.utfc  vel  individuumuniuscell^focium, 
Iterius  vicinum  ferret,  quandoutrique  De- 
em  Mundi  odium,ac  iolitudinis  deCderi- 
indidiller.  Sed  Nicolaus  alteri-m  negauit, 
um  difluafit  ?  quod  hx  vires,hoc  corium 
idodebereutur,  nequetam  facile  eUctypud 
ularcquam  inhabitare  fpecus.  Nam  cum 
anisjinquiebat,  Dcum,ut  me  mihi  expellat, 
bcam,  nullainterea  corpori  meo  gratiafa- 
icquc  tamenme,proutdecet,  exuam,  quid 
nhuncindomitum&ferum  carnis  equum 
li  eft  ,  quem  quotidie  vanltatis  &  muta- 
atis  aven?  pafcis.  Itaquetutiuseft  ,teaftu- 
nisMundifrcnis  cohiberi,caIcatibus  pun- 
irgis  caftigari ,  quam  fccefTiis  libcrtate  tibi 
aria  animi  prsecipitia  relinqui. 

3J.  NOMENCLATOR. 

rcgrinuscumin  Eruditlonis  urbem  vcnif- 
^t  ,  eamque  quotidianis  deambulationibus 
uftraret,  fubinde  alios  atque  aHos  habuit 
pincsobvios,aug')fta  facie,cultu  elegahtio- 
ioribusletftiflimis :  quos  quia  non  noifet :  ac 
ntuituajftimaret,  proximum  quemqueora- 
diccret,  hicquis,velille  vir  clarus  eilet.  Ac 
lilli non  i.ovifle  identidem rcfponderejir, ac 
mcivisaliquis  vete»anusfubjecifl'et,peregri- 
inflidlocolapho;Nontepudet,inquit,con- 
H  ciyes 


jj\6  ApnLOGORnM 

civestuosignorare?  Re&  lite  ad  Senatum  < 
lata,  Peregrinus  adventus  caiifa  expofita ,  qu; 
to  laborc,  quodefiderio  urbem  petierir,qui 
minusc!vcs,redpercgrinos  plerofquehic  rej 
rcrit  j  voKulie  dccentcm  cuivis  honorem  < 
hibere;  atdefuitre  nomenclatorem  ,  minus  ( 
go  pofthacientirede  urbis  fama  qux  conger 
potius  homiuum,  quam  civitas  effet,  Id  bei 
gne  acceptum  eft  &  grati^  peregrino  ad£e,de( 
tique  nomendatores,  ac  Princeps  eorum  Co 
radusGcrnerus,nefepofthaceruditiintetfen 
nus  agnofccrent. 

54,  ORACVLA, 

•n  AmacratjApolIineminReh'gionis  antroi 

^  fponfadare,haudutolim  perplexa  &  aml 

guaifedplana,  vera,ccrtiffima,  Itaque  conil»i 

bant,  quibufcunquevel  futuri  erat  defiderim 

velpra^fentium  dubitatio,vel  prxteritorum  O' 

livio.DonaofFcrendaerantjprocuiufvisopibD 

&a?re,necabjedanimis,necadmodufumptu 

fa.  Oraculacerte,  fi  quis  minoris  fortis  interr< 

gabat,apertaerant,&humanoserroresinfe<5l3) 

tia:addebantur  &.minas ,  nifivita  corrigcretui 

apponcbantur  exempla,  quibus  vita?  diiruJutii 

prpximincgledusjmiquipofleifio,  &  perfimn 

quidnocuilfet.     At  cum*  fplcndidioris  fortuo 

cumfp]endidifIimisdonisaccederent,jamnun 

re  Myftas,  &  Verba  torquere ,  na;vos  abluere,'» 

roollire  facmora  ,  caftigationes  melleas  fibilar 

Id  animadvertens  exiibertinis  ahquis:  Nonn 

jafl 


M  A  Nipn  Lus  IIT.  147 

olim  ,  inquir,  nafutifnmus  Demofthcr.es 
jratus  eft ,  Pbilippifare  ApoUincm. 

^J.    PAKACES, 

\nitas  humanorum  morboi  um  miferta ,  Pa- 

lacemexfalubcir  misviraeChrifli  fpeciebus 

ftcit,  cujusbenefinoquotquot.fub  precum 

eiuniiapplicationefuiHentufi,oppid6qi:am 

fede  convalutrunt.     Hiush^cerat  Virtu.-:: 

raput  a  vitioiis  illishum.ana:  fctenti^  fpiriti- 

;  Vertiginofis  purgaret,  &  Chriftianum  pse- 

r,  quodomnes  tamen  arres  in  fe  &  infra  fc 

3tinet,excitatet:  dein  cor  inter  mundi  viciiH- 

Jincspalpitsns  roboraret ,  &  cum  Deofirma 

|CUDiret:mox  pulmonis  c^nguftiasfub  Mundi 

olaxaret,  8c  iiberrans  relpirationem  redde- 

:poftea  hepati   crapulam,  &  immodicam  fi- 

^temrerantiareftingueret:Iienisetiam  ulce- 

um  otium  labore  congruo  &  laudabili  fri- 

lliiret:fed&  felhs  iracundiamhumili  patien- 

f  placaret  :  &  renum  inquinamenta  caftitatis 

fritatc  detero;eret:  Manus  tortas  Uberalitate 

t;igcret:pedes  vagos  confiaQtia  figeret:  cu- 

l- fordcs  pcsnitentia    abigereti   Mi  o  utique 

ljis,m:nu£apudfcioIos3Ef^imat^.experimento, 

i^m  terocjffmii  cicurarentur  ,  fdnatici  refipe- 

^t;nummulariieleemofynasurgerent,  idiot^e 

i^turam  examinarent.     Ac  tum  dcmum  ani- 

iidverfum  ,  hominem  intra  fe  omnia  pofli- 

j[re,  qu2!,finegligantur  ,  fitu&  fqualore  in- 

teant  3  hnexcitentur  ,  &  externorum  con- 

'     -       ■  H  2  tempU- 


143  ArOLOGORUM 

contemplatione  ,  priftinifque  obrervatioiaib 
provocentur>tum  maxime  elucere:id  vero, 
tis  effe  prsecipuXjUt  depulfis  vitiofis  fympron; 
tibus, qu^e  corpus  aggravant,  Gccupanc,&|! 
lunt,  Veractafis,  &  omnium  Organorum  crd 
quilIafanicas,cordisfecuritas,orisfilentium, 
rebriratiocinatio,  reliquorum  motus  introd 
cantur. 

3<r.  PANJEPlStEMON.      ^ 

p  Anepiftemon  ,  vel  nomine  faltem  homij 
*  terrelaciens,  quoquogradiebatur,  officio: 
omnes  &  reverentes  obvios  habebat,Ac  erati 
profedo  tiim  lumptuofi  cultus  ,  Unguasque 
morum  afFedatiflimorum ,  tum  inftrudiflii] 
fupelledilis.  Domus  contignationes  &  conc 
viaaccuratamethododifttributaerat,&difcif 
naiumartiumqueomniu  inftrumenta  conti 
banc,VidereeracBibliothecam,giobos,fph 
circinos,mappas,piduras,ftacuas,  anatomi 
fceleta,tum  chymicamofficinam,hortumMe  • 
cum,capfasmirabilium,fimul&  voluptatis  t- 
gana ,  infuper  machinas  &  poliorcetica  v^r» 
quin  imo  &  mechanic^Jnduftrise  compcnd» 
Venationum  aucupioruraquefallaciss,  ignis- 
qTia:veludibria,&  qua^aHahasc  noftia  brc  vi  > 
noi  admittit.  Et  h^ecomnia  tuebatur  aiiit^ui' 
fofilencio,quodmultis  certe  impofaic»  Aiti: 
autem,qui  famiUariffimc  uorunt,  plerarumq: 
rerum  ufum  aefcivifTe^idque  deprehenfum  > 
aftuciiTimis  artificibus  ,  quorum  ioftrurneii 
cum  mucuata  veicmptayeUet,inepdlfime  dij- 
«Ucaycrit.  57.  P/i' 


Manipulus  III.  I4P 

I  57.  PHllAVTVS. 

!HiIippusBeroaldus,quodlirem/»/fA'  E&r/O' 

fum^^^cortatoremj^  Ale^tcremy  quis  illorum 

'wTabilior,dextre  decidiilet,  maximi  habitus 

Itaque  ii  quidfortedubii  incidat,  adeum, 

felicidimum  arbitrum  refertur.    Acccflere 

perloquaculus  impatiens,  &  Philautusintei 

ie  pra:eminentia  contendentes ,  mutuumcjue 

;ufantes.  In  loquaculo  defideiabatur,  quod 

nereomniacfFut  rer,intemperantiusluderer^ 

pudentius  judicarct.  Impaiiens  accufatus  eft 

•)etcilii,  fraudulentx  occultationis,  rigidio- 

examinis.  Philautus  cum  utrofque  improbaf- 

.,&  neYOsadvivumrefecatos,Yirulenti{Iiro^ 

agitaiTetvufque  adeolibi  p;lacuit,ut  judicem 

nonpartcm  exhibuerit.  Tum  Beroaldus  of- 

nfus;  Nugeturfanehic,  inquit,ille  maepat;, 

lodutrumqueeft  animi  medium  excedsnris: 

qui  fibi  in  omnes  homines  judicium  fumir, 

I  peftilentioreft,quod  facra  prophanaquc  fuo 

ntum,  &Titiofiffimoingeniometitur* 

38.  VROVHb.TA, 

Ula  folet  fuxquemcunq;  artis  peritiflTmam 
^  invitare,  &  habete  liberaliter ,  cum^ue  fama 
laudatus  eflct  homo  vates ,  fingularis  fpiritus, 
xfentium  arbiter ,  futurorum  prarfcius ,  fuuni 
fe  quibufcunque  impenfis  voluit.  Itaque  mul- 
i  bcuignifTimis  verbis  accitum ,  animas  corpo- 
que  cullodem  vigilemquc  conllituit  &  na- 
iais  prope  loco  coluic,.  Placebat  ingenium, 
H  5  plaec- 


ird  ApOtOGORllM 

placebat  incorruptusatiimus  .tumzclu.s  eiiaii 
&  diviuusca:or.  Atcum  Aulafuo  genio  vivL 
rc  velkr,  &  molefla;  ficrenttoc  vacis  admoM; 
tiones  ,  fiontem  contrahere,  &  miniis  au<* 
importunummagiftrumcepit»  Illevero  ini 
re  crebrius  ,  urgerefortius,  &  peffima  quas^l 
augurari  ,  precibus  Dei  minas  addere.  Tuj 
Aula  homii.em  pertaefa  ,  ciim  nec  vitare,  nj 
terrercpoiltt:  Exefto,inquic, maledice, &df 
fitilis,  quinihil  nifimihi  femper  mala,  Yam 
uaris. 

35?.   SANCTA  SIMPLICITAS. 

r^  Um  forte  Diogenesforum  verreret,&afp( 
^  tandis  fimetis  occuparetur,intervemt  Sii 
plicius.cui  fuperftitioia  boni  publici  cura,&  i 
icmpeftvarerumseftimatioeft.  Is  quodDi 
genem  c  pubiicis  fordibus fuumlucellum  qa; 
iere,&:  agcUisfuis  ftercus  fufFurari  fufpicareti 
nclcius  fcilicet ,  Dio^eni  nec  domum,  nef  pr; 
dium,nec  argenti^eftimationem  efl'e,duritet 
eum  invedus.  Quis  tibi,  inquit.  audacule,  ai 
mum fecit,mcdia  iuce  urbis  noftraj  opes  depri 
dari,  ut,  quod  omnium  bono  fervire  debet, 
giofque  publicos  pinguefacere,  id  tibi  vindk 
reaut)s?  RifitadharcDiogenes,  &  nuliodufi 
re  verbo  regefto  ,  imputo  labori  infudavit. 
Simpiiciusiniqueaccepitjparumque  abfuit,  i 
-vesinclamarit,  &  manum  deprehenfo  &  coi 
•vi<^ofuri  iniecerit.  At  cum  forte  Hypocri; 
acccflltret  ,  abegit  quidem  Simplicium,  D,ii 
geni  vcidfuaritpofthac,abeo  opereabftinei 

quc 


M^NIPULIIS     III.  IJI 

[odnoD  omnescaperent.  TumDiogencs  fo- 

pirricatior:     Quin  tu  mihi  iJimplicium  me- 

inquitj  reddis ,  cuius  ego  candidos  errores 

lcquam  opera  operata  tua  >  atque  meritotia 

[ncia  ? 

40.  SAPlEIs!TES. 

K  Uidam  fap^ere  cupidus,  ab  Academia  confi- 

[^liumfupplexpetiit.  IllainGrarca:  fapicntix 

citimmidt,  ubi  aucnufpiam  erudiretur»  Cura 

Itromifluseiret,  &  varios  vultus ,  adionstque 

m  di  vcrfifTimas  tum  admirabiles  intaitus,  pla- 

liobftupuit*  Hic  enim  Homerus  modulaba- 

r.HeGodus  arabat,Thales  euolabat,  Solon  fan 

fcbat,Cleobulus  vaticinabatur,Periander  impe 

.bat,  Chilon  fulminabar,  Pittacus  pugnabat,. 

[iasmeudicabat,Anachar/i.s.peregrinabatur,E- 

[imenidesdormiebatjSocratcs  Defciebat,Xcno 

[hon  erudicbat,  Archefilaus  bibebat,  Bionfor- 

(cbat, Aiiftotelesdifputabatj  Theophraftus  eol- 

^gebat.  AntiAhenesrodebat,  Diogenesmorde- 

at  Menippusganniebat,  Msnedemusratrahat» 

f^hryfippusturgcbat,Hpicterus  rctviebat,Pytha- 

roras  filebat,  Empedocks  ardebat,  Epicharmr.s 

Jadcbat,Herachms  flebar,Democritus  ridebac> 

Jicnophancs  opiciabatur,  Zeno  reCftebac  Ana- 

Itarchus tundebatur, Epicurus  deliciabatur,  Ti - 

inoniocabatur.  Viderat  et  Mifonis  (iroplicitare, 

.'hcrecydislendes,  Anaxagor?chaos,Phaedonis 

limorcs,  Plaronis  ideas,  Euripidis  cotharnos> 

I Vtaxinii  Tyrii cicadas,  Cteantis  arnia,Tima:i  fi  v 

rjaatura^arm^idis  igaem,  Eudoxi  naturam.. 

H  4  MeUiS 


151  Apologorum 

MelifriaftutiaSjaliorumquedeliciasalias.Cn 
cjuedubitaret,cuifetraderet,  tum  Paulus  Th 
ienfis,  &ipfe  Gr*Ecc  dodus.  abdu^um  hor 
uemneglJVerehosjufritMddiditqj:  «77?  ^x^ 
ipoi  eiictj  cv  vfuvj  CV7C}  ccfcciuii  Ttvrc},  u.eo^syin 
iiu  'ytmrii  anipog.  i  ya^  az(pioi  tdv   n^cy.a  Tvi 

t^<^  T8C  oDtpovs  CM  T^  '7m\>*'fyiet  cwtuv  ,  ^  "^^ 
KvQ4(^  ^iiuc-xci  TW  ^^Xtyny/^is  Tuv  az^u» 


41.  SAPIENTIA, 


^ 


1  N  conventu  OlympiroforteSapientiaStu 

tia;  occurrerat.  QUjOddiu  optatum  bonis,, 

publica  ftultitia;  infamia  ac  imbecillitatc  rob< 

mortalium  confuleretur.  Nam ,  quas  mag-na J 

pientiJE  erat  exiitimatio  ,  omnes  m  eam  oc 

los  verterant.perfuafiflimum  habentcs,ab  ea 

.vetfariam  uno  idu  aliifum  iri.  Itaquc  r.ppla 

^entes  &  complodentes  ,ludam  maturari  ap{ 

tebant.  Sedibipra?ter  expecflationcm  res  c^ 

uitrnam,  utaudaxeftftultitia,infapientiami 

it,quajprobris&pugnismalehabita,vixtand 

evafit.  Interrogata  vero,  curvim  vi  non  rep 

liffecrefpondit:  Q^id  fi  me  afnus  percufiflc 

Rogataetiam,  curprobra  probris  nonretud 

ier:7rw»^  x«/g^'j,inquit.  Vulojo  itaqj  illufa atqj' 

jifa  abiit.Et  cx  eo  tcmpore  ftulritia  promptio: 

melicrexiftimata  eft,  plurefque  inde 

&  fortiores  habetfe(5la- 

tores. 

41»  i 


u 

oIbI 

TffK 
■    i 


Manipulus  in.  1/5 

41.  SIGALION. 

,OrmIenti  mihi  tale  quod  nuper  fpe^f^acn- 
lumoblatumeft.  Sederat  humana  Fehcitas 
rupto  &  confragcfomonte,ac  juxtacam  u- 
inqj  Prudentia  ac  Fides;ad  radices  vero  mon- 
laftabatquidam  totusauritus,totusoculeus, 
i  aftomus.  Is  maguam  vim  mortalium  ore 
ilco  ad  reginam  fufpicientiumcircum  fe  ha- 
bat,qaofqucputabatdignos,ijs  lorum,quod 
adentiadimitrebat,&  cujusin  termino  lapis 
fidianus  tra|c€luserat,oriinfcrebat.TumDi- 
fcnfim  trahens  m  montem  provehebat:  quod 
afuqui  ora  refignaffent,  6  infortunatos  ho- 
nes  .'quibus  prarfentaria  ruina  imminebat ,  8c 
licquid  eo  ufquc  itineris  exantiarant ,  deperi- 
t.AtfirortunameIiorifufftagante,eo  pervc- 
xant,tum  demum  corona  a  Fide  cingebantur, 

n  J-magno  plaufu  exoblivionis  poculo,qaodRe- 
af«minapropinabat,potabant.   Hxc  videns 

"'  lulo  poft  expergefddusaoimadverti  Deoho- 
iaibufque  nihil  omnino  ^ratius  atque  optabi- 
isfilentiornthiladrerumhumanarumfaftigia, 
fummam  mcntis  tranquillitatem  certius  at- 
uccxpeditius. 

ifl  4^  SOPHIAy 

■|  Ophia  cnmfidifrimis  fuls  Alcthea,  Parrhefia, 
Sophrofyna,&EIeuthcria  confulrabat,  qua 
laximc  remedio  diftrac^is  &  intricatis  rebiis 
lortalium  confulerenir.  Tum  Alethea  fuafit, 
^iljiltemeie  crederenr.Parrhefiajnihilfervihtcr 
*  H  s  iwb- 


'V 


i5"4  AroLOGORunr 

iubticercnt;  SophiofyMcnihilinconfuiteaggj^ 
derenturi&  Eleutheria  ,  nihil  lugabriter  pat 
jenrur:quibusSophiaaddidit,nihil  admirarer 
sur.  Inde  conrilianihoco-mniunniconreDru  coi 
luit,  Tutifliiraum  videri,  nec  principia  reruma 
te,  nec  fines  exquirere  ,  &  ultra  ,  quarn  Ikti&ei 
Bon  fapere ,  pauca  laudare,nihil  ipfum  rnoliil 
©mnium  fpedatorem  efTe  Paucorum  hom 
r.um,&judiciialienin€glig-entemvideri;nfu^ 
iquam  irapotiiisdimicare  ,  fatiari  ea  vohiptafe 
quaccKjftet,  nihilfolidum,  nihilpulchrum  ,n< 
ie6lum  quidem  tanta;  concertantiummolitioi 
incHe:  cum  hoc  uaum  certumfit ,  pleraq^ue  nt 
ftrahaudeflecerta» 

44.  StATVARlVSr 

QITidam,qui  fe  Statuarium  dixerarjusciva! 
,tisno{lra?petit;rat,&,ut  idfaciluis  impetrj 
let,  non  tantum  artisfua^fpecimina  exa^liillm: 
aliquas  fculpturas  often-taverat  ;  fed  peritifl: 
momm  ctiam  artificumreftimonia  in  membrj 
uacoufcripxa,  &.  (igillisrcborata  c?vhibi!erat, 
aireverebantjhorum  exbibitorem  omnmm  fcu 
ptui ;»  membiorum . fvmetii«E,  iiot^arnemorun 
Phyfiosnomix,  Pcrfj^cdiv^,  Chymices^  ect] 
pcfeos',  cajlatnra^,  pkftices>  proplaftices,  pa^j' 
digm^tices,  tomices ,  colar-.ticcs.  i^: c.  peritttJ 
iiifttudunique  eiTe,  Id  &  pergratum  Reipub 
virjm,  &  iiitifici  honorificu'm  Riit :  cui  &:  jusf 
ciledafum,  &  ex  rublico  fublidium  dccret*«j!l 
Eam  famam  vero  tLim  aliqiianciu  cocmp|: 
aliundeftatuis,  fuftinuiiibt,  nefcioquam  impi 

pude 


M  A  N  I  P  U  L  U  S    III.  IJ/ 

identerfe  tandem,nihil  pra^tcr  cxmentarium 
reprodidit.  Idiegie  admodum  Reipub.culiti 
'  prudentitTimorum,acPorn>oDii  Gauri^ima 
lmc,Cv^nri'.io,Mitg!ltriimpe:fti2mutcuDCi  Jif- 
liaulavic ,  illos  vero  Magiitriti..cs  &  cuHitatis 
:s  yrbe  cxf>uHt. 

4^.   TRES  LlNGVAE. 

dignabantur  eruditi,  nimia  'Tenforum  facili- 

tate  ingentem  turbam  civitate  donari,  quzc 

dioIb    cntenonfa::a  fapientiam  viofiteierur,  &  i-ne 

ifliK    jerispulpitaafcenderet:    Non  nafci  totfungos 

aapluvia/quor  nunc  librosunodie.eofque  nu- 

ero&.  mOiC  j[:fhmari  5  nongenioj  qui  maxi- 

^  fapere  vidtantur ,  cmnem  induflriam   in- 

a  coBtortulas  capriones  poiridere  :  Sordere 

c  iiretaruai  &  prudentia^  parentes  ,  &  hoc 

,jjr    jifelici  pulvere  obrui/    lageniis  liberalioribus 

ijuriam  fieri ,  cjuseaut  fubiugentur  &  profcri- 

antui:  Multos  unius  anguli  Sophiftas  erudi- 

lOnis  monarchiam  iatftuare.      Ha:c  &  alia  citni 

Erafmus,  H  Baibarus,  A,  Politianus,  I.Reu- 

jhlinus,  I.  C    Scaligcr,  P  Mtlanchtoi,  plr.r^- 

[uc  rcnatas  litcraturae  nrincipes  gravitcr  ct^- 

iucrentur.dolerentqi  exadiffima  fua  oper3,fuK- 

titutis  nugaciffinjis  libeliis,  iuventuti  exculfa: 

juoniamres  maximimom.enti  videbatur,  totad 

nifloscivesurbc  pelli;rurruq;durum,erudiros& 

fnapeiir(>siuxtahaberi,fic  in  pra^fens  dccretum 

cft:Cpgitarent  patres,  qui  in  unum  aliquem  ob- 

rcuriorcmurbislocumindigniconttuderei.tur; 

H  6  caeteriim 


^5. 


Ij"^  Apologoru}^ 

cajtcriim  nemini  pofthaceruditionisportas 
gredi  liceret,quiChrifti  CrucifixititulumlejBiJi 
ic  at^ucintelUgere  nonpoilet. 

46.  VAGANS, 

OBerrabat  quidam  animo  &  corpore,  va|^ 
ita  tamen  ut  longc  fubhmius  cjuid  errorit 
fuisobtenderet»  Namad  Apoftolorum  fimi 
ludinemcircumire,EvangeliumurgerejMua 
adverfari  :  &  optima  qua^cjue  perfcrutari  y 
lebat  videriinec  paucis,ac  optimis  quibufque 
Domineimpofuit.  Namque  bonorum  nomii 
morcs&  ftudiainnumerato  habebat>eratq;v 
3ut  demanuadmanum,  abahoalteritranfm 
(um.  NonferellittamenReditudinera.  Eacni 
examinatum  hom  inc  reperit ,  fublimitate  turg 
xe,rub  paupertate  parafitari,  fub  reformat.  dek 
inJb.&  in  formib.  vitiisfcutere,  infuperfabeli 
nugari,Iabores  fubterfugere,  fugillarc  uniique 
qi;e  :  denique  fic  puriorem  religionem  deilid» 
iare,ut nullius  religionis  fit  certus,atquc  ita  ali 
ftrufiora  jadare,  qua;  ipfenunquam  in  Iim;i  1 
confpexerit.  Ergo  Kominem  vagum  ftigma, 
Boiatum  laborare  &  fervire  pro  illa  temerac 
libertate  lufTit. 

47.    FINVM, 

"X  ^  Inabarnr  coElum  vitibus  nefcfo  quid  mil 
^^  IdabaliisNationibusnegkdius  habiran 
Ge-  mania  non  parui  fecitrfed  fupplicatione  K 
diCxa,quibuspotuit,precibus&  blanditiis  ca 
lum placare decre virt  Qiuajfita,  quo  infignr  ii 


^  Manipulus.  IIL  tjj 

*^F-i   Qnu)do  vino  carendum  eiTet,  quod  fortiffima 

iiiik    Regua  plane  ejecifTent.  Tum  illa:  Si  vinum, 

uitjpcreat,  perdita  fum.  Nam  hoc  facro  li- 

jre  fccdera ,  leges ,  conjugia,  fancio  ',  natales, 

:quiasp^ragOi  magiftratus ,  civcs  inftituo, 

eoia  acucmilites  ammo.  lites  dirimo,  Venc- 

j  '^   iiCnervo,amicitiasne(^o,linguaslolvo,arca- 

l"';   dcnudoidoloshabeto,  tempus  fallo.Hofpi- 

'  ^"    demulceo,  fubditos  faturo ,  cc  quas  funt  alia 

;'^''''   blicscquietis  inltcumenta  ,  qux  robrios  fre- 

?f   cnterdcftituunt.  Tumquidam:  Non  mira- 

r,inquit,  poflhacmultos  pras  Chrilto  £ac- 

timcolere. 


.DCi 
DI!C: 

m 

m 

ei 


; 


48.   VITAE. 

R^ceptionada  Juvcuem  gencrofiflima»  in- 

dolisjciim  diu  varijs  regulis,  axiomatibufque 

crcuiffet,u(que  ade^jhilacuit  ingenium  ,  ut 

ibcfcereindie.<;,&  naufeare,deniquediliFugium 

^,|    editari  vifum  lic.  Confulta  Philofophia  jquid 

i  abfcorditarfubeifet,  quod  docihs  alioquin, 

riXiSc  vcrfatilis  puer,  tamparum  fub  optimo 

agiflroproficeret,  jufTitadfe  duci,&  aliquan- 

luTibcrtati  relinqui.  Excurreratforte,  &  urbis 

ifigniores  flruduras  perluftrans  in  Jovium, 

amaleonem,  Mir2um,&  aliquosaliosatriihc- 

sicicuratoresinciderat.ij  lineamenta  liberahs 

tus  approbantes,  in  cxemplorum  Palatium 

cbreintroduxeruntjcuiusintuitu  juvenis  ac- 

ifusnonlacrimaspras  ardore  ,  &  imitationis 

cfidcrio  cohibuir.    Tum  ad  fuos  remiffus  fo- 

ttftio,  otio,  epuiis,ludicris  invifus,  admirabili 

H  7  ftifu 


1/8  A  P  O  L  O  G  O  R  U  M 

nifu  divina  humanaque  penetravit.  Actijm| 
notuit,  virtutis  unum  exempiumpra^Ilare  ieI 
tis  prseceptiunculis. 

45?.  VMBRA. 

/^  Deratquidamumbramfuam.quod  fevfj 
^'  arbite:  6c  coryccusfequeretur:  quare  illl 
quoquo  modo  pia^cedebatj  fed  cum  reludfJ 
tem.ocmotus  omnes  referencera  iiiiimad\'er. 
fetjccpit  pJurimum  extimcfcere,ncc  rJiter,qu. 
ho- '^em ,  reformidare.  Quare  ad verfu.'»  Soli ; 
lumini  piocedere  recufabuC  i  fed  peipetuis  tci 
bris  delireicerc*  Id  nimis  durum  videi;atur;qi 
lejhabito  cumamicisconfilio^eam  moleali(j 
iniedla  elidcre  decrevit,  fecietiiTimo  m  loco, 
utipfe  putabat,umbra:impervio.  Cumqiin: 
fidia  umloco  umbram  hal>eret ,  fignodatoiE 
lem  pv^cipitari  lufTit)  atque  ipfe,  ne  eademn 
na  allideretur,  fubito  falta  fe  fubtraxit,  refi 
ciensque  a  rergo,umbram,  quammole  oppr 
fam  exiflim-tbatifecum  evafiife  intellexir.  Q^ 
reabfumpto  omni  fruflra  coLifilio,a'gcraniE 
effccepit.  Tumllmbra:  Quid  me,  i:.epte>i 
formidas  innocentem?  quq  (um  comes  tibi,  n< 
hoftis  additaj  nec  fine  tuajnternecioe  abigi  ^c 
fum,  aut  aboleri :  ce  prius  perire  ncceireefli 
pcream. 

jo.     Z  0  I  LV  S, 

'V  Oilus,Momus,  Ariflarchus  &  cofimiles  fo 
minum  MafttgeS;  quod  Poetarum  epigraD 
«natibus  paflim  profcinderentur  injuriam  coif 

queAl 


Manipulus     II  r.  1/5? 

tli^averi  ribipofthac,  &reftcnariPocticam 
tiam  petieruDt.   K^nicjuod  multa  ipfi  re- 
cnderentjhomir.um  pcccaiamereii:  c^ux  fi 
une  tran-smitrereRtur  ,  in  publicam  pcrni- 
ac/Tenteruptura.  Nunc  ipforumcalKigatio- 
i-BoJiiberi^&pudefierijquod  eis  tamen  inRem- 
'    ■l.beneficium  viruhntifnmis  didleriis  &  di- 
^  ^hisrependatur.  RefpOiidit  Litis  arbiter,Ve- 
^^Q&  Integntatilicere,  humanos  erroresno- 
i^tcbenigneemendare  ,  livori  Sc  petulantiae 
;  .    fquam     Id  vcro  in  ipfis  deprehenfum,  cum 
liia  infe^entur  >  non  fubftituere  mcHorai 
liiinquincm.cr.iishominumnonfecusjquam 
ccs  delcdari  ;  denique  fuo  in^enio  dicflaj 
:aque  omnia  m:tiri,  &  peffime  rontorqucre. 
ib  invidiaprofeclum,mon(ho  peflimoj  cum 
lisfemperdifplicuerirjmaloscorrexeritnun- 
quam,etiam  hodie  Reipub.  intolerabilcj 
&  omniumingeniis  vindican- 
dum  videri. 


APO- 


l6i 


.POLOGORVM 
Christianokum  Ma- 

nipulus  quartus. 


Seneca. 

^uftHus  ille,acd€gefier,quiDeo  obluctattir, 
& de ordine Mundi  tnale  ex^ftimat ,  &  e- 
-  fHendaremayultDeuvhquatnfe. 


/.  A'rTo- 


1^1 


A  P  O  L  O  G  O  R  U  M 


A'  T  T  O  L  X  E'  A  I  O  N. 

Vtofciiedi-aflresy  q«4pd  ingenn 
mns,  vidcfi  velrpt:  &  exrctotaks, 
pafiim  inc-rfymporta,  &  homiiim 
congrcirus  epigrammata  clTatifac. 
.  Id  multiseradiri  capicis,&  idfiru- 
la  inftruclt  '-reditum.non  parum  ex;.ulit  &  cicn- 
mendavit  hominem  At  ^  um  die  quadam,  ? 
feumcgreflus,  idnonocclufiiret,  Canofas 
piit,&  prqterreliquaPoecarum  fpolia,Ravi 
ac  Smetium  cacenales  repent,  fortem  fuan 
dignam  deplorantes.  Excoriari  enim  ab  ho  y- 
raanoqu^Febantur,quociescunqaecafusaIir- 
carmen  pofcar,flagrisq;  cedi,utfuggerant,c 
in  rem  poifit  vclut extemporaneum  dici;(ir: 
oilentahant,chartaramlicu.ras,iadud:ioaes 
qup^omnra  ipfe  fohcite  abfconderet.  Id  ui- 
pubu\-um  eft  elatum  ,  caprivi  quidem  libe  u 
luntiedditi:extemporaneusY€roillePoeta\l 
gi  fabula  fadus. 


D 


2.  BACCHANALIA, 

Earnbulabant  mcircoaera;  Chriftianajila 
talitias,  Circumcifio,  Epiphania,  Pafcha  L 
fcen(io,Pentecofte,&  reliqua  Chriilianon 
-folenaia  faera,&  inter  fe  de  Salvacoris  noftn  > 
noribus&  mcmoria  couferebant.  Placuitid  i 
omnibus:fcd  hocmaxime  difplicuit,cum  inf 
mixta  confpiceretur  Bacchanalia.Etpleriau  i : 

leat< 


M  A  N  I  P  11  L  U  S       I  Y,  I  ^^ 

;;iebanr,  inviris  ilhs  hxc  irrupiflei  expeda- 

^'•'.t^ue}  ec  quado  abigeretur,fed  cum  id  fruftra 

Meaarent  ,  &  Bacchanalia  rumptuofe  culta, 

goo  furore,  Sc  ftrepitudebaccharcr^aufi  func 

adam  minaribeftiae,&  adverfum  ire;  quod.ut 

^^  chmore  btuti  innotuit ,  immane quar!t4nfa- 

^j;  Chnftianorum  armis  defenfa ,  &  confpicuo 

^T.er  folennia  loco  reteata  fit»  nam  &  Curia,  &c 

"^^fjiverfitas,  &.  Civitas  hanc  fuam  Divam  agno- 

'jrbant.quam  annuis  feriis  colerentj  voluerunt- 

Jieteftatum,ad  commeffandum  &:feriaaduin> 

jxinf^nias  numen  abhorrere. 

d]  .  5.     BEATL 

n  Ollegium  duodecim  linguarum,  quod  Elias 
'-^  Hutterus  magno  fumpru  inftituit,  opinio- 
jcpauciorcssuditoresrepent.  ItaC|Uc  fpe<n:acu- 
i)potiushofpitibusadvenis  fuit,quam,profdn- 
Jaroris  voto  ;  ufui.  Habebat  autem  duodccim 
Luditoria,  adquorum,  ingreflushae  iufcriptio- 
lesproftabant : 

:T^  ^^rii  pjn  uS:2ti'^  ynmo    -1 

4.     Beati,  qui  efuriuntjuftitiam  !  quoniam 
ipfifaturabuntur. 

s '    ^elig  fnii^t  ^ic  Q5arm{)crt^i^'e/  tcii  ^it  tvcr* 
ben  f^arm^Krt^igf  ctt  crlvuigciu 

6.    Q3la* 


I/T4  ApOLOG  ORU  M 

6.  Q3{af)06latt>citi)  ciftc^ofvtcc/ irc6  oni' 
i5?itctt  ()u^au» 

7.  Beati  i*Pacifici  perioche  eflifaranocj 
mati  fi^liolide  Dio. 

8.  Benaventurados  los  que  padecenpej 
cution  pcr  caufa  de  lajuftitia:  porque  d'el 
cs  el  Reyno  de  los  cielos. 

9.  Vousfcrez  bieniieureux  quand  on  v^i 
aura  iniuiies  e  pcrlecures,«&:  ov,  aura  dittoj 
mauvaife  parole  contre  vousacaufe  de 
enmentant 

10.  He  that  endureth  to  the  ende,he  fha 
faucd. 

11.  Salige  ere  de,  fom  hore  Gudsmd,  ocl 
yaie  det. 

12.  Q3Iogc6faancntfj  2^to\fn  nic  Viv;t^icfi( 

lt?icv^i)!t»  Hxc  cum  aliquando  Dodecaglottl 
legirt'et,quxfivit,anne  his  conditionib.,his'p«| 
miis  ciederctjftudiofos  provocari  poifeirefp0i 
fum  eft,  ita.  Atiile:  Erratis,  mquit  j  namii; 
hancnormamerudieudifnthomineS;aHospW 
ceptores,alia  prxcepta,ahos  difcipulos,  &  drfc 
phnamaUamrequirimus,  * 

^.CASTRVM    HISPANICVM. 

]  Nteralias  pidur^  &  arhitedlur?  dehciaSjJHl 
*  vit^  humanxforu  quotidiefpedandas  emeji 
dasqj  exliibet:  Vix  quidquam  vendibihusallarf 
elfe,aiuut,  quam  fafciculu  dehneationu  ahquoi 
Caftrord  Hifpanicor.  Nacumea  Natio  prxfc- 
liquis  imaginatioue,  &phantaliis  yaleat,  credi' 

bilej 


Manipulus     TV.         KTf 

litjVarias  artis  fpecimina  uno  opufculo  cfle 
irehenfa.  Tituli  txzntCafiru/n/^ro  Conjtl/a^ 
'afirumpro  Nobfli^cafirum  pro  Adyuteypro 
moyfro  PrAfedotproVrofeJJhre-i  pro  Seftatoret 
h^/te-iprocelebrtypro art>Jicej&:  centum  alii, 
!et  qualia conftabatj  ingcnia  fibi  placentia, 
Dptare  tantumjfcd  magna  fpe  concipere.Ac 
nodeeratjquoSufFeniacquiefcerepoffe  fa- 
itur,cum  nefcioquis  fabulam  omncmtur- 
:.  Isjlocorum  peritus,afleyerabat,  Hifpa- 
larcem  nullam,  (ivcquod  vocat.  cafteUum 
rc,aut  ferre  etiamj  itaqj  pro  aureis  fomniis, 
jcralibus  nimium  amb  itiofi  cerebri  pollici- 
liibutnumerari  Lee  chafteaux  enElpagne. 

J.      COR. 

iimpore  fereno,&  mitiorib.  aftris  dominan- 

ibus,cum  lingua  licenter  multablatcraret, 

atxlibertatis,  &  mfradseintegritatisnomc 

llavit.  Nec  abfuerunt  adulacores,quib.  pla- 

•t  impudens  in  omues  &  omnia  dicacitas. 

1  tuUt  id  tamen  cor  maf:ulum,jam  ohmdif- 

.orib.annis  &  fubtyran.-idisterriculamen- 

rferciiacum,  fciUcec  quo  tempoiereligio  fri- 

icjuftitiarubebat.  pudoi  exuhibat,  ingeniii 

icbat,  virtu<;  fuccumbebat  •  illud ,  pyramidis 

it,quoquojadicatum,cefraEr  bafn^caslo  acu- 

li  ODTcrtebat.  Id  hnguam  tffrcDcm  coher- 

i;:Ma<fle,inqait,  ftiepitutuo,  ^joftquam  m- 

Cf  ifti  I  at  nocnc  te  memiai  hatui  ita  piidem, 

^  duIatamS:  menritam  5c  fuppliccni,ac  cu;us- 

t  ordibusfervam:  cumegote  petcrcninter- 

pretem> 


16  6  ^VPOLOGORUM 

pretem,exhorruiftf,nuncabsquecorcleviriQe. 
mineummutuaLa,ponZc!iimpuiru,fedcaE 
neficio  bonorum  aunbus  abut  "115  :  fcd  £|)i 
anrcdeunte  hycme  cum  ranis  omnibus  di^' 
obmuteiccs.  Erubuit  lirif^ua,&'  pofthac  iolli 
ris  cordis  occurfum  omncm  vitavit. 

^.      C  O  R  R  E  C  T  1  O.        i 

"y  Oluntate  &  mandato  Superiorum,vari^ 
china;  &  inftrumcta  ext  o::.irr>ta  funt,  <ju 
cuivitaces  hominum  corrigerentur.  Nec  c; 
fucceiiu  mulcorum  laudabilis  conatus.qui  { 
lorumautcoafuetudinum  vitioincurvata,l 
exiguonumerodirigebant.  Rcdieruntin  t< 
tudmemferoc€S,rcioh,prodigi,loquaces,m' 
les  Sc  alii  iuvenili  fervorcpeccan[es,qnibus 
turitatisinftrumentum  facilc  nervos  incide 
&  experientia:  machina  arcum  refle(5lebat.  I 
tamegencramaximeincorrigibiliarepertafi 
Chymicorum  phantafia,  &  Mulierum  vani 
Nam  utChymicus  cS:  folutus  &  coagulatus 
contufus&  conflatusadfpes  inanesac  labo; 
fasfemperredit :  ita  Mulierum  vanitas  in 
poriscultu,  comptu  acmundo  nullisrcgulis 
hercetur,nulla  ratione  moderatur,  nuUoque 
dibrio  cjiciturifed  id  habet  propnum.ut  in  h; 
partemflexa,quamprimumin  alteram  fe  re; 
datjcitiusque  circuli  quadratura  repcria- 
tur^quamxmuliebrisamidus 
rc(^itudo* 

7.1 


M  A  N  I  P  U  L  11  S      I  V.  l6j 

7.     DISCIPLINA. 

j  *  ieophiluscumfnScholaChnflianaeopro- 

VrciflTet  iit  jamToleranc:a:&  Acquiercenti;^ 

.Idatiis  audiiec,  mgentes  gratias  Prxcepro- 

dixic,  (X-  mcrica  finguloriim  conquificis  e- 

}  sextulir,pr«  re}ic|ui';  vero  invidicE,  quam 

fctuo  habebatinfcDiiffimam,  pro  fidelilTima 

iTticdionegtatespertoluit.  IdnonnuUis  admi- 

1;  („  5ni,red  fagacioribus  voluptati  fuit,  cum  ani- 

^V[  iverterent,hu)us{limuli5&  aculcis  ,  Th^o- 

;c-  u.  ad  optima  quacq;  &c  rediffima  impulf.im, 

yj;-  I  utmaxime  fub  amicis  difcam.us,  nemo  nos 

p.,,  cn  circumfpe(^os,modeflos  &  integri  tena  - 

.;;,  ,nagisredd:t,  nenno  adiioflri  cognition^m 

,,.;(  Slius  adducit,  quain  malevolentis  infpedHo, 

...j  .creberrimis  inciepatioi.ibus  &  donoriiex- 

;,..   iatione,tum  voluptatum  impedimencisiii- 

..-   prminos  nos  tenet:  dum  amicotum  facili  at- 

;^2  a,jaimio^ueapplaufu,undiqidiffiuimus,no- 

,,.;.  [i  bbliviouefoporamur.  Unde  R^Acquibam 

.j,  iffimepionrntiatTe  intclligimus,  cum  ait : 

..,„  lUaPrqceptoribus  mcis^didici,plura  a  fociiis 

Qs.plura  a  difcipulis;  ied  ab  inimicis  meisplu. 

3.  uam  a  reliquis  omn.bus.  Nam  hi  docuerunt 

usfentiredemc,  &  univeilacerra,  magisdc 

},&.  c^lorum  rcgno  perfedifTimo. 

8-      EVCLIDES. 

vaTeratEuclidem  lubidocerras  pcragrandi, 
od  crederet  nominis  fui  fama  jam  orbem 
Ietum,vellet^ue  ab  hominum  applaufibus 

volu- 


i(<8  Apologorum 

Toliiptatem  capere.fed  longc  falfus  eft.Nanr 
millefimus  quifquenomen  ejusinaudiverai 
qucrordidchabebat.-quodetri  momordit  E\ 
dem ,  tamcn  vulgo  id  condonandum  judicr 
didicitque  id  clauculum,  noscxtr.i  finesnol 
nonutqueadeo,  quam  putamus  efle  celel 
ItaqueadPaidagogumdivertens  ,cumnunc 
juffiirct.EucIidemadelTc&pompamexftuc 
fa  juventute  obviam  ,  ovantemque  expe^fla 
Pecdagogus  duos  crucigeros  eleemofynam 
fit.Quem  velutiultutus.in  arena,Euc!idesf( 
ma  unum  alterumque  defcripfit »  abiitque 
mnians.fi  ea  Pa^dugogus  intueatur.dolore,(Ji 
tantumvirumneglexerit.ruptum  iri  :  fedl 
maxime  aberrjvit.  Nam  Pa^dagogusjcujus 
povis  erat,  ex illis  circulis  Maguminierpretai 
infequi  homincm  ,  &  iu  carcerem  conijcere 
fit.  Id ubi literati lefci vere^  doluit quidem  it 
ria  EucIidifa(5la;fedtamengIor!ofuIum  ho 
nem  increparunt,qui  fe  temetcbeftijs  cxpofj 
rit. 

S>.  EXACTIO. 

QlIidamhomoDricumvidifietdeIi<^aMi 
danorum  argentoex;  iaii,  &  taxam  Poc 
tendalemprxfciiptam.qu^hagulispetcatisfi 
pocnasimpoaeret,ratus  id  crequo*;ue  Ecdc 
tore,{inimiapeccandi  fac-Iira^&Iice.itiaaliq 
exadlione  coherceretur  Unde  6c  ipfe  in  blafp 
mos,periuros,impuros,  meudaces,  calumniji 
res ,  temuleMtos,akatores,aideliones,  parafiti 
&td  genus  foididatos  alios  taxam  [i^fcrip 


m 


li 


M  A  N  I  P  11  L  U  S       IV,  I  (j  9 

^  aharc  hominiChriftiano  indecoracum  paa- 
rumuru  caitigarcntur.  Sed  resfequius  ceffit. 
ixn  cum  Mundi  exadores  ex  leviilimis  cerc- 
laiis ,  litulis ,  gcfliculadonibusque  ne^ledtis 
ifds  ingeutescontra.hercnCjEcclefia?,<jusilo- 
undique  a  flagitiofiffimis  etiam  exiibilaca 
t :  Adami  nempe^  non  noftram  culpam  eflc, 
ndudx  labis,  acque  hsre^iitarias  imbeciUita- 
quamquotiesDeool3jiciamus,tumfaciieo~ 
em  turpicudinis  notara  eievari.  Hinc  Eccie- 
ingemuit,  &:  6  admirabilcm,  ait,  &  vcrfati- 
;Adamum,quemPrjetorcohiberepotei];;  fa« 
'2  ioscohibere  nonpoteftl 


:i:i: 


.lo.     riDES. 


Zhola  Mathematica  ,  quod  ingcDioiiflimis 
dinventi?  quotidie  inclarefceret ,  pro  fc  ne- 
quostitulos,immunicaces,&  privilegiaim- 
averac :  unde  infolencior  reddita,  nunc  fc 
am  locomocaram ,  nunc  Solem  anteverfu- 
jnunc  omne  cali  fyftema  vicroreprefenta- 
m  jatlitabat ,  &•  populi  admiratione ,  haud 
fuperciho,  perfruebatur.  Difcurrebantpaf- 
Ephemerides,  rerum  cOEhcarum  internun- 
,  &  ftellarum  itinera,  conventus,  confulta- 
ics.minasve  recicabanc,ut  jamprope  fue- 
Mathefi  divini  honores  dccreti.  Nanj  quae 
'» ccclo  commercium  iiaberet,&  ad  Superum 
na  admitteretur, iquae  omnia  metiretur,  nu- 
"'^«kretjponderaret,  intermortalia  inique  cen- 
M  rcftiterunt  acriter  Mof€s,Jofua,ac  £ze- 
I  <^hias> 


-mJ 

tl 

10. 


170  Apologorum  ^ 

chias,  obtinueruntq;,  nifi  Solcmvel  obteneU<! 
ret,vel  fifleretjvel  retraheret,nuc|unm  uhra  u 
manaarcendiirejfcdrideiroborilongepoftl] 
nendamelTe. 

II.      GARTIANVS. 

ALanus  GartianusGailus,  morumincom 
fitorumcenforacerrimusjcumduasprop 
tiones  temere  efTutiiflTet ,  conjedus  eft  in  cai 
cerem.  Unaerat:  ^/  dtrott-^ciiue  Ji^neur$e 
entreprife  par  U  ^toience  des  pln4  forts  fut- 
motndresypeu  demer^etUes  ferott  S^otrfub^e, 
oumuer  chofe  fondee  fur fl petit  (^  tniquec 
mencement.  Ahera  :  Les  feculters  par  aufm 
fe  font  defchay^es  j  pour  monter  'vers  Dteu  et, 
fhrtt  p'tti  Legft  ement) ^  le clerge en a  pruftg 
fati  ,  etftgrcffechargefurfes  efpuules-,  ^ut 
courhe  tous  ^ers  la  terre ,  et  le  defiourbe  a  re^ 
der^»x  cteux.  Cumquedifcutiendumeiret 

fotium ,  a  facro fimul  &  civiU  ordine  i  ille  <j 
em  primam  vcram,aheram  hqreticam  alfer 
hic  vero  pofte'  ioremveram,priorem  fcditiol 
conteadit:ita  divifis  animis  contra  utrum< 
ftauim durifhma quasq; funt pronunciata    E 
cumaiiimadverteret  Alanus  ,  non  ahos  fibi 
terrisjudici^s  exoptavit  j  ira  tameu,uta  Rchg 
(isadPohticoSjaPohticis  veroadReligra 
fos  appellaret:Itahs  pendet,a2- 
ternumquepende- 

12.  C 


M  A  N  IPU  LUS       IV.  171 

11.      G^ERTON. 

^  Eryon>monftrum  pug.  ax  j  &  multis  Olym- 
-*  picis  ccrtaminibus  coi-onatum  ,  optimam 
jmque  maano  fupercilio  pi  ovocavcrat.  Ncc 
u  cucum  eiat.cum  eo  congLed.',quoJ  fex  ma- 
Dus  pugnaietjtricoipoieum.Caputunu  Con- 
:tudodiccbatur,  cujusmrinus  cducatio  &:  iii- 
tut  o,  pedcs ,  domus  &  officina  erant.  Caput 
^wiietuin  peifuafio  didum ,  manus  ratiocinatio- 
//  i  in  vS.  legem,pedcs  verorcholam,  &  forum  ha- 
/*i4  bat.  Tertiumcaput,Visinngnitum,m3n;bus 
vitutc  &  furore ,  pedibus  Aula,&:  caftris  con- 
ciebatur.  His  mcmbrisqui  fe  opponeret,iti 
iveifoMundar.otum  cxercitu  repertuscflne- 
Tandcm  Clinfl  anus  comparuit,  mi  .us 
hancpugnam  afpccflabiiis,  quiadDavidis  e- 
Uplum,iiegle(5lisSaaliaimis,Fidei.churitatis, 
;[]/  ;ientix,pa:nitcntia: .  prqcumque  fekc^is  levi- 
filicibus.  Gigantemaggreditur,  unoqiFidei 
i  cum  fpedatorum  admirationc  prodernit, 
,|i;;i  ^ueexemplummcmorabile  Chrifliano  gregi 
jt;c:  iquicne  fe  unquam  vel  immanibus  mundi 
riculamctis  proliicrni,  &i.  in  lediales  vitiorum 
ceres  abduci  pjtiacur. 

^*<-'nf  13.  iDEA  MVNDL 
H'  ^tltus multis  verbis  Cacum  orabar ,(!  quem 
forte  vidifiet  cyrharadum,  artis  pcritum, 
■nmonftraret  qjod  fiI'orardo,  pro  ttmpons 
imcnto  adducere  eum  vcllet  Coccus  haud 
l^Jfdudum  ahs  fe  coufped-amMMflcum  |a)eL^ati 
ue  cotiquirendo  puerum  fuum  claudum  ofPe* 
I     2  rcbat. 


• 


111  Apoiogorum' 

rebat  Ita  propere  eminus  puer,dum  L'fbem  pc 
currit,  ]n  Cvfharccdummanibas  mancum  inc 
dit, perruactetquehominijUt  Surdi  volupcatib 
•fervire  velic  ItaaddadLis  Muficus,tacitis  foi 
furdumobleif^at.cqcore  probrit,  &  mutiappJa 
iu  Itimulatur.claudus  interea  cripudiac^desq 
:£Otoanrolitogaudio  perftrepunt.  Id  anima 
■vene^s':homo  fatuus, violentcrirrumpir,aca 
niiraibilem  chorum  intuitus  lugubribus  cachi 
niscolophonemaddidit.  Non  latuitid  Sapie 
tiam ,  qua:  rei  ipe^nanda;  accedens ,  cum  mag 
voluptate  omnesfabule  perfonascontemplai 
tur:  En  vobis ,  inquit>Mundiabfurdiincptiq 
",' erifTimam  Ideam.I 

14.     INFELICITAS. 

r^  Um  Infelicitatis  nomcn  multi  &  literis 
^  virtute  celcbreshonorarcnt,  &  famam  fa 
omnem  eidem  gr^tam  referrent ,  non  tulit  id 
quo  animo  Fortuna  3  fed  iluporem  hunc m 
talibus  cxprobravit.  At  Petrus  Abelardus, 
fut  aevimaximusjfuo  &  infinitorum nomine 
Infelicitatis  felicitatc  folenni  conventu  dec 
.micavit,  evicitque  ,  ut  concioomnis  fatere 
.niiiilcitius  homine  acperfe6Huscvehere,qu; 
adverfam  fortunani,  qua  jaditati  homincs, 
munduin  &  fefe, acDeumipfum  agnofcerei 
perent,indeque  adverioracertioraqj  clevati, 
lubricamalignaque harc.inferiora imperium  jj 
lipercnt.  Aflenfere  viri  principes,viriTheoIo 
Viri  literati.vni  fortes,  quibus  carccres,  exh 
in  juriae,v  ulnera  ad  perennem  gloriam  fervi^ 


.^jj  M  A  N  f  p  u  1 11  s     IV.  17^; 

[.,'.  JncTeinhis  tcrrisnihil  (jquemonftrorum  quam; 
v:j.:  lomo  perpecua  felicitaue  rsginatus  ;  e  contra- 
[.;lj,  jirem  varii  cafus  exercucrint,  omnibus  lebus- 
^,j,  iccommodatiiliraus  eft  judicatus. 

A  Junt  hujusKlaudi  Labyrinthurn  miris  sm- 
•^  bagibus  homines  ciTcumferre,ac  plerumqi  c* 
)oftlongamFatigationem.iisdem  canccUisred- 
lere  Cujus  fpecimina  quidam  nobis  nuper  ex- 
libueiunr.SinipIex  inCuriofitatis  caveam  dela- 
:us,*poftea  contemplatio:u  junftus,cum  jam  o- 
Tini.idijndicaret^paulo  poftvertigine  correptLts 
rgre&  anhelans  a^iilmpricitatis  coufeffioncre- 
lut.  Indigus  julUis  laborare,  ditefcebat,  ex  quc» 
nfb^efcens  cumfaaprodigeret,  adinnigetiirc- 
ycrfus  eft.  Nefcius  difciplinaj  admotus,rerii5Rc|5 
idmiratione  cxceptus  ,  jam  omnc  fcicntiam  js  - 
5abatifed  tomeruriccmoibus  involatus.,  poft 
ongos  cr.N^iesnefcireferepcrit.  Scrv-uTliH^^rss 
a^us  ,ac  m'ox  herus  tyrannidcm  erercuitj  qa^ 
rxcutfus  &"  fauciatus  fcrvitutem  repctiit  Harc 
mimadvcrtens  fagncior  alicjuis  :  Jamdemum„ 
':nquit,liquet,quidiikIabyiiDthi  hieioglyphicai 

ta»,puniiu/fu-^ 

\6.     LIBELIVS. 

jj;  T  -Iber&libellusfibiobviabant.  IIle,cujuscrar 

infolentiqrpufillum  dcfpiciens:  ur^de  &  quo, 

mquitMmmanis:  Libellus  farcafmo  hritatus  :  Et 

tiiinanis,rerpondit  qnorfv.m?  Ita mutuis  aculeis 

&mulati>  cnia  iHe  mole  fuperbiretj  hic  ingenic^ 


! 


1^4  A  P  O  -L  O  G  O  R  11  M 

confic!cret,fac!le  adinjurias  verbareciprocai 
vf.-ncrLint  Doluit  tamc;i  Jibro  ,  exprobrari  t 
auihorum  Tpolia  ,  d  impudentes  de{cription« 
ac  plebciam  verbofitatem,qnod  con  nifi  cong 
Huu)  accrvum  rcium  quctiaianarum  vefcrre 
fine  [imOuiX  ullius  artificio.  Contra  iJbell' 
audiebai  extemporaneus  &  pr^cipiratus  fa<flu 
qui ,  unico  ceu  fulgure>  oculos  perftringerer, ; 
niox  evanefceret.  Tandem  re  ad  arbitios  dev» 
luta,  cumpro  urrisquelaudcmulta  adferrentu 
5d  ta-.dcm  impiobarum,  ouod  liberbbellui:^?!! 
merc  iriilifTet  cvm  rerurr.Hifloria;id  dudurai 
Jiotuerit  jUih!!  ad  movendoSjinformandosqi 
homineSsac  raufamnovaminfinuandamaptiu 
corvenieiitius(jue  eflc  minutis,  fcdjngenioii 
libeiiis. 

17.     MAGNES,  c 

iNcordisChriftianifodinisrepertuseftmagii  k 
-■infolit^fpeciei.qui  cuGuilhelmo  Giiberto  Ai 
glo exhibitus eflet ,  homini  magnetis  cognitic 
ne  &  examine  cxadiiIimo,non  fatisadmirarin 
turam  lapidis  potuit  Nec  rnim  ad  ullamterr 
plagam  vcrgebatjfediurluifinitebatur,^  qua» 
cuqjfriralleracus^elevabar.Unde  Gilbeiti  llifi 
ciojaflri  alicujushanceirefymparhiamifed  cUr 
Zenith  ille  unice  refpiceret,  nec  cocli  motu  mo 
veretULJudicium  fuum  omne  fufpetidit.  ]ucac 
dumeratvideie,acus  diverfis  &  fej untftifTimi 
locis  quas  tetigifret,eredas&  tenui  cufpidefla 
re  :  quod  cum  vir  quidam,  divinarum  rerum  ft 
gax  indagator,eiret  intujtus ;  hic  equidem.amo 

«1 


Manipulus     IV^  17^ 

pJWlDivinim3gaesefT:,quiattada  human«  cor- 
crigit,neque  ad  ulbm  vcl  voluptatis>  vel  uti- 
rtisparcem  refpicere  finit  j  fed  uni  charitatis 
nith  Ghrifto  obvertif.unde  difTua  inter  fe  lo- 
,oflBciis,  honoribus,bonisquepedora  idem 
acn  fentiunt,&  coeli  reclo  appetitu  confpirar. 

i8.     MICRO-KYRH. 

'  Olebant  eundem  Patronu  duo  ejusdem  me- 
ritiSt  conditionisamicij&benevolumuter- 
e  fibi-polncebatur.  Alter  quidemipfumPle- 
mobfervabat,  confulebatque  negledisfetvis 
\k  iSjratus,ab  hoc  piimo  mobili  inferiora  omnia 
:ari.  Alter  fervosambiebatj&  munufcuHsfi- 
frequenterconcihabatjhocmediouniverfam 
tronifamihamfibidevinciens  Hincaccidit, 
,quicQuidannueret  Patronusjille  ftatim  im- 
traret,ac  opportunitatem  etiam  captarepof- 
,dum  alter  mvitis  fervuhs  vix  nummu  unum 
talterumextraheret.  Doluithomini;tam  pa- 
ra  utilem  fibi  Pattoni  gratiam.  nec  tamen.ani- 
advertit,  fervouim  dolo  omnes  iiberalitatis 
bulos  avcrti, vrl  obtui ari  itaque  maii  caufam 
quirens,  cum  fone  in  hominem  fimpliccm  in- 
iiflet,  laternam  manu  gefl^antem,  ac  de  his le- 
is  colJoquerentur.  En  tibi,  inquitjocularem 
•monltrationem  ,  quam  eadem  diflantiah^EC 
mina  feriea  non  nifi  minutis  punduris  lucem 
fiQsmittatj  cornu  ^eio  plenolumine  refplen- 
cat  j  Cvintum  mtcreft ,  quales  iutcr  te  &  Patro- 
ttm  habeas  interpofitos. 

I     4  19.  MO- 


15?.  M  O  N  AS. 
^4  Onas  nec  fortCEecTanguine,  minus  V(ji 
^  *■  ingcnioexcellentior,Hei!nimiofavorj? 
muib.rebusprqficiebatur,aaeouccercbrum.c 
&  os  Pat!  onifui  no  tahtum-  vocari  peradulati 
nem  gaudereifj  Ctd  f e  vera  id  omnibus  probar 
Nam,  qu^ephiribus  debebantur,confulendi,. 
jigcudi.difpenfandiq;  officia,quodq5  uniusj^ 
minis  nunquam  eile  poterar.  id ille  unus  abfoj 
tis  oraculis  expediebatjfimulqj  rcdituumfuc 
cK'  liieduilam  zd  fe  pcr!:rabeb.'it.  Jamqi  m.agni| 
■dine  hcio  formidabilis ,  amicis  faflu  mokm 
fervis  ryrannide  intoierabilisfa£tus,  cumpete 
fiefortunx  fofium  infidere  6c  pcileritatiidfi 
bilire  iibi  viderecur ,  aon  animadvertit  ftolid 
faisimperiisPatri^fulcraerofa,q^iiibus  inopin 
16  concidcntibiiSjipfe  pr^ceps  dejc^usromnq 
i:UEurifpem,&.f)r^fentis pofTeilionem  peifreg 
|)i2teriti  verodelidis  cruciatus,pro  brevi  fam 
f  erpetuam  tulitinfamiam. 

20.     MONSTRAy 

1  N  Hybetboreorum  plagis  infula  haud  itapi 
•••dcm  rcpertaeftjqunm  fuo  nomineArirrcyra 
•vocant.  Eam  adriyirabiios  incolas  inhabitare 
juht  &  inter  fe  difTimiles :  auosca  enim  Uti^xi. 
pra-Iongas  habere,cor  nullu,quosdam  corabsi 
lingua,  quosdam  oculos  acutos  fine  cerebro, 
coEcos  quosdam  elfe  cerebrofos,  auritosvide 
a!josfinenafo,naftito$al!Osfideauribus,md#' 
muitotum  non  habere  uervos ;  &  quibus  neri 


f  MAKipatu?    rv,         177 

Temanibus:  ftomachum  nonnullos  implere 
lue  egeltione  ,  &  egcierc  alios  absquere- 
ione  ;  dormicnres  haud  paucos  ambulare,& 
|ifes  lcdulis  repulcos:  &  hosramen  inrer  fe 

incommode  Yiveie-,arqueremadmiDiftrarc 
ficam  pacate  feiunr>ur  credendum  nobis  fic 
Bumanasnon  noftramonflrofitare  jfed  fu- 
€Jri  aliquo  impeiia regi,  quod  prsefcire  divi- 

,acmulari  temjrarium,ie(jui  pium',  evitarc 
fit  &  peftilenLifTimum. 

uMVLlEBRh    ALPHA^ETVM. 

UidamGynarcomaftixjhomaprophanusjiB 

muliebrem  fcxum  contumeliofum  Alpha- 

ftum  excogtaverar,  quo  AiytdtJStmu  Antmai-p 

^tale  b^. rcithru  nyCGncuptJcenttam cams^yduel- 

dAr??r:oft4rny  ^Jiucintem  Afiumifai/awJjdtTn^ 

utugurtur  ,  hertnntm  armatamy,  tn^tdtojum 

I{fOj  calumntarum,  Itptdam  luemy  men  - 

0um  monj^rcfum , naujragtum  ^rtttyodtt  oftjj-- 

m,peccati  au^rtcem,  tjutetf^  ^uajjfatienem  jre" 

'.erum  rutnam  yJjL-^^am  fuperbiA,trmul<ntatn 

ttnntdem )  Kanttatem  Kanttatum-,  Xarxiam 

rxtsy  Tvrontam  tmmodtcam ,  Zelum  Zelotjpuy 

oclamaverat ,  hoc  uno  moderamine  additb> 

aodDocnifipefrimasfemmasveliicxagitatas, 

Iveroprudentioribus  haud  pIacuir,qtjod  hG- 

arum  mulierum  tam  varia?,tamque  frequenres 

flent  virtutes,qua?  optimo  merito  malarum  fa- 

inoraobtegerentj  &  hancreverentiamDivinas 

Utri  debere ,  ne  ob  aliquarum  vitia,ipfi  rexui 

I    ^  ulla 


178  Apologorum 

ulIaiafamiainura:ur.Icaq;aliudAlpIiabetumi 
oppo(icum,quaboi:ia;faminx  AmabfUsyben 
€A-,caJ}4!.idt^ot<s.^eleguntes-,Jideles^g7\itA^humtL 
jucHndxJenes  mifericordLS^  negottojk.ohedien. 
prudentes,<^i*AjluoJi-,re^crentes,J^p/entes-,tac/ 
^ers  XenophtU  (^''^«'«c^/,*  luDt  publico  decrei 
&  bonorumomniumapplaufu  pronunciata;. 

12.  'N  A  SV  S, 
t;  Ratj  cirinafus  infolita  mcnfura  excreveTi..ii 
^  quo  etii  perfedrus  oifaciebat,  tame  defon 
tatem  odeiat.  Dumqjmedicina,'inquirenda:< 
erratjScamicoseonfulit.permuItosexprobrat 
it^^ik  temerarios  judiccs,  paucos  admodum 
quos  &  Phyfices  peritos  rcperit :  Hic  nimiie 
pletionijillecuriofioriindagationijalius  vitio 
humori,aHusinflationi,  &:  aefcioquis  incani 
tioni  caufam  adfcribcbati  &  ladbula  ac  tenebi 
nafoniperfuadebant.  Sedno  dceranttamenq 
gratulareutur,quodinnoxiailla,ncc^gradefc 
jnirate,  &  minus  moleilaturpitudineadmul 
•vitajcommodaeffetadmiffus.  Nam  &nid 
re  &  Taria  fuayeolei  tia  ,  llipra  reliquos  afi: 
polTe>  &impuriora  facilius  eiicere,  deniq;  qu 
cunq.inlocorifusmateriamfuppeditare.  Tu 
ilie,iinirc mihi  nafum  menm,  quem  vel  ob  id. 
Bum  dili^o,quodamieoru&  intimorum  me< 
ingenialubl^ica,  &  infidclemfide  efl  odoratV 

2?.     JSIOMINA 

;erant 
;imre 


p  Roximis  Comitiis ,  qu3e  multa:  erant^quen: 
*  Boaauditae  funt  tajitum,fed  eti»im  reprobatll 


Manipulus    IV.  175? 

{cvcri/Timis  edidis  profcripti  rei,tyranais,ii- 
'iii,k  onia,  ambitus,  hypocriiis  j  barbaries  ,  impuri- 
r,U  «jOtiumA'  cormiiles  mortalium  tortores:  qui- 
is  Diagno  Ihepituti:  infamia  expul/is,  immane 
lantum  populus  ad  perennis felicitatis  Tpem  fic 
edtus.  Sed  cumpaulopoft  homiuesnoami- 
us  habercnt,  &  facraprophanaquetacitis  mfi- 
Us.aifligerer.tur,  neque  conftaret,quibus cuni- 
ilish^c  mala  fefe  occultarent  vanc  tontrafefe 
™  lentes  diftcahebantur.  Nam  qui  rebus  prxe- 
ifion  4nc,accufabantvulgus,veluti  femper  qucrulum 
2^'J(  ecunquamacquiefcensrquiferviebant,  fufpi- 
0:«  abantur,  vel  luperefle  aliquos expellendos .  vel 
Msdijifeexpulfos:  nec  tamen  id  exprobrare  Re- 
'^■lii  otmacoribus  fuis  audebant.  Tandem  fagacior 
vinii  liquis:  Nefcitis  interdid:isillis,  nomina  ;)ro- 
m  criptaefle  ,rcbasjus  civitatis  neutiquam  abla- 
jffiiiumj 


24.    OBEDIENTIA, 


^JT'  Emporibus difficilimis ,  <iim  paflim  homi- 
^j.'*'  nescontabefcercnt ,  &  maximc  impanent#s 
l^-^ytarefcerec,  una  obediencia  niiidiori  cutc  ,  3c 
^^?ironte  fercna  confpeda  eft.  Idmulci  ad  tui,*pe 
'^lJobfequium,  vcl  illiberalc  fcrvitium  referentes, 
^"jcujusbeneficioilla  vidium  fibipararet:  multis 
™dcvoratis  calumniis,fe  omnium  approbatione 
purgavit.  Eft,inquit,unummihi,  quod  necca- 
pi,ncccogi,autvinciripoceft,Cor,Dco  jamdu- 
Tii  iumtraditum  :rehqua  fervitutem  iiujus  tcrr^ 
li  I    6  noa 


i8o  ApoLo<JoRu\r 

tion  effugiunt.  Nam  ut  pclTirhi  imperent; 
liiepti  dcceaur,&  iadigniopibusabutident, : 
-ego  neque  mortaltiini  quifquam  ^]ohibebit:ij| 
C[ue  pati  eos ,  dum  conCcientise  noh  vim  facial 
tumdecet,  tum  maxime  oportet.  Non  en| 
nofhum  eft  a:ftimare  ,  quosfupra  carteros, 
,  quibus  de  caufis  extollat  rerum  arbiter :  illi  fuil 
jnum  rerum  iudiciura  eflo :  nobis  obfe^uij  glj 
tiatelictaeft. 

1/.  OlCONOmA. 

h    GricoIa^,hominirerumOeconomicarurtlM 
''^ritifrimcSophifta  defcio  quam  barbaricJ 
fdrdes  ex  probrarat,qua^  omnes  politiores  ofFei 
derent.    IIle,ut  humanitatem  fuam  ptobaret 
belhim  fopliifta;  in^ixit,  quo,  fuis  &  amicoruii 
viribus  collatis.uter  hac  iuce  dignior  efTetjCOi 
ftaret.  NecDac,  ad  primum  nunciumapparui 
ye  Phyfica,Ethica,Aflronomia,Geometria,  tuil 
Cetes  &  BacchusjPan  irem  ac  D iana,imo  &  J^ 
fculapius  ipfe  ,  magnis  addudis  ex  quadrupe< 
bus  i  volatilibus ,  natatiUbus ,  reptilibusqiie  cOJ 
piis,quibus  &  fuo,&  totius  felicifHmae  Antiquij 
tatis  nomine  Agricultura;  decUs,  incolumitd 
tcmque  contra  Sophiftices  ineptias  fartam  fe"] 
€laniqae  voluerunt.  AHeraparte  Sophifta,cui 
(diup.n jde  difcurrifret ,  vix  Grammaticam ,  Dia^ 
lcdicitmquee^tdravit,  licejfeC  inregnisipfcjrui 
^ionoprimos  fortiffimosque  milites  confcnb* 
.re,fcd  tejeclamentaex  ADoma.UsjHeteroclitrJ 
defedlivis,  &cdrnutis,  fallaciisoontingentibai 
callrgere^^uos  cum  luftiatet ,  &.*  aumero  noi 

can- 


MANiputu^  IV.  iSi 

■•'^aCcrttDeado  crederer,aciem  inftruere  aufuJy 
■'^  IX  vifo  Agricola^  exercica >  pudoreac  invidia 
'^  tcullus^fois  defisrtis  &  prodicisjturpiter  difpa-^ 


!(;.    PAPTRI^PERDA. 


tlm  ex  Polygrapliis  quidam  mefica  fuai  ia 
l^^  I  Rempub.impudmtius ja(ftitaret,non  tulit  id 
nerva ,  &  cum  iifu  vn  gafte  papiers  vocavit, 
afipapyri-perdam  diceres  Id  hominiintole- 
»ile  vifum  cum  de  injuria^undique  conquere- 
n!ifcir,tandemobtinuit,  ut  Minervaaudiret.  llla 
^d  liavillL  Aiitefteshaberet,BibIiopegos,Merca- 
^02  'cs,&  pharmacopolas  convocavit,  qusfivitq; 
anam  maxime  papyro  res  fuas  in voluerent,  ^ 
araappas  fuas  potifiimum  conficerent.  Re- 
mfum  efl  uno  ote,unum  polygraphum  hoc 
npore  omnes  officinas  occupare.  Quxfitus 
oliopola,  quo  pr2B  reliquis  abundaret  libro, 
ii  lygraphi  vafto  volumine  jTypographusetia 
d  mgemitu,nimium  fe  hujus  pecorisdiviteifi 
::;  ruseftj  denique  &  sedium  abfcondira  hunc 
iptoremagnofcebant.  H-xcut  audivic,  Judi' 
Jaccedens:  Fateorequidem.me  huiusvirifa- 
[iij  unnunquam  fatis  ap,novi{re,ut  quide  omni 
Im  s-minum genere  optime  meritus efl ;  itaqj  oro> 
.Di  imam  me2Eimprudentia2det,ac  ipfe  porrota- 
"cJJ  :  opera  fcribat,  quse  fi  non  Bibliothecis ,  certe 
a;!»  iinanisufibusfintdedicata.  Id  unum  metuo, 
ocliii  '&e>  dum  infinitorummanibusteritur,taa- 
Dt:3i  demabfumatur,librisque  fuis 

isiJf  T  Jvat  fuperfte*. 

I  7  27'  r-rf- 


iSi  Apologorum 

^^27.   PATELINVS, 

p  EtrusPatelinus>  impoftorumantcfignan 
*^  ciim  eodem  prope  momento  tres  diverf 
mos  Hec  ftolidi  capitis  decepillet,  mox  a  fimi 
cifiimo  cjuodam  turpiter  dclufus  eft  Id  cum  1 
rique  admirarcntur,unus  Patclmus,nihil  abj 
di  nilque  inufitati  e(re,afi["eruit.  Dolis  namqu' 
fraudibus  nihilicqucobftare^ac  fimplicitatc 
Veritatem,  candorem  ,  imo  &  ftuporem ,  fe 
quam  magna  pars  hominum  arbrtretur.^ 
audiensMonarchia  ingemuit.  Nam  cumo! 
invida  crederetur,tamen  ruina  fua  prtbavit, 
hil  hic  efle  infupetabile.Itaqiad  proximos  co 
faiNon  me  vis,non  induftria,  fubegir,fed  mi 
tumad  fpeciem  animalculum  peccatum,  qi 
me  clanculum  ita  erodit,  ut,  cum  maximc  a 
valere  viderer,plani[Iimc  corruerem  Exind 
cum ingenti  dolorc  didici,  nihil  ^que  Deo  c< 
fuetum ,  quam  maxima  &  vahdiffima  noftri 
bis,  abje(5lifiimis  &  negledlifiTimis  rebusd< 
cere. 

28.    PIETAS 

'irlderatPietatem  hypocryfis,ilIa  tetrici  T 
^  tusfandulalajtam(&fubridentem,tumq| 
nimiis  doloribus  veluti  ablatam,  autextrafe 
ptamarbitrata:Hem,inquit^  mifella , ridere 
iam  lubet,  rebus  undique  afflidiffimis?  Ti 
Pietas:  Atquiid  meum,  inquit,  proprium  e 
femperinDomi  iog^udcre.Ethypocrifis:N 
iic  eftim  cr ucem ,  ic  feire  decet,  id  eft,  dolor< 

Vit 


f 

'         Manipulus      IV.  185 

|j;as:Ablitame  gloriarijnifi  in  CruceDomini 
tri,  jcfu  Chrilti.  H.  Ec  cafiis  variosfubire  ? 
)ominus  dat,Dominus  aufert.-fit  nomen  Do- 
ki  bcnecii<ftum.  H.  Et  inopia  premi  ?  P. 
jjf!  bentes  alimxcnta  >  &  quibus  tegamur  ;  Kis 
;centi  fimus.  H.  £c  convicia  audire  ?  P. 
hftus  cum  maledidis  incefferecur ,  non  re- 
!^J^!  :it  H.  Etatrocesinjurias  accipere?  P  Mihi 
i.J  didamj  ego  rependam  :  in^juit  Dominus, 
Btraorbis  cruciari?  P.  juftuses>Dominej&: 
aim  judicium  tuum.  H.  Ab  amicis  deferi  ? 
'ater  &  Mater  dereliquerunt  me:  Dominus 
cm  fufcepit  me.  H.  Et  graviter  tentari  ?  P. 
Ira,  Domine,  mifericordia*  recorderis.  Hasc 
!iens  Hypocrifis  erubuit  ,  ac  fe  fubduxit; 
tas  vero  liilari  fionte  ,  Deum  fecjui  perre- 


cos 


Em  I  '  2p.    PSrCHE. 

?yclie,  invito  patre  Jova,  Cupidinem  maj?i- 
:iim,admiferat,ex  coque  voluprarempeperc- 
;  cumquc  prolem  &  indulgentius  educaret, 
-lagitia  alia  committeret  ,  Apollo  rationis 
sfes  ,  apud  patrem  gtaviter  accufavit,&  uc 
fam  dicerecogerecar,obtiDuit.  Tum  Pfyche 
lidaHypocrifin  conduxit,quas  adhibitis  falfa 
gione,ci:  fidadifciplinacaafatueretur.  Atcu 
milltis&fucis&rinvoIucrisPfycheexcufarer, 
aemjudicis  jufld  denudata  turpis&purulenta 
)aniit.  Hinc  vfiiculis  hac  adjudicata,  Pfyche, 
rericGidi^ioteiCelTioncfalute  Jnvenitjfi^uidc 
]ii  iMe wne»  JbumiJie  cafulam  ad  lices  peneptaret 

.    &divor- 


1^4  Apologorum  J 

&  (f ivortio  cupidinis  jurato,  perpetuam  caft 
"fcmca-lic^erapienri^addiccret.Fecit  iciPfych 
profiigato  Cupidine  ,  abdicata  Yoluptate^au 
ts  Metan^a,  exorata  {apientia-  ,  cju^  pefli 
quondam  erant,in  optuna  commutavit^ 

f).  PVGILLARES. 

r^  tlmin  Forum  veniiTetiqniPugillaresVen 
expofucrar ,  multosemptores  reperitrij 
men  cum  fapienmm  examme  VJtiofi  d^ 
Kendcrentur,  mcx  prohibiti  Cunt  &  confife  ^'  ' 
Erant  autemita  confedi,  utjqu^  infcribeb 
tur,  non  obliterari  tancum  polfent  j  fed  fpp 
evanefcerent ,  nefcio  qua  coirodentc  fpecic 
fita.  Unde  qui  res  facras  &  divinas  infcrij  '^'\ 
rant,quiratioais&'  natur*e  prascepta,  quioj  """^" 
ma  vita^  confiiia,  &  morumcorre<5lioaesj  c 
opuserat  repctere  »planeea  amifcranr.  H 
Deusjcoslum,  honeltas.pudor  hominibus  f'  *'^ 
inde  excidebar,  &  boni  verique  memoria,i 
reminifccntia  interibat  fubibatqii  n  locum  iii 
pofita&  temerariavitaetumuItuatio,fivech^  ^fo 
Tandem repertus eft  aliquis  horumufus,fc 
cetfiquis  Mundihuius  pollicitationes  (imu 
iniuriasiisinfcribere  velitjefTeaccommodati 
mos:  Sic  enimresChriftianorun  ferre, ' 
fpeSjOpeSjfumos,  dolos,boIofque  huius  terra 
animodclerc,  ac  ^temum  oblivifci  expedia 

^r.  PVUEX. 

1  Nterrerum  humanaruminftitores,temp.us 
*  ianilocumaliquemlibipetieratj  cumque 

dcre 


Ma  nipulus  rv.         isy 

!tur")respref'o{;fllmasexpo{ituium,pr^terpur 
;sin  praefcnsnihilproftarevoluir.  Cumqiie 
liofis  interrogaretur  ,  quo fingulari  Reipubv 
;mi  deberentur  j  maximo  refpondir*  Nam 
Dumicibiis  fricandos  levigandofque  elfe, 
:quot  noviiiorum  afperiratem  ad  fundio- 
iiasaffcrrenti  fcilicetnovosTheologoSjqut 
eshasrefesunoannoerad  care,  omnes  con  - 
itias  concatenare;  NovosPoliticos,  quio- 
smores  cor?igeie,omnes  confuetudines  re= 
larej-NoYosl  teratos,qui  omnem,  barba- 
expeIiere,omnem  erudriionem  abfcrbere  i 
os  Maritos>qui  omnem  Oeconomiam  per- 
rcomnentdifciplii^amredificare  ;  Novos 
^'ces,  qui  omnem  elegantiam  introducere, 
ftis  minis  &  fpiritibus  aggrediantur,  quos 
les  rerum  tracf^atione fatrgatoSj-S:  expeiien- 
pumicibus  dcterfos  reddi^poflc  ex  afperrimiS' 
abrofifiimis  maxime  tradabilcSo. 


!, 


GO: 

r£ 
;|' 

10; 


31.  qj:aestv^^ 

ibcralitas  &  Tenacitas  ciim  afiquando  fibi 
ccurrificntjilla  qnidem  mtida  ,  &  corpulen- 
aecfofdida^i  luridai  atqnefeinvict:m  falu- 
!nt.  Liberaliras:  Ecquanco  tUy  inquit,  f.ime 
:eris?  Ego  fame  ?  relpo-.idit  Tenacitas,qr.a* 
lti,Midas  ex  omni,  quod  ccnrincro  .auium 
o:tu  veroquando  tuaconcoxifli?  Ciim  Ma- 
K{uitilla,ficcabitur.  Nam,  utMareliberali- 
fua  omnem  terramjiumeci:at,a  viciflTm  ab 
lodique  gratiam  recipit  ,-  italiberalis  ani- 
>dancIo>recipiendocpe  omnibtisbonisfuffi  - 


cir. 


iS^  Apologorum 

cit»Tu  veio  quod inuins  abradis, id a'gr^  cu 
dis.nereptranc  jacobid  nec  tuo  corpurciric 
tisfacis,cum  tibi  ipfi  plurima  ruH^^jrens  Et 
nacitas;  Qi^am  veio.inquit^abiuidumcil.c 
genao  paupeiari  difpeigendo  ditelccre?  K 
abfurdi  homini  Chnltiai  o,  refpondit  Libc: 
tas  j  imo  id  maxime  congruum ,  dando  dac 
accipiendo  accipientes  provocarc.  Nam  < 
ba'c  terrenaadtcmpus  nobis  commodata  f 
nihil  eft  bbsraiiub ,  quam  ea  cum  muitoium 
&  voluptace  commutare.  Difces  igiturpoltl 
in  fumptu  honeflo  faciendo  qu£sltum  co 
ftcrc. 

33.    RABVLA. 

/^  Um  duobus  potifimium  modis  homines 

reant>  Aht4nA.intiJ{  Ot^m^  \^  ^'iundun 
$t'rmcnufn\  utrifquca  mulogcn^o  pra  fedtu 
Rabula  Nam  quia  Opum  cura  vaiias'it',.si 
vetacdepo(cit,non  poru.tfpet  lofuscfubtii 
mitti  quamftrepenrmac  v-erbol';m  d  quodj 
fub  quo  omnis  i  iquit:is  ccmviche.  dere 
Huic  Rabula  rervicns  &  omncs  fpiias,  !ubr 
taCefquc,edo(ftus  hocunum agu, uc liDgua; ' 
lubili-accacimpudentia  focfujatem  rei  obte^ 
intereatamen  verbaauro  commutet.  Itaju 
iniuria,Leges  laquei,  Sententiafedudio  :  ne< 
quidquamcftcam  Chriftoadverfum,quaml 
gii  &•  loquaciraris  infauftum  mimfterium.  l 
de  riim  Rabula  forre  pr<cterrret,  Vii  veteris  ai 
infame  nummi,  lingiiarcjUe  mancipium  conl 
catus,palain  cxpuit ,  addiditque  idioraate  fi 


iZ:i 


j  M  4  N  I  P  U  L  11  S       IV.  1S7 

multtpltcat  ^erhit  ,  multtpltcat  mend.fcia: 
iToH  mlt/jflicat  mendactayintiUtjflicatfurta:  cju$ 
e:;i  \  tfUcatfurta^  muittpUcat  ccndcmriattonem, 
daudienr-^s  mulci,R;ibulam,  velut  certum 
ntlucflum  Sacan^  oj  ganum.exofi  lunt. 

34.  RATIO  STATVS. 
[mplurimafubinde,  pra[:tercommunem  vl- 
afradonemjdccernerentur.necillatu-oim- 
aripoiicncmuitosadmirario  iubiit,  cuius 
emconfilio  iia-ctaliaeiFent  infliruta.  Nec 
crcdibiieerat,  ufq^ueadeo  maiorum  kges 
ifuecudmesnobisexciciiile,  utin  mom-.n- 
:ope  noilra  decretamucare  ,  iranstormare- 
cocco  quodam  arbitrio  velimus.  Tandem 
)tuit ,  aiiunde  adveniffe  novam  regiminis 
iulam,qua:fe  Rationem  Statti*  di(5l:tet:  Ei 
e  divina  iiumanaque  iura  pro  arbitrio  ic- 
>ere,dum  eum>quem  fibi  fcrvgnJum  y<^' 
lerit,  ftatum  confolidet,  necpudo  i,  lara- 
tis,aur, uno  verbo.confciencar  quidqu.  m 
rj>nis  debere.  Obftupuit  ad  hanc  inviden- 
rlicenfam  ropulus.ncc  iam,quidagat,qu6- 
laceatmodocertus,adliorc  sfingulas  le,  fu- 
fua  expofuic,  nefc ius  quam  *eque,  iniqucve 
ioftatusfitdecretura.  Etcerte  dies  ci.m, 
Clium  confjlium,  lex  le^em  elidebaci  cum 
'infiurisperiiiiTimus  quidam  rationis  huius 
"^tionabilis  interitum  pra:fagiens:  Confidite 
"'•  nquam,cives:namh2cc  Ccchci  ftatusratio 
^*  eft^mnesftatuumimpias,iniull:af^i 
rationes  cum  horrore 
deiicere. 

35.  Rt' 


\ 


i8S-  Apologorum 

^f    REPKAESENTATIO. 

/^Omac(!ia.quajp3crummem6ria  Vkxh 
^nx  Yariarepri^fentaiioneanimos  popul 
diverac.  ac  juvcnturtm  impnmis,  moiur 
eentiorum  nitoieyincompoiitorum  dcfoj 
re,  miiumin  mcdura  formaverat ,  quod 
plcrifqueiu  locis  abie^flafotdeict,  gtaviren 
queda  efl:.  Ei  fe  opporuerant  horames  j;' 
■'quosfui  im3go,velutbafilifcos,cnccarep 
fi  vidennt  doios  inrinios  ,  vult^im  fimul; 
Terba  fucata  in  thcatrura  prodada.Nam  q' 
geniorum  fagaciras  fit,&  libertas,  nuncjuar 
dentiiisapparetj  qnamfi  eorummoresiice 
pr.cfentarc,quifGeredunt  extra  omruum/k 
ncm  iudicia&eraminapofuos.  Auditis  ul 
que  partibus  ,  cum  nec  ten\perare  lingu^ 
ComiOedia,  nec  feirc  iiVpocrita!  libert.-itcm 
fevideienrur.Comccrhacpidcmdccoris^^ 
l!&,ae  Vericiuadmonica  ;  iiis  veio  conce 
quoticfcuncjue  taciros  confcitntia;  lu3e  m 
reprasfcntari  animadvertcrenc  auresoculi 
obturare,fore  licitum. 

3(>.    RVSTICVS. 

p  Rometheum  conrtararcisChymic.T  pcri 
•*  mumefi^'  Is  cumi  Uicitre  alijjuaadoveUet 
barieiiiiairamfuniftraddiditcjuecrudehtai 
impietacis,ana  tantundemrngraticudinis  d 
puritacisana  dimidium  :  denique  caUidirt 
fupeib!xana,qaantumfatis  jaique  coni^a 
uoumhisfpctiebusiniaginemfudic,-  ^iad 


.  Manipulhs  IV.  '  1S5? 
1  coofpedum  Deorum  Que^  ut  Mercuri- 
;  intuitus  ,  lobuflum,  &.  tccrx  patientem 
icamentis  <iijudicans  :  Hicinquit,  ado- 
nolhum  nihii ,  mfi  •perpetuas  turbas  velir 
fedinteriasdemittatur,  utc-orporisanimi- 
oburinterfublunares  cor>certationescxer- 
Obtinuit  Mercurius.&abegit  Rufticum.- 
iim  jaro  demitteretur,  Monms  ,  Autfal- 
quit,  aurhicQuadratus.omues  mortalita- 
jes  ,  earumc^ut:  ingeKiorilii..mos^dmiiii- 
,doiis  &  .duriiielua  iatigabit* 

37.    SATTRA. 

yram  nefciox^uis  mal'gnus  divinator  Ma- 
lUtis  ream  fcrerarj  qua;  maleaica  libeitiite 
giarciumhunr.anarum  tetigiiret.  Illa  nul 
lyoiisconlcia  ,  &  de  jcdicum  squitate  ac 
icntia  optiP.icfperanGjiiaud  timida  compa- 
;;;:it,&  lemm.  hL.m.auarum  accufationem  cum 
;  .i  ms  boniiojuria  faclam.liberefafia  ell.  Sed 
■:-2  ceshaud  ex  oDinioneaut  votohabuit.Nam 
:iz  dplcrique  mala  committerc^  quam  audue 
c;.i  unti'ii;  vtrborum  ,  quam  rcrummajorturpi- 
Dic  culpa  habeturjduriffima  plerorumqi  ob- 

J.ationccft-exccpta,  e  quibus  Priuceps  ordi- 
riberius  Ca:farnecem,  nifi  pofthacobti-ef- 
•t,e{tir.terminatus.AtAugnftus,itidemCx- 
'''^  geniirEhbcrtatis  amator,&  correcljonis, 
OjSjpatiens,  ncutiqaam  Satyia^opprobri- 
:iht,  atnjlicque  in  medium  j  optiraos  quos- 
abomnuxvo  &  virtutibusccalpicuo?  cala- 
-%amlibeuauindulgiflc,  quodpatu  abiis  fibi 


19  o  Apologorum 

metJerentipeflrimosccoRtracXfiagitiofos. 
proiumiogcauic;iremodirie,qu6^' e.-mviv 
vitamjquam  omi.ibus  tLUurisfcculis  <ftth 
&  obl!teiari,c  rc  tamaquc  f^orum  forer»    ■ 

^8.   SCIOTHERICVM. 
'TP  Heophilus, quod  nuper  invenit,  fcior 
■^  cumhorologiummagnaamicorum  voi 
te  appcndit  Erat  autem  huiufmGdirReligii 
rizontcm  repra^fcntabatjVita  hominis  MC 
laum,  Chnftus  Salvacor  afquiJtorem  ;  ccn 
horologij  cordcvotum  eracftilus  Verbum 
nodus  facer  Spiricasaimbiaobicquium  Ch 
num.  Declinabat    autcm  ab  intcgritaie  v 
pcccatum 3 Unde linearum obliqjitas.  Hor 
diftinxerat,  ut  prima  quiHcm  b.rprirraum 
gnaret,rccundafi^'em,d'  reiiqua:  confeque 
Prcces,  Lcgem,    Euchdridiam  ,  Muiilter 
Crucem,  Charicatem,  Exercitinm,  Revel 
nem.  Renunciationem,&  Mortom    Porro 
diaciProvidentia!,i]gnafaa,  non  miniis  ai 
tataerant.   Nam  Aries  Creationem  indicJ 
Taurus  Redemprio.iem  ,  &  qaas  in  ordin< 
quuntur,  lucarnationcm,  Pailioncm,  RcU 
dtioncm,  Afcenfiouem,  Jud:cium:b  iadtdic 
nem,EccIeliam,.  Remjflloncm.RcviviCenr 
atquc  yiLternitacem,ruo  qnodquj  loco,p.Mf] 
rabant.Id  Ho.olo^ium  cum  T'  mitatis  Sol  < 
intuitus  ,  mira  rcium  ca^iicarum  reprxfeata 
nefviic  iliuftre,  docuicqucmorciie     ,  n;hiT 
inrebusnottris  pcrfcclius,  quani  fiipciiorat 
infeiionbus  junfrerc,  &  vcam  cali  rmagii 
corponsnoriri  ciibellu  ex^riaiere. 

29 


M  A  N  I  PU  LUS       I  V.  I5?l 

59.    SEIANVS, 

iii;;^   IcianuSjCum  apndinfcrosaudivifrcr,  Cou- 

hinum  Conchini)    Ancri^  Mar(;iiionem> 

i«  nupei  Maiefchaic^irrj  fimoliflimum.  ad- 

arcmcdiis  in  tormcutis  caput erexit  ,&rar- 

onovum  horpjtem  aclbcium  excepit  Mi- 

iarchio.cumnou  h^berec .  quod  rerponde- 

ounum  Cubiecit ,  rubfecuturos  paulo  pofb 

;.  Paucis  ;nde  diebus  Leonorse  Galeaygx, 

:i$Conchini,  adventu;  nunciatuijCuiPhilip 

atanenfis  Sicula.qua;  qv:ondam  Neapolita- 

ircenumfubjohanne.  I.  turbaverat,  obvi- 

nifla,cumexcepitTct(ororcm,infcrnali  pom 

im  introduxit ,  &  orbis  aUis  peftibus  focia- 

Vpparuit  tum,multa  vitis  imputari ,  qusere- 

temiuis  debcntur:  Fortunam  cnim  fum- 

haudraiopudcndamhabcreoriginem  ne- 

"■  lam  fedem,  3c  turpillimum  regimen  ;  c^ii^e 

ilucem  non  fcrunt,Viroiumlaruisincrulta- 

linc  maximas  terra:  commotiones  ob  pudeu 

tas, gloriofillimis  trophasis,  &  fucatifrmis 

'ptionibus  ornari.  Ingemuittum  Ancrius, 

nos  mi{eros,inquit,qui  pcrinfamem  ianu- 

rjadlethales  ,  &  paeniLeud<)S  honores  (umus 

<  40.   SIGNATL 

Umbonimahq:,nuilo  vultusdircrimine, ef- 
fcntintermixti,vifunitfthuius  oibibPrinci 
Ubfive  veriiis  Tyrannis  ,  nota  aliqua  five 
laCtcre  fuos  diltinguere.  Et  Satan  quidem 
otis  Ims  hccwm  S.  froati  infcripht  ,  per- 

fuafitque 


!)'■'■ 


^9  2.  Manmpulus  IV.         ^ 

fua{itque'SapieQtiamfi£^nificare.Mun(!uscl 
tibasfuis  M.inipreflK,'V  Magn^fi-entiamdi 
taredocu.it.  Caro  vero  C.u"iuilit>  yeluti.Ciia 
tis  indicium  Hocfido^miie  criiias  erigel 
quibufrunque  hoc  veiutiexcellencia;  hunr 
teftimonium  contigiflet , ,&  mterfe  de  pras» 
neanu  dimicabaut:  Chriiliaaorum  vero  gi 
quod  iiullius  fublijnuatis  nota  infignitus  t 
habebant  defpicatui.  At  Chr-ftianus  quifp- 
cui  Ctucis  figura im.prefla , c-um  f gnatorum 
forteobvjoshabaiifet;  yahftolidos,  inqt>j^ 
uon  pudetSuperbix,  MeDdacii,&  Crapulaj 
gniain  frontegerere  I  Id  ubi  animadverte 
iili  (uasUterasahter,^uam  fuificnc  perfuafi 
cipi,&  infamis  potius.quam  honofis,iigaa 
di ,  pxomifla  coma  in  ppftemm  Itigm^ta  p 
gerunt. 

41-  SIMONIA. 
1  Am  diu  Simonix  efl  Ecclefia  lub  gravi  p.< 
■'  interdidum.IlIadumexulat,nefcio  quo 
rptrituconfulente^habitummutat,  &  aliata 
moribufquealiisferacrisimmifcec,  atquee 
moderatur  arrificio,  uibrevi  ad  rerum  gu 
naculaafcenderit.  Non  licebat  palam  mer 
facerdocia^fedjlquis  beuignusfub  alio  tituh 
fe  volebat,uon  eiiciebatur.  Gratulationes,  l 
na;)faluces  <S:  alia  amoris  officia  perplaceban 
memorem  Patronum  fpondcbant.Idcum.-f( 
Antiquqfidei  homo  examinarct,Simoniafibi 
tueus>ignem  contra  novam  hsrefin  popofci 
vindiciasundiqiconclamavit.  Has  Satanaji 
.«diaslu  heiiba  extinguendas,  aoii  ferendum 


',   I         Manipulus   IV.  195 

"  lacopprobrium  ,  iion  tolerandas  iUas  pcfti- 
:cs  exprobrarioaes*     Quod  ut  audivu  ho- 

"■ '  integer,  &  nullius  hsercleos  vel  confcms  vel 

'V  ufaius :  Itane  ,  inquit ,  etiam  facri  homines 

■^'•^  «nniantur?  quisenimunquaraaudivit,cllc 

■^■-  'efin  ,  liomnibusFidciarticuIisfalvis  ,  una 

''^i  bnimarcananundinatioimprobetur?  atla- 

:-j  (i  ita  veLu  Simonia  >    fateor  me  hjBretU 


'"'=;  '■  42.    s  I  K  J?. 

'■;^  ifpublica  cum  multos  videret  officijs  fiiis 

^'''  tarum  decore,  parumquc  dextrc  defungi, 

anem  inijt  ,    qui  meliorcs  minus  appofitis 

iituerct.     Dumque  fingulorum  ada  exa- 

at ,  yidet  unam  pa  ticulam  S/kc  ,  haud  pau- 

maculare.     Notavtt  enim  Sacerdores  finc 

atione,  Patronosfinecharitatc ,  Judicesfi- 

f  'Critia,  litcratosfinejudicio,  laboriofosfinc 

onc  ,  opulentosfineconfcient.a  ,  &  confi- 

bsahos,  quibusuna  voculanocuit.  Itaque 

ilasaliquam  multasconfcripfit ,  quibus  ijs 

'    rmiratcmexprobi;aret  ;  cquibush*c  paucas 

urcripta:  funt  :     Imperator    fine  juftitia, 

oc:>,  :hatj  eftfluv  usfinc.qua:  dodusfineopc- 

lacciJ  eftnubesfiacaqua  .•  divcs  finehberalitatc, 

icua  arborfinefru(5^u  :    juvcnisiincpccnitcntia, 

)BiJJi  domusfinetcdo  :    Muliei  finc  vcrccundia, 

jor*  cibusfinefale:Logicus  finefcicnria,  cftca- 

latiai  lUsfiaeatramcnto.-  Chriftianus  finepatien- 

ffldo^  .  K  tia. 


[^ii 


Ifi  ApOLOdORUM  I 

tia,eft  eqnus  (ine  freno :  cognitio  {iae  praxi  \ 
fuinusfmeincenfo  :   donum  fine  fiientio  j, 
thefaurusfinccuftodia  :   conatus  fine  viri 
cft  Yolatus  fine pcnnis :  ingenium  fine patrcj 
cft  terrafinerore  :  propolitumfineconftaij 
cft  rota  fine  ponderc. 

43.     SVRBASTBR. 

XI  Om  novarescft,  cumfidislioftibusdt 
•*-  tare ,  idq;  maximc  anirnadverfum,in  fe 
quodam  hominum  cenfore,qui,  quod  furd 
eiler,  nec  nifi  ex  nutibus  dijudicaiet ,  quofc 
apud  fe  concepit  hominum  crrores ,  eos  ac 
caftigavit.  Unde  fadum ,  ut  pietatem  fub 
hxrefeos,  probitatemfeditionis,  eruditid 
barbariei  accufaret ,  &  figmentisfuisimpc 
ter  irafceretur  :  fi  quis  abufus  rerum  reprc 
deret,  illeresomnestoUi  i  fiquisgraduum 
facilem  &  indifreiam  diftributionem  rii 
ille  chaosintroduci  3  fi  quis  titulorum  proli 
tem  peiftringeret ,  illc  vertiginis  fpiritumi 
inclamabat.  Itapaffimmoleftusdifputat 
larvarum  impugnator,cum  in  folidum  aliq 
^oincidiflet,  &.  rem  nunquam  veldid:am 
cogiratam,veI  creditam  ei  exprobraffet:crc 
Jecftjinquit,  huncfemper  vincere  ,  qi 
iion  nifi  abfnrdifIimos,fibi  hoftcs 
fingit, 

44. 3r^l 


Manipulus     IV,  15?  j 

liiffiD  [  44.      TAVLERVS. 

k 

1:; A).  Taulerus  cum  rariflimc  in  publicum  pro- 
!cd  iiret ,  ac  domi  ic  fcmper  quafi  conriaeret,  ta- 
M  jix  ullius  rei,  qu^  foris  contigiffetjignarus 
)crtuseft.  Quodcuriofis  occaiionemdedit, 
inquirerent  ,  haberctneexploratores,  an  vi 
Igica  rerum  omnium  not-tiam  acquireret. 
^u  oaa  enim  fpargebatur,  'poffidere  illumdomi 
'  ■  spnJum  ,  inquo  omniaMundi  adaliceretin- 
:^V  cri.  IdubiTauIero, virofandiffimojinno- 
jiip  ft^^<3'^itfimplicioribusimponi,  &  myfteiiu 
cineinteriorii  hominis  explicavit,  quam  illc 
lafe  rediens,&  exterioribus  renuntians,  om- 
umartium,  aftionumque  origines  ,  femina  &c 
naspoflideat,^S:inquietisfacra2centro  omnia 
fntcmple:ur,deaique  vaftidimum  anima:  am- 
V  |iithcatrum  repenat-,cui ,  fifacer  fpiritusincu- 
'  >t  ,  nihil  in  hoc  univeifo  a::quiparaii  poilit. 
^od  ubi  in  vulgus  eft  fparfum  ,  paucos  ali- 
^'f'  Jos  ex  Muudi  turbinibus  ad  bcatum  fabbatum 
f  coUegit  ,  qiiampiurimis  vcro  ftreperis  &;iu- 
?"!  ,ai'ctisfuitiudibrio. 


4;.     TESTAMEKTVM, 

TOmoquidam  opulentus  ciimmortempro- 

■^pinquam haberet,teftam.enta  condidit,  quo 

imilianbusomtiibusfuisvoluitconfultum.  Ac 

um  omnium  confcientia: ,     concionaro- 

Tuo   piiyato  ,     Icgavit     argenti     figpati 

¥.    i  fum- 


19^  A!>OIOGORuXf  I 

fuirimam,  eiusque  duplum  pedibus  fetvis", 
fumhuius  duplum  manibus  arrificibus,  ac 
plum  eiusmemoriaEprsceptoiii  tum  porro 
plumruccuvillico>&ficconreaueDtcrgul«.  siAi 
raiito , verendis  concubinse ,  ftomacho  oecbt  w 
mo,afFe6ibus  cognatis ,  fenfibus  amicis ,  ufa  b 
ad  filium  cerebrum,cuius  duplum  cor  viduai 
ciperet.     Hacratione  fedecies  mille,  t«r€ 
tumodoginta  quatuor  floreni  divifi  funt  i 
quibus  exiguum  fane  confcicntijece^it,  &  c 
tot  laboribus  in  dcfunctum  impenfis  min; 
comparandum.    At  confcientiaaiacri  vultu 
fcepit,^ratiasqueingentes  egit»  ObidirriC 
ll:uponsaccufata:Nefcitis,inquam,Mundi 
tutis  cautum  effe,ne  quis  de  fuo  fupra        i 
Deolegareaufit?  f9< 


4^.     V  E  S  T  I  S. 


PEregrinusdumtcrrasobircr,  inrerdumfi  Ui; 
ptuofiffimejinterdum  frugaliter  veflieha  an 
Hoc  autem  animadverterat,  quotics  pret  iitjo 
vefbc  compareret,  omnibus  ef]eobfervati( 
omnibus  voluptati ,  nec  vnquam  quseri ,  qui 
meruisaut  virtutibus  hunc  fplendorem  ^^U. 
fet :  Contraveflemncgkdiiorcm,  omnibus 
gle6lum&invifumreddcre  ,  nec  vnquam 
manifcilas  animi  dotcs  in  vili  involucro  z  Utt 
mari.  Reverlus in patriam  ,  cumcredeier 
nihilop-us  effcadamorem  concihandum  fu 
abiedis  phaleris,  nudum  fe  veiuci ,  ^ropinfi 


Manipulus    IV.  1^7 

[jcxhibuir.  At  illi  non  minus ,  quam  exteri, 
rppiis  cultum  deliderantcs  ,  non  pnus  hono- 
junr  homincm>  (|uam  fortuna,'  Iacini)S  iterum 
ii<3:um  1.  tMerentur  :  cumque  iterum  ornatus 

icosciicumorca  officioro*;  omncs  contem- 
Itretur.deuolira  i.i  mtdjum  vctte  :  Apage  mi- 
tini^uit,cos  amicos,  qui  ycftem  pio  vito  sefti- 

ic. 

47.    r  1  A. 


Ia,  quaadreracBearitudinisfedesitur,  pla-. 
ne  admiiabilis  eft  Nam  quibuCdam  prope" 
tibus  longa  videtur,  &  fatigationis  plena; 
bufdam  c^undantibus  brevillima  ,  &  cum 
riiuali  voloptatc.  Nccetiamin  ea,qui  jiigitGr 
ibulancfcmperpromovent  i  fedremodo^es 
nonaunquam  poft  ongum  iterexpeiiuntui' : 
jintermfcdendo,  quicfcendcKjueapprop'n- 
nt,&:  quod  mireiis,  nonnulli  turbinum  im- 
tu  velut  mviti  iu  falutis  portum  eijciuntur» 
adenondumrepertuseftquifquam,  qui  Iti- 
:rarmm  omnibus  convenicns  dchnearefueric 
fus.  Idaiuntfienfuperbi^dolo,  quasetiara 
Q^is  c^'  religi;.dis  conatibus  fc  infmuet ,  &  de- 
ptos  viarorcs  vana  beantudinis  imagine  de- 
dat  i  rc  vera  autem  multis  milliaribus  rctrodu- 
,t,nec  prius  prodatur,quam  Chiiftiano  «/^//*, 
Mco  oculorum  collyiio  ,  vifus  nofter  cosriga- 
.r,Econtra  quospccnitentia^facrxncbula?  ob- 

rnt,  &  apcrmcioiis  obiciilis  immuncs  fcr- 
K     3  ■'^"tj 


I9B  Apologorum 

vsnt .  ijsperfacileeft,  patiendoporius,  quami 

£;endo ;  quiefcendo.cjuam  currendo  ;  imitan<l« 

quamlcgcadoadperfedslibercacisportiima] 

pellere. 

48      WOLFIVS. 

1  Kteral!osRcgaiAaticIiriflianitnrbatores,( 
•*  mniumgraYiliimeJoh.  \Y'olfius*JC.pcrdue 
lionis^ccuLitus cftj  quodredirioioiumir.L :c 
excrciLumconftripfiiiet,  &  cjuindecim  t 
m  St:irus  pemiciemi  eduxiiTct.  Itaquc  pretitt 
capitieius  velvivo  velmortuo,  triamiDiacbt» 
narorum  impoiitum.  Idamicoshabuit  folic 
tos  ,  quod  auro  Rom^ano  omniaeifent  yenali 
Ille  veio  fuaviter  rifit :  Alia;  funt,  dicens,  Ant 
Chn{timiuaj>aha  opera.  DumkiiquitatisM 
fterium. viguit,  himei  fortiilimimilitesparti 
muilitabant ,  partimi  capitrs  periculo  proloqu 
bantur  :  atdecedtahodie  Excom.municatiou 
larva,  accifisque  impoitura:  vinhus ,  exclama 
licet,quodcogitareohmnontutum  j  &airer 
re  ,  de  quo  dubitare haud  integrum  j  tandem 
aggredi  ,  quod  optareminus  fuit  fecurum.lt 
que  laudandos  eos  omni  modo,  &  exercicandt 
cenfeo,  qui  (eculorumfuorumerroresanima 
vercunt,  utaudader  Veritatcmteflentur  j  qQ; 
fimax-meadtempus  invifa  &  ingratahabetu 
mitigatistcmponbus  e^-  fublatoTyrannidis  j, 
go,hberam  coufrilionisarcem  ,  rum  fm-i 
'guiorum  conferentmm  debito  ho- 
nore  conltuuat. 

45.  xrSTF 


MANrpiiius     Iv.  i^p 

49.   xrsTvs. 

'ftus  i  in  quo  Athleta:  Chriftiani  hac  Mun- 
lih)'cmeexcrcentur,  varia  coUudatioDunC 

Ltacula  exhibet.  Hic  enim  congrediuntur 
ligiocumAtheifmo ,  regimen  cumtyranni- 
liruclitio  cum  baibaric,  integritas  ''umhypo- 
&.,  ratiocumopinione  ,  fpuixuscumcariie: 

►ia  nonnunquam  &:  varia  vidoria^     Achis 

lemdiebus,callitas  cum  hbidinejparfimo- 
f^umpiodigahtate,  vioilantiacumfocordfa 
jtcrcbuccrtarunt,  vifuoue  funt  vitiaprope- 

fumfupetiora,  niiifupernus'favor  fubinde 

kas  viresinfpiraifet.    Ea  quippe  Dei  in  viitu- 

[incUnatioeft,  ut  validiihmisetiam  vitijs,  & 

pomnia  deijcientibus  haudraro  virtutesim- 

billes  opponat  ,    quarumarcano  &  invilibili 

)ore,  inv^fta  ad  fpeciem  monftra  perdomen- 

fr.Itatyrannos  vicitpaticntia  ,ha?ref£siimpli- 

fasjgiganteshumihtas,  (cilicet  Leonem  Gal- 

».  Lupum  canis  ,  hircum  ovis ,  equum  ahnus, 

difcamus  ,  terram  quidem  mali  contra  bonu, 

'^lumverobonicontramalumfuifle,  elTe,  ac 

frpctuum  fore  favorabile. 

^o.      ZIZANIA, 

iji  Gcr  terrsE  noftrieinaximis  fi mul  fumptibus 
\r  &  laboiibus  cultus  ,  non  refpondit  hoc  anuo 
|ipc<Slationi.  Nam  Zizania^  pailim  isfuit  pro- 
'jCntus.ut fruges prope  omncs tuftocaiit.  ta  ve- 
lOaon umulmodi  reperia  eft :  fed pro  cuiufqi  fe- 
K     ^  mcnci 


100     ApotOG.     Manif,    IV.    I 

mentinaturatransfoTmara.  Nam  qui  opes  > 
minabant  cuias  m  agell>s  fuis  videbantj  qui \ 
luptates,dcloies  i  qui  famam,  ludibrium;  e 
fcientias  ,  confufionem  ;  qui  favoicm ,  Jabort 
qai  potentiam.mcum  ;  qui  fpes  maximas,e] 
iionemj  qui  tyrannidem  ,  ruinr.m  ;  quihyp 
crifin,dcnudationem  5  qui  impofturas  flagell 
atque  ita  fcYccntc  alias  fpccies  vanitatislab 
rato^es  fruftrabant.  PaucifTimi  fupercrant.  qi 
bus  hfc  Metamorphofis  felicior  contit^it.  Q 
cnini  Siniplicitatem  feminaba-ir  ,  fapi;^ntia 
coHegerunt ;  qui  pauperratern  faruritatem  j,  q, 
iacrimas,  <~olaria  ;  qni  charitatem  ,  rctribui* 
laemi  qui  crucem  ,  gbn\nii.  Adbm  palantli 
BOtuic  his  noftfis  yqns  nuDum  aliud  £(}•' 
mcn ,  cnr.m  Mando  [pretninad-  ♦ 
veifauKii  competsrs.  ^ 


META 


lor. 


iJMETAMOKPHOSIS. 

R  A  T  I  A  s  aco  immortales  D  e  o 
1.  meo,  quime  Homincmnalcivo- 
luit,  &  abhominibuseducari  ,  & 
erudiri  per  hom.inei.  Ncc  enim 
•cior  ulla  eft  ^enttura ,  quam  eorum ,  quos 
mciitipropagationebcnedi(flioDiviuaexci- 
j  &fovcDdosomni  tcmpore  obidlumcum 
»  maioribus  fadus  fufcipit.  Nec  exadior 
educ^f/o-,  quam  quaraffiduis  precibus  6l  vir- 
um cxemplo  fit ,  ac  prudenti  fedulitate  adhi- 
:ui.  Ncc  pcrfedior  eft:  'tnfistutto,  quam  qu^c, 
tatisfcriciimpetusfcopulis,  veriraris  ratiow 
.&bonitatisexcrcitioinfl:illaturfimu!,acim- 
mitur.  Namcumitaplerunque  tcrraferat, 
infamrtraduce  prodeamus,induIgcri  pcrver- 
tccxcrcfcamus,  &peftilent'frimisconcepti- 
simbuamur,  indequeamiirahumanivuhus 
gantia,  in  varias  bcltiarum  larvas  cranfmi- 
:mus,  nihil  ^cquc  dcptorandnm  nobis  eft, 
im  totboDorum  ,  cuius  una  facies  hrma-na 
)axeft,  ncglcdus  atque  jailuiiu  Sicenim 
ipfa  clamat ,  3l  optimus  quifque  morrahuni 
ifit,  Dcumi.ontantum  anobisneghgi ,  qui 
iora  pretiofiffimis  inepto  judicio  prsfcra- 
isj  fcdcjpelli ,  qui  afFcclata  temeritatis  pro- 
fione ,  quidquidhic  turbidum,  mifcrum ,  la- 
K     5  boiiCu 


202  Me  T  AMORPHO  SI  S 

l^or^olimque  noftris  humeris  imponamus'  1 
j .'  ni(i  nos  iterum  Deus  nobis  violencer  eripi 
efe^^ue  ipfumj  coc  vanitatumloco  >  admiran 
rm.cdijs  lutiudac  j  pellim.o  &  inreiiciflimo  lc 
iacer  perpetuos  Mundi  cruciacus  relin«^ui. 

Ecfi  vero  Divinainme  benpficia  plane 
gentia  fueie  ,  non  tamenitadcleverunt  iriat 
nabditatis  omnem  apud  me  fcnfum  affeftu 
eue  i  quin  derelictahumanaorigine.cura&c 
ciplina  ad  inhuraanicaris  converfationem  j 
infiufta  curio(i'ace  contulenm,  &  labyrint 
commifti  fcm.inis  minotaurorum  intiicati 
Scilicetin  rebus  humanisnihiladeoeft  ardle 
ptum  cuftoditumcjue  nihil  tam  firmirer  perfi 
fum,  cjuiadomitacarms  luyuries  cfflingat, 
iierciocu'Usfelicitatisimaginariafpe,prafeji 
bona,iradv'dignetur  ut.qu^max^me  optatae 
debcbanr,  vilefcant  j  qua?  fugiefida  maxiii 
omni  nilu&  periculofis  aulis  appetantur 

Ita  cqc^ ,  reperta  alicubi  i  ima ,  me  perfedii 
ina  cultodia  eijcio,&  ftolida  iibertate,in  terr^ 
omnium  imuipicanflimam  excurro,  iheJfA 
am  ,  qnsE  vtnefici.s  &  incantationibusinl 
inis,vel  hocnom  neplacuerat,  quod  difplic 
retbonis.  Sicenimnormecpaulatimperdimi 
cum  p.imum  vtramusbonaconliliapofteaot 
xnu«;,  deniqueappugnamus,  &  adveifa  fror 
ditrenfum  palam  ladlitamus.  ThefTalia  cpl 
faluberiimismonitismihi  olimculpata  ,  cuj 

fp< 


M  ^T  AMORPnOSTsl  lO^ 

cm  fcGJiTct  omnium  cranfmutationum ,    non 

E;;n  apIiusaccuGirorcmapudmehabuic  ,  nifihoc 
Co  mcum  hoftem-  Jam  mea  imaginatione 
[ililafubhmisevehebarj  nuncdelphinuspro- 
nda  maris  pericrutabar :  nunc  leo  cmnibus 
ftijsimperabam  ,  nunc  Sahimandrain  medio 
ncdehciabar,  &  fexcentis  ahjs  fomnijs  aho- 
mfuper/Tiitioroscarceresirridebam.    At  cum 

ii^;.i|fcrviturem  &:  difciphrram  incantatorum  me 

ul  m  dedilfem,  utut  ipeciofas  promiiiiones  non- 
hiifu-ftinerent,  longcaha  camen  fors  meare- 
frtaeft  Necenimiieebac,  inQuamego  vei- 
m,formamcranliic  :  fed  Mag'iti.oruin  erar, 

ti;:   :ccrnere  aliquam  ,  in  qua  duriilimos  laboies 

ir:^  riferrem»  Nam  qui  fe  Mundo  coacredit, 
andiihmis  liccc  verbis  invitatus ,  jam  fui  juris 
jfthacnoneft  :  iedlibertacem  omnematquc 
bitriumvendidit.:  Interimquidquidimpone- 
(tur,  primafuprem^quondam  felic^tatispalse- 
radicebatur  ,  paulo  poft  cum  longe  fplendi- 
qiibus  commutanda,  confiderem  diredlori- 
ismeis,  quorum  favornihilmfublimc,  £c  fu- 

[33    arehquorumconditioiiem-poiliceretur. 

j^  i  Primaigiturfacies,five  veriusiarva,  qusemi- 
imponebatur^^/w/^eerac.  ridicularbeftias,  fub 

(jjijMiacogebar,quidquid  obiedVuni  videbatucaut 
;Xfcriptum,imitandum,credendum,  fcicndii, 
^endum  erat  alieno  exeplo  ,  nec  turpis  u!la  ge- 
iiculatio,autfalt'  perirulofusabfu,  mea  repro:- 
iDtationepretenbat  Jijbebareniulari,quidquM 
ibcocIofemoYcbat,  quod  minus  dextiea  me 
K     6  cj£  vrcf- 


i2 


104  MetAMO  RPHOSIS 

eiprefTum^plagas  inevitabiles  minabatur.  N 
ullum  tatigationis,  &  tentaminum  apparcb. 
pia^mium  >  quamfida  aduiatio  ,  qua  Natm 
u^niulumme  incptillimus  quifque  cmcntie& 
tur.  Et  perLuareram  equidcm  mihi  habeie  a 
ras  ad  omnes  motiones,  agiles ,  credideramqi 
vel  univeili  huius  ma:  hinam  exprimerepoll 
cum  me  idencidem  manuum induflria,capiti 
que  fagacitas  deftituit.  Heu  mihi  cum  apu 
me  repeto  ingentis  BibHothccas  pGfrcfrioncn 
Quam  ego  mfano  labore  vGilabam,  abfquenit 
liusliterul^inteiledu  ,  &  literas  ipledeping* 
bam,quasi!e  mente  quidem  poteram  exprimi 
re  !  Ita  omnibusfpediatoribus  voluptati,  mil 
oneriipfeeram,,  necnifialioiumirrifufpe<2:ab 
lis  l  tsdebat  jam  dudum  moicltx  conditionij 
at,  quia  vox  huminaaberat,nonlicebat,  di 
cumdcncium  ftridore  &amariflimamdignati 
one,  vultura  ptiorem  repctcre ,  cuius  loco  mo 
ounilima  veiberafequebantur ,  ufquedumiil» 
jneistoitonbusvifam.mucare,  non  auferre  mi 
ieriam.  Nam  dum  mihi  vel  in  hominem  redi 
tus ,  vel  nobilioris  alicuius  animalis  liberts 
fpemfacit,  ee^o  ,  ofcelus  !  in  lutulentifTimur 
Porcu,n  ti.infmigro,  nulHus equidem  vel  telc 
rabiliscoudidoniscapacem.HLturpiflima.vo 
luprateuniccoccfipabar,  ventris ,  iiiguinisqu 
mancipium ,  &  focditatum  omniam  receptacu 
lum  Quidquidoibis  iyfani  habct,in  volupta 
tisfent  naconlluit,  nec  uilustam  cflgravisfoe 
lor,  qucm  Yolu^^tuarms  nonredokat.  Haurirc 


'  M  E  T  A  M.O  R  P  H  O  S  I  S.  lOJ 

^-  rarc ,  ftertere ,  eionerari ,  furere  inter  flores 
'ps  it,pr2e  alijs  inquinamentis,  qu^e  caput  &.  inte- 
^*  imcorpusopplent.  O  vosbeatos,quicunc[ue 
'^a  llinihileltisexperti,  &  illibatum  candorem 
^^  ?ailis  1  Oterbeatos  ,  quibusmacula  nulla 
'•'«  ius  luti  cft  alperla  !  Nam  ea  eft  faetoiis  perti- 
;«:'  :ia  ,  ut  intimam  coDfcienciam  penecret ,  Sc 
iw-?  :pctua  I  uruljntid,  graveolentiaque  hofpitis 
iffij  hares  ftriac.  Vsmihii  qui  mcantatoribus 
te  iscrcdidi,  qulbusrcfiftere  poftprimumpa- 
ijKi  jnjamiutegrumnonfuitj  quorumcarmini- 
ica  t  abreptus  niii  grunnirc  &  faginari  non  dc- 
^-  t  j  quos  increpare  &  deteftari  per  toftrum 
:;,a  alicuit»  Itaalia  vitseparsinterfimetaperdi- 
rei:  nimjam  pra^termortem  nihil appetere ,  ipfe- 
iiii  i  mihi  invifus  quam  maxime  elfem  ,  haud 
:i%  ccveneficorumcommiferatione,  fedvaria- 
::p  tiishbidinefetasexuerc,  AcLupum  pauloli- 
Wx  aliusanimal^induerejuflusfum.  Qua^ritis, 
lcii  3dtummihiexercitiumfuerit?rapere.  Nam 
{«  inaha:cformahocuniceexigcbat,  utcerre- 
m  inhiarem  ,  alienis  infidiarer, prxdas  agcrem, 
\-jt  nutih  rcrum  copia  antrummeumadimplc- 
-js.  1.  Neceares  vellabore  caruic,  velpericulo. 
m&  difficihseft  terra  dcprxdatoribus  fuis, 
ffijfiaudraiofeopponic ,  ut  vita  ipfa  fitpericH- 
da.  Quot  divagationes,  vigilias,  infidias,ea 
hiimpofuerit,  &  canumperlecutiones,inuti- 
ftrefeirci  idtantumfateril^beat ,  omniain- 
-,Tij!  rpem&  imaginationeaccidiife.  Quienime- 
[iiij  amintegrumanimo  devoravcram,  vix  ca- 
K    7  pcllam 


20<j  M  E  T  AMORP  HOST  S 

pellamimpetiabami  &  qui  penariumadtm! 
refategciam  ,  vix  iti  unum  aiteiumvedierr 
mem  expugnabam.  urque  adeo  nilnleft,qi' 
rudonbus,  concupifcentijsque  noftris  rclpi 
deat ,  quam  piimum  cum  ijs  negotiamur , qt 
rum  ars  una  efl  atque  certa  decipere.  Quot 
nx  ladationesjtot turpes elufiones :  quod  bll 
<3:£oblationes,totacerb^reiediones:quot! 
gcTprominiones/totfordidaralaria  :  neque 
menhancinanitatum  viciiritudinem,  ullumi 
pus  ,  moraveterminat  Interimcontrafas» 
quumque  multa  fiunt ,  &  de  corio  imbecillic 
luditur:qu6etiam  quifqueeft  ferocior,e6c( 
fcientia;  vismaiotf]t,&  conculcatio.  NifieE 
iniqu^  agas ,  &  virtmum  oblivifcaris ,  haud 
quampr^dasagesj  cuius  tanta  eftneceflitas 
£)  £ijnaturaec]uerevercntiafacilcexcidat,qu 
«primum  accumulandis  rebus  noilris  anim' 
appellimus  :  ac  tumlupo  nonfunttotdent 
quotavaroinflrumentarapin^  j  mendaciai 
licet,doU,fimulationes,adulationes,  fervitia 
fexcenta  alia.,quaj  vel  enumerare  moleflum  f 
Inter  illas  meas  ululationes  &  lanieuas,  aliaae 
depeiditur.nec  ta  eit  animi  mci  volupras,  qU' 
:jppetieram.  Pra^terquam  enim  ,  quod  ofFen: 
rum  viiidicia;  ext'mi.fcenda?  perpetuum  era 
idiane,  quodadquirebatur,tantinonerat,  l 
eiu-- faporis ,  qui  antcmalcficium  linguam  l 
ftrum  'maginatia  voluprate  perfundeHat.  C 
crcd.mus ,  huiusvelalceriusreipoffeflioDeb 
tosnosfoic,  ciim  imipctravimus ,  ringimur, 

an 


Metamorphosis  107 

§  i  nec  minus  tamcn  ad  noYam  fpem  ,  rona. 

'5*i  n^ucaccinoimur.  Libcratus  tamenfum  vel 
idem.ab-hacJnratiabilimokfliy,  fiquidemli- 
ari  cft ,  in  .dftnum  tr^nrmutari.  Ha^c  mea 
artaformaimpoflorpm  meorum  malignita- 
;  vahquamho.  orifica,  quam  jucundicatis 
iia!  Sictamendatur,quirquisobhnmanam 
iveifationem  naufeat  Sapite  meo  cxemplo, 
icunque  temeraiia  curiofuate  lirillamini^, 
eftatcnim ,  MundumDuuqiiavidilfe,  quam 
«tantodedecore.    Dc  me  iir  habete.  Caput 

m  .rcrumconfufionehcbttatumfuit,  linguaex 
ihiplicigultuinlipicus  ,  vox  ingraioruditu 
lca,  tergum  vcrberibus  occaluit,  pedcslabo- 
us  tremuere  ,  corpus  univcifum  flupuit. 
Munde  nequam  ,  quam  duruses  (ervis  tuis, 
os olim  blande  mvitafti  ,  fovifli ,  atque am- 
:xuses  ,  eospoft  diros  ferviti)  annos  cogis, 
culcas,  abijcis  !   Crede:-dum  efl>ferendum, 

riJjAprandum,  habendum,  delirandum  tuo  planc 
tUi&  impeno,&  tolerandi,  quofcunque  afinis 
isftimulatoresdecrevetis  Pungitii  quushe- 
i.lmpiusfaciificulus,  in';uftublpgirupa,ine- 
iis  hterator,  inhumanus  cerdo.  impoituna 

^03   alier;necrecalcitrarelicet   nifipra?'ent\flimis 
igclhs.     Ha^cci  .ecft  voiuptnaiia  m.  a  liber- 
qujtp  in  TheffaUa  qusthvi  ,    ob  quam 
vini  hortuH  Ct-ptum  cffregi    ?    ha^c  ilia  a?- 

jtBens  msgniciu:  Oceani-  rervagario,  &  Na- 

iiocfr*  univexl*  ^enctutatiQ  >    quam  nefcia 

^uod 


2o8  Metamorphosis'       ,  I y, 

quoti   vanitatis  fomnium    perruaferat  ?     5cl,|,jj 
hcQG  habet,pofl:eaquam  id  fatis  exploratumjnil  j.j 
hil  tam  elfe  immanc ,  quod  a  Mundo  non  litcjftj,^ 
pedandum.     Me  fane  fub  almi  foimahaErefisT  - 
bus,exa(5lionibus ,  opinionibus,tentaminibu!  i 
aUjsquevitas  farcinis  adeo  oneravit,  exercuii;; 
que ,  ut  recordatk)ne,eorum  exhorrefcam  ,  t 
in  tuto  etiam  flagra  metuam,.     Hoc  quippe  nc^  ^ 
bis  ilia  Mundi  familia  relinquit ,  uc  licet  rcft)  i 
tutia  De  o  ,  vibices  tamen  &carios  retinca 
Eius,  tum  palleamus,  trepidemus,  ac  ve! 
irifomnijs  veteris  jugi  terrciiamus.  Ego,  taa 
tum  abed  ,  aiinum  quondam  meum  diffintwi 
lem,    ut  Arcadiamjam  prope  patriam  mcao 
agnofcam.     Unde  tot  mihi  quotidie  nafcun 
tur  conterranei  ,  una  hac  diftindione  dil^e 
fcendi,  quod  ahj  homines  ,   fe  afmos  agno.  -^^ 
fcunt,  telerabilesutique;  ahjafini,  fehomind  ^^ 
jaftitant ,  omnium  belHarum  maxime  intrada 
biles*     Sed  ut  ad  me  redeam  ,  cuius  errores 
multorum  dire<fVioni  fei  vire  vehm,  non  habco 
quod  dicam,  Simiam,  an  Sucm,  an  Lupum ,  ve 
denique  Afinumcl]e  pra'ftct;    ufque  adeo  ia 
aufpicatafuaromiija,  qtiiE,loco  Chriftianaefi- 
bertatis,  cotmLLntur.     Nam  &  fciendi  eft  infi- 
gnisvanicas,  &  hiTcuriandi  infamis  turpitudoj 
6i  habendimifcrumdtfiderium,  &ferendi  dtt 
rum  jugum>    qua;  tamen  permukos  ita  «JetrBjj^j 
nent, utfuaviterfibi  vivcre  videantur.     Caete 
mm  ciim me-D  e  u  s  Ubciatum  vellec ,  fubmi 

ik  SifoA 


Jtl 


i 


f        M^TAMORPMOSIS  lO^ 

iilmpliciurn ,  hominemunarerumomniuin 
sl|i'^ione  ,  five  lenunciatione  opuientifli- 
T^\.  P.abdudlumme,  livc  venusereptum, 
"mutanii  miro&  aliquando  prolixius  ex- 
ndomodo,  nonaufim  ditere>  qualemm» 
erit  i  fpcrarim  tamen  ,  homini  propiorem, 
i  fi  hom'nis  cft  ,  Divino  potius  veibo, 
aliteraraloquacitate,  BUgiscjue  tam  ab- 
;,  &  contrarijs  deleftari  •,  fi  regni  cGsie- 
erifa,  quam  orbis  huius  adionjbus  eiu- 
Qcirepr^eftat  :  Sihominiseft,  in  Deo  po- 
quam  ullis  carnis  noliras  defiderijs  deli- 
,  &  guftare  asternitatis  fiudus,  quam  tem- 
ihums  tribulos  pr^^ftat :  Si  hominis  eft, 
idaie  thefauris  divinis  potius ,  quam  Mun- 
;univerfum  pofliderei  &cum  Chriftocge- 
uam  fub  Mammone  fagTnari  prai^at:  Si 
iniseft,  jugum  Chiifti  potiui  fuilipere, 
tyrannidc  Anii  JiLiltimanciparii  6c  mcr- 
mChr:fti,quam  ingtatitudmvm  Mundi 
iri  prae/lat :  certe  quicunque  ad  hanc 
,  vita?c|ue  verioris  fcmitsm  redcunt,  hoc 
humanitatem  conteftantur  j  cuius  ii  mi- 
funt  dc  pauciora  ,  quamdcLcbat,  experi- 
ta,  nos  hominis  nobilitatem  indedimeti- 
[  euius  ea  eft  erurrnum  excelkntia,  ut 
ua  humanitaris  dofis  fupra  beftia- 
,  brutotumve  forrem  ,  pollelforcm  fu- 
sxtoUat.     Nam  ui;  Tibeiij   Casfaris  asvo 

fummae 


IIO  Me  T  A  MORPHOSI5    ' 

fummxpietatisfuitjimpiumnonefle  :  ita 
barbaro  feculo ,  quo  quifquea  pecudum  nai 
remotior ,  eo  conveniennusinterhomines. 
meratur. 

Ca^terumquoduni  paucisvceiFeruming 
Vimfubcgic  ,  &ratioDabiliori  vit^  recldi<lic 
Chrilliano  debito  quamplurimis  fervire ,  & 
confideratis  juventutis  appetitibus  fuccur, 
decet.  Nempeutquimaristempeflates,  & 
finitaalia  incommodaefl  expertus,  libenter 
vigaturicntiumpairiginem  cohercet  j  ica' 
literasfiuduantes,  voluptatesimpetuofa8,( 
furenres  ,  &  fundiones  Mundi  violentas  I 
diuturnamolerciapertradlavic,  nihil  inore 
quentius  ,  o^MZWi  procul  hmc^  ah proculon. 
tnexpertt\  habet >  &aureaillaimaginatioE 
flamiaa  di  (fecat.  Id  quod,  fi  pari  felicitate  e 
peretur,  quainculcatur,  dubiumnon  eft,] 
vecijminusfidi}  plusfolidi,  minus  vacui  j  ] 
firmi,minusnutantis3  pluscerti,  minusdu 
inter  humanas  meditationes,  adionesquc 
pertum  iri. 

Iraque  inter  alios  rerum  noftrarum  incla: 
tores,  pipsjuxtaacd  fcrros,&  egoquoque 
nium  extiemusaufus  fum  progrtdi  j  fed>  «J 
dcHcatas  hums  s^tatis  aures  veram  hbcrtatj 
liberamque  verjtatemminusbenigncferun 
foima^qua:  omnibus,  vel  iniijuiflimis,po(Iit 


Juilii 


J   ■'    MetA  MORPHOSIS.  211 

l'^  tbilis  Namfimolcftumeft, feiiaferrcMc 
'^^°  dcs  joci  func :  (i  fingulares  perfonae  cxpro- 
ones  non  ferunt ,  hic  meia,  ut  vocant,  ab- 
fcafuntj  fi  vivis  nonlicecobloqui ,  morcui 
ette  noiiiralcentur  ;  fi  prolixa  objurgatio 
"^'Jamadfert,  hic  momentaneo  tranfituicon- 
yirtutum,  vitiorumv]ue  pi^rcereunt.  De- 
e,  nifi  manifefte  Jividus ,  non  audebit tan- 
crumvariccatem,  &  tota:quas  multorum 
iiumaccutacioncs,unopr2riudicio  omnes, 
lemnare.  Sialiquaplaceant,  liceatahqua 
icere  :fi  placeanc  muita  ,  paucadolerencur  ; 
^'^■lilta  difpliceancaliqaa  pauca  habcanrur  pro 
■''^J»xiis.  Quidenim  in  hominumturba  aliud 
^"^•itimus  ,  quam  edivetfisingcnijs&  anobis 
nayerfisvoluptaremcapece  ?  noftrum  ve- 
'^^r  omnibus,  qu^  videncur  nobis  convenire, 
.iare,ut  homo in  Mudo  verfacus.  fic  velut  ex 
cls^hominib.unus  c6pofiLUs?lIndefpes  mihi 
ddubiaanimuminfedic,  fiquidem  pro  or- 
iniucrfi  quanculacunque  imagine ,  non  ve- 
ngularisalicuiusagellipiduiahaecmeaad- 
catur  nihilforeamjilius.quodfcrupulofain- 
iaexercere,  ambic:o*:nmraie,  impatiencia 
5;are  ,  liccrata  provoca/e  poflic.  Namuc 
nes  prope  ordinivS  {u;»m  habcnc  apud  De- 
laudem,  ac  cufcoiiiam  ,  fuum  inrer  ho- 
les  ulbm  atq;  decuii  itaoranes  nefcio  qua 
'le  iiifeftaatur,  quam  mcdicaie  vcl  detergere. 


nemiai 


211  Metamokphosis' 

ficmini   Yitio  eft    vertCDdum.     Sunt  t' 
caperati  aliqui ,  nefcio    an  confcientiae  i 
iibus  inquieti  ,    an   invidias   fhmulis  a 
ti  ,    qui  omne  genus  iibertatJs  in  univ^' 
damnant ,  &  airepra  hjne  inde    vocula 
livore   &    odio    inrerpietJta  ,     potenfio   ^^ 
aures  circumlonant ,    hoiumqus  viribus 
ritati  innocentiiTimaj  viacula  mi  ciunt 
certe  uc-bonorum   obfervanriam    ex    ac 
teftor  ;    ut  malorum  tolecanriam  profii   "•'^ 
neque  unquam  mihi  in  hcminem  ulluni 
dicium      fumo     j       fed     quod    res    lii 
lia      ingcnuos    lufus     admittit        &     < 
terrarum  |  icnus  cll:  ijs  rebus  ,    quas  vel  r 
honcfte,  vrl  "mprobari  jure  poiTunt;  ita 
hi  ^;d  paucas  admodum  paf;ellas  indulfi 
pra:  itliquis  meum  iilud  iutetnum  tot  abc 
tionum  recet-taculum     expnmtfrem  ; 
palliatos  aliQuos  five  involuros   explicai 
limul    ^  m  .lcaium    perfuaiionum    inanil 
retpgcrems  dcmque  omni  conatu  fimpli 
rum  animos  a  rerum    van^fTimarum    cur 
appetitu  ,  acque   impcrita   admiratione  | 
munirem.     Id  h  apud  nonnuiios  veriori 
genij  ee  nobiliori^  animi   Candidacos 
travero  ,  granas  equidcm  agam  D  e  o  ,  c 
rDanu  pcr  ouIms    huius   arr.bages    circu 
dlus  ,    ac  ad  priftui^  cuflodias  clauflra  r 
^us  fum  ,    minime  dubius   parentum   C 

fti 


Metamorphosis  115 

;am  propagitioaem  ,    dcvotam   difcipli- 

&  optimorum  quorumque  converfa- 

*em,   multis  erronibus    vel  fero  profutu- 

Ncc  enim  intereunt  pias  yel  preces  vcl 

mae  :   quibus  fi  ad  tempus  nos  indignos 
limus  ,    non  defunt  utique  huic  Mundo 

Ua,   quibus  nos  imprudentes  &  lafcivi- 
:sprocos  excipiat ,  ac  repeterc  patrios  k- 

jubcat.  O  falubcrrimam  Mundi  impic- 
m,  ii  nos  plane  a  fe  alienos  reddatl  ofe- 
m  ingraticudinem  ,  fi  nos  fidclioremDo- 
mm  quasrere  cogat !  O  utmam  hic  quain 
•errimc  yapulemus  ,  ut  exofus  reddere- 
qucm  peflimo  noftro  damno  deperi- 
s  ,  Mandus  !     Sed  ut  amor  amaritudinc 

ftolidos  amantes  minime  arcet  ;  ita 
tndus  immunditic  fua  minus  multos  Cof- 
phiios  fugat  ,  ut  ,  nifi  maiori  ac  infigni 
idam  iniuria  ,  haud  facile  divellantur. 
iusrei  unus  ac  optimus  artifex  D  e  u  s  eft, 
i  id  mundo  velut  imperat ,  ut,  quibus  il- 
benc  vulr,  hic  varijs  indignitatibus  a  fc 
ilienct.  Ita  irerum  fatisluTum  efto  ,  ac 
cunicum  additum  ,  nos  nlus  nequaquam, 
modice  appetentes  clfe,  ne  dum  calamita- 
us  mortaimm  mfultarc  :  cum  riderc  fit 
iufvis  faanionis  ;  medicare  hominum  ulce- 
,  iK)n  niii  ems  ,  cui  Deus  Sapicnciaj  & 
adeatia;  fuas  phaimacopolium  aperuit,  ut« 


2T4         Metamorphosis. 
i^uotemporenoftn  ille  vultmifcreri ,  pr/Ocj 
quirebus  judicandis  .corrigendis- 
Gue  funt  fufficientir- 
fimi. 


MYTi 


2i;. 

MrTUOLOGIAlE 

;hristi 

A  N  AE. 


IBE%  TERTIVS. 


ARGENTORATI, 
«ptibus  Hgred.  Lazari  Zitz V e R x 


lili 

1,1 

i: 


2.17 


CLnpmo  ^  Confultif' 
fimo  Vtro 

N.    CHRISTOPKORO 
Bcfoldo  &c. 

Tatrofw  &  Cow.pcirn  fuo  ftijpiciendo 
S.  P,  C. 

^^5  Vmmulcispauca.paucismul- 
^jfp  ta  debeam,  Clariflime  &ex- 
J^^;^  cellentnTime  vir,  omnia  tibi 
beo.  Nam  quse  in  me,  &  pro  me  coc 
nis  feceris ,  jamvelinvidiiebuccinac^ 
^uidem  fateor ,  apud  me  necnumerum 
•neficiorum  tuorum  eire,  necmenfu- 
m,  nec  ficis  dignam  sftimatione.m. 
anc  novum  rJiquod  exigo,  utkisla- 
crismeispra?{ideas,quod  ^imoroiis  &. 
ilicilibus  nunquam  impetravero.Non 
)tui  autem  a  te  abftinere,  ciim ,  ii  fans 
iquemmfinicaeruditioneparem;f;ici- 
aie  tamen  <3c candore  vix  uiium  fmi^ 
L  lem 


.8 
km  habeas.  Hinc  pudebitnefcioqui 
cholericos  irafci,  fi  videantin  praeda! 
jLiri5  divini  &  humani  fcientia  poHe 
iamhabitare  humanitate,  Sc  mdulg 
tiam.  Sin  etiam  tibi  fuccenfere  audeai 
qui  meas  ineptias  feras ,  Lugebo  fort« 
mea,quiinvidis  fuTiinvifus,&  amicii 
mis  moleftus :  quin  potius  illam  tus 
raram  tranquillitatem,  fi  potero ,  imi 
bor,quaaduniverfum  Mundumfurd 
dc  mutus ,  Deum  unum  audis ,  eiq-, ! 
queris.  Vaie  Patroneoptime,<S<:Pat 
amtuamtot  bonorum  applaufu  orni 
perge»   Chriilusnobifcum.  i.lan.  16 


ofFiciofiflimus 


lOHAN»     VAIBNIIN 

Andreaf. 


219 

^*ECTOR,    TERTIUM 

SALVE, ET    BENIGNE 
affide. 

Onflat  pine  ■>  nos  omnes ,  ^»otiju6t 
'^X  ^^'*^  tnfeltcem  terram  tncoltmus  , 
duro  premt  jugo-^^ fer^ire fer^itu- 
tem  turpijsimam./idcjuo  '^ultUyC^ut- 
tjsie  humerts  ont44  quifoi^fuumfu/cipia7ni^y.no3t 
n^entt.  Nam  cum  aitj per^e^tuo  lu^u  yprofun- 
^tmtic^  fufpirijs  <ttatem  trahant  ■,  /ibt  <^  alijs 
^esy  alij  ex  ad\>erfo  non  tam  terra37}.^oiuam  coe- 
miffum  negligere  ^tdentur  ,  ^  fupplictafua 
dere.  Vtrumc^  mea  opinione^nofine  ^ttio  e^utp- 
^uum  nec  omnta  hutu6  VttAncftr.^  sntoUraht- 
xfintyUtajuerelA  tllorum  accufant'.  nec abijcten^ 
jll.i  xcuncta  ofuodhorum  rifu4  perfuaderg  nttitur. 
)uodentm  Deut  Opt.  Max  prdfnttamfuamno- 
yu  exercittu ,  \^  terrenA  factetatt  pollucetury 
tmcfj  e^tdenttfSimis  trjitmomt^  exhibet ,  td^utn 
iatfo  nobu  ejfc\  C^ adfertam  cori^erfattonemfx- 
re debeat  tccjuu  dubitet^  fitnt autemprAterjam 
'Hos  duos  ordines  alij  .  qui  uf  prcpittam  habeant 
tnc  terram  f\ie  fr^itiumfactltui.  omntbti^  fe 
bm^nfnuanty  adntttum  eorumy  (^u  bf44  huma- 
trum  rerum  haben&  in  mantbiu  fptnt  ^  o/uoofuo 
mntur-  cjwbtu  tterum  a/ij  contraeunt  ■,  haud 
•4tdem  impetui  r,hnite?iiej,ftd  mHlort^m  torrcn- 
s  declinanteSy  ^  ^elut  tn  Eptdem.cfs  morbis 
ntagtonem  e^itantes.  De  ojuilus  ^utd fi.it ,  fi 
tentpla  tntHeamur ,  td  memorjxproditum  iji-, 

I'.mtnem  tam  multiformtf  C  's^c.rfpeUn  rit-t 
L     z  ep. 


Nll 


Z 10  A  D      L  E  C  T  O  R  E  M. 

efJt,  cjuemnon  humana  luhrtcita^  rnterdum 
f}ernaty  nec  queno^uAm  tam  fuhterfugere  ^ .t\ 
tare  mundumy  ciutn  repertm  al/aju/d  ^njurjarl 
p^ttttur.  ^c  f/iGS^u/dem  Det<4  tilaquenregej, 
cum  confctenttA  tdent/dem\>tm  facere-,  dumi 
titculos  agantyHon  dubttant  hosterrA  amarttm 
nem  expertrt  vuit ,  ne  'ssacaffe  htc  C^  ottatos  i 
unquam  audtant,   Non  tgncta  loquor.  Nam , 
a  mea  ^rope  puertt/a  mtrarer ,  qut  nuJitaa  erl 
tam  enorm(4  ai}fHrdu4^  ^fl^^->  '^^f:^  ^o^  numt 
fu  omntum  '^ttA  ordtxum  f^aueia  comttaretl 
^^imtj^  ptgmentAyfuct ,  ceremontA  ^  confin 
gefitcuiattones  non  fimpitcsortbu4  propinarei 
non  potut  tamen  credere  ,  ferto  td  ai>   ijs  ai 
^uorum  dctes  ^f?tmare  detebam  ,   O"  d^  prc 
tateopttm.-i  iju^ff^  fperare.    Ituque  sn^itos  ht 
fahuium  agere  credtdt  ,   C^  tot  ^ulttci  fume\ 
ut  quoquo  modotmpotens^  smportunum ^ulk 
pacuttim  piactdumj^  teneant :  Vf^^  dum  am 
ad^ertt,  Deumhauclraro  hifir/ontbr^s  h/fce 
^am  detrahere ,  ac  ejuiantes  ^ei  certe  furei 
r/fut  boncrum  exponere.      Itaque  addt^^^ertiei 
^  ffceffi<4  co7i^erfus  cum  /erenam  iranqusUiX 
iem  (y  Itberale  otsum  expe^iarem ,  ^uos  nom 
^fnes^.e^tios^iertscesn^^injurn^Deus  bone^pejpej^ 
l^t  cnim  emmac&tera  omtttam  ^  una  Caiumt 
befisit  ferocifstmuftmtfi  ^  '^truienttfi/ma -, 
rnulttpiictbus  me  morfhus  tn^ftfffet ,  haud^ 
ccsec/fti/dtm  annos  cxercutt.    Qutd  enim,  6 
caiumnta  aufis   efi ,    qtttdfacere  non  ^oiu\ 
nempe  hdtrettcum  fne  art/cuio  j  Chym/cumj 
furno  3  decofioremfine  ^re^  curfofum  fnecnl 

fair\ 


Ad      LeCTOREM.  22,1 

rj*a|    4tretnjtne  fictetitte  ^  m^gi/lrurn  (iks  diptpn- 

'"''^'    1  ^atem /me  oracults ,  dtmcjue  r/th/l  ay/onitrn 

P'*    t,tnfume  terrat  nfij?r,u  ^i^ex.t^/t  ,    cuius  Kon 

""i^   trte  altqiiAy  tm^ettertt  ?    Inter/m  amtct  rtfe^ 

'  '■'**•  'Ht ,  an  doluertnt  >  uncertum  :   certe  non  fuc- 

m%  trrerunt ,  /ed  lutrAtu  terr/t/,ad/ua  abterunt. 

4  Culumnta  Eccle/ta   arcuit  ,    Re^ui>/tca  ex^ 

u/it  ■,  Itterts  tnterdtxtt  ,    cjutppe  tot  fgmento- 

tm  reo ,    ^  cut^^ts  fahuU  ohnoxto.      Vn.^  ta- 

'.;«  ^nprs,  re/t^uis  cu/umax/mafuit y  h^tttd^ut- 

•mcu'.pt.ijfe  /mpofuras  humanaf ,  fed  non  Ltu- 

t[fe       Tej}es  apudmefperJMnf  ei-.prshraticrf^Sy 

ipo/luiaticnes ,  /Urcafmt  /fedauo:  oUt^ton/s  //- 

uore  tdentidtmcon/J?ergdr  Num  ut  tpfam  Ca- 

tmntam,  nefcto  cjuofupore  merj.femper  neglexu 

'a  catellos  eius  focffect  ,   r/ff  cjuod  unum  dc- 

■tit,paucsorfs  ejje  honcs  (m/ift  Uor  j  quamputa- 

trm.   Sic  enim/pera^^erum^  rerum  a\?/urditatent 

emtnt pevfuaderi pr//e  bay  Liro^  togato:fder- 

yrem  ngnofcc  ^  rc^oco.    Nthtl tani  fneptura  cf}y 

uednon  multfi  tmt)Dn.itur  :  nxhtttam  monflro-' 

'tm^  (juodnonfedi-ateres  maxims,  fam<t  repertat. 

7e me  tamen  hic  tnuttli  Philc/oph  a  dettncarn , 

«f  tngenue  f-tteay y  TKefiifnmumcalt^mntA  ./"- 

ere.    Num  ey,  credtilo  dijfj  cl-^ztem  fec/t  >  ex  ad^ 

niratorererum  humanaruA^  \iegl,gentem.   Cre- 

kre  amtcfs  ^  admirari  humci)<fa,  tn/antx  proxt- 

num  ef :  citm  maxtme  ijs  opus  %iiies ,  de/erun ', 

wr  ratto.,  ^el^erttas tuetur: ommatn^^ifafunt, 

t  tndtgeai.      Inde  hoc  boncrum /ummum  ^  ut 

th  hominii^us  defrtus  ,   ad  Deum  rcdeof  ,  fif 

*errts  prcfcrtptus ,  ^ia  cvlum  properes.   Hdtc  tilit 

L     5  arttiim 


21Z  Ad    Lectorem, 

ar::um  ars  efi ,  ^uam  nemo  dt/cit ,  n/Ji  deS/cai 
f'lM  omnes^  <^u.  bn4  homttium  fu^or p^rutur .  //<«( 
iUuJoiidttiU  cjtyCjuA  CAlumniamfatigat  \^  hehe^ 
^it,  ut^iCunt  '•^vhement  f^^memaledt  nt^benedtce- 
rs  nohucred^tpsr  H^m  qut^i  j.tm  dijpltcert(^ct^l' 
p^-t^ii^imiiiygloyf^fum  efi^cjuctiesulicjutd  m  nO" 
bi^  M^ndo  dfi(m'iecalumKtu  reper/t.  Ohrigut- 
snit^  fctltcet  1  ^  tnjurta»  mahrum  tnter  troph^A 
nofira  numerumttf.  Perge-^perge ,  «-«//^«ar  f  j-,  ^ 
ingentum  €.%erce^ut  r>on dtcampj.t/entta,  fedne 
gitvsntsa  uugefamt^^.  Na  dolet >ntfi  quod ieipfuTti 
perimr^f^  munes  ;nnocentiA  uitrtces  m  re  conci- 
tas'.  Cdittrum  ut  dt  Isiundo  aiiaju/ddt/JerumMS. 
cutiM  carc&res,  dum  cnrnis  ftrctnu  ej}  ,  fertmtMi 
nemo ,  optnbr ,  nfgatiertt ,  ^  fufefemper  duTA 
tempciray  ^  nunc  iffe  dunfimi^.  nempejtc  omnCi 
concia7namu4  Tcrnp«jiS  m»iumc{l ;  prudenstti' 
cebit.  Nam  a-ttA  non  '^<dft  Rcitftor/is  tepsretn-^ 
Retpui>l.>c.tgeiu,ltterart47nf''gus  ,  (^  ^^uigt  n/^ei 
^ulet  in^uamy  ^  ohtiicf^t}.  Irrjproi-are  tntrn  aii 
(^ufdeji <-te'iijerra'mfji ere-,  ^el^ ejuodcredtljtitt^t 
■ture cruhiones  NuUu  (utt  Atas  •mpattenttov, 
ii  nc  efl  cjuodui  orurn  itifertutem  \S dtcacttutetH, 
n'jn  ttmuior.fdfuliu^i^  poiiiti^ fj/metts  teneiiad 
aur^  u^a-s  ctrru.^fnn.Nonefigenu^suitquoddtce 
d'i  ^en't*fy  qua  a'}JiraQis  tmagirtt(?U4  cocretosmO' 
resnT.^urc  Suvt ttmentqut omntno tucereconfu' 
lunt  auif?  Jt  vo  emporro uuferas ,  mhd  diffcruiti 
ajlutuis.  Luudareiionuy^ /mprol>are  m.iia^m 
nobis  trfp:t,So^em<!^  Lund  terrts fuitdunt.At  cu- 
jfii^ts  no  ejil  ConceJfertm.Jidejttt^^^ui  ^erttattja- 
£r*}  ^t4t  hnopudifcOf  jutju^itutt^  ernd/ttont  (^ 

com' 


A  D     L  E  C  T  O  R  E  M.  ll-J' 

hyiM^eUt proxtnjf  jura^tt,  ojutc^  tnter  mtUe  Baalt- 

'M^chtDSotliSjia^,  Sophifias,  {^  tmpojiores  corf$ 

m  nuncjua  tntc^uttatt  obbgA^^tt.  Quodjitt^ 

dod  non  ttem  altu*  ?  Quodfi tu  muj^tt^t,  non 

•i altui? nec  cfuia  /14  ccnjentti.jam  omnes obje- 

Idebent?  Ktr  ne  c*ittU4  ^ocars,  ut ptecredofy 

tgre^t^asfccra  dica4  ?  h<tc  dudum  itocatto  pe- 

/  tuo  tnfcr  .p T u  ejf, cjua  ^^  ttbi /Jtdtjitmulas  Jt 

10  mfiujuhterfu^t^,  Idem  mecufentii  fedtdem- 

'osfut  ,icn  audts.  Anne  ut  Deum  non  cffenda^^ 

npotiiis  ne  homines  Ud^  e^t^riii,  off.t  's^tra  ttbi- 

rior  eji)  Idem  conquererie :ftd  tn  aurem:  anne 

miniis  Deu4  audtat? qutntmone  -,  cjut  terrent 

!  D^Junt,parum  *\>elitattontbt<6  tuis  afptrent^ 

tam  e^o,  e^uodres  eji;  optime  mecum  ailum  eji^ 

ificuncpjiita  tolerabiLps  efiea  beata  mtht  credt^ 

t  cjutc<^utdccnTra  gentH  meHfutt-i  tdrmputatii^ 

,  */  difcerem  nihtl  factl/tst  (Jje  ,  ^uam  dt^tn.t^ 

nes  (iS^ fi^fpedas  le^tones  negitgere,  Nunqua/f» 

msntem  '^entt ,  quod  lUt  accufnt,  utjampoji- 

ccrederem  ,  maxtmos  clamores  ob  gaUmA  laff 

cttartpojfe.  ^ltenapeccata  luiyUt  erudtrer^ho- 

mesfua  ^erbafua  axtomata  nec  credere^nectn 

'sisferreyfedper  cofuetudmem  effuttre.  Vno  ^er^ 

omntaaLfol^am.  Opttmtts py£.ceptor  Calumnta 

i:fiidnotes,Jac/enda^!ju/t  carpttyqua  laudatft^ 

eda.  .Adfabulas  \;ero  tandcm  re^ertamur,  cjua^ 

Hia  terttumproptno,  conjuro  te,  leiior  magnani'' 

m^eiperca^fdorem  tuH^ut  tnnccentifejit^^ttatt  alt^ 

•  utdtndulgeas.  Imttare  maximos  yiros.^uttoccr 

inocuoSitmo etmordacesjulere:tmit.i.re hos  'p/os 

uos  ^tdes fine  omnt fita  indignattone  tn  aren^m 

L     4  nojiram. 


224  -^^    Lectorem. 

tiojtram  prorratflos.     H^ibet  enim  hoc  in^nuti 
prof)rfum,  ut parum  excandefcat :  cfut  antmo^ 
JtU/funt ,  femper  bile  agttantur.    Non  tta  dtut. 
cum  trApanttutt^ puduttt  c^ui pau!e pcfi  fyi 
,  pen  perpettebantur.  Hom$nesfmu4>  nec  natfl 
a^errttncanda  omnta  mala^^necfupraomnedt^ 
rtum.   Idp9tiH4  cogtta,  ^uem^t^  altum  ,  <^ukm\ 
tangt.  e^uantum\it4  -i  (juitibs proximu*  ^^  fmi\ 
Tnta^  KQtattufit.  Nec  entm  tatitt  funt  hd  nug&^  \ 
tu  tUu  ^tr  tantu4  mo^s^earu ,  mfiex  tefumam  \ 
frettf^m  tKoptnatum  ludtcrU  adferas.     Sine^ 
fe  recfptat  ju^centu4  j  ejud,  nthtlex  te  djdtctt : 
Pater^  cui  fjlij  erudttto  magnt  conftttt :  ^ei  lt\ 
gfofi-:^  ,  cUt  judtics  nonex^oto  re/pcnderunt ^ 
t^uifhuis  altiii^  c^ut  tnterftcra  "jet  ba  ^prophA 
cpera  noh  Lene  dtf/ngutt.    Exitifitf44  mthti 
/tifii  tirfm  accufcs ,  Kccie  aitus  condemnet , 
tu/i\  ReitfjuumrK^A-^grt-i  oculU ^ipertu nan^Kidti 
nec  audjat  aurt^ta  ^ctcuts.Idt.^ntumne againk 
U!  fuptriiitr/2U4  tn  7f/enduc/ta'c nrfra,aut  trii 
ditmws  irtter  p/i  tatu  ^  'Virtutum  funera..' 
guA  abfunti^^ locjUimur'.  a>  til^tis  carcmtn.^ k 
Jittnasapertmtts  :  jufittadeI/n:jUft,  Cj^-^-judi 
mur  :  de^^otto  irfa  omrtes  rebgtones  languet, 
fupra  anttquitar  isfoltcttudtnemfjad/tAt:  Ch\ 
f}t<4  nempe  uhtc^pr&ynsttitur  ,  's^ix  uU/bt  apparl 
tmo  \>tx  caputprotendens  a-  Chr/f/anu  conculcX 
tur.   Nonputo,nos  hdtc  nef/re-.ttaentm  cumif 
nttts  aitjsex  rrstceptorib.mets  dtdtctfdan  et. 
daytojutcajuampofimt44.,  /def,  de e^uo^ideo ai 
bigt  Mihtperfuafum  iffidcum  nuU/us  tnjur\ 
pojfe.  Qutdentzn prohibet-,  Lut herumfjut ^  cm 


l^  Ad     Lectorew.  ti^ 

^ntpperdoltngum  adHnguem  reprdtjenter^auf 
d^efatf  lofephum  ArtmathAum snvtcari^cum 
untanm  exgenttlthus  tnte^ritatem  tnS?iSiant 
Ttartt  i  Sed  httc  ntmts  Jlrta.  Qf*td  tmpedtt , 
tntutem  nojiram  C^  Itnguarum  perttta  C^ 
*um  notttta  tmbut ,  chm  fumptuum  nthtl/it 
■4nos  mtnus  acfajitdij ,  quam  altbi ,  temporit 
ftnoampLus?  Entmi^ero  tta  e^:no!umtts  mu- 
$,ne  qutd  durius  dtcam,^  dtuturna  putrefi- 
^Heno/met  ayfumtmus^^generofores  ettamfpt  - 
•4S  retundtmus.  Exindey  ne  ojutd peccatum 
teatur ,  mu/tts  ambagthus  res  exaggerandA 
f,  utgaudeamus  ret  tam  abfirufk  minutulum 
'dfctre,  cfuam  (jutltbet  altus  juraret  tttt^ilttto 
temendam,  ^ppetlo  ^os  tefies ,  (juotjuot  dole- 
fofi  tot  annorumfufiigattones  nunc  cAlum  in- 
rt,ut  bo^tSy^  terraspremereyUt  tauros^^res 
manas  noj/e,  ut  ^accM  :  denti^  omnta  itberalta. 
udicare,  ut  njttulos :  citm  tamen  Archtmedemt 
'sfiotelem,  Solonem,  Pltntum,^  nefcto  quAter- 
id  numtna  haudfrugals /^crtjicto  coleretis.  At 
promptu  excufatio  efi:  Nthtltn  rebus  perfe- 
m.  Cert€y  nobts  ^Kero  l/ceat  per  ^oi  ^eltmper- 
ta  /ctre ,  nec  in  /ecula  dettnert  factltum  ^ 
otidtanarum  Commentartu^  Non  captti^bre- 
«riaytn<}uitis\  Itane ,  ^fttdficiam  ^obis,  c^uin 
fiits in^sndenttbus aliaiut  emergant,  qut^^txfibi 
^dunt potuifp:  tneptijs  terrttari>  Apparety  ^«4 
(>i«fer^'titt,tng€nta  Itberaliora^elntmtis  elogijs 
tkriari  ^  ^elcoanfiart  nimtis  odtis.  Fugtti^a 
i^a/i*nt\fed^  tUa.  e^uA  adltbrorum  exa&torii. 
(HfffU  (ra^nUm  cdorm/u^i^e.v^/n^uamt^  ta- 


ll^  A  D     Le  CTORE  Xf. 

?neK  tUitfiiAJufcul^  (^/orbitiunculM:T^norem\ 

e^Honium  tU/ier^tfscAlum  non  cUudttur:  /d coMt'"^^'' 

ciuerarnur,quodritmiapeccundtcoj%ctud/ne-,famili''^ 

^jttum^idctur nonpe  care.  RepertUTn  en/nfeMf^t' 

oiuo  nos excufemus y  AdAmtculpw,  hunc  <^u/f<jum^''' 

zion  nccufit  defptt.Nempe  maxtmaltbertas.altm**^ 

na  vQxa  bitdtnart.  St  leges  t^trgcas  filtem  £9^; 

peitca» ,Jt  .idamo  ettam  .rucem mtneru ijam  tm   »'/•' 

haft  beatam  dijfoiutionu  nofrA  Itcenttam.  St  e>   'hn 

emplum  ettam  altoru,  cfut  no  hene  ^fmtfbrte  9    '(«« 

*^unt,opponai-,j-im  te  cransfugdprod/d fi .Sctita   ei^iV 

ut  ojHi  Papam  deprdt-dantur^  ft^n  corrtguntfttitj    Kfi 

ht  Chrtjhant  ^tdentur,  tta  qut  Deojjdere  dtcun    iVdi 

fedeundemfuhte'fugtunt  Reltgtonem  trreligto.    w^n 

tracinretnon  Fonttfictumtantumefi^fed^n    i/w/i 

fl'  um-,  ^  legesexUges  h^ibereycum  Barbarts,  m    mt 

ftriscomuneejT  DeLttertt  ciutdopt44  efialtaiutdMt   »/«. 

dere,  /gnorannd prcff^u  ?  Et  h%c  cun^a  ^elutnx    Mf, 

ce^ttate  maxtma,  ac  ntmmt  emedandaftrrtmu   (•««;; 

Ju  ar-fentes putanojiru  e ttnu/ Jilo  tenuctj^tnifl   «jfl 

nttncu'  i  Sfc  ergo  opttmt  cfuft^  fenttuntjfdtaltni    is.int 

lethargo teneri ,  ut mft^enenata meUa mhtl 

mttt^tmna  amar^t pharmaca  cmnt  tmpetu  rcfp. 

nan.  Dtt44  eflyDeu^^ejut  reltgtonif^pacuytt-ttncpiiii 

lttatti,ingenij^\iir'Um  munerairrt^erenter  h* 

itfa  udj^  re^oca^ y^ unabrarum  luddrtif  nosJU 

^ellat  f  mnijs  rerii^feitcttfii:sfmulacrtsridi 

^UA  ^futj^siutsncrn  ito[uidoanim.i-d'\>trrttfup€t. 


aute cjutfua  prodtgura ad  cjtharas^  MuficUt  %'ij^ 

meioSytrtftJjtmApaupertatt  nubunt:  ita  c^ui  C»i  (.fji^ 

dbnartaeijciunt^pUrumc^homtnumfuntfeJit^tj  ^Si 

fhm  .  trtpHdta*  '"  rtrtiisej^i  HtpfiHlhpofiejul*  «inji^ 

vtm 


Ad    Lectorem^  227 

^cafitgundtmoniitores  /mportuni,  ufja/la- 

tj^tmtu  decreto  tnfeitcttate  occurrijje.    Qutd 

9  agat  'Vtr  bonus.ubt  bono  ejje  non  /tcetijijorte 

tras^pat^ts  refpondeo.  St  antmtfatts  habet  ^e- 

item  proJiteatur:JimtnusT,fualtbertatenepro^ 

.  lUudcertepaucorum  homfnu  eji^nec  niJtDea 

uatorum  ^conJaltdutorUyCjutprAjenttbus  fuc  - 

^runtfawapoJleritattjprdtmtHm  caIo  commtt- 

t.  Fuere  tales  fedplerunc^  tnfeltctjitmi-.  Vnu^ 

peLutheruscomplettmtraculteJi.e^uttn^tcluf 

'4mpha\tt.  Sedut  iibertatetuamfr^es^necje- 

tmortb.  ^el^ttijsabrtptarts ^tdcumulttsalijs 

ilepr^Jiabts.  Nemo  te,  optnor^cogef  Ecclejiam 

rcart ,  trtbunalia  corrumpere-,  Ltteras  nundt- 

'iijtnegligarisytuus  efo.  Sine.alij  facuinf.fne 

4ttfactant:JineJicjam  tempus  \!elle.,ac  confct- 

tA  tutt  cohabtta,      St  fatis  efi ,  e.xemplunt  Je- 

'*  netno  umjttam  tn  Deum  pecca^sjtt  -.  fdcon- 

t  rebus  rorrupttSy  t^tt  re^era  nunc  ejij  p.-i/*-- 

^imos  Deo  placere.      rieijuJie,Jobrie  ,  /tber- 

ter  y  pattenter  ^t^tto  :  quod  multt  equtdem 

^tbunt  -i  nemt) ,  ntfifal/or  yprohtbebtt  :      .Aut 

mntno  fiat  ,    ttane  terra  angujia  ejl  ,    ut 

/jttam  Itceat  tn  Deo  acqutefcere  ?      Hoc  tllud 

\»  ^uod  multts  ^elim  perfitajum  t  Cjj"  e^uo  ^er 

I  ambages  penetro ,  ut  relt^a  turba ,  c^ua  ccn- 

"tt  dt^ina  tndtgnattone  non  poteji ,   nuUam 

'piter    agendt  necej^ttatem  confugant  ,    aut 

fum  dejerendt.      Nam  qiM  nos  maxtme  ter- 

tt ,  faUacta  Jitnt,  tjuaji  iH^tto    Deo  nobts  ^el 

^tUjje  ^el  nocere  ettam  Mundus  pojiit  ,    qui 

w  omnta  Je^fctjfe  credit ,  terra  Itberatos  nos- 

L     6  C«.le^ 


11%  A  D     L  E   CT  O  RE  M. 

Ceelorfddtr.  tjuemjt^jitwamus  ,  parur»  tf/?,  cjut. 
qntddle  ne^etjCum  rtemtnt gratps  henefactat.N 
(jue  ^erojtc  Deus  immttu  ej},  utjuis  tn  terraf?r. 
per  m.ilej\ictat.  Ahjit')  credamus ,   omnes  fceU.^   ; 
htc emergere. Eji.,cum pietattjcum tntegrttatih  W- 
nosJiatfuHs.  Ejl,  cum  ^ertta^  trsumphat.     St  r»»i' 
rtecJtneJlciU  es,    Multoscrede  anhelare :  mttli  j^«', 
crcde plunma  d^Jiderare.    Intra  concla.^td  fkk  Mli 
qu/  corfuum  ejf.'-indunt^  cfuihus  con^erfarty  tit^k  i|i»»^' 
cjUAftt  dulcedo.      lUi  Itberas^oces  amant-i^^  bffft 
^lurtmum  ptrfctant ,  ferto  precantur  .      TttU  «m 
eji,  ut  cum  Deo  alta^utd  tentes ,  cfucdantmA  /al  mtn 
ii,  corprjru  Itbertatt  conf^lat ,  bonis  p/aceatt' .   mt 
hh  tnge-as  moles  fje  tnterpontt ,  cjuod  non  msi  Km 
/edre l'us  optimis  ad^erfa rt  dtcerts.    Sordere^fi^  h.f.  l 
tn^wentfpurtjs^tmam  reltgtonem,  d'ff?ltC'*re  ho  • 
ttam,  utram.j^ perfe^ijstmam'.  eleganttfimas 
teras  tnculpare,    Qut4  non  d-tbttet  hic  r  nontv  km 
ptdet  ?   Sed  bono  antmo  efo'.,  nthtl  pertmunf. 
wonetarum  hodteprettum  crefttypondus  (^i  fup 
rtttas  dejjctt)  Imago  eadem  ejiyac  pierunc^  elei^A 
ttor:  Itanos prtfcam de^ottonem ,  anttquosl^MiiMQ 
res,  arrtumexceUenttamcrepamus,  o^uAapud 
cupreajuntytttultnonde/unt  0"  irfcripttom 
pompd:  atnec  ItbeUam^neexattnumferunt.Qk 
Jt  tdconjianter negent\  Eho    antucredtsfifb 
chabo  Baalttas  tmpojiuram  fitam  f^Jfs  ,  citm 
JanfU/nem  ujqueje  lantajfent.,  ntf  c&ltcusigi 
con^^itftjfet?  Aut  Phartf^tos  Chrtjit  accujatto; 
admtfjf ,  ntf  V^efjfafianus  ohfitnatos  admort\ 
uf^  confegfjfet  ?  Aut  Ponttjictos  Luthere  cejiij 
ciitn  tsfceUra  tUorum  tncreparet  \  Spectofa. 

trr. 


Ad  Lfctorem.  iif> 

ojiura efi^nec  unouam  detertor.cfuant  cum  bo- 
nfeJimu^Ut  \  nemmt  tttmen  cittus ,  quam  Jim'^ 
;$J^imo  cuiaue  detegenda,  Verum  bonum^ 
eJipUnum  fiT  patulum  ,  ut  tmpojiores  lucis 
at.  Tenebrts  opsts  eji^  ^mbraculU^ubi 
•arum  ludibrta  exfjtbeant:  St  'velum  Jubtra' 
\Jhrdet gejit^culatto^  Hoccertum  ttbtejio^non 
'derefUoSi  a^odttb7 fferjuajum^oiunti  nonfa' 
"ejCjuodtibt  imponunt >nonfitre-iquod  ta{lttantx 
%^entremplerojo^iie  tn  adyttsjuts  adorareyforex 
■*cis  tmagtneptrigere.  Ingredere  ^  arcanafa- 
icontemplarejredtbuJctSi^  ohjiupejcens-,  (^ 
•mants  erronbsts  iratus.  H*cfujit4«y  nejcto  quo-^ 
odo  ahrepttM-iJedutfiductam  ttbifactam ,  beni» 
xiftme  Leilor  -i  nuUam  hic  h&rejin  yperdueUsonS 
Hbarbartemreformtdandt.  'Ltberaies  iocijitnty 
uu^sjts matertapetttt ,  ut^ideas , omnta  nojira 
fje  cum  deiecfattone  propont,  Nemtnemiquod 
•oJctam,tettgf  ynificum  de  humanis  agitur^  res 
tjiraaittur'.  Tuffcisaitteri  noit  td  tnfraudem 
teamjctre.  StyitM  RhetoricA  nthtldebet,  ne  optu 
^beoi  Crtttcorumface ;  omnta  tnfra  dt^tnattO' 
em  tuamjitnt.  Nam  dumaiij  coiiu  tornant,  aut 
rrgtUos  fabricantur ,  autmujcipuias  tn^entunty 
Alia  exctdunty  ne  cjutd  metuas  Jerijs  contempia- 
lonibta.  Non  alea^  ttbrtn^tdeo ,  non  latruncu- 
oshomtnt  fjecuiutiontbttt  fattgato:  da  miht ,  ut 
er  te  meipfum  rtdeam,  Debeo  id  Calumniaigra" 
iam  certe debeOyUtiijua  nthtltniurtarum  contrtt 
Tte  omtjitiprofectjfe  mefubjedulo  exercttio  ^tde- 
tt\(juontam  et  dtj^itcto,inciptam  mtht  non  piacc' 
'Cy  ^ ^iane  ^uam  fim  tUtm  laudatts  dtj^imtiif» 
L     7  apparere^ 


2.30  A  D       L  E  C  T O  R  E  W.'  '       A 

app^rere.Vtde  anft^ut me f?rof>hanu dicunfyeim  W^ 
Coeltctfaptant\ ^ejut  arcarjafia.tt*i  mtht in^tdei  i"/' 
i^uarrt  Deoteiltjtnty^  quttnt^noranttA  tnfuU.  iw*^ 
d€portaritnty<^utdfupra  mortalttatemglortentm  Vff 
tLeJpondeant pofierttatty  quAnon  ertt  tam  ohef  wm. 
narn.ut,  qutd  malt^ejuo  tempore-,eiuibtM  admtm  W\ 
firtstn^^aluerttynon  odoretur,  Imprudens  Htfit^  \m 
rta  efi.cjUAnec  K^gtbtttt  nedum  tmpofioribtu,pai  \.  /*// 
tet.  Opttme  mer^tt^  cum fimel tmpegerunt ^pra  K  «i 
duntur\tu^ttA  totttu tncfutnamenta  pro  mofih  «kn 
SpenditabWi  Vt  omnta  V'^fi4  tmpetrejyMorspude  htr( 
fartety  citm  ad  D  E  I  re^erenttam  ,  &  proxim  htn 
Charttatem  ,  ^  tgnorantt*  multtp!t<t4  coytfefiic  mki 
n^mertt  accurrer/dumy  cumdefirent  omnta^jjui  mt 
it4fte  hiccredtdtfit:  cum  treptdubts  y  ne  tdemtu,  '^i. 
txperiantt*rj<juodtnaltoscommififityCumtUari  mx\ 
dtcula  ^ fif^tafimpltcttas  amicayContubernalu%  w/i; 
kenefica  ertty^  terrarum  h^^enui  deltctumy  neS 
tibttpfifaptes.  Uiucte  relego  ^fitni^uti^  mthi  es, 
necprohtbeo , «/,  dum  omperendtnare  ttbt  Itcet/t 
autce^utd^el  tpfi  ttbt  tn  buccam  'sjenertt,  ^elkom'^' 
byctntfis  ali^uis per  tn^tdtum  i»_^efittytditbereef  0111: 
fufias,  ^  corduttste  omnthtt>!  dertdtndum  dedas*  nk 
Necentm  tam  coariiutumy  efi  humanum  gentUi 
utunt  ttbt  tmpuneltceat  accufare,<jutt  mmo  iu 
Attimuminduxttt  aut  extoffere  tua  fierqutltnia^ 
Mttbtu  ^erttatem  tnc^tttn  fit.  Sedcum  o[uo  loquort 
nempefemper fimntans'.  Tepotttts  mthtexoremy 
ientgntfitme  Le{tor,utfactl>tat£tua.  hasmeasfi- 
^fabulas  fi^s^emjthologtasadmtttoi  yCjuthus  boc"^ 
unum  cjHAfi^^t  ut pofiChrtfis  fertam  tm/tattonemf 
t^  hHman<ii,  ^ttt^  raftonabtk?»  converfiattonem^ 

fiienfta^ 


Ad    Le  C  TO  R  E  M.  251 

\iffarum  terrermrum  decora  (^  ^ariam  dele- 

tonevipoJSideumuf.quAfanenobtsnonmerce- 

U'  unt46  alter^fermotnec  exaclons  importunt 

H  nugator$s  epitcme  glcjpita,pdf€rta  reri* 

y^arum  comrnuntCHTioat<^  curatmaxtme  ^ero 

l  nobtfcum  con^erfAntis   aufpicta  dabunt» 

'adorabtmt*s  j  m*  Le^or  3  utquod  utrtfc^ue 

i  fuppieretppj  (^ tn omnem^erttatem  de- 

're    ^eltt,       Nos  ^ero  tnter  nos  amabtmust 

ishocerttnon  pofiremum  opus  ,  t^  quA  mi" 

\dextre ,  mtnus  ccn^enttnter  dtiia  funty  non 

\*lentta  ^  atrocttate^fedChrtfitana  Chartta- 

\mendemuSidtiuamuSi  tnterpretemur ,  attj^  ad 

fuam  Adiftcattonem  conferamus.  Dtfctpuium 

\hab€bts,ftnon  fitis  doctltmi  certe  pattentem 

\eritatisaufdum.  IgnofcM  autemfimui opero- 

Ixcufattonti  (^udjittbtprocula  me  remoto  fii- 

yhacuafort^e  ^idsbttur^memtnerts  >  e^ut  nocere 

tt,pierum^  in proptm^uo  effe,per  <juosfi  De" 

\ofier  me  qutefcere  ac  Chrifit  regnofer^ire  per- 

^ritynen  tntermtttam.pcfi  h^c  iudtcra^facrf 

\dij  tntercaiartafertum  aitcjutdtecum  commt* 

\:are^Ser^et  te  DomtnuslESVS.trfiituttt  nofiri 

^rtnceps->eiuemutprome  adores^ettamyatefg 

'^        ettam  quapoffum^  tn  te  antmi 

propenficne  prec§r. 


fC 


m 


POL  O  G  O  R  UM 

^Ihristianorum  Ma- 
nipulus  Quintus^ 


Seneca. 

emadmodmn  radij  folis  contingunt  qui" 
dem  terram,fed ibifunt  unde  mtttunttm 
Sicanimmmagnm &facer,&  in  hoc  de* 
miffus  ntprofinsquidem  Dtvinanoffemusy 
converfatur  quidem  nobifcum  ,  fed  luret 
grigimfutz,  lHinc  pendet ,  illucfpeSlatac 
mtitur:  nofris  tanquam  melior  interefi. 


r.    ilNri- 


254  APOLOGORUM 


ANTIPODES. 


N  D I  c  T  o  Oecumenico^  Co»ci, 
ciira  remotiflima;  nationes  cx  al 
TO  eodemque  Mundo  compaii 
fcnt ,  adveueiunt  tandem  ,  con 
Lenruli  &  Cornelii  opinionem.  AntspodesX^ 
vixpotcft,  qui  homJnumtum  concuifus  ,  q 
admiratio  fucrit.  Incedebant  enim  non  at 
verfas  arboies  i  fed  capitibus  ad  terram  ,rar 
fublati  :undefaci'e  ronigere  eratjeife  pla 
Dobisdivcifos,  nobifqueoppofitos»  Admifli 
feflSonem ,  &  de  Rebgtone  interrogati,  refpo 
d^xuntiD/fgere/e  Deuw  toto  cordei  tota  Anim 
tofii  ^trtbui  •■,  ^  proxtnjuniy  ut  feipfos.  Quasf 
dePolttia.  dixerunt.  Sehomfie^fv.  rtjKemim 
Udere  yJH*  fut4,m  cuic^  tribi*ere.  Hxamin^ti 
Philo/ophia  Morremje meditart  3i^]ch:it\X..  De M 
trtmor^to  compellati,  Qut  Detu  ^  inqi.ifbat 
coniunxerit.,homtntnonlep<tranda.  L^iorts  d 
lummquifiti  Sudorem^^ultHt  fu;  jeceiurt,f; 
panem  (^u^  erent.  Poftremo  Scop^  tori.u*  ^t 
petitus,  AEttrnaLum  Z?r'<?^'/"./,indicatus ab il 
cft.  Haccum  Pdtres  roncilijau^^ivifl^entjfurr 
xicin  med  um  Piajfes,&:\'iri  Fr.tres,in- 
Q^\l,^utdm irt4Tri  efit  multos  dubttaj^ 
/e  y  /i^ftne  Antt- 
j^des  ? 


2.  Al\ 


Manipuius  V.  23/ 

2.    aRtifex, 

orciiraartis  exrellentiaomncs  fuperaref^ 
erostamcn  plaQcdcfotmes,  idcntidem  fu- 
rai  IoterrogatusabAmi^o,quid  infaulU 
iet  ?  Nihil,refpondit,  nifi  quod  lilud  didiciy 
ond  dici  Quidenim.quodM.^gnatescle- 
cr,Nobiles  l:orriter,Confiliarij  prudenter, 
:6li  temperanter,fubd:ri  decenter  ,  quid 
Religiolipie,  jureconfulfi  jufte,  Medici 
jiter,  Philofophi  fapienter,  Philologi  ele- 
:  loqui  omnes  djdiceiunt,agerepauciores,- 
i.quod  facilius  eft.rem  noville  ac  peiagere? 
•  enim  fchols  paflim  proftant  &  magno  fu- 
ntur.hujusnefcioquam  quifqjfibi  Dodor,. 
openculorelinquitur.Hinc  Ariftoteles  vc- 

^^olicice  &  anxic  niter  virum  bonum  &  Su- 
nbonum  diftinxit,  ne  pofthac  crederentur 
fereciprocaj  fcdomnibus  conftare  poircr 
bulcnem  calceosopt-me  co  fuere,  Sc  inte» 
.mumvirumpeiIimc.Hajcutaudiviti£qui- 
Laudo  te-inquit.qui  animadvciteris.  Ide- 
iugeo  Harpyias  maximc  omnium  folicite 

**  ligiofe  tributa  cxigere,&  furunculos  fui^c- 
oraciliimis. 

5.    avgvsti:nvs. 

Iguftinus,Hipron°nfis  Epifcopus  ,  aci  M/- 
bvrio:umDe  mareespatiatus,  &CoDfcflio- 
ifuarumlibellos  obiter  relegens,in  hypocri 
invitiflimusincidtrat,  quiblando  ore  viru 
iidifl[imumlalutans,Ecquidlegeret,percon- 

tabatur» 


H:!^ 


itS  Apologorum  ^ 

tabatur.  Cui Auguftinus,Meos eirorcs,in< 
(imulqj  libellum  porrigit.  At  ille,amarum  < 
fubridens,  Qj^id  opus  erat ,  Saniffce  Pater,fc 
iaeptulisproltituercciim  Deoomnia  patc 
Q^d  vero  ?  refpondit  fervidum pedlusifi  ii 
doaes  mciderim  ,  conquerar  ;  htrones  an 
me^  non  accufem,non  prodam?  pueritiae  in( 
dientiam  ,  adolefcenrise  ardorem,  juventuti 
meritatem,ingenii  ambirionem,  licguae  va 
tem,]aborumvilitatem,religionis  tenebras 
cietatispericula,  deinmatrislachrimas,  fcri 
IX  fulgur,  Dodorum  roborationme]  Veri 
dulcedinem,  carnis  conflidamina quibus  fa 
tus&  fanatus,  quibus  circumaclus  &  folida 
quibus  fubmerfus  &eievatus  fum,non  aperi 
EtinDeimei  fanduariovelut  reteris  hoai 
€Xuvias,novr  jn:olam,&  arma  gratus  fufpend 
TuncHypocrita,Tuumhoc, inquit,  Exem 
eftoj  fedquodaliis  imitari  non  incumbat. 
paret^refponditAuguilinusjatquantocumi 
pliciorum  periculo,qui,  qua:  vos  fimulatis, 
dunti  quar  tacitc  improbatis,Yerbis  deccpti 
gni  faciunt  ?  hinc  lucrii  vobis ,  illis  fumusi  vc 
fama,illis  damnum;  vobis  otium.illis  labor, 
nec  jubente  fuprcmo  judice,  id,  quod  diu  & 
lide  fupprefliftis  ,  cum  gemitu  &  dent.um  i 
dore  erit  proloquendum. 

4.     BIBLIOTHECA^ 

p  Roximis  Eruditioniscomitiis  fupplex  ad 
*•  mtfccmiaaquasdainbrevibus  giaris&  cc 

pedii 


M  A  N  I  P  u  t  u  s     V.  2^7 

irtis  vin£la.  Quotc^uot  adcraLit,c.T  fqualorc 
:^  nculis  aliquam  c  Turcia  capti vam&  lytrum 
juirentcm  conijciebaat.  Sed  illajopinio- 
mniumiiteratiorjfe  Bibliothecam  ncmina- 
&  juciicium  ob  rem  r.on  coatemnendam  ex 
.t.Vivere  fe,ajebat,n6  liberamifed  ad  pauco- 
perfpicilia  ,  corrodi  tineis,  cohabir^re  ve- 
tilionibus.&id  tolerabilenncludi  cJatrisjob- 
arireris,nunquamir,rpici,ni/i  in  (pedato- 
,ludibrium.NecidintolIerab!le:rervire  ii^e- 
rum  i-nformationi,  &  tuggerere  bean^s  Ma- 
ralia  Yiintenebrisco.i(flam,idnolu:ire  poll- 
,&cumca^itis  peticulo  efFregifle.  Cui*pro- 
:s:irate,tcrponderunt,pr2:cipitat;namutftu 
.orum  eft  curiofitas,  nimium  ex  te  quereret: 
;meritas ,  nimium  te  abuterentur  i  ut  eft  cu-  , 

tasjnimiam  tui  aurerentj  ut  eft  in;rqua!i-         j 
nimium  temacularent   Sed  Bibliothe^ajam 
'ida:    Qins  ctedat.inquit,  Cauponas,  taber- 
jlupanaria  cutopatere,  Bibliothecasin  ftu- 
forum  fecuritatem  abfcondendas  efle  ? 

r.  BOCALiyiVS. 

Raianus  Eccalinus,ingeniof  lT:ma?dicacita- 
tis  homojcum  ex  Italia  in  Gcrmaniam  elicr 
Mtiatus,&  cumeruditis,  6:  perfpicacibus  ali- 
adeftruinohs,  ^ibbofis,  calviSjIulcis,  fmis, 
bis.truncis^cv  frmilibus  corpore  viciatiscon- 
raneis  fuis  dilieruiiret ,  poiienc  nefanari,  ac 
nfahabiles,  anne  in  Nofocomium  potius  ab- 
centli ,  quam  inc'r  recli  corporis hx^mines  to- 
andifintrmagnacepitlaborareinvidia.Nam 

erauc 


25^  ArOIOGORUM 

crant ,  qulbus  hos  na^vos  hypocrifeos  pal' 
iia6tenus  obrcxerat  >  vel faae  non  omnibus  | 
•milerateire  confpicuosj  quibusBocalinusi 
dacior  habitus,  poft  crefcente  odiores  pa« 
turbare,proderepatriam,infultarebonis  dij 
cit  Bocalin^utaadi  tinfipidaaccufatione, 
ne  habereturimpor-tunior  hofpes.land^qud 
Germanoiu  vitianungnoviire,  nun^  tififfj 
omninoaccufatorufuorii  vultus  afpexiflfei 
tiquam,famam  audiviilc  nufpiam ;  Doler€, 
potuifle  aliccr  ,{ibi  innotefcere  ,  quampeil 
tia;  Dolere,ha?cvitia  non  fu^egentis  fola 
paratum    tamen  publicc  teftan  ,  nec  Mii 
Quadratum,  nec  Cornelium  abs  fe  tadosi 
Hoc  cum  rifu  acceptum  ,  &  fententia  latal 
Mundi*m  ttimjibt  undtc^Ji/n$lem-i ^  quA  da 
ro  nArr^rentur ,  hutc  c^uadr(ir€\  ttua^  <t:^uiejit 

G.  CANES. 
1  Ufli  erantbonsmcntis  Agricolar.utLuciaJ 
•*  Merlinum,  Rabelafium,  Fifchartum,  Bocl 
num,Barcla  um,  Pafquinum,  Gentilem  &  cl 
inilesfatyr;cos  canes,  quod  ferasundiq;  coij 
d:aretur,!oris>catenifve  alligjarcr.vcl  fiueful 
basad  colla  appenfisimpedirrnr.  IdquiadurJ 
agncolis  vifam,  quod  fiugesfera!  cum  depa| 
rentar,tumconculcaret,fupplicilibello.qa?] 
.ceflitas  canum  apud  ip^bs,  qua;  importunitas 
raium- acexinde  publicum  damnum,expof 
runt  Dspopul-ui  cnim  fegetes  ab  ambrioj 
cervis,vo]upratum  apris,vio!entia:lupis,''ip| 
fturarum  vulpibus.imitationis  leporibus, 
tionis  cunicuUs}  jdqjtantafrequentia,utadi 

bhil 


M  A  N  r  p  11 1 II  s    V.  u^ 

[q  Chriftianum  exolverdum  pofthac  pa- 
IntfufFcdari.  R'.T).)0[.liiinijseil:  ,  {am  du- 
Jiappolitos  illiscife  vi^ales,  quiclamore  & 
[culamentisarcerent.  TumreplicaruDt,  ni- 
Lfe  dormitantius  his  vigilantijs.Sed  :u  duri- 
icrepati,aciubrebcllionis,pocnacanes  via- 
juflTi ,  cum  murmure  abierunt,  hocinterfc 
[itantes,  Generofoscanes  vincuhs  ferocio- 

7.      CLASSIS. 

.aflis  illa  ingens  &  formidabihs,  quam  Rex 

i.tqiidemEcde(iaftesSalomonin  Morialon 
lcmpore  infirui  juflit,tandempublico  Oibis 
preiolvit.  F.ratenimrumor,fubjuganduhu- 
tum  genus,&  ad  Catholicam  tum  reli^ione> 

pohtiamfubquintaMonarchiacogendum. 
[liralius  (ive  claihs  prqfedius  defignatus  Joh. 
Ilerus  Kaifersberg.ejufq;  legatus  Def.  Erafm. 
rerodumus,additufq;qui  eoru  vices  nonnun- 

obirct  Coni.  Aggrippa,  ac  prasterea  Navar- 
Irum.gubematorum  ,  remigum  innumerus 
nerus  "\'i(ietfunt  An.Seneca,  ThomasMo- 

Scbail::an.Franc.Fr.Rabelais,navib  prjefedii 
:retum  erat  nemini  parcere.nullo  fexuis^tati, 
nicati,qu!fquisobfequium  &  Sacramcntum 
';6taret,inreiiret.Itaappulitdeniq;  in  Narra- 
lia  &  publico  ludu  expe(5lata,folerini  plaufii 

tifu  excepta  eft.  Nihil  enim  armorum,  nihil 
lalelecam  vthebat,fedludicra,  chanas,  fide- 
,lyras,crerundia,campanulas,f{^'ecula ,  talos, 
dgenus  inhuita  alia.     Una  lex  erat,  qui  fe 

dede- 


240  Apoiogorum 

i3edcrct,cuculjam,qua:;  ingcntibus  onerarii.l 
YedsEcrant,  quifcjue  induerer,  auricuktiami 
riegatam:  nolis  appenJisfonorarn.  Ita  Oibl'| 
faiigujnc  fub^iSus  eft. 

B.      COMOEDIA. 

pEriis  Saturnalitiis  Comcc<liamaguo  app 
•^  fua<^a£ft,cujUshoc  argumectumeflbt(| 
fimum.Primo  adlu  Adolefcens  voluptatiM 
m«E  contubernium  iDgreiliiSjYarias  Scienti 
&  ArtiumpucIIasadamaverat.cum  quibus 
rio  ineptiarum  genere  (e  deledabat.Secund 
^uvitam  civilem  in  forofibi  adfcifceas, 
busdiYerfiffimis  &c  cenfuetudinibus  imbu 
tur  ,  temporis  &  ingenii  admodum  prodi 
Tertio  ad:u  tiumaaarum  controverfiarum 
ftra  invifens,  armatus  corus  ex  omnibus  co 
ruit.&  furiosecum  totius  orbis  fcntenriis 
flidavit.  Quartoadtu  adalendam  virarn(j 
Terfus,  Mare  kuius  mundi  infidelepericl 
conatus  )  cum  jam  tranquillitatis  &  Sapici' 
opes  collectas  poilidcre  fibi  v!dcrecur,&  in 
trianireditumpara-ret,  truculenriflima^corp 
haminitempellateagivatus,bbore  fedus 
bus  eiCiflis ,  confrac^a  nave  vix  randem  pc 
tentia:  affere  in  rerram^^natavit.  Ea  in  Qit 
to ac^u  Refiguationis  infula reperta ,  fub  fim 
citatis  Chriftiau^Principc&levamentau 
laboris  deditquietcm  &  acquie^  ^ 
fcentia;  hofpi- 
rium. 

9.     DE 


Manipulus  V.  241 

S).DECIMATOR. 

Vlbra  quafdam  circumvolitans  Arirhmeti- 
umaiflaverat.  Is,  quiadcalculum omnia 
ire,  &  fumum  «tiam  ponderare  didxerat, 
acquievit ,  quam  pera^quationum  omnia 
a-a examinaret.  At opus haud erat ulla fub- 
itcquinipfapotiusumbra^ut  liberaret  au- 
ii&radicibusteilera  contaenneagonalibu^ 
tum-:  Heus,  inciuit,ad  vulgarcs  calculos 
Nam  quod  extenuatafum,  primum  Sim- 
tatem  decimavit  Curiofitas,  deinindolem 
iemia,  mox  mores  peregrinatio  ac  prope  ea 
converfatio,  poftea  fanitatem  luxus  ,  indc 
jusvanitas  ,pori6confcicuriam  Satan,pofl: 
tatem  mulieres ,  poftremo  refipifccntiam 
uetudo,  denique  ciim  moriendum  cfletjde- 
lyit  Sacerdos,  cui  exinde  poculum  tot  num- 
quot  Chriftus  venditus.emptum.  Tu  mihi 
sxfocietatisreguIadicitOj^quanrummdfin- 
5  impenderim  ,  quantum  fupcrfit.  Logi- 
umfubduxifletnumeros.acexiguum  planc 
quodprimum.  divrnobenchciocongelTrum 
fupereifet:  Heu,  iuquit,  quo  numero  elFe 
ufles,cui  Deusaddidiflet?  at  tu  temerarie 
liultafubti:axifl:i,indeinfamiatuamulci- 
plicata  ,  &  reliquise  inter  tur- 
piflimos  hjcredes 
divifa:,. 


M  10.     D£. 


242.  Apologorum  ' 

10.     DEFLCTVS, 

r~\.  Borta  erat  in  Reipub.  rcf;no  periculofa  fec. 
^  ticfubditisadciviliaiinpatientixaima  tv 
clamantibus ,  &  credulitatis  exadliones  deti,. 
(ftantibus;  Cuniquelubitoac  inrempeftan 
convocati  eirent  remediorum  architedli,in: 
ftum  aliquid&peuculofum  accidit.Nemo  cjui 
exomnibus  erat ,  quinon  in  tanta  feitinat» 
alicujus  maximc  necefTarijmembri  fit  obli 
Hic  aures  quibus  fubditorum  gravamma&qi' 
lelas  audiverat ;  Ule  Dafum  ,  quo  Politicoril 
dolos  &  qua^ftorum  furta  olfecerati  Tertius 
cu]ii,quoPatri^a^a,priviIegia,contributidf 
infpexerati  Qj^aitusljnguam,quaprointegri  Ijjj 
re  lubditorum  contra  iniquitatem  exadrorud  i^i^y 
fereret.-fed  maxime,qui  Coi.aliufqjjquimani  ^^^^i^ 
domireliquerent,conventumomnem  turba\  [.^jjU 
re.Namilludadpmdenter  conflituenda,ha!C 
fortiterdefendendaPatria2jura,PubIicam(j^ii  jjl^jj,.; 
citatem  defiderabatur.  Itaqueutquamcitiffil 
domum  redirent,  &  h^ecimperiimfigriiafeci  ^r'!' 
ferrenc,  conclufumeft.  .-■     'J 

II.   DELICATI     MARTTTkES^:  Mi 

C  Ol€t  Religio  Chrifliana  die  Paflionis  DJ 
^  nica;procefIionem  exMartyribus  inftitw 
cujus  hic  eft  OrdoJpfa  prseccditalata  in  purf 
ra  femilacera.cum  Cruce  &  habena.altcra  ma 
EibliaapertagcftitanSj&Mortis  fimulacrum 
cum  trahens.  lubfequuntur  terni  &  terni  Mar 
res  albis  flolis,  lauro  coronati,&  palmis  dcc 

ioci;i 


MCC 

Imsfi 


^ 


M  A  Mipn  I. u  s  V.  14$ 

3ibili  numero  ,  viiltu  hominis  aiiguftioi:!, 
tiscacantileuaingenti  jubi  o  &  divinamo- 
lons  canitur:  HuUeluta .  falus  ^  glona,  ^ 
^  potejiHi  Domtno  Deo  nKtjirOi  cutus  ^era^ 
^. /*«/'  ')udtcta.yCju$  magna.m  tliam  meretn- 
Udc  terram  tmpudtctt/ajuacoi  rumpehttt]  du 
'hertti  K^  (th  Cti  peenas fan^utnfsfuorum  rfpe- 
1  IdrpedacuiumcummultisarrifiirerrSc 
cosanimadvertiilent,  qui  non  (anguincm 
udrilentjfed  vita:  faltem  miferia,  &r  perfecu- 
im  patientiaeam  virginitatem  eiilnt  aile- 
fpemcertam  concepere,  fore,  ut  quia  cum 
inibas  frequenter  eirent  coufli^lati,  gloria 
'interMartyres  imperrarent  At  Religio,per- 
iciflima  Matrona,  cumambiriofos  ,  turbidi 
is,delicntos,  impatientes,  polypragmones, 
Ltores  lUos  reoeriiret,  &  ob  id  undiq-;  expul- 
intolerabileshabitos:lte,inquit,  ad  veltri 
loi)  Martyrologos:nam  hic  chorus  meus  ds- 
isMartyribus  non  pacet. 

12.      DISPVTATIO. 
lialjfumusille  Sophiftarum^cum  proceffinn 
)ntra  Chriftum  abfolviiret.nec  votofuccef- 
,aliudeft  aggrcflus^fc.annc  cum  eoreconci 
aatcertispa"^is  veliflduciisconvenirepoC- 
l:aq3  ad  Academia  fe  conferens,  mediis  Bac- 
liaHb.thefesaffigebat,quasob  id  negotiuvel 
ientilari.Cuq^  difpurarionis  dies  adveniffct, 
0W\'  ^^^^^^<^?  fu^pinioni  paratus  flaretjcopa 
e  Metaphyfica  Logica  Rhetorica,  &:  reliqui 
;3:#itionisfl:ud!ofi  &acri  cofijdnBelialeaggWf 
i;ijjira\rimufq;fefe  exercuere.  Sedille  lubrrcus 
M     2  aimi- 


144  ApO  LOGORUXf 

Rirriiiim,  &diftindionibusundiq5'  armatUS» 
fuperq;  linguas  volubilis  nungminus  taccK 
cum  vi(5lus  crederetur,audiebatur.  Tandcm 
force  ingredtienturduiepuell^rufticx,fimfj 
cifTimi  cultus,  altera  Fides,  Charitas  altera 
palluit:quaprimu  Sophiftajdeinfudas,  &  ad 
ncsfefeangulosc6vertens,deniq;obmutefc€ 
arreptiscum  indignationechartis  fuis,  cum 
fcenderet  ex  puIpito,murmurare  auditus  eft; 
bi:rabar,cumfucoremmihiforej  atnuncc 
Veritas. 

13.  :ELEE2dOSYNA. 
o  OletEleemofyna  (ingulis  menfibus  bene 
'^cereijs,quidefeoptiiiieeirent  meriti.Id  i 
{\c  diu  habirum,tandemopulentorumambii 
nifervirecepit  Confluebant  enim.,quiin  hil 
ones,  moriones,  cinifiones,  magos,  ciipedifl 
osjlenas,  &alia  Orbisputaminaprodigi,  p» 
tem  dicerent  3  fed  deprehenfi  ab  Eleemofy 
multumpudere  &:abirefunt  jufli.  Deinanm 
ti,  qui  pi(floribus,{culptoribus,  chalcograpJ 
phrygionibus,  &  artificum  inventorumque 
tero£;rcginim;umac  inlane  favcrent,  &  pic. 
tem  ^ict  rcnt i  fcd  &:  hi  recedere  funt  moniti  !• 
ftea  repertiiunt  qui  Sacrificos  pinguefacerej 
liticosfaginarc,  literatosinfarcire,  plebcmfj 
rarefuntcoBati,&Piet3temdicere:quos&if 
"valercacfapere  Eleemolyna  voluit.  TancJ 
qusEftorum  exacft-orunjq;  turbaexpulfaeft,( 
tota  vita  deglubeudisexcoriandifqi  miferis 
cupata,  imminente morte  quadraginta  plus 
nub  floienis  fcelus  omne  vuit  expiatum,  Accii 

gkc 


^ 


Manipulus  V.  2.4 f 

lofyna:  Euge,  cgregiam,inquic j  pietatem 
iri  capitale>devovere  cenfum. 

14      EVAKGELIVM. 
^angelium  ciim  in  fidem  aliquot  Candiratos 
[rccepiiret,quorum  magnus  (e  numerus  ob  li- 
Jtatisfamamquotidie  offerebat ,  paucis  polt 
lbus,quidfieriabip{isveliet,  apcruic:  1.  Pau- 
jtatem  induerent,  Matth.  19  ^.  11»  I L  Semet 
|icgarent.  Lfl(f.9  ^.  i^III.   Caftitatemcole- 
1 1.  Mutth.ig.  ^.iz.  I  V.  Malum  bono  referrent. 
'!//^,5.<!7.44.V.  lajuriastolerareut.  Af*t//^.5'.9. 
V I.  Plenam  liberaluatem  exercerenc.£«r.6. 
j.  V 1 1.  LlDguam  compefcerent.  Mutth,  11.  9. 
VIII.  Occaliones  peccaudi  vitarcnt.  M-ttth. 
F.ii.IX»  Hypocrifm  fugerent.  Af<«//^.  7.^.21. 
Facerenr.quod  doreretu.  M^tth.z^^^.^.  ^c. 
{.  Nonfoliciti  de  vidu  eiTcnr.  3/^//^.6.  ^  ;i. 
I.  Fratres  errantes  corrigcrent,  A/lf//^.  iS.9. 
fHasc&  iimilia  cum  aliquibus  duriora  vidc- 
itur,&  obfervaru  difficilia,quidam  ex  ijs,  que 
lteremhabebat(ive  Amicum  ,  five  Prazcepro- 
i.Sophiftam,quidagendum cenferet,  confu- 
•t.  Isfubridens,  Qijid  tetorques,  homo  fim- 
fcxJresfalvaeft,  &  unadilHndiuncuIa  expe- 
Jjnda.  Qu.a2dampra?ceptafunc  Evangelica, ut 
[cipere  decimas-curare  domefticos ,  bibere  vi- 
tmv  quxdam  confilia ,  qualia  ha:c  duodecim, 
kaenonimpofitatibifunr,  finolis;  nec  prohi' 
[ta,fivelis.  Tutamen  obfervabis,quidex  ufu 
]ofitj&  loci  con'uetadine.   Id  pofteaquam  m- 
[ituit,  metum  Evangelici  imperii  omnem  fu- 
plit,  &  icgentem  PleudoeYangelicorum  tur- 
.acceleravit.  M  3 


14^ 


A  r  O  I  O  G  O  R  11  M, 


ij.     BVCHAKISTIA. 

iNtervcneratfortuitoPaganus  ChrifHanoiB 

•'facra'  Communioni  &  trcpiclamhominim-)  > 

Yotionema(imiratus,fubmiLseexproximo<;« 

riverat:Ecquidrei  tremiCnda:  hicageretur?!^ 

Chrift?anus:Ohomoprophane  inquit^resCr 

fancfta  hicpcragitur.NamDeus  noilerlinguj 

quoshic  Yides,ingreditur,&diviiia  inhabitaj 

ne  varuarasacdesoccupat.Qinbusvacuas^rej 

fuit  ille.  £t  C  hriftianiSuperbia.ait,  A varitia,] 

xuriajia  C;.Oa,  lnvidia,Afcidia  quanuph 

ues  poflcdciiitiiirttiia  coftffoneatc-^  ficeli  jj 

tentia  ejt dit jnijr.clocum dederunt  Divino 

gimini.Tacuir  ad  ha;cPar-auus,&  notatisdi 

tcr,quo  GUO!  Deum  fufcipere  viderat,quoq: 

tuit,cadie  atqjaltera  eft  fubfcquutus.  ISecij;! 

niulas  intcrpofitubcum  ad  Iuxu,ad  pra;das.aJ 

tcs,  ad  epnlas,  aJiDfidias>  adpulvinaria  ef 

ditum.Paganus  vero  vix  ocuhs  fuis  credensl 

piius  acquicvit,quam  rcm.turpem.ita  fe  haM 

certo  deprehendit.Tum  in  forum  pro^reflaij 

pubhceexclamans:  Vidi  Chriflianos  omni| 

hominum  maxime  inholpitaies ,  apud  quo! 

Deusquidcm  biduo  commorari  potefl. 

j6.  EVSEBIVS. 
X.  UfebiuLS  ciim  quada  die  vifas  eflet  retrogr] 
■^-^&dorfumBabylonicas  Rcgina:  obverta' 
■vinculacon  edtus,  acexinde  causadicere  juj 
eft  Vocatusin  Sanhedriii  ,&  judicesintuituj 
fineuhdifplicerent,rejecitoes,&ad3C^uiusj| 
ciiijf  YOcavitjIUifieiidere,  alij  obflupefcer* ' 


M  A  N  I  P  U  L  II  S     V.  247 

lis  inrania^quinercirethujusplaneexa<flifll- 
Hicafteriixcjuitat^m  Eraotqu-ppeHcrodia- 
LsUris  amici,  Nazarei  Deo  devoti,  Pharifxi 
|imperin,Saduc^i  cruditionis  exemplaria.Ef. 
lumaiuflimc^  vits  homines,&  parum  omni- 
pabyloDica:Regin.-EFaverecredebantar»  At 
leb  in  tcntcn:iaperllit;r,  Nolle  hosjudices. 
Hcrodianoseire  ambidextros,  Nazara^os 
Kifos  &  ebiios,  Pharifaeos  traditionib.  occu- 
[liSaduc^oGprophanoseire  8c  immoitaiita.e 
ia:negare,Eira;osfubftolisinquinatoslhy 
rryfeos  candidaros,  quoru  omniumconienfu 
[.riltusolim  innocentiinmus  (it  ccdcmnjtus. 
negabatur  omnino  Eufcbii  appellatio,  & 
^cisintrudebatur.TLlillij  vim  velhaferrepof 
liapprobare  vero  judicium  nucaampoflumv,. 

17.      EXEOVI/J, 

lAimeft  nuper  fpe<^:  am  quod erathujufmri 

di.Caput  nigiis  albifqueiaiiiis  obvolutuiix 

•ebat,manusardentes  pe-ies  eqiiinos,corpus- 

ptuofis  crepundiis  amidumcxtera  emble^ 

.tibuspidum,arma  inverfi  gerebac,  &lugu- 

:aliquid  ridebat.Acceriiti  Exorcifta3,cum dia 

igallent.nomen excorq:iei»nt eife  Exequiis. 

fzMorsinterveniens  {and:e  iurabat,  pro  {ocio 

pnagnofcere.     Vivam  enim  elfe  vanitatem, 

nemorniam,  &:  evidens  animal,non  cada- 

«.    Tum  Spedrum  conclamarefacrificulos, 

fpiritualitatis  teftes  coavocare  ,  imo  &  fa- 

osfermoues,  queis  collaudatum  eflet,  difper- 

;rc.  Veruminterrogatum,an  Chrifti  &  Apo- 

:oloxum  ,   an  San(^ocum  heroum  funeribus 

M     4  iater- 


i4o  ArOLOGORllM 

interfuifletjobmutuit.  Tum  c  Chriftianis  au< 
culis  quifdam:  Heus  cu,  inquit,  cum  ca  por.l 
ijsque  laciniis  aliquando  rtfurges,  &  tribui' 
Chrifli  appropinquabis,  Tum  te  Chriltij 
moriiscomitatum,nonambitioais  vanas  la<ii| 
um  credemus. 

18.      EXVVIAE. 

^  Rajanus.&Plinlusjille  Ca^far  ,  hicprc! 
•^   cicEprasfesinRcipub.  theatro  juxtacoureJ 
rant,  infolico  plane  fpe(5laculo    Nam  Trajar 
paHioIograrco  involatus  erat:  Plinius  purpfl 
&fafcibiis  riitebat.  Cumque  curiofius  infpii 
reniur,anDotatum  en,interfevefte>  commutl 
fe  Id  anima^iversu  ab  h  rtrionibus,ac  in  jocii 
teriam  arreprum,ac indutus  a(inus leonis  exuj 
is,ac  in  Sccnam  protra^ftus.NoD  fcfeilic  utiui 
fcomma.atTrajanus  Magnanimus  Princepsi 
cile  corernpflt,  Pi.\niusadanimum  revocavit,] 
diflimulataad  temjiusinjuriacurn  forte  inpri 
vinciafua  Mimos  eifec  na6lus,fuftigatos  &  ifl| 
fos  urbe  ejecit,  quurnque  qu^rerent  dcli6li  gr 
yitatem.refponfumeft,  Majeftatisreos  elTe, 
durioramcntos.  Atilli  Trajano  fuplices  £a&, 
cum  aireverarcnt,runquamip{i  eiTeillufum  fa 
tem  ocatos  in  Plinii  purpuram.Refpondit  Tr 
janus  per  fe  non  ftarcquo  minus  umbra  fua  tfl 
ram  obfufcet-.Gpereat  pofthac:  nec  enim  obld 
quendumeireiis.qui  poffentfacere  j  necludci 
dumcumferlis  j  necfcribcndumcontra 
cos,  qui  poflent  profcri- 
bere. 

19.     -F/ 


Ma  n  I  p  11  l  u  s  V. 


^45 


19.      FISCELL^. 

LctheSjhomointegricordiSjfed  liberje  lia- 

gu?,quod  aliquotiesHypocrifiii  increpafTer, 

IatusadPoIiticorumjudicium,jufrus&firccl- 

capiflrari. Id  ut  durum  erat,  ita  plcrifq;  crede- 

itur,  Alethenidlaturu  quam  impatientifTmie. 

C  ille  nihil  commotus  prompte  admifit-,  tum 

Qod  temporarium  ellet ,  &  in  loco haud  ita  cc- 

briminusinfam.e,  tumquod  maflicatione  ni- 

ilimpediretj&  liberaHtatem  commiferantium 

roYocaret.Sedmaxime,ajebat,quiaad.dedecus 

ldrumeft,meumdecusmifienimnotafrent,la- 

liflremj  nifi  obfhuxifIent,tacuiirem.Nuc  quot- 

uot  fifcella  iniignitu  intuentur,  curiofe  deme 

aquirunt,  &  Veritatis  odium  execrantur.  Hoc 

utem  optimus  quifqi  optat,apertam  elfe  eoru 

cam  &  invidiam,quos  dignum  eft  invidere  bo  - 

iis,quam  fi  te^bam  gerunt,  lethahus  nocet,cum 

:xplicant,facilc  hominib.fordefcunt.  Bonis  be- 

ledixi.malismaleianmalisbene  dici  volunt, 

&  bonis male ;  an  bene  omnibus,  male  nemini  ? 

At cui  nemo  malus  efl ,  q^uis  bonus  eiTe  potefl  ? 

20.  FVRIAE. 
'^  OnffrefTa»  funt  haudita  pridem  quatuorRei- 
^pubT.pefles.Blafphemia,Ufura,Libido,&E- 
'brietas,ac  inter  fe  de  pra;fenti rerum  flatu  co;io- 
cuta2:BIafphemia,vosmesE,inquit,jam  dudum 
cfl.quod  honefto  loco  habemur,&  in  Virtutum 
palatium admittimur.  Sed  nobis  nefcio  qui  fat ri 
£culi,vel  audaculi  alii,  quos  virosbonos  nomi- 
liantjobganaiuut.cofulo  igitur,quando  hac  ^ta 
M     j  teNo- 


IfO       .  ApoLOGO  RUM  /^ 

te  Nobilitas  minimo  venitjUt  &  nos  Equeftrc  vl^' 
digDitatememamus,qu^lcutum  nobiserit  co 
tia  latrantes  illos  catellos  ,  &  dos  inliguis  adc 
tineudarplendidiilimamatrimouia.  Allubuit  'P' 
ca'teris,&  conilato ,  quantum  opus  erarjaxgsi  f^ws 
multis  verbis  3c  argumentis  Nobilitatem  pcti  Ji^i^' 
le.Sed  virtus,qua:iufigniafolet  impertiri,qu  f"'f 
dignum  premio.aut  Patri^  perutiie  pra^ftitiiie  »^^ 
oiimjaur  prdlare  poflint,  percotata  Biaiphem:  f^H 
Ego,  inquitjDeum  expclio,ut  terram  reiinqu  P| 
recfiliisiiominum,p6ii:UiLira:  Ego  Plutum,  i 
quit,efFodiOjirritamentummalorum.IndeLi 
doiEgoterrasinquino^DeniqjEbrietas.-EgOji 
<quit,hominemexuo>&brutumi£iduo.Turnv 
ras:Cumperdendacritterra,reipondit,veltra 
pexa  utemur,  ac  tum  Nobilitabimmi. 

lU     GENVINL 

P  Elicitas  cuminflruxiifetlautiiTimumEpulj 
^  &qnaplurimiSjquifcConvivasforefomni| 
bantjlalivammoviiret^illanoQniii  uniusPan 
contcrraneos  invitavit,6<:  multis  opulcnti^,C(j 
cordia-jroborifqjdapibieicxit.Coviva^eiantr 
ligio^LexJmuDJtaSjHiiioriajMoSil-rugeSjqu 
buscumEelicirasfrontc  undiq;  &  peftu^ipfu 
exporrexit.Cibi  afped:abileserac.Pelicanus,c)j 
ore  pufios  donfpergens  cu  fymbolo  Dum^t^a^ 
Canis  fepulcro  domini  infidens ,  cu  embiematl 
/-yjj^^^tl' Aivensapib  plenuscu  infcriptiQnl 
Suutn  ^utf(j.^  Dob-ut  Exotica>qu;E  omnibusalif 
fonviv2isint.ricllet>&invennones  pompan 
leiic^u^s  impertircr,  hicexclufam,<^cum  iarcaj 


Manipiilus     V.  2/1 

i]jM):  Qnjd pra:clari  candem  egit;inqufr,ququni- 

SffiMjPagi  rulhcellos  convo<.avic?  Qj^od  uc  iiiDO- 

aisijBtFcIicicaci,  illanihiicomoca:  Did  cijioquicj 

a  prudenciffimo  fine  cempore,ca  di  a  mihi  be  - 

&'bea-ce  fore,quam  diu  colerem  Rcl.gioncm 

ma?,&  ucererlegibuspatn:£,&cuerer  piivile- 

in,|Bfl"pacri^,  &  noviirem  hilioriam  pa:na',&  ac- 

itrjpnimodarem  me  moribus  Patrix,&  vefcerer 

gibuspatna?.   Nam  geuinis  recurc»<rdenda, 

ciAxprivignis,rar6adoptivis,  nunquumfpiiri^s. 

.  21.     HENRICVS     MAGNrS. 

■1  ^"'^'^^^  ^^-  Galliarum  Rex  mvidillimus  cu 

Hw   xcerna:  Mcmoris  cempium  decorare  vellcc, 

atuas  duas  per  nobiljfs.  Thuanum  ei  confecra- 

it,  Vericacis,&  Liber^lingua::  quodquia  noii 

uUisdirplicuiflrec,  qui  Vidoriarum  &  oblivio- 

is  camagnanimicatisfimulacra  malebancille 

ihil  mocus  fuavitcr  arrilit;  Jovius,  inquiens,  q? 

■iulcae(lvclmgraciam,velin  odium  mcrititus, 

tiamea,qu^veradixicindubiumvocaYic.Mei, 

rum  omnia  eifacire  liceccaQCum  abiunc  ab  adu- 

ationis&  livorisfufpicione,  quantumabrunt  a 

leceffitate.  Itaq^  hanc  legem  ijs  indjxi ,  ne  quid 

aifi  dicere auderencne  quid  veri  non  aadcrcnt, 

«q;  hac  ingcnua  rerum  mearum  recicatione  ca- 

pucfupraicculi  mei  Monarchas  exculi,  Volo\^; 

aanc  vivammeiimaginem,  cui  Pl^lornihil  fu- 

eiaddidcrit,publice prollare,  uc fi  me  homincm 

fuiflehominesfubindedeprehendancmagismi 

rcntur,cocadmiranda  meanon  abaliquo  Poeca- 

ruinvulnerabili.  Deo  fed  mortali  (Vi  aineamif- 

fa,  quam  inimitabili..  fpiricus  inhabirarit,  f^ife 

fBcrgetratat     Hsc  audicns  Pollcncas   :   Hoc 


1/1  Apologorum 

nempcinquit,  impetravit,  ut  quicquid  fcript 
resdicantmiaus  dixiile  crcdantur. 

l^     HOMO. 
"^  Atura^opulentiflima  vidua,filium,quem 
''"^  omni.b.mdulgentifs.dilexcrat,c5:roiicitecc| 
caverat,AHimum,cummatura;eiretajtatis,virl 
jiiledilIimse,Corpori,defp6favit,  dotemq;  zm 
plifrimam,Rationem,addidit,cui  fpoufa  voluf 
tatisnoncontcmaendas  opescoculit.  Oecon< 
mia  vit^inchoatci,'.'^additoexpenfarumagifti| 
Memoria,  codudifq;  miniiliis  fenfuum  quin^i 
agilib  &  laboiioiis-adinirabilesundiq;  Concoj 
dix  reditus  colligebuncur,  erantcp  ingenii,  vii 
tutumqjpromptuaria  undiqj  plena.I-.s  tres  lin|^ 
laris  prudentia:  prsfedidifpenfatores  Honefti 
utile.atqjjucundu,  nihilquod  adHarmonicar 
opulentiam  faciebat,  intermittebanr,Imperabj 
amicodomino,obfcquebaturil!alibera(ubje(' 
one:ferviebat  cqceri  ndeH  operaidifpcnfabac  0( 
conomuslibeialiparfimonia,confulcbantSen« 
paternismonitis.  Sed  haud  diuturnafuit  man 
monii  felicicas.Cu  n.Domjn  i  fuperbire,ille  h€ 
luaricepiflret,&  miniftri  paulatimdiffolvi,oec| 
nomus  fecurius  &  licentius  ageic.  Unum  honel 
llumdiuquidemreludarijtandem  vero  abigij 
ac  mox  maloru  Pandora  ingredi  vifa  eft.  Ceml 
paulo  poft  (ua  fponte  Utile»  Jucuodum  fenio 
podagra  confettum  clanguit.  Exhaufta;  opeS 
perdita  fama,turbatumcaput,excifum  Cor.cOi 
culcataconfcientia  fublatuspudor,  excindafaj 
licitas»  Interea  meretricum  &  Ma:chorumdd- 
uiuspleaa,  hiftj:ioftum  turba  frequens^tum  crc- 

ditoruJ 


Manipulhs    V.  2;^ 

rum  divcxatio  perpetua  ,  donec  >  cuipras 
^uisdebebac,  defoeratio  obtortocoUo  vin- 
asprodigum,  Gehennse  carceribus  intrufic 
trnis  fuppliciis  caftigandum, 

24.    INCENDIARIVS. 

Oavjnerant  in  Prytaneo  Boni  publiciPro- 

cercs,  VeritaSjfagaciraSjvigilantia,  Sobrie- 

,Robur,  Pariimonia,  labor,  &c.  utdefalario 

norum  augendo,&minuenJo  malorum  con- 

^;;i§iTio,  iuter  le  conrcrrcnr.  Aiiatus  enim  erat  er 

gypto  annulus  cum  infcriptione  :   Al^trtuo- 

poca  p^git  le  es  fer  ft^Kor  de  tod.t  la  t$erra^  ij  al 

ctofopocn  cafl/go es  qut  tarle la ^ida,    Ea  regu- 

,  quia  ex  ufu  Regni  videbatureffe  ,  Principis 

andatoerat  difcuticnda,   Hoc  cum  anjmad- 

;rtilTet  Malignitas,  &  vereretur,  ne  prsmiis 

rovocati,  bonorum  numerus  crefceret,  mali 

ledia  &   contemptu  exter.uareiitur ,  fubmifit 

ommemfubdolum,  qui  Curiam  jam  dudum 

unicuiis  fuffoflam,  &  pyrio  pulvere  fafcibus 

ubftratam  incenderet,  latus  hoc  uno  fulgurc 

)oni  publici  nervos  omnes  &  fulcra  inciderc 

>olVe.  Fuithornonequam&  occafionemundi- 

;^ue  captavit;  fed  notatus  ab  aliquibus,  quod 

meticuIofius&  fufoedius  fegereret,tandemap- 

prehenfus&  excufluseft,  nec  aliud  repertum, 

quam  ihin:r,cum  chalybe  &  filice»  Inde  pro  in- 

Icendiariohabitus,  &  adtorminaraptus  omnem 
tentatifcelens  ordinemexpofuit ,  tumrepertae 
fubtcrrane^inhdi^,  &  pericuii  magn  tudocum 
prsfentia,*eftimara:ii.aluppliciumhicinvenit, 
illiialutemr?Uttueruot,acinpubhcotabulaau- 
M    7  ww$ 


1^,4  Apoiogorum 

•rwislirerlsrurpenfa,  cujusinfcriptionisfumnn  P? 
Deo  cura:  eirc  publicam  falutem,alio<juinSa\ 
RX  fraudibus  iutereundam. 


2J.    LANGVIDVS' 


3Wor 


r  ■ 
Pll  i 


T  Anguebatlntegritas,  atqj  cumfummo  tojW 
•*-^familia2,  ac  vicmitatis  dolore.  Itaqj  nihili 
termiirum,  quodfanitatireddcndas  polfet  ay. 
ferrc.   Vocatus  Vefalius  Anatomia^  Princeps,'. 
intima  fcrutaretur  reperit  in  xgrotante  colorc 
autoritatis,vivum&rubicundum,Caloremb 
najfama^temperatum&fanum,  vocemhcwic 
animi  fonoram  &nullibi  raucam,anhelitum  o 
fequii facilem  nec  impeditum, G altum ludicri 
rumnihilinfcd:um,fedfapidum,  PuKumca 
tributionum  (atis  ac  sequabiliter  mobilem,  Ur 
nam  fumptuum  non  letalib  maculis  fignata 
Somnum  fidclitatis germanica^ ,  non  uUis  terr 
culamentisabruptum.   Cumqj  alia  atq;  aliafc 
licite  examinaret ,  nec  paterct  tanti  languor: 
caufa,  ac  puderet jam  tandem  Anatomia;  fua:c 
fe  im^^ofitum.    H'c  morbus  inquit  eft  exxdd 
ricis  vulncnbusqu^e  occultata  necaat,  rete'' 
facile  faaantar. 


16-.     LINGVA^. 

pi^ldotriba  quid.im  Ha^braicas  &  Grsec-elii 
■*  oux  occurrcrer,  oi'  ,  ut  eft  genus  hominui 
Philautum,  te^^o  cjp-re  pr^tcnei^at,  At  illae  jai , 
dudum  homuncioni  olfenfeC,  vcluti  occafioD( 
datafubito  infcqricbantu/>&medium  arreptun 

colap.ru 


:,jiiiii 

iiOiffl 

kl 


Manipulus     V.  ijf 

>fis  &  pugnis  mifcre  dcdolabant.  Tom  Pa:- 
iba  vociferari ,  Deoshominefqj  iaclamare, 
Jui  accurrere,  fed  pra;  rifu  manum  nuUam 
Jvere.  Tandem  Lacinalingua,  utaudiitty- 
lcmfuum  vapulare,  tulit  luppecias,  &fecile 
lamicis  linguis  impetravit ,  ut  dimitceretur> 
L»{ivit  autem  cxiilis,  quid  peccallet  homo 
[,er,  audienf*^|i  cum  inurbanitacem  ftohdi  ca^ 
;.s,  tum  quod  nunquam  Auditona  ipfarum 
iififlet ,  nunquam  adduxilfet  vel  admililfec 
ps,  fed  inutiUbus  pra^ccptiuncuhs  juventu- 
iQ  adimpleret,  quam  econtra  fohdo  auio  & 
[;ento  emungeret,  capfulafc^i  vacuasfubfpe- 
pfistituhs  vederet,rifitjLatinaLiagua,&  Meas 
[:ores,inquitj  NuHa  eft  hujus  hominis  mahtia» 
[limbeciUitacis  confcientia.  N'am  qui  pofhr 
hbis  etiam  centenaiio  niajor  fufficere,qui  qua- 
jagintaintegris  annisexme  Utine  difcit,  aec 
[uineloq^uitur, 

27.      LV  S  V  S. 

I  'Onvenerantdiebusfeiiatis  Lufiis&.Scurri- 
■^  Htas,  cumq;  hx<.  fibi  mire  piaceret  &  ihuoi 
micifljmum  crederet :  Opportune.  inquit,  mi 
caier,  ut  in  fcenam  mtcum  humanarum  ine- 
'tiarum  eas,  Tum  ille,  tecum,  inquic,  faciam, 
loalediea,  qua-bis  p^romnia  m  hi  advcifaris? 
I^cc  enim  redc  judicas  ,  nec  confilium  verd 
las,  necautorrate  pollcs.  Dein  q':a:  non  didi- 
c»fti,audes ;  quae  audes,  ad  amo  em  uniitatemq-^ 
«loa  accommodas,  tum  ha.iCito  kpote  nihil 

condis: 


2^^  Apoiogorum 

condis:  hinc  dodrina,  benevolentia  &  libcrtl 
penituscares, acingcnio,oratione  &  morii' 
planiffime  delinquis  ,  fakem  inverecundiaj 
mordacitate  apud  maleferiatum  vulgus  rifn 
aucuparis.    Mihivero  pricterquamquod  Ri 
gio,  Refpublica.Eruditioeftcuraj.itatamen' 
rundem  non  undiq;  perfeda  adminiftratio ,  \ 
leranda  creditur,ut  fi  virtutes  vitia,  merita  fuj 
ptus.dotes nasvos pr^epondercnt,  planiflime ; 
quiefcam;{i3equalesfint,diffimulem,fimino:| 
modcrate  moneam  j  fin  null^e,  ac  impofturj 
barbarieqjpenitus  extindas  false  perftringaif 
utomninopateatnoneireLibidinis  &  latratl 
Satyramfcribere,  fedanimi  religiofi ,  integl 
moderati,  cordatii  &  inpofteritatis  ufus  intcj 
tiffimi. 

28.     MACVLA. 

"p\  Eambulabant  per  Voluptatis  hortos  incuil 
^  ahquot,  &  capti  rerum  elegantia ,  dum  flif 
gula  perluflrant,  tandemadfubterraneosforl 
tes,  quos  grottas  vocant,  defcendcrant.  Qijc| 
animadvertentes,  quiininfidiisftabant ,  aqtj 
pertubulos&  fiftulasemilfa,interclufos  hofp] 
tes  non  confpergebaiit  mod6,fed  totos  maderq^ 
ciebant.  Tandem  emiffis  iliis,  cum  ad  cubicull 
&  focos  omnes  properarent,  non  eadem  ficcaEj 
di.  &  abftergendi  ratio reperta  efl.  Nam  qu.cj 
vanitatis  Socordiie,  loquacitatis,  contcntioui 
opioionum,  aquarefpeiferat.  facilcficcabantui 
haud  magno  veftium  damno:  quos  avaritia;] 
aaibitiomS;crapul*e;iiiYidi^  aqua  madidaverat 

.    urdit 


Manipuius     V.  1/7 

li-jlius  ficcefcebaor,  &nicorem  veftes  amifc- 
SijMt»  Deniq5quosLibidinis&  fanguinis  aqua 
'W.-Mcularat ,  magno  labore  focciitatem  deterge- 
fej»t,  &  ad  pudoris  ignem  feduio  diuqj  veltes 
(jLo;«iovebant:  ilias  vero  &  corrugabantur,  &  in- 
itMiz  macularum  retinebant.  Tum  quidam  in- 
ifj^Mtus:  Ha»c,  iiiquit,  Confcientiseinquiname- 
ffi«."niegma  nullum  decergit  >  lixivium  nuiluni 

.25).     MATHEIdATICA, 

Athemati^a,  iilaomnium  arrlum  Reginay 
quod  foicKdc  haberetur,  &  amicis  prope 
nibus  careret,  hisdiebusab  Academia  mif- 
ncm  petierat.  Ha^cveronon  tama-ftimatio- 
Nobiiiffimarmatron^ ,  quam  neobejusdi- 
iffionem  minor  vidcretur  &  male  audiret,be- 
gnis  verbis  placare  iilain,&  fi  quam  accepiflet 
".ijuriam  vindicias  promittere  cepic.  Tum  iila: 
mi  poflis,  inquit  >  Domina,  cum  hinc  Latina 
Dgua,iilincDiale6ticatibi  dominentur?  quas 
uifq;  habet  propirias,impune nobis  reliquis  il- 
id.  Gra:ca  vilet,  Harbrxa  aiget,  hli^  mcx  cfu» 
unt,  &  foror  mea  rhydca  quam  efl  contem- 
tui,nempeomnes  exotica:  crcdcmur.  Solns 
itinusfyllogifmusinquilinuseil  &  fiquid  i.o- 
kri  civitate  donat .  ita  pafcir,  ut  fumo  vivere 
«eccfle  fit.  Qu  d  enim  non  dc  fraiidibus  con- 
perar  ?  Nuper  Grammaticoium  manipulus 
ruidamamicorummeorum  pcrfediIIimo,iiin- 
>cb!oli(Iimo  perfuafir,ut  oolitus  fama?  luar  illms 
ordcs  detergeret,quafi  is  ipfe  quoqi  eQtt  macu- 

latus^ 


! 


1  <S  A  ?  o  L  o  G  o  R  u  ivr 

latusj  nunc  nobikm  {pongiamnadi,fnfifi 
rident»  At  Academia  ut  fcdaiet  indigni-ate 
JBonoanimoefto.tumea  &hancitmmjh:.co 
mitte  :  faxo  enim  hoc  adipe  giammaticon: 
macies  non  pinguefcac. 

30.     MERITVM, 

"K/I  Eritumcum  numerof^prolisPatereflet. 
^^  ^  fus  tamcn  efl  omniura  hommum  fecur 
filTimus.      Quem  cum  Gcnus  &  Opulentiaf 
quer.teradmoneicnt,  excmploiLoram  fapcr 
c[ua;f[)cfja  magnifi(adecKiilTtni  j  il!e  fiibiD 
majO  ;i  '.ua  mciira,  quam  ca.e  iti  i  ullcrisobJi 
rari  pofiinc,  jaditavit.     Piofi-aie  non  nomii 
laltem  dccus>  fcLi  ]aborum.ini:cnii,utiHtaiisi 
ftimonia  &  ea  ad  pt  rtnuv.  fuoiuu:!  fnbfidium 
tisfacere.   Rifi^jdea^pGlfra  &  Nefcit,  ajebi' 
hicfimplex,  nuncjjiadeelletemporifua  orggir 
nui  quam  or^aron  non  iifu  pa.e  tempus  ^ 
hos  calculo'.  laborum  hneisa^ftimari ,  non  nij 
taUi  nomenchaiiia?  pjeiio      Id  annotattrm 
aliquibus  Mer:ci  hbcns,  qui  quoquo  aho  n 
m  ne,  quam  Patns  refpf-.du  o.  eram  obtulct 
rehquis  id  inanc  &:  gio:iofuh.tra  ,  imo  pigru 
&:  invifijn  plerumque  nomen  aera  hiantibi 
Tum  cx  fcnioribus  quifpiam  :  Qui  poflit  h 
mo  ,  inquit,  de  Mundo  iin.jUamDene  merc 
cum  Chriftusipfe  tarn  pcfhmifit  meritus  ? 

fi.    MONSTRVM. 

Atus  erat  Mundo  partus,five  monflrum^ 
lius^aculis  nuliis^nafo  adunco^ore  roflratc 

aunbil 


N 


M  A  N I  P  U  I  US      V .  :i./9 

bus  promifTis  ,  digitis  uncinis  ,  pedibus  uri' 

tis,  iexu  hermaphroditus.  Is  cum  u{qj  adco 

iDiiiabiliseiretjmiretameuparenccsdckdla- 

&infigni  Pompa  nataJisregia;  prolis  cele- 

batur:turaqu6dfatahujusfii'  deli^ii  curiose 

icupifcerent,  convocati  futurorum  peritifli- 

magilhi,  Abbas  Joachimu?  &  Tnthemius 

tes,  CardaDUS&  Garcazus  Aftrologi,  Picu-s 

andulauus,&Reuchliuus  Cabaiift^jTycho 

he,  &  Regiomontanus  Aftrcnomi,  Taifne- 

,.&indagiDechiromantici,  H.jgeccius  &  A- 

lloiiius,  Melofcopi,  Paiacclfus  &  Tumcife- 

s  arcanorum fcrutatores,  Peucerus ,  &  Agrip- 

divinatorumcolle<51ores ,  quiinanuos,  flu- 

,fortunam.l^echum  mquirerent;  magnis  mu.- 

?tibu5,(ifauftapr2dicarent,cumulandi.  lUiuC 

Ibene,  Mundofati;ficercnt,annos  Neftoris, 

genmraAriftotehs,  fortunam  Alexandri,  ro- 

ar  Herculis,opes  Cia2li,famam  Augufti,  mor.-. 

m  Romuli  unanimiter  prasfagiere ,  inde  donis 

)norati  tacito  rifuadfuaredue,  Quoiutani- 

ladvertit  Cofmopolemus:  Qij-d  opus  erat,  iii- 

uit,  tantoindagine  ,  cum  perrerum  naturam, 

-on. liceat  ex  Baiilifci  o  vis  Aquilas  excludere  l 

31.     NVNDINAE. 

'^  Um  DUpcr  impoftura^  haberenturNundin^, 
^  dici  non  potcfl ,  qui  Mercatores  ,  qui  £m- 
jt-orcs  confluxerint  Erant  enim  inter  lite- 
:atos ,  qui  libios  Efdras^o.  &  Salomonis  ma- 
gno  numero  cxponerent,  qui  novamHicro- 
tblymam  delmearent.     Proftdbat  Maihema- 

dcis 


1(30  Apologor-um 

ticis  Circuli  quadratura,  Arithmeticis  colTal' 
fe(fta,  ac  fupra  omnia  numeri  myftici ,  Proj! 
tici,  ludiciales,  ac  concentus  temporum,  M. 
cis  venalis  Microcofmus,  fignaturas  crear 
rum,  harmoniaCoclica,  CabaHflisporta^ic! 
ligentiarum,&acrofticha,anagrammata,lit 
rumque  figuras  6c  combinationes  venieb:! 
Grammaticis  ars memon^^cubilinguarum, 
ganographia,  didadicas  novse,  Imgu^  mutal 
nutuum  merx  erat.    Mechanici  perpetuum r 
tum,  a^ftus  mariuos,fph£Eras  m.obiIes,Machi 
paner^ticas,  cornu  Alexandri,  volandi  alas,  i 
nandicapfaSjtransfrctanditerramnaves,  pej 
trandi  Septentrionem  canales  attulerant.  Hil 
rici  monftraAuftii,  Gigantes  ,pygmaeosq 
confuetudjnes  miras,  tummiracula  Jefuitatl 
advexerant.  Sed maximeoperofiChymicila] 
dem  Philofophicum ,  Medicinam  Univerfalcl 
■Panaceam,  lume  pepetuum.aurum  pellucidii| 
vitrum  dudile,  rejuvenefcentiam  ,  longjevil 
tcm,tranrmutationesrerum,monetarumfu[ 
tionem  ,  &  quinteffentiationem,  anatomi;| 
Vlniverfi,  Balfamumincorruptionis,  reforn] 
tionem  fcientiarum  magno  clamore ,  multis 
ramentisofFerebant.    Necdeerant,  gui  fpec 
Philofophica,  perfpiciliaLunatica,  fpeculacl 
burentia ,  &  qui  figtra ,  charaderes ,  camparj 
conflellatas  ,  Spintusfamiliares,  annulos  hq 
nieticos,  virgulasdivinas  ,  radices  confecraij 
jaftitarent.   Sed  &  gemraas  facere,  &  invifibi 
tatis,  roboris,  linguarum,  divitiarum  lapiJ 
tendere,Fortunatx  ioculos,  optandi  pileoi 

C( 


MANIPULUS       V.  261 

Luerc,  yidere  erat,  &  qui  efFodiendis  thefau- 
fntcrpretandis  brutorum  linguis ,  explican- 
[nromniis,  prasdicendis  futuris ,  applicandis 
[ciniis  &  facrificiis,illuftrandis  mythologiis 
jram  addicebanc.  Omncshiobfidebantur  a 
toforum  ,  credulorum  ,  prodigorum ,  &c^ 
ba,  &  multo  xre  obruebantui.  ilnus  fupere- 
linftitorum,  cui  nola:,auricula:,  virgse,  flagel- 
|caticar,laquei  venales  erant,  is  paucos ,  nec 
fapientes,  emptorespro  cohercendis  furio- 
ccperit.    ^ 

^5.    OBCONOMVS. 

u  Economus  cum  e  famis  &  Paupertatis  vin- 

j  cuhsad-^rariumconfugiilet,  fubitointu- 

|iit,&  meris  opibus  diffluxit.  Vifus  a  Ratioci- 

cione,&  vix  agnitus :  Nonnc  tu is  es ,  inquif, 

|libiduoantchic&luridusobambu!abas,nunc 

itis  tua  vix  pinguedinis  capax  ccquid  habec 

Igcftum?  Tumille:  vahconviflus,  ait,quam 

ijerariolaboribusemo,  non  nutriat?  Ratio- 

fjnatiovero:  lmmaneoportetej[re,quodexpc- 

jietidum  tibi  quotidie  eft.  Haud  ita:  refpondic 

.iter,  ac  minus  etiam,  quam  aliis  apponirur» 

^acterum  hic  cibus  nefcio  quam  fapidus  eft> 

fuam  facile  nutrit.  Sed  caput  concutiens  Ratio- 

inatio:  O  Scelus,  inquit,  fiorbes,patinas,  ca- 

inos,  cacabos ,  &  integros  focos  cum  cibis  de- 

orares,  non  pofles  citius  piDguefccre,  &  audes 

)rdinarium  vidlum  ia(5Vitare.   Nam  &  quotidie 

;pularis,&asdesinfarcis,  &cenfus  colligis,  & 

familiamnumeroiajn  alis,&fupereft,quod  pro- 

digas. 


IL^t  ApoLncORUAC. 

digas  j  idq;  a  te  lui  falario.     Itaque  qui  te 

rem  &  furciferum  nefcit ,  eum  ego  fatuum j 

cccum  paLticipatur,  eum  fcelcftumi  qui  te  Cb] 

ilianum  ag  ofcit  >   eum  piophauum  ;  quif 

noa  fufpeudic  ,   eum  injuitum  crcdo   &  pd 

auucio. 

54.     O  P  BRARIL 

"T^  Ecreverat  Refpublica  munitiflimnm  aj 
'"'^  quod  caitrum  ia  nnibus  Felicit.iiis  con» 
tenebrarum  princpes  ext.uere,  fumptibus  adl 
fufticientillimis  congeftis.  Cumq;  id  innotuj 
fec,  confluxemnt  ex  tcrra  Sinear  varii  artifi( 
homines,  quio-^eram  fuam  offerrent.     Dal 
Politiafabroslignarios.  Curia!apicidas,Phitj 
fophiaarcularios,  Phiiologiatedorcs.jurifpf-j 
dentia  c^mentar'os,  Medicinafigulos ,  Thoi 
k>giaTttriarios.  Dabat  Aulal'ufores  rormentt 
rum,  Forum  fabrosferrarios,Caftra  l:'bros  ah| 
narios,  Civitaslaterarios  ,  ufficina  itatuarioj 
nec  deerat  vel  varietas ,  vel  numerus  ad  crigeij 
dammemorabilemaliquam  (truduram.    d 
rum  cum  iam  opus  ipfum  aggrcdiundum  eifd 
deeranc  operarii.  Nam  quotquot  con vcnerunj 
nonairueviflelaboiibusdiccbantifcdoperarui 
fuiiFe  prasfcdos.  Undedelinear!onJbus,&  fch^ 
matis  occupabantur  iis  cam  diverfis ,  tam  diiH; 
nis.uttempovis  nihilfuericfatis.eaqr.anto  a^llii 
mabanrurur  thelaurus  il!e  non  fuffcrdturus  crcj 
deretur.     Tum  irricata  Reipublica&  deiberai 
bunda  :   Ice  omnes,  inquic,  in  rem  pefriman:| 
malo   ^uippe   operarios  centum  &  Architcj 


MANipnius    V.  2^^ 

\^Mn  unum  >  quain.millc  Archite<5los  cum  uni- 
iperano. 

3V.      PALLAS. 

Ilas  cum  iater  deambulandu,libellum  quen- 
amrerioevolverct,  litciatorem  habuit  ob- 
n,  cuiidvirumridiculum  ,  quod  armataro 
er  confpexiHet.  Hem,  mquit,  quidiibicum 
i!T!!jds&  libris?  llla  obftupefcens  baib^e  infan- 
a,-nunquam  fordidius  habit^e  funt  litera?, 
quam  apudte;  nunquamiiberalius,  quam 
d  me:  tibi  cnim  meri  funt  bajuli  live  faquini, 
vocabulariacomportmt,  mihi  judices,  qui 
•cnacjclicaqj  omnia  dijudiccnr»  Tum  ca- 
lingenii  tui  quam  angufla  cft  ,  quam  curtas 
elltdilis,  quam  aranearum  tehs  &c  pulverc 
fita?  Mihi  &  contemplationis  paLtium,  Sc 
lonum  pi-sedia  ,  &:  invcnticuum  filv^e  funr> 
bus  hofpites  meos  magnrficc  foleo  excipere. 
lefcisautdubitas,  quarc  ex  Scaligeris,  Dou- 
Ranzoviis  ,  Huttonis  .  Braheis,  Morn^is> 
manis,  Weifaris,  Euenckeliis,  quos  e  magno 
mero  tibi  nomiao.  Rcgesautem&  Prmci- 
>es  jam  omittam,  ut  mterroges,  anne  apud 
s-minus  laute  vixennt ,  anne  tuam  famelicam 
oroHtatem  ccncupiverint  ?  Tu  itaqj  pofthac 
me  difccs,  Summas  nobiHtati  cum  fummae- 
Iruditione  optime  convenire,ac  permultuna 
intereHe,  literasm  animam  ge- 
uerofam ,  an  abjedam 
iucid&flt. 

^6.  VAr- 


mv 


1^^  Apolocorum.  ^ 

J(^.     ?  AV^BRT  AS.  liats 

A  Vtarcia  cum  folenui  die  donaria  amicis»  ^A'"' 
*^fi:ribuiflet,aIiisa}ia,hispoten[iam,  illisl  «'^"^^ 
picntiam,  aliquibus  vires,  multjs  opes,  nonni 
lisFamam,  unam  pauptrtatem  vifaeftdiuti 
fufpendiire,  <leiiique,quod  in  fundo  erat,om 
eiadjecit.  Quarillahiiari vu]tuaccipicns,a6 
pro  moregratiisabiit,  necfuamunera  oftend 
Qu,i'^itum  mter  fophos,ccquid  nadl:afui{fet,a 
opiticium,  aliilaborem,  aliifpem,  divinav«i 
Sedilia  folicohilarior  &  fecurior  facile  hascoB^i " 
jeduras  eiuiit.  Ambuiabatenim  fecurc  per  C 
cra  prophanaq;conclavia,&nullius  ceremoni 
fumpnbus  nullisaftringebatur.  Deinde  men; 
adhibita,  omniaavide&  cumvoluptate  dep 
fcebat,  nuUafuperftitiofa  civilitate  impedi 
Deniq;  vira:  dimidi um  requiefccbat  fomno  ta 
taconfidentiacaptato,tantaperennitatetrad 
d:o,  ut  Mundihujus  anxiis&  fcrupulofis  fueii 
miraculo.  Hsecubi  Socratescuriose  annotaj 
fet,  nonnc  colli^itis  paupertatilibertatem,  a 
petirum  &  (omnumdono  daca  effe?  quse  qufc, 
nobis  defunc,  intcr  meraviucula,  naufeam'™ 
irigihas  vivendumcft. 

57.  VBRtCKlNATlO. 
pEregrinatio,  quodmireorbistcrreni  intuid 
^  •*■  elfet  accenfa,  nihil  prius  habuit,  quara  itJ 
aliquodcychcuminftituere.  Idaudiciites  Chrl 
ftophorus  Columbus  ,  Americus  Vefpuciusj 
lerdinandus  Magellanus,  Francifcus  Diact 

ThoaiJ 


f  Manipulus     V.  2^5" 

^tomas  Candifins,  Olivarius  Anortius,  tum 
j|a(lianus  Delcanus  ,    Francifcus  Piccarus, 
din.  Alanagrus.    Hiigo  Vil]ob.eitis,  &  alii 
is  inventores,  cxpugiiacoresqj  expcrti  via- 
1  ta:dia  &  pcricula,  id  unum  egere ,  ut  a  fto- 
propofitoaverterent:   Eile  quippe  jam  o- 
i^acum  literis,  tum  pitflura  prodita,  neq;  tan- 
idifFerreNovuma  Vcterimundo.utinfanis 
^iptibus,&  animardifpendiofint  cocferenda. 
.  vero  hanc  humani  ingenii  excellentiam  eos 
idcre,  (&:orl3ispulcheirimiintegram  imagi- 
fk  fupprimere  velk  rara  ,    quam  primum 
antafiaj  nave   confcenfa  arquor  tentavit,  c- 
pfifqj  OccanilatiffimiSjinfidifTimisqifpatiis, 
cam  Auflralcm  hai^enus  incognitam  appe- 
;  Ibiiepeica  Crapula&  Hambronia,  yuronia, 
Setenea,  Viraginia,  &  Nabalonia ,  Moronia, 
Guotifeaphta,  Lavernia  &  SuiFrinia,  terris 
ipuloiiflimis ,  &  ad  Eutopa^  modum ,  legibus, 
nfuetudinibus,  moribus,  ceremoniis,  cultuq^j 
:iitutis,cum  tam  difficilimx  indagationis  pa:- 
r.cret.&neglcdorummonitorumpuderet.La- 
ra.tandem  nave  inPatriainrediit,hac  una  con- 
ilionecareempta,  Mundumquidemno  planc 
crum  &  eundem,  nufpia  tamen  bonum eife*. 

38.     PRACTJCA, 

'  ^a^tica  cum  bono  publico  bellum  poft  fi-' 

mulatam  diu  amicitiam.indixiffet ,  militcs 

>n  quotquot  confluebant,  fed  arcano  delc- 

oiic    u  confcribebat.     Nec  enim  animofus  quif- 

lam,  fcdfttbdolus ; non  fonorus, fed fibilans; 

j^  iioa 


1^^  ApOLOGORtlM 

Donere^us,  fedrepens,  &unoverbo,  at)|e(!lr 
limipedorisquifq;  admittebatur.  Quxficui 
cxiilisiu  tcnebrosa  cavea  :  An  fciient  imnii 
nttadDUS  rubciitorum  quintam  efTcnriam  extn 
hcFe,a  lollasfacras  delpumare  ,  an  ex  peccat 
pingaiorum  aurum  tacitc  coniiare,  an  liben 
CiviumaldS  proclitionis  vifco  ilimire,aninyei! 
tiones  prodigaiiiat^s  {uppeditare,  an  cuptui 
album ,  pro  arjrcnto  expendere.  an  loquaCC 
lis  os  obftruere,  an  voluntatis  DivinaE:  vnuf 
cum  Mundi  confuetudinfm  aoua  diluere  jdc 
uique  ,  an  fupremum  judicium  di^clinare  pol 
^ent  ?  Qi^^^les  ciim  opinione  pluresin  crypt 
illa  approtjati  &  bona:  gratiaj  facramento  ai 
mati,  tum  figilli  teftimonio  honorati  elTent 
qusfita  ab  intimis  Pradica,  ubi  acicm  initruc 
rc&explicare  phalangem  vellet,rifit  illa  inti 
me,  &-,  fatis  mihi  eflo,  ait  fmgulos  &  fepa 
ratos  in  officiorum  divetforum  ftacione  flarc. 

55?.     PRABBENDA. 

T7  Acabat  oHm pinguis ahqua prxbcnda: guoi 
ut,  nondum  frjgido  cadavere  ,  innotuij: 
plurimos ,  pertimo  exemplo,  excitavit.  Ac 
currit  primus  cum  m.unufculis ,  &  emptam  vo 
luit ,:  Alius  quod  DioiCcfeGS  MetropoU  ba 
(^enusfcrviiiTec,  eamfibi  debeticredidit  Tci' 
tjus  prxclari  gcneris  fpem  in  Paientes  cogna 
tofq;  fuos  pofuic.  Qnartus  fecrctum  aliqua< 
Chymicum  ,  quod  aperire  vellet  ,  jadUtavit 
Quintus  intercefllonem  tum  aliorum  ,  tun 
iphus  foci  attuiic.    Sextus  pupillus  Patri  f uccc 

dex 


M  A  N  I  p  n  L  n  s    V.  i  ^7 

itcSc  fuorum  pauperiem  fublevare  voluir  Se- 

imusjamdiu  promiflisladatus,  &  domcflici 

)guftia  prelFus  fc  tandem  exaudiri  petiit.oAa- 

""    is-eruditionc  poUtnSj  locum,  ubi  fe  explicetj 

pofcit.    Noausex  coniugioaffinis,  Uxorem 

gatam  miiit.     Decimus  ,  alibi  profugus,  -Exi- 

™^ifcriam  inrerpofuit.  Undecimus  commu- 

:ionem  obtulit,  quodcumfuis  iibiminusbe- 

coflveniret.     DLodecimus  haud  comparuit 

fe,net:  opcram  obtulir;  fed  ab  aliislaudatus^ 

lod  vigibnter,  paticnter^  labotiose,  fobrie» 

rvide  ik  hbcraliter  gregem  Chrifti  jam  multis 

nisrexilfet  ,  familiie  ixiz  honeftc  pr^icfuifrcc, 

.icitasufuras,&  infamesnegotiatioues  abhor- 

liflet,  indeq;  fama,  quam  nummis  ;   cruce, 

"'"    bam  argenteis  poculis  cflet  opulentior  ,  stquc 

".'    uic  Divnia  VocatioEccleiiamDeicumbene- 

^'^   i^tionis  voto  commifit.      Quod  ut  publica- 

imeft,  quidam  obftupefceus  :  Nunc  tandenx 

i?at  Deo  iniesro  corde  fervirc. 


40.     PROSCRIPTVS. 

7lt.atexmaIecontentorum  caftris  aliquid  li- 

ifj^^berius  cmiiram,  quode  folutoiniquiusfti- 

jrwcfjdio.de  Ducum  &  pr^fedorum  malignitatc, 

)i'lf 'c  diflolutionis  deformitate  ,   &  gregarii  mi- 

ris  erubefcenda  couditione,  qucrela;  conri- 

cbantur  in  confilio  aequanim-orum  difcutien- 

;i  iae.  Earesmaliexemph  credita,  &noDtamre- 

;::rnonftiantium  multitudo  ,    quam  belli  fcri  - 

i^jiitorexofusjindc-qicurioscinqu^jfitus  cum  nuf- 

'Ham  pio4ctetur,  pietiuin  capiti,  qui  vivum  aut 

a     z  mor- 


C!ui: 


16%  Ap©L060RUM  i 

mortuum  afFerret,  eft  impofitum ;  Profcriptw  '^^^[ 
etiam  dira  &  tragica  undiq;aflixa,  uc  deteftabi  *f 
lis  &  humani  gcneris  pernicies  >  difciplinjec!  F'' 
omnis  diirolutor haberetur.  At  PhiUppus  Marl  ^'^ 
nipius ,  Aldegondi^E  Dominus,  hanc  inclcmen! 
tiam  rmprobavit,  &  ad  impatientes  Veritati 
converfus  :  Qua,'  hasc,  incjuit  ajquitas  eft,Pub 
hcam  vocem,  privata  colloquia,  fingulormi  ) 
querelas,deniq;ipfamreievidentiam,&veftrap  rj 
conlcientiam  ,  &  jequiflimorum  murmur  ,.u  'f^J'^ 
niimputari.  Vicit  Aldegondius,  &fufpicioni  "^ 
inquifitionemimpedivit.  -I  *^ 

•^    .  .{  tm 

41,    REI  J  GI  O.  1  jHc 

P  Xultabat  Religio  ob  fenium  fuum,  &art«   i'p 
•*^  fuos  etiamnum  vegetos,  faciemnondumru!  ^™' 
goCamoftendebat.  Tum  Devotioforteprajtci  ™'' 
riens,  cumefletexanimo  gratulata;  Eft  cqui!  ^"'^ 
dem  meaforor,  quod  gaudeasi  eft  etiam  ,  quo 
trifteris.     Nam  poft  tot  hoftilesconatustefu 
perelfe,  idmirum^eflcveroteejusjUtquondar 
tivacitatis id  noli  tibi  credcie.    Tunc  ctiim  pc 
teras  increpare  magnates ,  qui  id  nunc  minim 
ferunt,  &  alere  egenos,  qui  nunc  efuriunt,  t 
dare  leges,  quas  jam  fordidiiTimo  quiq;  excutii 
&  Imperare  Philofophias,  qua^nunc  domimiur 
affedat  &  comm.overe  plcbem ,  qu^  nunc obii 
p-uit ,  &  repracientare  Dcum ,  cu  jus  nunc  vix  re^    }* 
verentia  fupereft  j  &  debellare  Sacanam  ,  cuju^    *" 
fatcllis  omnia  (unt  plena.     Sulpiravit  ad  hd 
RelisJO)  ^'  ^^^  Soror  ait ,  quam  me  dejeciftiJ 
TumDevotio-.confide,  &  repcte,quautulaaD» 

tc  ceni 


Manipulus    V.  i(j^ 

#centenosannosfueris,quantabreviaDeofa- 
n  fisjqui  idem  fi  priftinas  illas  vires,quod  faci- 
.  potcft,  reddiderit,  tumdemumfcrio  ia  Do- 
-ino  exultabimus. 

42.     S  E  C  T  AE. 

l\  Oluit  Ecclefia?»  inter  tantas  AntiChrifti  in- 

K  fidias  ac  vires ingenia  fratrum  contra fe  mu- 

liio  facilime  incicari,  &  crefcentibus  odiis  ia 

lifaufta  Pliilippiftarum ,  Majoriftarum,  An- 

[.Domorum  ,  flaccianorum,  Ubiquitiftarum, 

Krcntianorum  ,  OiTiandrinorum  ,  Sturmiano- 

(tim,  Huberianorum,  Schekianorum,  difcin- 

,  populo  hinc  inde  magna  ofFenfione  di- 

Llrado,   Itaque  negotium  deditGeorgio  Caf- 

idro,  Philippo  Melanchthoni,  MartmoBa- 

jtfero,  Sc  Jacobo  Audrea?,  viiiseruditis,  &mo- 

|deratis,  ut  convocatis  partibus,  qua?dubia, 

kxplicarent,  quse  dura,  mitigarent,  qua^info- 

[lida^,  corrigerent :  quas  odiola,fepelirent.  Pa- 

cnctunt  iili,  &  inhgni  patientia  clamores  ut- 

rinque  &  jurgia  audiverunt:  at  eum  reconci- 

jliandieflTent,  &:utr«inque  qua^dam  dimittenda, 

i  mirum  didu ,  quam  acerbe  fmguli  propein  Pa- 

"  cificatores  infurrexerint.  Ac  tum  patuit,  Am- 

^itionis  potms,  &  eruditionis  certamina  e(fe, 

quam  Rcligionis  ,  &appeIlationes  iftas  noa 

tam  qusri,  quam  imponi,  quas  primiim  du- 

I  IX j  poft  ,  cum  applaufum  impetrarunt,  glo- 

riola^habeantur.  Ita  cum  fuftra  dirigendisca- 

pitibus  laborarect,  id  tandem  ciFcdum,  ut  qui- 

N     3  bu* 


2.70  A  P  O  £  O  C  O  R  U  M.  I 

busmodeftia.cum  pieratecur^e  effet,  fub  verl 
Dei  Concoidije  formula  coavcniient. 


45.     SINGVLARIS. 

"I  Ndulgentia,  foemina  fuperftitiofa  ,  puciru 
^  pepererar,  gucm  Snigularem  appellan  voluit    rj|t 
Eumcuin  QuintaefTentiaablai^lairet,  &  novi 
macbinrsdocuiiretingrcdi-,  Voluu  fupracom 
munem.MortahtaCiSlortem  &  educatum  &iD 
flitutum.     Itaque  condudus  coquus  ,  qui  c"- 
iBsris  deftillatis  cibos  pararet  i    tum  morun 
Magider  qui  cx  Microcolmo  ,  &  arcanis  Rc 
lumpubhcjrum  puerum  formaret  i   &  Pr^cCj 
ptor  five  a  literis,  qui  novis  prseceptis ,  nov 
merhodG,&  perabbreviaturas,  tumimagine:! 
eiudireti  &  Myfta  qui  per  revclationes  atqm 
Piophctias  ad  Divmam  converfationem  elc 
■v:iret:  dcnique  additus  confibulator,  qui  pCj 
otium  Mundi  ceiemoniarum  &  humanae  fa 
bulscgeftuum  commonsfaceret.    Et  hadenu! 
quidem  moutes  parturiebant.     Cseterum  cun 
jam  in  Reipublica?lucem  lilaperfedionis  idcs 
produccnda  eflet ,  erepit  animalculum  corpo^ 
leSphinx,   oculis  nodluae ,  geftibus  Simiae 
lingua  Pfittaci,  corde  leporis,  auriculis  afinui 
Rifit  Plurale,  ut  vidit,  &,  Qijam,  in- 
quit,  pr^ftitiifet,   hunc  mter 
Bieos  fuiffe  fadlum  ho- 
ixiioeme 


^H.   T^LJi 


Manipulus     V.  271 

44.     TALIO. 

Ts  inter  fucos  &  fcarabeos  his  diebus  acritef 
'agitata  efl.  Fuci  queiebanturpi.iros  fe  vio- 
ter  alveis,  quos  aliquot  centumaDnispacifi- 
poHederint.  Scarabei  ignavum  pccus  accu- 
'  ^jant.  quodfioresd^paverit,  mellcfitluxuria- 
^°  W^  nullo  fuo  labore,nu]lo  aliorum  ufu,&  mur- 
.tfrc  fuifTe  vicinitaci  moleftum  ,  aculcis  for- 
jidabile.  Quasriti  fuci ,  quando ,  a  quibus  & 
o  jure  alveos  acceperint ,  refpondciunt  mul- 
•retrofeculisiuhabstafle  apes  ,  imbecille  in- 
i  genus,  &  laborum  ftrepitu  intolerabile* 
i  juic  bclli,  &  compofitione  expulfum  locum 
'iflc  fucisufqsad  Scaraba'orum  viokntiam*, 
Um  fcarabei :  Laudamus  ,  inquiunt ,  confef- 
lonem  veftram  ,  nempe  nos  apum  innocen- 
^am&injuriam  vindicavimus*.  Erp6ne,fubi. 
ciebant  inqu:iiLores ,  ad  Apes  rcdiit  alve.oium- 
flelTio,  &  mella  funt  reftituta?  Haud  ita  re- 
i>Ondent  Sacrabei :  fcd  hoc  laborum  &  refor- 
nationis  eft  pretium ,  ut ,  quod  iniquje  praj- 
fdae  repertum  cft,  nobis  cedat.  Tum  fenior 
quidam  :  Hoc  vobis,  inquit,  affirmo  ,  noii 
defuturos  aliquando  veftrae  reformationis  re- 
formatoies. 

4j.     THRAS  O. 

XT  Enerat  in  forum  fumptuofus  Agyrta  ,   & 

magno   tubicinum  clangore  ad  contcm- 

plandas &  emendas admirabiies  medicinas  fuas 

komines  convocaverat.     Erant  autcm  pitfl^ 

N     4  pyxides. 


17  i  Apoiogorum 

pyxides  cum  fpeciofiffimis  titulis,  Chriftianl 

cabalicum  ,  Divino-Magicum  ,  Phicochyi 

cum,  Tertriunum  Carholicon ,  Hallekii-Ij 

Chaos  Magnefias,  Pyramis  Triumphalis,b<i 

num  Macrocofmicon,  Arx  primaterialis  ,  Ail 

trum  Natura?,  Gymnafium  Univer/ale,  Poi 

Sapiemia?,  Speculumlegis,  Qratoriolaborawl 

rium,reje6liobinarii,&fimiIia  Oibimperipol 

tendificunda ,  undiquoquoverrum  bombitar;| 

tantarantia  ,  verbocinatoria,  &:c.     Qua:  ^iiif 

multos  allicerent,  nummol^q;  eliccrcnt ,  qu< 

plurima  pollicerentur  ,   tamcn  quibufcunqi 

vendiderat  graviter  injunxit ,  ncutiquamaj 

rirent :    Elie  enim  hanc  myfticam  CathbU'1 

■vim,ut  claufumper  traafpiiationem  opcreti 

adapertumexpiret.     Non  cohibuit  tamenctl 

rlofum  unum  &  alterum,  qui  cum  capitis>  t| 

ille  ajcbat ,  &  fumptuum  difpendio  pyxi<* 

fuam  aperiret.     Eamplanevacuam,  necul 

'  medicina?  veftigiareperit,  itaqueinforumi 

currens ,  &  de  fraude  expoflulans,  mox  empto| 

ribus  reliquis,  ut  fuas  infpicerent ,  animatis,d4 

prehenio  ubique  dolo,  &  clamore  inimp' 

ftorcm  fuborto,  ille  nihil  commotus.     H< 

inquit ,  fccretorum  fecretiffimum  eft ,  res  mci 

luh  nliis  difciplin^  invifibileseire,  tai^ilcS"^ 

millibus  yix  uni. 

^6.     TRIVMPHFS. 

/^  Pera»  pretium  efl  fcire ,  quotriumpho  Tf 
^  rannus  pofl  dcvidos  innocentcs  urbeir 
Babylonem  ingreflus  fit,     Dies  crat  homicidic 

facraj 


Maniphlus   V.  27^ 

|;i]fl,  cumobviairrprocefrit  Politicornm  turba 

steitata,  prxktis  Druidura ,  &  Airafllnorum 

iginibus.     Tum  primum  advenere  cotftis 

ibartholoma»anar,concionis  vatliacenae,  fpe- 

laculi  Valedolienfis  fpecies  conris  elevatse  & 

pgmata  Albani  pra^gefta.     Dein  fpolia  inno- 

^iitum ,  confcientia ,  facramenta,  verbum ,  & 

^fainnocuocruoreplena  oftentata.  Mox  An- 

"irifti  dona,  &  infeinales  Corona:fublimes 

mftrata?.     Poft  adi  obvium  greges ,  &  co- 

ibarum  caveajpraslata?    Subfequebantur  hU 

iarumtubicines  &  munumentorum  tympa- 

magno  ftrepitu  mendacium  refonantes» 

Nncanimofi  Leones,pervigilescanes,  labo- 

lefitauri,  obfequentes  equi  Dea»  Meticulolita- 

immolandi  adducebantur.    Exinde  de  tyran- 

[idc  optime  meriti ,  Cordubenfes,  Lotharind» 

ktrebatenfes,  &  magno  numero  alii  truculento 

^ttllufe  ingerebant,  miniopi<5li:  poftquastra- 

icbantur  captivi  bini  & bini ,  Devotio  cumju- 

Ucio,  Libertas  cum  honeftate,  vidus  cum  a?- 

ilitate,  Scientia  cum  liberalitate.   Inde  ince- 

ibantvidorishonorati  Ratio  ftatus,  Interef- 

;,  Exlex,  voluntas,  confuetudo,  Vis,  purpurati 

>mQes,  &  buxocoronati.   Succedebant  adula- 

Ij.pram,  Lenonum,  artificumcytharoedi,ac  moi 

^.fcryitii,  atq;  confenfus  lidores.    Ipfe  demuni 

|immanis  &  multimcmbris  Princeps  humaao 

jraifguine  cbrius,  togaAtheifmiamidus,  ^eter- 

fDainfamia  coronatus,  fublimibuftoinfidensa 

tigridibus  -vehebatur  ,    ciicumfufus  publico 

odio,maadatis,  profcriptionibus,  txaccioni- 

N     ;  bus: 


174  Apologorum 

bus;  c^uem  fequebantuifraudumjinventionu  jj 
fimulationum  hypocrifeos liberci.    Quo  ordil 
cumiaCrudelitacisCapitoIiumafeemiiirctjroM 
iilibus  licentias  &  libidiois  undiqueprojedis; 


a-clamationibus  h^ref4.oa  exc^ptis ,  facrifitHy 
Martyrii  peracto,  &  Epulo  pra*darumcxfaibi| 
flcfandus  ille  triumphus  ftnitus  eft. 

47.     TTPOGRAPHIA, 

t  An)  diu  conquefta  erat  tota  vicinitas  >  Ty| 
*  craphiaraasdibus  fuisalere  inutile  &pcft{l« 
cx  otioiis,  nugivendis>curiofis,  hxr-cticis  »  M 
chiavelhftis  contubernium  .•  id  quia  &  urbi 
decorum,  itanonabfqi  periculo&  proditior 
metu  effe.  At  Typographia  j  quod  nrbiSstu 
facros,tum  prophanos  Piincipes  convivas  ide 
ridemhaberet,  &  ex  variisterr*E  partibushofp 
J€s  exciperet,  prsevalebat  gratia,  &facilch< 
fufurios  neglexerat :  Orabat  autem  interdt 
■vicinos,  non  luccenferent  ipfi  >  aut  imputarei 
fi  intertotbonosaliqui  mali  exfece  hominB! 
attrahentur.  Sed  non  evitavit,  quin  publii 
fueritreipondeiidura.  Itaque  fe  cxcufare,  v 
cmendare,  cujusaccufaretur,  Juila  :  Exeufa: 
»e  porerant, inquit ,  tot  in urbem  i>oftram  ml 
lita^ut,  quandoeaviitfcunt,  nihil  eft  quam 
iticadatumhoc,  quicquideft,  velim,  faciart 
idJubens,  cumAulamabfq;  equifonibus,&( 
ftraabfq;  proftibulis,  &Curiamabfqj  muni 
culis,&  Aca^lemiam  abfq;  fabulis,&  Civitat^: 
abfqi  diflolutis,  &rusabrq;rraudibus  vid«^ 
Itabona  cum  venia-domuiBiiediit, 

4S.  m 


Manipuius   V.  17J*. 

48.     VIRGINITAS, 

Luftus  quidam  Pater  tale  quid  commentus 
feft,  Diabolumquadam  die  cogitalle  de  uxo- 
laccada>&  filiabus  ptocieandis,quas  marita- 
f,  melatos  &  malos  homines  ita  lecum  ad  in- 
losdetraheret.  Duxitergoinjuftitiam,  acfi- 
($7.  genuit.  Prima  Arrogantia  erat,  quam 
utitavit  Nobilibus  &  magnis  hominibus.  Se- 
ida,  Avaritia  & fordes,  auam  vulgo  mantam 
jidit.  Tcrtia  Falfitas  &:  fraus,  quamagricolis 
»niuDxit.  Quarta  In vidia  &  i£mulatio  :  eam 
'lcibus-uxoremdedit.  QuintaHypocrifise- 
^&  cumEcclefiafticiseamvivere  vohiit.  Se- 
Elatio&  Supcrbia:  hanc  &  ad  facmineum 
tum amandavit.  Septima  Scortatio erat:  eam 
:inini  uni  coliocare  voluiti  fed  domi  fua:  vi  ve* 
^&eiremetetricem,ut,  quicunqjhominum 
appcterct^  ibi  inveniret.  Tum  juvenum 
lam:  Hicdemumpraeftabit,  csehbemeffe, 
[5  cumfaeminis  pollui  j  fed  iliibatam  fervarc 
jkgno  virginitatem,  ac  fcqui,  quocunq;  vadat. 

49.     VIRTVS    GERMANA. 

MMObiHsquidam,  cx  Majorum  pietate,  difci- 

Ir    phna  &  Oeconomia  ,  divitiis  pailim  cele- 

^'«risj  paucis  annisres  fuas  decoxerat.     Cumq; 

irct  mendicatum ,  in  Germanam  vittutem  for  tc 

incidit.      Ea    accuratius   hominem    ii.tuita/ 

Nonne  tu,  inquit,  Pandorus  ille  es,  q»io  v;x 

tcrra  noftra  habuit  feliciorem  ?     Ille ,  Fi4tmus 

««ipofldit,  rrw*     Tumhasc:   Ecquiste,  atr, 

N     6  pcrdi- 


17^  Apologorum 

perdidit  ?  Nec  enim  vel  hserefis,  vel  Mars.yel  j 
rinnys.  vel  li:eiilitas ,  quod  quidem  audiverirj 
populavere  ?   At  ille  cumrubore;  Amicor^r 
refponditjCOBciliabulum,  inftitor,  co(^uusJ 
dio,  artifex>  Guatho,  acnefcio  quisalius.  in 
Tirtus:Annetibi,ait,  MaterFamihasfuit,anni!| 
nitorcs,anliberifuntJ  Utiq),  inquithic:  fed; 
lius  parfimoniamfprevi,  horumconfilia  fnbai 
divi,hberorum  falutem  neglexi.  At erat,  inqi 
Virtus  5  quod  amicuhs  cuis  dares,  &c  fupereiai 
C  redc  opcs  tuas  computavi  ?  Vah  nefcis  .tU,i 
fpondit  Pandorus,  quam  care  liodie  viv^t 
poftquam  exoticis  utendum  eft  ?  Tunc  G< 
mana  virtus  excandefcens  :  Cato,  inquit,p6f 
Hiam  Rempubhcamdixit,  ubipifciscariusvt 
niret,  quam  taurus  :  at  nunc  fi  pretia  rerm 
cum  antiquis  conferas,  fi  luxum  prasfente 
cum  parfimonia  veterum ,  non  mirum  eft,mulj 
tos  exarefcere,  hoc  potius  mirum,  aliq^uos  &oa\ 
defcere  pofle. 

fo.     ZaDIACVS    VITAE. 

"P  Xoraverat  Chriftianus  Juftitiar  Solem,  uf.j 
■*-^dumOrbem  Ecdefia^  circumirer ,  comiter' 
fe  in  vias  beata?  Echptica  admitrerctv     Cum< 
irenr,  primum  inciderunt  in  j^netem  Ltheratl 
tatis  y  cujus  vellus  &  ipfi  fufKciebat ,  &  h 
nam  cumproximo  communicabar  .•  Dein  i| 
"Xaurum  Laiorfs'',  cujus.  minifterio  fun<5lion^ 
lerra  oraretur  j    Mox  in  Gemtnos  Ckarttatii 
i^ua   converfatio  vita^  rcdderetur   rranquilh 
iftde  m  CawrHm  ^ejiptfcintt*)  q^ui  retrogre^ 

pcc< 


Manipuius     V.  277 

itores  &incrultare  molles  doccreti  Poft 

^^««•w/f^e/yCUjUsrobore  &  magnanimitatc 

jfcntia  trangerentur,  Proxime  m  'vir^mem 

^hatA^  caffA^ttJtyQ^di  moribusimperaret: 

J>k6  in  Lthrum  iEquanimitatis  >  quo  judicium 

rdorfumformaretur:  M^xx^in Scorftum  Anti- 

kticontra  venena  &  idus  Mundi  \  infuper  m 

hgittartum ,  qui  kd  Cocli  fcopum  cordis  orif* 

ic  fagittis  collsmaret  :  poftea  in  Caprtcorum 

sfiftentije  &  lu<fta:  carnalis,  quamiles  Dei  ar- 

laretur;Paul6  polt  in  ^|^iy^y/*w,cujusfacroli- 

jiore  univcrfum  vitae  curriculum  a  fordibus 

Jttmanisablueretur.  Deniquein  Ptfces,  munda- 

|imarisinco'as,qu£einterror  cetuum  &  lupo- 

imtidtusjdeclinaridi  ambagcs,  &  fecuritatis 

fttoraedocerent.  Haec  cum  vidilfet  Chriftia' 

^us,&  exoptatofpedaculo  effetabreptus,  dedi- 

gnatus  Terram:  O  Sol  meus,  dixit,  uti- 

nam  fic  astatem  meam  tecum  tei- 

ras  ambirc  li- 

ceatj 


N  7        APO- 


fC 


m 


POLOGORUM 

Christianorum  Ma- 
nipulusSextus. 


Seneca. 

\mdieam ex qua  mores <eftmas nojlros:  vix 
invenies.quipofitaperto  oftio  vivere,  lOm 
nitores  confcientia  noftra  ,  nonfuperbta 
-vppofuit.  Sic  vtvtmus,  ut  deprehend:  ftty 
fubitoaJptci.QujdauremprodeftrecondC' 
nfey  &oculos  homimm>auref^  vitarci 
Bona  confcientia  turbam  aduxfcat,mal4 
etiam  in  folkudtne  anxia  &folicita  eff, 

•r  Sihofieftafunt  quafacisyOmnesfciantifi 
turpia.quidrefert  neminem  fcire  cum  tu 
fciasj  otemiferumfi  contmnishuncte* 
ftm. 


ACA. 


iS« 


Apoiogorum.' 


I.     ACADEMIA. 

U  M  Re/pu&//ca  ia  AcademtA 
per  inci^ilFet ,  commotovuk| 
minitabunda  fic  eft  eam  allocl 
Egregium  vero  tu  mihiMagiftrl 
fubijiiiiftjjcui  res  meas  curandas  committerc| 
cum  rubore  refpondens  Academ/a:  Bona  ve 
inquitrncmpe  qui  tibi  ferviancpofthac  Proi 
theusfinget,  aut  Vulcanusfabricabit,  aut  Juj 
tercerebro  concipiet.  SedRefpubhca  vixab] 
juria  fibitcmperans:  Hem  eruditionis  ideai 
att.    Jufti  Philofophum  tuum  numerare  ,ni 
potuir:julIi mcnfurare, nonpotuit:  jufli  ponc 
rare.non  potuit;jufIiratiocinari,non  potuit:ji 
*tandem'egerc  ac  fcribere ,  non  potuit ,  deniqil 
iafTus  eft  nefcire  coclum,&ignorare  terram.i?( 
fimo  equidemfato,refp6dit  Academia,  in  " 
incidiftijciim  centum  aUi  tibi  egregie  fatisfccil 
set.Nempe  diplomati  credidi,lubjecit  illa,qu< 
Magiftrumteftabatur»Aberrafti,meaRefpur 
ca,  inquit  Academia:nam  ut  fortun«e  munci 
iraeruditionis  teftimoniamiililia  funt.     Ti 
illaincachinnumfoluta;  Haecjamprimum, 
fit,difco,poftdecemftudiorumaniiOs,  &  fui 
.ptuumtaientum,  &le(ftionuftruem,&  teftimb*] 
nii  facramenrum,  &  renunciationi*^  ftrepitus, 
togas  Philofophic?  venerabilicatem  querenflui 
extuis.anal  quiddidicerint,  At Academiahila- 
cioi  fa<flu;  Quidmirum,inquit,cum  vendo  Ma- 

giftu 


M  A  N I  p  u  t  u  s.  VI.  281 

Jros  Doftorefve,  efle  aliquos  ,quos  doao 
linauauai-ium?  Hascveioauduaria ,  re- 
odit  ilIa,Don  minoris  veneunt.  Itaque  arca- 
n  aliquod  tuum  rubeife  oportet.  Habent 
m  illi  tui  hoc  cum  D  e  o  commune,  quod 
'3,^uicirint,redquid  non  fmt,  definiripollint» 

l^^;-  1.     ARMINIVS. 

c.  Arminius ,  homointeger,  urbana  pertae- 
iiJiJas.prardiolumlibiinPhilanthropia^Divinasa 
s  exftruxerat,ad  qucm  confluebant  amici,fal 
iditemporisanimo.  Idargre  inmit^.  /n^/iiifa, 
nefcio  qua?>conYcnticuh  fufpicata,  impetra- 
iab/»7/'(?r/»»»//'^/<r,ea.reutcivibusinterdicc- 
rur.  At  iUi  faspius  etiam  &  numerofius  excur- 
:e,denique  scdes  fuas  Arminiiprardio  addere, 
villam  non  contemnendam  facere  non  funt 
irriti.Id  cxemplum  fecuti  mox  plures  ahi  Opi- 
'onecitiuj  oppidumfuccrevirrquodin  fecuri- 
cemmuro&foirisfuitmuDiendum.Confpica- 
iteBovamurbemfuamArminiuSj&admiratus; 
reftor  D  E  u  M,  inquit,  nunquam  tale  quid  mi- 
limmentem  veniire:fedgiatias  agamus  Iwpor' 
iwr//^//,  quar,utohm  ReuchUnum,  Erafmum, 
l.Utherum,&aliosathletasftimulavit,  &adfa- 
.^jarerumevexit;  ita  nobis  mtempeltivo  & 
Isjfco  "^^^^  hanc  nova?  civitatis  necellitatcm  ia- 
l»|Ulit,  ubi^e  Dt^ma in  nosVolunttite  vswixo" 
la,  &  Scnptura:  analoga  magis  exau- 
dire  valeamus. 

?.     ATH%' 


iSi  Apologorum 

f     ATH  EISMVS, 

A  Theifmusy  cui  igniatque  acjua  iaterdi^ii 
"^credebaturjnuperdeprchcnlusregioplant^ 
n:iidlu&  pbaleratas,atque  TiStmpltafate ^vcA 
rogatus:QuafiduciaauderetlucemintueriH 
hcminibuiciue  'nvitiisrrerpondit  publicaapj 
batione.  Quidenimporr61ateat,c|ui  totmuj 
fculisquotidie  dittCcat.  Acripere  cnim  ab  :] 
cra:  ulam  &  blafphemiam  ,"a  ciiria  dolos  & 
ritiam  ,  ab  Eccleliaromnum,  &  conieiiiumJ 
Acac^emia  mcndacium  &  vanitaieni;  a  foroj 
fcum  &  dif{aritatcm  ,  a  cobilitate  infolend 
&  licentiam,  aplebeHbidincm  Sc  ftupoiem, 
omn;busla:vam&:  ventrem,  atouefic  iDgei 
coutra  D  B  u  M,  coi.tra  Scripturam  ,  coi.tiaal 
mam  ,  cor.tra  natu'ara  opes  collioere  :ut  fij 
tuendum  non  fit  ,  ut  legibus  illis  fiigid'fliir 
adh.biti-  expelatur.     Hasc  ut  audut  StmfU 
/^jingemait:  &  O  tolerabibailiatempora.cil 
mufTitaret  i<i  Imftctas  ,  quod  jam  plejio 
ejecicl 

4.     BARBARli.S, 

TRritaveraraliquis  R.^rlrarie7n:i\\z  fumpto 
'*aenatoft'lofuicncomiumcoacervavit,&. 
tori  onem  infciipiit,rata  fub  muta  concertai 
nepofleinclarefcere  vSedcum  &  inimicusa)0!| 
flLumdcdignaretur,  &amicorum  ejus  pudcrc 
undique  negiedum  eft.  Rediit  ergo  ad matrcll 
iTiultumplorans,acfitum  olens:  qu^,ut  vidil 
iolorecoiivulfa.-   Abi,inquit,  fiiiole,  adpec 


Manipulus     VT.  2S5 

jalvitiei  jpodagrjE  laudes,  &  cum  iis  inter 

|tii  lufus  sEvumbeatc  degito.     Paruit  mi- 

;:fed:vix  pedeirrindicroium  «dibusintule- 

siimribilis  aculeifque  Saryricorum  omnia 

iCpcrem,  ac  Diogencs  quidem  baculo  cor- 

.capitiquealiquotiesilhfo:  Quid,tutetri- 

[icus.&feiiis  amphora,inte;  jocos&  fales  vei 

f:is  ?  alibi,  vcl  ingenti  malo  madabere.  H.ec 

l:nscumretro  pelleretur:  Ehcu,inquit,  cr- 

[56  nec  amicum  habco,  nec  inimicu.  Cura- 

lira  seftuans  &  furore  ca^cus  procurriflet,  in- 

-mfatalemlapidem,  &  in  terram  prolapfus 

|ait,nec  auditus  cft  aliud moricns proloqui,. 

V[iQua.L(sa,rtifexpereo.. 


y.     BlLLAMl  ASmA. 

prfw/,mah  Prophctaj,  jifna  inter  coclefl-ca 

I.Tiagines  locumimpetraveratin  Cancn  (ide- 

, d  haud  asquabiliter  a  literatis  acceptum  ( qui 

lincptam,  an  ineptixdepoflrionem  abhac 

Imali  non  fecus,  ac  Judsi  a porcis.abhorrent ) 

|ideriiseflperftri<flum,  At  Zr^ /^^ ,  ciim  id 

iviflet,mirem-*/?^?^^propenfa:Qaasvobis> 

juit,Yultis  imagines?  AnNoachi  corvum, 

[Dblonis  vulpes,  Davidisleoncm,lloboami 

rpiones,.£hfei  urfos,  Babclis  draconem  ?  Ec 

ic<^»rf,quajSynagogam&  Antichriftiiinvita 

[it  ciim  Dominii  aveifari  hoc  itcr ,  &  flamam 

jnharividiflet,ccflic  DEo,ob  idduriterlegib. 

Lntcrdidtis  habita  :  donec  ,  volente  Numine, 

[gua  fQluta  ,  &  cascicas  ilmul  ac  iniquitas 

iftfcflcKi 


iS4-  Ai^oLOGORUM:    ',      %i 

infefTori  ciprobrataeft»  Quid  enim  non  t  J^i 
N6i:nei£gypti  latereSjBab) lonis  buccinas,  jjtX 
manorumcenrus,  Pontificis  bullas,  Arifto 
>etia?utIapiclesdeniqueloqui,  fiparumeft 
nas.necellefuerit.  H^c  ciim  audiviifent 
ratores,  obmutueruntj  at  non  fine  ftoma* 
liLmEcc/e/fa:  Heus ,  quia  Hjec  vocalis  J^a 
vobistasdio,conducite  vobismutas  ;  fed 
gc,  quamPridericus-/Enobarbus  quondaiff  Hnn 
vidis  Mediolanenfibus  impofuit. 

6.    CALENDARIVM     P£R 

petuum.  *  ta 

A  N  N  o  a  deferto  t)  e  o  5  5  7  Q.repudiato  C  i^"^ 
•^  fto  I  6  1 9  imperante  Antichriftoj  Indidi 
decima,  Aureonumero  VIX,  CycloSoIari 
nariojIiteraDominicali  Ah.ad  elevation 
bisBabylon  Domini  anni  reperti  funt  T^ 
njs  &:  Sophiftica.  ^««//-^r/^fjambitio  ,  libi 
crapula,  avaritia,  Luminarium  defedus,  hi 
&impietas,  Philofophisc  &  Barbariei  vicii 
do,Bacchanahadodecameftria,  Abelis  &C{ 
oppafitio  perperua,Herodis&Pilati  conjun^ 
f  equensjTrJgonusSathanaj,  Mundi  &  Ci 
haudiaiuSjQuadratusMonarchiarumfort' 
bilisja  capite  Draconis  muhsc  mins,  ataii 
Jefiiitica  vix  miuofesVp^^ftJS  vonginisfazva. 
mcs  Verbi  D  e  i  dura,bcllum  lucis  &  tencbr 
funeftum,vectus  veriiginis  infohti,  grandiil 
peifecutionum  intolerabiles  ,  iiccitates  corl 
um  noxi2e,fttri]itascharirat:sluduo{a,fanita 
lpesnuUa,niorborumexamiaanumerola,mot 


'^^B    '  Manipulus     Vr.  i^y 

'^(crium  a/Tiduum,  malorum  fodin^  Impcr- 
piles,  Chriftianorum  robur  infupcrabilet 

7  CATALOGVS   HAERE" 
ticorum. 

buscanicularibusab  amplilTimo  Hypocrs' 

trAyw^y^wrf/wdecretaeit  profciiptJO  &  abo- 

Ubrorum  Hdret/ccrum^  Itaquc  priiis  e  li- 

podio  ad  id  in  foro  eredo  Catalogus Isbro- 

ehtbttorum  &  peftiferorum  recitatus:  de- 

'yra  accenfa,magno  appiaufu  omnes  func 

6ufti.Fuereauteminterillos,quantumme- 

iae  fubvenit.  Derattonthu»  Vrtnctpum  D  e  o 

endify  De  einfsone  conjtltorum  Achttophel/ft 

mmanttate  maledt^tonum  Kahjacis.De  con^ 

ittcjts  re^elattonth/44  Doe^t,  Defubltmattone 

vanty  De  lcquacitate  lohannU  Baptifiay  De 

deu argument/s centra  StephanumtDe poUu' 

t^te^  coUt(fue/centia   Hjpocrttarumt    Dtf 

luttofidet  ^  charttatu,  De  acjualttate  Chrt" 

mrum  honorum  vjjj*  henorum^  De  honopauper- 

s  Chrtfty  De  Studtofirumfumptthus  defalcan 

De  Afimattone  humantfanguints  ^fudortSy 

Medtctna  lahortof  temperanttA,  De  currtcU' 

'^  luffa  Ecclejidty  De  luhricitate  ^  errorjhtti 

nanArationtSi  De  negleau^erarumftentta* 

n^De amphitheatro  humanafahuU,  Defrate^ 

■nat/h/u ^nt/chrtft/y  &c  qui  omnes,  quod  pa- 

Iiioxicflent,<S:  methodo  carerent  j  abolitilunt» 
imquidam  aftans,qui  forte  Bibliii  in  finu  ge- 
mx     Q^a  etiam  h«ec  combuxum  )  inquit ; 
cx 


i%  A  A  P  O  X  OG  O  R  n  M. 

exquibustalia  ingrata  omnia  &  invifaiks] 
(anc. 

8.     CIVILI-YA^, 

A  Udierat  Ct^tiitasRuJitcum  ,  innoxiis  in)i^*'°^ 
*^  bus  ad  coclosfuLlaiis,  vovemem.O  Z?£,l*^'" 
tdUerHC  mihtyda  me  ttht  j  datemthi-,toUemtMPf' 
TLirr)  piopiusaccedens:   Non  te  pudct,  inqw!'^ 
iDruUc,D  E  u  M,  fupremum  ilium  Monarch?*'''''' 
tam  ia  urbane  allo^^ui?  Qnomodo  ergo?  ref 
dicR«/?/r«/.  EtOW//^j;NonneD  e  u  Mfin 
lari  numero  compeiladi,  ait,  quafi  tui  aliqu 
D^iyToUa}  Et  i?//^/i-A'/:nempe  iic  edodusfum 
r anmofier  wohis  Chriftusprsefcriplit.  Vah 
ptulel  ait  illerilio  tempore  ita  cjuidem  iice 
nanc  utaliafuncfecula^  itadecorisalia  obCer 
tio.Nam  &  Regibus,&  (ummts  viris  non  istti 
honos  habebaturjquinuncfcribis,^  famulis' 
muliouibus.  Itaqj  injurius  in  Deum  maxime 
fihonorcs  ejuspoit  omDiumliominumreveil 
tiam  velisinteimilios.Sed-/?«///r^/:D  e  um,  i 
quit,  dum  vixero,  hiimihrerhonorabo,  nect 
mctvP^terno^er  uncjuam  mutavero.  Quod  1 
Civilitut.;m  tuam  attinet,longo  ufu  didicippot 
quam  fmgularis  fides,  fingularis  clementia  ,fu 
gularis  dignitas  ,  fingularjsexceilentia,  finguli 
jisgenerodtas,  fi,rvgulaiisreverentia ,  finguiaB 
xobilitas  ,  finguiaris  humanitas  deficrunt, 
multas  quinem  &  plures  numerofuf- 
cefrilfe  minutas,nullas 
notabilcs. 

9,     COJH 


Manipulus  VT. 
5/.      CONSVETVDO. 


1S7 


hjuefudo  cuminfidcm  fubjuratDcnti  facrt 

[ento  pianmos  acripcrcc  ,   n.agro  id  egit 

&  fronte^  larc  corru|'.2ta,  Jurabar:t/^.fr/, 

>uirtatcmyYitas  exempium;  junibant/ii*/?/, 

ji  2equalitatem,muiierum  uaufcamj  ^'igtles 

latiscuram.iuxusodium  j  S.tpier.teticitn.- 

Focima5,otu  cxiiiam  5  Htfiortct  juveiitU- 

Liimationem  ,  pofleritatis  ufumj  Polittctt 

pirclc^um,  peifimi  profcriptionem  j  L^io- 

If/YUc  comraoda,curiofitatis  cont  mptum; 

c^/  obcdicntijedclitiasjiinguje  lilcntium; 

tresiiaoebatur  momenti  mairmi.t-anqail 

j»  pcrfedilHmx,  Inrer  eos  vevo  Stmplictus 

[iminid juraveracnolie  fefcrrcDivini  Ver- 

iuemptum,  vitiorum  torrences,  D  £  i  bia- 

I.Tiiamjdenicjietiam  faiarii  lui  diiniuutiona^ 

Iftremumcuin  ardius  adliifiiret,LVpjimum 

inm  Quaitorum  impiobitar:  ac  duiitiei  oc 

i:rc.t  I  ilie  (acramcnti  njmium  obfcivans  ad 

»slatores fuos recurrit  &,^uam  iniqucliabe 

[:,  multis  verbis  cft  concjueftus  ,  nuiio  dubio 

violationem  fua-  intcgr;tatir  mjgna  fevc- 

|cyiDdicandam.Atilli,cumr:fuprope  corru- 

ltrCrcdidifline,inquiunt,iaeptuie,haiicj:cm 

agi?     . 

10.     DIPLOIS. 

irp^rriftifCiim  inrabernam  veftiariam  AeCct^ 
iiflct,petiitpalliu:qualia  ciim  muita  ellcnt, 
a,nulimnplacuit.  Volcbatautemcjufmodi, 

<^uod 


2^8  Apoiogorum  I' 

^uod  ex  uno  eodemqj  panno  una  parte  albt|  tzt.: 
altera  nigrum  elTet,  &  utraque  poflet  circum-  Jim 
lui.  A<imiratus/»/^//«7',quidiibivelletha£cV  it;iv 
tumniveftis,  &  virumbonumexfacie  &  nu  mH 
fuetudinejudicans:  Quisillc,6bonejait,QUi  ;(i;ijp 
iiius veftis  viciflitudines quserit ? Tum hiclc:  !ii,ii 
tcr&  capitedemiffoarridensiSimplicifTimcfc  iicic,[ 
ino,nefcis,quoa»vo  jinterquosdcgas?  Na^  Ail 
eodem  vultu  efle volueris,  pctiiftj.  Nefcff  Im 
aliud palliumfumendum  pro  fugeftu ,  aliudlj  inn 
traEcclefiam?&ahudin  curia,aliud  extrafjfi  i 
cellos  ?&alii]dadpulpitum,aliudextraaudii  ^^'' 
rium  ?  &  alind  in  xdibus ,  aliud  extrafocosf  <  I-m;^, 
nique, proutinhominemincideris, vertencH;  isof 
eirepallium?  Niii  enim  eodem  ore  orar^  ^iljs^ 
blasphemare,eadembu!?cabuccinare  &  fibi  '  ' 
re,eademliDgualingere  &  pungerc,eodemfj{;. 
ritu  fpirare  &  reipirarc  poilis,  nullus  his  quide'^ 
terristuiufuseft.  Tum  inftitor,  vircandidi 
Qupd  ii  te  atrum,inquit,Diabolusabripiaigrf) 
^uis.^lbedinis  ent  ufus  ?  L 

II.     DlSSlMVLAriO.       •      *««' 

p  Ra?viderantlocialicujus>^;-<?/^j^/,  raagn?   ^,.], 

cxinfelici  aftrorum  concurfu  vel  inaufpica  ^ 
conftellatione-.itaque,  inde  difcedentes  eode  5.;.. 
confiliofibi  fanam  mcDtem  fervare,  &  afKi<3 
civibus  reddere  funtconati*  Nam  ciim  pr«t 
riiifet  Planetarum  vis  ftultiiica,reverii  fapie: 
tesexadiiFi/nis  przeceptispnftinos  rationabil 
sioreSjConfuecudmes^  habitus>  yidtus^  ftudia 

rcYOC 


"Ma  NIPUIUS.  Vt.  2^9 

»care,  &  fanare  fanaticos  homines  fategcre: 
iili  tanto  furore  contrainfurrcxere,  mfafttenf  _ 

vix  vita  fuperfucrit,  nec  alia  conditianc, 
|'jn  m  Jiuhorum  moxts  exad:e  imicarentur. 
nde  fapientiam  (uam  occuItarc,nec,nifi  claa 
lara,  interfe  dcea  conferre  ;  forisvero  ap- 
pdere,  tripudiare,nugari,  &  ftultifrimo  cui- 
hvelutReipublicje  pnmario,  fefefubmittere, 
'lemcjuca^iones  omnes  inepciirimas  pieno 
kollaji^areliabuerunt  neceiie. 

il.EXCOMMVNlCATW^ 

Wcemmun/cattQiC^x  in  Eccleiia»terra  cenfo- 

ibrisofficiumgeileratjRegibusquondamfor 

fclbilis,  cum  rigidius  aliquoties ,  quam  par  e- 

[jegaTct,increpata,paul6  poil  pJerifqj  habita 

|icfpicatui;unde,introdudadiirolutione:bla- 

laoarcmoccbiariyinebriari ,  deprsedari  impunc 

[bat.nec  quicquam  inclamantc  &exprobran- 

ixcommunicationc:  Ec  jus  civitatis  Chriftii 

promifcuc  dabatur ,  qui^unque  nomen  civis 

fiteretur.quatum  vis  legi  bus  gmnibus  oppo- 

s.  Siqucm  forte  carceribus  cohercere  cona- 

fiiTjVel  cfftadis  repaguUs,  vel  erepta  vei  deni  - 

kfurreptaclaverfacileliberabatur.  Itaque  ad 

\tret/fmuw  re  delata.cum  illa  imminutam  fua 

)ritatem,proftitutum  clavigerjp  munuscon- 

ktcretur  j  hi  fccminam  morofam,fcrupuiosa, 

porae  omnis  impatientem  accufarent,  minas 

.m,ni(i cohiberctur,adderenc:  judices  veriti, 

tadva  Excommunuattone  i  cives  plerique  vel 

lirgereDt,velaufugercnt,re  omni  penlltata, 

O  <ieaf- 


■ 


2.00  Apologorum 

decreverunt,vi(leri  c  re  ci  vitatis,ut,rctenfo  fj 
riO:Unicamryllabamnomiiiisdimitceiet,&p 
\i2^C(^\imdsibViS  iommuntcarer. 

Ij,     VRATERTslTAS,        '■ 

T:  R.iternita^  iilaadmirabilis ,  quae  per  Earjt 
Jl  Comacdias  agere  iolet,  cum  Eleutherop.olt 
nuper,invito  enam  LiU<h'o,  te  contuliilet,  zc% 
more,per  platea^;  inilatis  buccinis ,  fpedatfo* 
convocairet,multosequidemexcitavit,&vaJ 
fo  tis  ;  primum  quidem  honos  aliquos,qui,r<^l 
uocTzc  humana^  fabulx  annotanres  ac  pertxii,  ;g 
quodlenimentumqu^iivere.Dein^re^t^^rf.^ 
ve  eruditionisfive  nummorum,  ut  bxx  mile^ 
iolatiumacciperent.  Poftea  intehces  C^);wa^ 
qui  Natura omnem fodicatcs,  nec  niiihppier 
&  claudicantes  rcdditi,  hic  tuave  ahquod  lo 
niumfibiconciharefategere.  Sed  &  P^^/» 
&  defperatorum  morborumalii,tempons5C< 
lorum  falhmendum  fuut  aucupati.  Deni( 
smpoflores  quam  plurimi,  quibus  is  unicus  fai 
urconfiaismoniholiiTimis^nigmatibus,fir 
iataarcanoiumpoireihone.iaaitataNatur^ 
terpretatione,emetito(Uentii,temperantw 
furitatisracramento,Magnatumaurescirci 
fonarcarquehincaurumahquodpotabilet 

iicciepollinc. 

14.    G-^Aino. 

T)  Esludicraaccidit.  Gn<ttho'\n  Moynum\x^6. 
^  homo  tetricusinfeilivum,quemutvidit 
palluit,&,Tu,iDquit,quid(rpr»^r»woculosc 


li- 


F  ManIPULUS    VT.  2CJ 

Sj&omniacarpis ;  Tuni  hic:  Mallcm.  air, 
Qigeiiundixiiresrnccenim  aacepsego  (um, 
.fubrequa.nili  vis  mulionem.  Vah,arme,  mi 
:er, refponditille,  nefcis.quamte  unum  in- 
jaris.te  ipfum  depi:ixeriscaibonetuo  ,  tuam 
;itiam  p.odideris.  Tum  Mcmuf ,  m^ig^no 
^%inno/  Qgid  tu  ergo  iia{cerisj  inquit,  ob 
iminjuriam?  Sed,quiaDiale(5licus€s,  {olve 
li:  J/  mea  culpa  unius  efl ,  quid  id  ad  te  ?  Si 
,  quid  id  ad  mc  ?  6"/  noftra ,  quid  id  ad  alios  ? 
,liorum,quidid  adnos  ?  i^/aliquorum,  quid 
fdca;ceros?  Si  c2ei:eroium,quididadaIiquos? 
imnium.quid  id  ad  paucos?  Si  pavicorum, 
didadomnes?  Sed  iIle,vuItuaverfo?  Rlie- 
fuminquit,  noaDialtcticus.  Dicergo.re- 
ndit  alter,  an  rjtri  bont  dtcendre^ue  fit  fubtice- 
erum.proloquimendacium ;  Nefcis,tufa- 
,fubjecitilIe,prudentiseile,nevostegere,do- 
extollere,&:  comm.odis  verbis  rerum  afpe- 
tem  perpolire  ?  Tum  abiens  MomfUi  ne  ir- 
irethominemjHiECcommodaverba,inquit, 
entus  poflhac  ex  te  difcet,&  Nomenclato- 
usinferet:  Atheus  eiii  (El^nft»  Afinusein  2Cr# 
/Beafius  ctuQ>clc^itcr/ Animadvertes  ctnO^cr^ 
tcr/Corniger  ctlT  Q3cfi'CtCer/  Gnatho  ei»  CQbcr- 

ij.     nERACLirVS, 

I  T^mecriti(4\^ H€raclitu4^  cum  uterqj,  diver- 

fa  licct  via,ad  Contewj>Utiont4  tempium  pro 

raflet,  ia  medio  fani  conveueiunt :  qui  cum 

O     1  facra 


btki 


25)1  Apologorum 

facrafuaperegiflent,  domum  reverniri:  Qui<  ^jf^ 
frater,inquit  Democritus.te  afHigis  od  human 
Yitar  coccitatem  ?  Nempe  hoc  humanum  eft,  r» 
(pondit  ille,condolere  homini  tot  modis  &  tai  ,,u 
toperehiboranti.  Sicenimoptimusquifqucpi  '^^^ 
blicumkidtumluxit,  &lachrimasruas  ejulant   ^.j 
busaddidit.  Tumalter.-  Nimistumihi  vidcr  ^jj^, 
aeftimare  res  humanas,  &  lachrimis  dignas  tii 
judicare.  Egovcro  tam  viles  &  fordidas  rcp 
rio,ac  in  tanta  cundtorum  gefticulatione  nidici 
lasjucprzvalereftultitiamnoftrammiferiafon 
nino  arbitrer»    Nam  qu^e  hujus  orbis  maxin 
funt,  honor,  opes,  &  voluptas ,  mera  infania  < 
ludibrio  conftant.     Eft  ita,  utdicis ,  refpond 
Heraclitus:  led  inter  noftra  ludicra  tot  pati  m 
feros,n6uaemiferandum?  Unde  hascmihi  fejj 
tentia  fedet:  D  e  u  m  potius  res  noftras  mifer 
ii,quamridcre.Nam&Chriftusfleviffealiqd 
tiesiegicur,  rifilfe  nunquam, 

16,     :HER€VLES. 

TT  Ercuksjcum  tcrras  rcviferet,  tria  efferatif 
*~^  mad'  ppiniciofilTimamouftrareperit,  Tyj 
cidem,Sophiftica,&  Hypocrifin ; quas  Potentit 
Scicncis.&  Amorisloco  imperiu  occupaverat 
EaciirA  debellanda  fibi  omnino  iciret,  &  ai 
BnumrpontevirefqueoiFerret,acjam  variis  mf 
cutioribus  beftiis  ,  quas  illa  tiima  mala  pr^ 
duxeranr  ,  extinguendis  Jaudabilcm   operail 
prjeftitinet  ,  non  potuit  tamen  ca  ex  latibulj 
fuisexrrahere  ,  ne  dum  in  ludam  &  certamqj 
provocare.  Nam  t^norantiA  valloica  (e(e  mi||i 

flivcrami 


; 


Manipulus     VI.  ip^ 

verant,  ut,  quicquid  cgerit  aut  impuguarir, 
ercules  fruftra  fuerit.  Ab  eo  tempore  nua- 
«am  arce  fua  eerediuntur,  nunquam  veram  lu- 
mafpiciunt ;  led  nec  dum  Hercules  obfidio- 
cm folvit.ac  legatum Thomam  Campanellum 
civit.  Nam,  tgnorantta  infrada,  nihiJ  eft, 
loddeMonftrorum  interitufperemus:  ea  ve- 
diruta,nihil  tam  infirmum  erit,  quam  violen- 
r>mendacii,&  fimulationis  imperiiim. 

17.     H£R0D0rr5.- 

I  Erodotus ^hovzio  decrepitse  a:tatis,malas  fidei 
Kus  agebatur.  E jus  caufam  cum  pleriq;  de- 
»cratam  crederent,  Henricus  Stephanus  &  ani- 
ofe  &  ingeniofe  in  fe  fufcepir»  Auditus  ajudi  • 
bus,idmaximeegir,  nihil  tamdi^tumabfurdc 
)Herodoto,quinalii  monftrofiora  dixerint, 
libus  tamen  fides  habeatur;&  addidit  exempla; 
.que  adeo  recentibus  aunbus  mcredibiiia,  ut 
m^non  Herodotus,fed  Stephanus  vanus  audi  - 
ceperit.  Nequejurare  poterantver  produAi 
ftes^velaflcverationesconftantes.doaecMar- 
Dus  Chemnitius.ftupendas  eruditionis  vir,pu~ 
ice  teftareturitantumabefle.utjuventus  no- 
ra  veterum  abfuiditatum  fitcapax,  aut  credu- 
.,ut,fiquisemortuisrcfurgat,  &  fecuhfuiada 
eriiis  &  hbeiiiis  recitet,  fidem  neutiquam  fit 
abiturus .-  fe  veroinfinita  ledione&  accurata 
aumnoftrarum  obfervationeeflecertum,  non 
intiimolimfaifta,  fedhodie  fieri,  qux  pofteri- 
«rCntfuturaincredibiliaj  undefufpedios  d©- 
ilefle  debere  ,  quotquot  rationabiha  faltem 
O     3.  reci- 


lEl 


15/4  '     A  P  Q  I  O  CT  O  R  U  M. 

recitenr ;  commendatos,qui  monftrofa  ctiam 
vul£o  vix  credibilia  noa  reticeant. 

18.      HISTORIA. 

TJ  yhrsa^  qua!  patria?  faftos  bacbenus  rumn 
•*^  fide  annotaverat  ,  ob  nefcio  quod  libOT 
vcrbumofficiomota  cfti  cum^juealiDi  ob 
diionem  impetrandam  homines  ambiret,  cS"] 
vcnit  omQium  ^i\mo% proceres ^  8c  opcram  fi 
-•am  obtulit.  Qi_am  ?  inquiunt  illi.  Eam 
fponciit,  utde  Majorurn  veft;orumrobore,p 
coris  ^:  Hberratis  patrocinio  ex  me  audiat 
Tum  illi:  Malumus,  ajur.t^  ueleire ,  ne  rmi;^j 
fitnccelfe.  ItaQ;in  Par!amenLum  abiit,&:  Sejf. 
/(?r/^«fl  (e  obtulit.  Qupufu?  inquiunt.  Eo,!: 
^'^'ondetiUt  de  anreccilorum  vcitrorum  prudci 
ti.i  in  fancien-^is  Legibus,  inrcgritate  in  exc 
cendis  ,  1  b :=rtate  in  fervandis  ex  me  audiati 
Tumilli.-M.ilumus,ajunt,  nefcire  in  hac  umbi 
tili  noftra  toga.quam  Molefta  memoria  fatig 
li.  Ita  ad  ^cadcmiam  conceflit ,  &  fe  eidc 
com.mendavit.  QLiofine  ?inquit.  Eorefpoi 
dit,  utquiEveterum  fueriteruditio,  quoding 
nium.qux  perorbem  difFufa  fama,ex  meaudr-. 
Tum  i.la:MaIo,ait>nefcire,&  hodierna  opini 
ne  clarere,  quam  infpeda  illorum  excellem 
crubcfcere.  Eigo3.dur&ep?i  migravit,  fervi 
parata.  Quo  nomine?  inquit.  Eo,refpond5 
utprioris  «etatis  opulentiam  tuam&  comipo 

tioae 


M  A  N  I  P  II  L  U  S       VI.  2  jj  f 

icm  er  mecognofcas.   Tum  illa:  Malo  id 

:ire  ,  cjium  vacuas  jam  ciftas  cellas-  a^raria, 

Ittaria  miiii  exprobrari.    Denique  ad  Rufit- 

abiir  &  labores  promific.      Qoos?  inquiunr. 

relpondet  uc,  o^nx  quondam  incuitorum 

[orumrubad:io,qu^!olirudmum  populario, 

refrugum  multiplicatio  fuerit,cx  me  audia- 

Tumilli.-  Malumusnefcire:quaado&  o- 

noftrislaborandum  fuit,  &  nobis  labpiau- 

fnell:. 

15?.      iM.lGlNE5. 

7>5f>-//f/,  ciim  aliquando  De^ottonem  invi- 

feret.nefcioquid  facrarum  smaginu?»!  repe- 

acimprimis  Ciirilti  crucifiii.     Id  arripiens 

afi  fuperititioluim    &  idolatram  redoiens: 

dutu,  inquit,  lanclula,  CKriftum  ic  nediore 

iis,has  amo ves  anicularum  ineptias?  Ego  ve- 

&  T  E  s  u  M  meum,rerpondit  D<rV/9//o,in  cor- 

&  iibiisiufcriptumhabeo:  his  vero  monuio- 

)Usoculorum  divagariones  coherceo.    Nnm 

oties  forma,irgenium;opeSjepuIx,  vindida. 

iqu^ve  curnis  blanditia:  tiLillant,  Toties  hac 

feralilifacie  &vib]C-m;  ('^riguiiurqae  gut- 

rumrcpiafentacioneiniquitatemmiht  expro- 

Tu  vcro  dumDeoium  Dearumque  gen- 

ium  fimulacra,  Jovisadulteria,  Veneris  fur- 

<&  univerdim  Paganorum  Pantheon  undi- 

icaffiaisvQUid  acisaliud,  ouam  uTpcroculos 

:nenum  conjipias  ,    quo   tanacm    mtectus 

mfumcris  l     Dum  tu  igitur  Luciuam  fu^ 

O     4  fpeauiS 


i5>^  ArOLOGORUM  ' 

fpendis,  egoMarias  Deiparas  imaginemeobh  s^ 
dlo.Tu  raptumProferpinse  habes,cgoAfcenKi<  '^^^^f 
nemChriftiitu  tres  Parcas.egoMortisperroo  ^^^^ 
tcm  conculcationcm:  tu  Deorum  conviviufl  '^T 
cgo  fupremumjudicium.  Unde  haeccft  noft  '^^v 
difFerentia,ur,dumtueitrate  Sandorum  im: 
ginestollis,  intrate  idolarum  E^hnicorum  fii 
cellum  geras»  Ego  foris  fandlis  piduris  ir 
oblecto  ;  intrameuaum  verum  D  e  u  m.  pof 
deo. 

20.     INDIVIDVVM. 

1  Ntergravaminafucatse  Religionishoc  fem 
*  de  agicatum  efl:,non  ftrendum  ,  quod  Ecc^e/ 
Jtf/«/y^>//liceretimpuneijs  obloqui,  qui  conti^^ 
Decalogumapertas  inimicitias  fufcepifrent:i| 
enim  per  jus  natura»  licere  ,  ut  cumquo  litei 
habes.eidemadverferis,  necefle  cujufvis  nuga 
toris, interpellare.aut  fententiam  interponcr* 
agerentidpotius,ut  D  e  i  mifericordiam,Chrj 
it":rrianructudinem,Spiritusfan«5lusfuavitatei 
hominibus  deprqdicent,mores  hominum  iis  td 
lin6uant,quorum  eft  negotia  &a6lioaes  morti 
liumdijudicarc.     Hanceffepublicam  &  intc 
lerabilem exprobrationem,  quam  vel  fmguh  a| 
fe  fponte  trahant  ,  vel  ab  aliorum  oculis  in  (| 
conjcdiaminvidifufcipiant.     Tum  qusefitui 
ab  accufatoribus  ,  inter  fe  blafphemos  ,  adul 
teros,  latrones,  fures  ,  heluones  agnofcerentj 
rcfponderunt,  non  deeflequidemifed  idad  Sa 
crificosnihil  pcrtinere» quorum  fit  orare,  noijl 

increparJ 


f  Manipulus     VL  279 

(Crcparc.  Tandem  fententialata  efl::  Quan- 
j  non  pudcrec  fceleratafacere,  difcerent  enam 
>eia  audircillud  enini  nuUo  sevo  licitum } 
>c  Prophetarum,  Apoftolotum,&.  Ciirifti  ipfi- 
jecxemplo  approbatum^ 

zr.     INVENTORES. 

Olentin  PolitioE  theatro  prajmis  provoca- 
'ri ,  quibufcunque  ingemum  nobile  aliquod 
ventumfuggeiliiret.  llnde  haud  ita  pridcm 
~:obtulitPatriprodorus,  &  artempromifit,  qua 
ibditorum  publicus  fuccus  nullo  corum  fen- 
rcvacuaretur,  inprivatum  laxum  derivanaus. 
ranrautemperfpiciiia,  quajoculis  adhibitare 
ccuplo  majorera  redderent,  ut,  quaE  filatr.iaa 
•Bflcnt,  funes  iquiobuli,  meri  coronati  crede- 
SBtur,  Dein  aqua  fortis  iivc  liquor  faporc 
ulciflimus,  quihauftus  interne  omnia  corro- 
crct.  non  imminuta  corporis  fuperficie.  At 
ntegrttasy  Politiajcertiflima  Confiliaria,  acer- 
ichanc  belluamintuita:  Nerao.inquir,  in  pia:- 
cntcs  fa^viit:  hic  (celeitus  pofteritatem  omnem 
♦etit.  Carnes  nempc  vulr  depafcere,  cutem 
is,qui  fubfequentur  ,  relinquere.  Auguftus 
-aelarurbem,quamlaterit!amaccepit ,  reliquit 
narmoreara:hic  ,  quam  auream  n.<6lus  eft,  cin- 
critiam  rclinquat  ?  Applaufum  eft  fubito  inte- 
*ritatiy  &  mira  allufionein  furnum  ardentem 
3equa  conje(flus,  cinifq;  reverbcrati  ad  expiaa  - 
km  pcftilentem  invcntionem  in  aera  difper- 
t^jscft. 

O     5  zz     Ll' 


2.oS  ArOLOGORUM 

22.      LITERAE  ET  ARMA. 


D 


lao 


Imicabant  mtctCcpeKPia&c  ^/^<s//ui  de  pra 

rogativa.  diveriisomnino  judicum  ient^l 

tiis.Nam,qu2e  literarorf^m  eit  loquacitas,  facili  C"'*' 

<juod  volebanc  .peiTuadebant:  cjuse  arrrjat$rm  f^"^ 

ferocia,vora  protcextorqucbaucNequetanie! 

definiri  ahquidpotuit ,  acin  eo  eiat,ut  intet.i  pci 

com!ttereatur,dduelIolis  {iQ.recur.Tum^/^^  Keiiiiii 

'«j'Atfr<«partim  perll:repere,rf;v9?.fw<?;^/'*t/-/^  reiac  i^^} 

re^deniq;  animoshominum  fpe  metuque  mii  [Rili 

timfufpendi.P^??«^,uc  utD  e  o  rclioioia.  tam^  ioiis 

"mulca:  prophanarionis    iibi  coniaa  j  ^Udik  tteiB 

D  Eiminiitcr,  innocenti  tamen  fangume 

fperfus ,  fic  utrimque cocli  auxilium  iibi  polli^tfitiyc 

bantur.utpccnas  tamenmetuercnt.  V^cfi-ubUh  RNfic 

quod  utriufque  operanecefle  haberct:  moreslc!  mk 

jnen imrrobarecj  nec  dcieruiiic-alcerurrum, nie 

nimiumfavereconfliduivideri  YolehatCorpi 

penn^E  haud  validum  ,  fed  agile,  lubricum; 

exercicatum,tumfacis  furiofum,  fi  flimulareto 

Gladii  durum  ,  implacabilc  ,  ca:terum  minA>,ii 

ambidexcrum  aut  verf.ui'e  :  i-ta  utnufpiamvj 

ilorise  conjeituraj  certiores  patcrent»     Hic   ioioD 

Sa!us  pukifca,  ut  utrifque  ca veret ,  ita  dccreyi    fe 

ejufdemdignitatis  apud  fe  per  vices  eii'ent,a 

iDterfccor.venirent;namc-irebeacasiIlas  terra 

ubi  uterq;  ferviret  fidelitciiinfelices  &  per- 

ditas illas,ubi  alteruter  impera- 

letimpotenter. 


loiei;! 


f         Manipulus    VI.  is)9 

'  23,     LVDI. 

Hrtfltanorum  natto  a  Reltgtone  petierat,  ut 

moiegcncmm  libilice.ei,  publicis  imptnhs 

yatrum  txzxvt^iz  iMiiitdos  ibi  tcenicos  pom- 

Iqae  opaleutiorum  Ipedaie .-  id  magn.i  ufiis 

e  ad  circurandam  juventutem  .eiudiendum 

|lgus,acue;idum  ingenia ,  deledandum  fcnes, 

jrcendum  viros,  deliniendnm  mulieres  ,  refi- 

uduiii  pauperes.    Coniulti  Juftinus  Martyr, 

fittulianus,  Hieronymus,  Auguftmus,&  aiii 

^idiorisanimiPatrespalamruntidabominati; 

briftiano.inquientes ,  non  tantum  a  colluda- 

inibus  cum  tenebrarum  prmcipibus  vacare, , 

dies  voluptuariis  fpedaculis  tenmt»  Recen- 

[nes  pro  Comoedta^o^yiTS.  mores  live  decences  fi- 

Mndecorosfimplicioribusob  oculos  poneret, 

iquidintcrpellavere:  fed  novitii  quidam  haud 

alienosabiIlalarvata&  Ethnicadeleclatione, 

ifiqiiodfumptuoUor  crederetur,  oftentarunt. 

ti5e//^roferventiorexhorumteporefada;Ne- 

itis.inquit,  tumdemum  Hierofolymis  fupre- 

lafatainftitilfe.cum  defertis  patri^legibus  per 

LfcalonirasludiRomaniintroducercturrQuod 

:idem  vobis  prxfagio,  mfi  majorem  An^eiici 

3hori,& beatorum  in  coclis  pompa? ,  quam  lar- 

Htorum  fatuae  &pudendx  turbaj  seftimationem 

ubuentisv 

24.     LVrU^EKVS. 

r\.Z«/^^x</,feculiuoftriHercules,Reformatio 

nis  Chriftianqagrosiiivifens  ,  obvioshabe- 

[  jatiafoUti  vultuSj/^rrf^o/^f,  SophtflAC^  Dtjfolutii, 

O  ^  Quos 


^Oe  APt)LOGORUM 

Quos,qtiidreramagerenr,  quieiTenr,  cumeffe*;i"^fi^ 
peuoncacus,  prior:  Tui  fumus,inquir,  raadlsciici 
Parer,cui  liberti  &  unicedevoci.     Mei  vcro,  ai|Miii 
Lutherus  ,  quos  nunquam  agnoviHemcmimfcinisc 
Tum^r^tcio:  Ego  Monachusquondam  fui,  tu 
usconfraccr,quiinfacra,vafa,inlibros,inpaup( 
resmultainfumcrenecefle  habuij  nunc  per  teli  \im 
ber  faftus  iii  aula  fuaSotter  vivo.     Lutheru)  v-m. 
capite  nutans  .♦    Qais  tu  es  quxrir.       Et  altei  ,;cMec 
Qu^ondam  Simplicius  ,   auditor  ruus  ,  infiti  b.  To 
qui  in  veiba  Do(florum  jurare  quondam  coa-  imjiiit, 
«us,  nuncperre  fcieotior  fadus.  in  Academiji  RD(io( 
njoUtter  viYO.  IrerumabnuitLutherus,  &  ter-  jieiini 
tii  nomen  quasrens ,  ille:  Ego  Bonifacius  ol^  ifolfoi 
vocabar,concivis  tuus,qui  ad  humanitatem, j^  iain 
bcrahtatcm, modeftiam  cram  adftridus.nuric 
perteliberfadiusinurbibus  licenter  dego.  In- 
gemuicLutherus,  &  Ego  vosHberarim,mquit>]S 
degeneres  Majorum  beftias?  qui    Monafterio** 
rum  opes  Eccleha?  redddi,  Thomam  &  Sco-i 
tumrelcgavi,bonis  operibus  Iibertatem&  de> 
cusadftruxi.     Abitehincocyus,qui  Lastiores, 
Literiones  >    &,Latronescftis ,  nonLuthera-tjlj 
ni. 

2J.     UO^EQE-iilAS, 


Tiyf  Kceenas:tC\xm  in  literario  foro appricarer.rc- 
*^^  perit  SchoUm,m\x\\titvs\  pallidam,&  ut  plu-fctti 
rimumfameHcamjledqua:iam  ex  compotati- 
uncuIafrontem&animumdiduxerat.Eamcum 
adfc  vocallet,  &  de  artium  linguarumquc  fa- 
4ute  clTet  percontatus  >  iila  ex  yiao  petulaa. 


T 


Manipulus     VL  ^or 

:t  jlir,  impudentem  plcraque  eft  jocata  ,  fcur- 

^  I.terciue  membris  mota.      Admiratus  Meece^ 

fl  tam  fiigidaj  alioquin  focminse  calorem,  & 

-  rrcratuscerebriimbeciUitatem ,  pla<:idisver- 

b  &  munufcuIoaddito,iretdomum,  &edor- 

«ret  fumum,  eft  hoitatus»  Atilla,  ut  crat  Bac- 

fe)afHata,  fcrminamafculum,  temerariapru- 

:  AiSjtcmuIentafabrium  carmeneleganter  elFu- 

.  d ,  ac  MeccEnatem,  Sl  qur adftabant,  plancab- 

r  ait.   1  umille,  aureoporre<5^onummo:  Ca- 

p  inquit,  Schola  meaj  anx  defipiendo  fapi.s,& 

f  ncDdodominaris.    Etadamicosconverfus; 

l  oderim  Scholaj  mores,  icgenium  non  amare 

f  1  pofTum,  &  Scholam,  dum  yivo,  foYebo>. 

lolicifmum  colerabo. 

2(r.     MIML 

*Umor  crat,  S.  Auguftinum,  Papinianum,- 
Hippocratem  Ariftotelem,  Euclidem,  Ta- 
jm»Ciceronem,Virgihum  &  nonnullosalios 
ditionis  princtpes  acocna  domum  redeuntes, 
fciviente  Satyricorum  turba  eflc  turpitcrha- 
os:  &  rcs  magni  momenti ,  infigniqi  fuppli- 
digna  credebatur.  Sed  in  rifum  tragocdia 
>xabiit.  Convcncrantenim  3f/»?/ahquot> 
i  ,utilluderent  civibus,anmacuIarentiilos 
roasefHdlo  eorum  habitu&  vultibus,  cum 
iispcrplateasincedebant,  d  tcmulentiam  fi- 
ilabant.  Id  mirati  aliqui  boni,qi:od  infuctum 
:t,  hoshomincsbarchari  propius  acccffere, 
deprehensafraude,  convocatisaliis,  diftur- 
YCie  laiyatum  choium ;  quod  lubiio  m  vul- 


30i  Apologorum 

gus  rparfum,  cum  veri  haberentur  Hterarairji»"" 
piocercs,  variis  &  acerbis  judiciis  eft  agitaturaiilf  ■ 
Nec  potuiiTet  faciie  prserumptio  illa  plebieveUil 
nitiilliproceres  palam,nuncjuamre  lasfoSj&ha-ll 
bere  Satyricos  amiciiTimos,  eirent  teltari :  ai 
Lexin  Mimosiata,  qua,quiic[uisalienamciu 
dici onem  fuam  fingere  flagris ,  prius  ca;fus  ui:b»i|«"a;: 
liter,iria  ejiceretur.  lir 

Z-j.     NIHIL,  I 

T  A^ernifa  celebre  emporium  eft ,  quo  foleiii^wii 
"^confluere  optfcum  genus,  qnod  fub  magiw:-^ 
ftris  meret.     E6  cum  vcniiret  robuftus  juve 
Dis,  &  magiftrum  quasreret,  juflit  exclamajj  - 
re,  Eilc,  qui  poflet  ex  alique  nth/lfacei-e.  ifcc^i 
publicc  irrifum  ,  quod  id  ^^prodtgis  Sc  Chjmicr-  ' 
impi-ritis  quotidie  ficret:  tamen  cum  Poltfic. 
nafuti  hommes  ,  nefcio  quid  fubolfacerent 
bomo  non  contemnendus  judicatus  eft.   Ita  ''«V 
«jue  vocatum  ad  (ecretum  coUoquium  ,  cim  'e 
illc  infententia  perftaret,  qua^fiverein  arcani  intjt 
Pofletne  ex  magnis  prasfagiis  r.ihil,ex  magsj  ^fe 
fumptibus  nihil,  ex  magnis  munufcuhs  niWj 
cxmagnisgravaminibusnihil,  exmagna  prO  ««ii 
fanatione  nihil,  cx  magna  impetLtia  nihil,  c  ^.tj! 
magna  diilolur'one  nihil,  ex  infernodeniqi'^  ki 
fupremo  .udicio  nihilfacere?  Ubi  cumillema  ttli 
gnaconfidenriviconatusfuos  obtulilTet ,  &  de 
lineationes  in  medium  non  fiae  induflria  ac 
ferret ,  habitus  eft  tum  benigne  ,    tum  funi 
ptuose  ,  ac  tuna  iirifores  fuos  ridcre  cepit 
ac  publiceja^aitare  ,  hoc  tempore  cITe  j  qi 

iciic 


Manipulus    VI.  ^03 

ex  aliquo  facere  nihil ,  ex  nihilo  faciic  £a- 
iali(juid. 


28.     N  OBILl  S, 


f/M  in  contubernium  fuum^  Guilielmum 

WenLe  acciverat ,  hommcm  nobtUm.     id 

fpicatus  Sjcoph^nta  ,   quali  abfurdum  aii- 

id  commiiiiret,  turpiterirriiit,  >^'  ad  Pteta-- 

•■  converfus  :  Ecqutm  ru  vic^fti«»^//^wabl- 

:  ambitione  r  Tum  rietas :  Ecqucm  tu ,  in- 

ti  vidifti  Sacrifcuium  abfqi  avaritia,  autli- 

iitorcm  abfqj  Itolidicate  ,  auc  Chymtcum  abf- 

*  fabcliis  .  aut  femiiiam  abfqj  mutabihtate^ 

qveio:  Vidi,  refpondit,aiiquoties.  CuiPie- 

?Etegoillud  vidi.  Teftisenime{repoilum& 

titatis,&:  fobrietatis,  «5c  liberaHtatis>&  devo- 

nis  &  fidehtatis,&  exadas  difciplin^jdeniqi, 

od  tibi  incredibile,humilitatis:qu^  ufq;  adeo 

'hto  N:>(?di  infolita  non  funt,ut  quam  (Wpifli- 

.cumfanftulistuis,  &  juftuhs  j  &  politulis 

tarepoiTint.Ergo  pofthac,  inquic  Sycophan- 

religiofosdicemus,  quibustot  funt  vanita- 

in&  phalerarumappendices?  Nefcistu,re- 

jndit  Pietas.fub  lacero  palliolo haud raroho* 

tare  ambicioncm ?  Meminens  autem,  quam 

jltos  fimulare  Curios ,  &  Bacchanaliaviverc> 

|)nnullosBacchos  fimulare  &  yi.vere  Cuiios. 

[:        25)."    NVHA    VERITAS. 
/£r//^,fimplc:x&ingenuaDea,audacircum- 
;'ibat,&  obviosquolqjerrorum  &  deformita- 
I*  admonebat,    Id  iiiiquiifimc  acccptum,  & 

aoa 


^©4  Apologorum 

non  tamTerbis  contumeliofiflime  regcfloa  bw 
quam  verberibus  &  plagis  vindicatum  eft.  laQ  fei 
queuniverfam  ejus  corpus  maculatumerajd  te(i 
vibicibusplenum,cumin  JE/o/>u»t  mQiditiy\  tiOii 
teremamicum&congerronem*  Eamutvidi  lii;,c 
&miferatus  eft  :  Miiella»inquit,  qutdhicol  fe 
ambulasincercercopithecos&  fimias,  non  b^  fa' 
mines?  quibusfifoEditatem  pergasexprobrafi  yn 
noncorpus  tibiaddiemunicum  fulFecerit.  i  y 
Veritascumgemitu:  Quidagam?  inquit.ani  ^^^ 
ciflime.  Si  taceo ,  ftimuiat  D  e  u  s  :  fi  loquq  lus  ^ 
verberant  homines :  fi  muffita,torquent  fciol  (-i 
fi  lugeo,  rident  pueri.  Tum  itfopus:  Liccb  juo, 
tamen,  opinor,  inquit ,  non  planc  nudam  inc  um 
dere  :  itaq;  hoc  tibi  fume  apologi  &  fabularu  «jj. , 
pallium,  G  nullo  ufualio,  fane  utminus  verbc  jfj, 
fentias^  Nefcis  tu  divinatorum ,  inquit,  ill  ^^ 
genus  ,  qui  e  filice  etiam  fcintillas  eliciun  ^^^ 
Sed  iEfopus  :  Scip,  inquit:  at  tu  memincri  ' 
f  aucos  eoselfe ;  fupiaos  yero  &  ftupidos  qua 
plurimos.  ^ 

zo,   ocvLVs,  ff^; 

.     ^    '  w, 

T  Uflus  erat  abUnivcr(itatcC7^///«w  de  Galihb  l^; 

"*  omnem  vim  atq;  arnficium  Optices  pcr  fp  ^\^ 

cula  illa  nova  five  perfpiciHa  exprimere.    Coi  jfjj 

fecit  igitur  varii  ufus  &  fubtihtatis  tubulos.qti  ^j^ 

bus  iive  quae  proxima  erant  veluti  remotiflTim  jjjjt 

fivequa»  remotavelis  proxima,  five  prjcgrai  jj^ 

dia  minuta ,  fivc  minuta  prxgrandja ,  five  ill  k 

ni^ra,fivcnigraaIba,fivedeformiapulchra,fi^  J5|y 

pulchra  deformia,  fpcculoium  adminiculo  po  jj^ 

fisin 


t  Manipulus     VI.         ;oy 

■^Jctrare  ♦     Ea  poftea  varie  divendita  variaj 

•  #iciitionis  hcminibus  inferviere,&  mundi  in- 

•  Aiinis  fummar  voluptati  fuere.    Unum  fuper- 
ff.i  cuiomuefcientiarum  artiumq;  pundum 

~  Jlufit,  quod  novo  nomine  Or«/«;»  /»^f//ap- 
'  liavitrcuius  beneficio  mundi  univerfi  imago, 
••  Ldionum  humanarum  omnium  efl5gies,tum 
•'  fconditorumartificiorum  anatomiajucundo 
■■•■  ftaculo  reprsefcntabaturjfimulq;  vifus  adres 
■»  idasaccuratcieftimandas,  fubtilitcr  dijudi- 
'.  tdas,curioscexaminandas,  &  artificiose  re- 
-■;  vendas  acuebatur.  Confcabatautem  tribus 
^  ininovitris,  ContempUttone,L€^tone,^  Ex^ 
Uentta:  qua:  quia  paucorum  oculis  conve- 
bant,ita  minus  eft,quam  reliqua  inftrumen- 
«ftimatum.  Quodanimadvertens  Galilsus, 
ob  ftuporem  humanum  percitus,  Telefco- 
im  ingeniofiflimum  planc  perfregit. 

l\     ORDO     CRVCIS. 

Cclefitt  natali  fuo  aliquor  E^u/tes  crcavcrat, 
appenfispromore  Cr«f/*  iufignibus :  cumq; 
■4^»Arlegesrecitarentttr,humihtas,paupertas, 
ftitas,  paticntia,  fobrietas,  chantas,  labor,  o- 
ocshbenterdedere  facramentum,  &  fangui- 
•m fuumobtulere,  Et  hadenus  quidem,dum 
duciae  cum  hoftibus  erant  infignia  ex  auro  i  u- 
'abant  ferico  filo  fufper.fa.  Carterum  ciim 
tan,Mundus,&  Caroex  improvifoirruifiTenr, 
Equites  novos  conculcarent ,  flagellarcr.t, 
mfpuerent,  irriderent ,  ftimularent,  curajeju- 
mdum,  vigilaudum ,  laboraadum  cllet,  cum 

fufpi- 


30(^  Apologorum 

fufpiciendusinferior,  exorandusilIiberalis>.ii|iii(ii 
tandusblandiloquns,  tolerandus  imporcuniai  p 
olfaciendus  Yomitans>  diligendus  hollis,  pei^  nos! 
torandus  faxeus  eHet  ;  nec  jam  ultra  OrdinJ  m 
arftimatio  ,  fcd  rifus  merus  &  ftultitia  fum^  [csf 
infamia  appareret  ,  multis  hic  horo:- onus,a» 
ijonni)]]is  planeinrolerabilis  efthabitus:  it{ta  r 
abjcdhs  infigmbus .  ad  hoftes  profagere»  JB  fjj. 
quidam,  cumfub  ordine  anhelaiet,  nec  ccdi^  jp^c 
veliet  :  Nunc  demum  mihi  lirquet ,  cuislj  (j-. 
Chiiftophorum  gigantf-m  ,  non  commti 
ftatui^E  hominem ,  Majores  noltn  depmgi 
volueiintv 

3Z.      POSTERITAS.  ;.| 

p  Rat  ScrtptorthM  ^rdiyi  oi  {evero  mandatoiii 
'*-'  iu/iduin,  ne quid porro ,  pra'ter  Facultatu: 
&  Arrium  feria  &  fublimia,  cum  Pofterirate.cft|pj|, 
municarcnt:  futuium  inde,  ut  his  fubtilitatiBtl  dp, 
abrepta /'(?////<« fomnia&  Hjjrortart^m  Vi\^^z%H\  w^^ 
cilededifcut&  contemnat.  id  magnareligioi^  jjt^ 
obfervatum.-  neq;  tiewo  /^«<  porroquicqu^  u™ 
cili!-lunculum&cumtr<^pidatione,  eftannQCaS  j,jc: 
tum.    CiEtcrum  Poftertta^  ubi  refcivic ,  quo «Jofi  jjl, 
lo  humanas  adiones  perperam  commiirje  fepd  jjj 
lirentur ,  qua  incertitudme  &  tenebris  ipfi  poft»  sj.. 
hac  fic  vivendii ,  qua  turpitudine  impia  pro  fais^ 
dis,  crudelia  pro juftis,  ftolida  pro  ingeniofiflii 
misfintfufcip)enda  ;  invitatss  adfe  cordatioiife' 
aliquotanxieoravifjfuimifererentur,  &inc©r' 
ruptas  mercesmafcula  veiitate&  decorahil^fil^ 
fcate  adfe  traufmittetciit;  fi  quodexinde  odio.ii) 

fube 


M  A  N  I  P  U  L  U  S       VI.  ^07 

fiiundum,nonforeiddiuturnumj  fed  unius 
srpoll  vero,ob!iteratis  circumflantiis,cum 
itus  in  re  laudabili  piofletj  &  utile  duici  ad- 
um  appareat ,  iuum  cuiqj  decus  Poflcrita- 
repeniuram* 

h.  PRAECEPTOR  PRIVATVS. 

Vemserat,  &  Atropo  feiiae,  cum  olfcurit^ 
opporruneegrefTajhomiDemreperitjamca- 
|Cntem,faucrbusaridis,veftibuslaceris,cor- 
tvcrfatili ,  libellis  a  latere  dependentibus, 
M:opiusle,acadauresurq;!nrinuans,autfli- 
,,  aut,  lifieri  poiret,  convida  perm-.fericor- 
▼ifcera  petiit  Eum  illa  accuratiiis  intuita ; 
valdefalIor,inquit5aut  viditealiquado  ho- 
Ticum,  ebiium>  equitantem,  traha  pid:a  per 
eas  ciicumve<5lum  ,  cnlHs  litcrarum,  armis 
ipulorum,fafcii5admirantisvulgiaroidum, 
clopa;  infidiantem  Tum  hic  obortis  lachri- 

ait.  Sedmalcf]t5'^<?/,  quae  me  Candidatum 
^perdiditlAtoblcuritas:  Qui  potuifti,fub- 
t,autoritatem  tttam  credcre,qu3S  aliena  erar> 
pulas  tuas,qua:  alienae,  &  vef tem  tuam,  qu« 
IfWjeaq;  perpetuafperare?  Eheu  refpoditmi- 
Iputaba hanc efle fcala,qua; nuUo hiatu  ad  vi- 
is,eruditionis,amicorum,experientia?,matri- 
niijopum,  fundionum,  famx,  quietis  afflu- 
iamattolleiet,  cumego  chartaceas  azdiculas 
eri,  qua  una  afflata  rcHquse  omnesdejice- 
^tur.  Tandemobfcuritas:  Etfifapientis,in- 
tjuon eft;dicere,  A^<?»^«/^;-^w,  &  decuiflec 

te,  lioa 


jo<j  Apoiogqrum 

te,nenplus  cxpendifleliterarum,  quamtui  ^l 
lcdo  fupereflenLnec  virtutes  prodegifle  omne 
ut  Reipublicx  lis  fit  carendum  :  tamen  quiaii  '^'' 
tuismiferetydivertehicapudme.  Tumfubl  ,p 
quentiumaliquiscumrifuinq^uit:  Ethichiat^  , 
fadus  ell  unus  ex  nobis^  *^' 

3^4.     P  R  O  B  A,  ]  li 

jy  Prohat  animal  tricoxporeum ,  &  Rath  fid  ,  ■ 
^  plici  fagacitatis  cum  aliquando  ob  cafui  *" 
Donnihildubiumaltercarentur.  Quidtu,inqu  ™ 
illa,  nafo  tuo  fidis,  cgofex  oculisnon  prarpo  J 
leam?  Tumha^c:  Quafi  ver6oculorum,ait,i  r' 
nfus,  ubi  tenebrarum  cft  impcrium?  Fur  nod  "' 
aufert:    furgunt  de  node  latrones  :   moccht  J°' 
quamdiligit  umbras?  At  hos  haud  raro  nuD  ™ 
tuoindiciopledlitjuflitia.  Ergo,  inquit/^^tf^i  ^^ 
conje£luris  potiiis,  quam  teftibus  fides  habeb  ""^ 
tur  ?  Non  conjeduris,  refpondit  Ratto^^cA  cv  '"' 
dentibusargumentis.    Quienim  credamhui 
D  E  I  Iega*^um,  quiSatan2ftipendiarius/'&  jf 
risadminiftrum,  qui  carnificinam  exercet?  • 
nobilitatisfpecimen.^ui  in  beftiamdemigravi 
&  eruditionisdo<5torem,  quiomnianefcit?  • 
prudentia^oeconomum,  quifemper  defipit?i 
fidelemfervum,  qui  unoannoditefcit?  denic 
Chriftianum,cufnunquamcoclum,bonum,v< 
rum  curap  eft  ?  Hos  certe,  fi  centeni  aut  an 
plius  teftes  approbarint,  nunquam  admifcr 
At  Proba :  Moderatius,  inquit,  mea  Ratio:nai 
&  noftris  oculis  fedet,  unde  diftinguant.     Va 
©cuUs  I  vah  tadui  1  yah  publico  teftimonic 

fubjec 


'        Manipulus     VI.  ^Op 

.fi|ccit  Racio.  Nam  cuibeaevultis,illudfo* 
,ie  Troia  fub venitj  cui  malc,  verum  fiveial- 
torturaciprimit. 

PROPHEUAE  MVLIEBRES. 

tierat  proximis  comitiis  fexus  muliebris 

oagnainftantia,  utquasnodlibus  hybernis 

rfila  collegiflet  Vitas  humanaj  regulas  tpro- 

gti^fca^  Medscffta/fa ,  fub.titulo  Prophet/arum 

Jk'ietrtum  ea  canone  &  approbafone  Supe- 

rk  um  condecorarentur.  Id  audaculum  multis 

l^imj  quibusignotafocminarum  panrophiai& 

^lto  confenfu  denegatum :  reperit  tamcn,qui 

entpublico  confelfurecitata.    Auditisitaqj 

tiunculis  de  cunis  fafciis,  crepundiis ,  femo- 

bus ,  precatiunculis  contra  tempeflates,  fa- 

tum.,philtra  3  divinatiunculis  exfumo ,  aliis> 

odcnigrisiubrifve  Calendarii  notulis.me- 

atiunciiiis  per  cruces,  ceram,  herbulas,fal,pa- 

n ,  admonitiunculis  ex  fomniis,  gallinis>  le- 

.ibus,&  fimilibus  argutiunculis<S:  Phyficun- 

is:  alia  rerum  facies  eft  oborta,  ciim  permulci 

orumfuaarcana,  fua  myfteria  agnofcercnt. 

prxreliquisenicebatfeminarumfapientiaia 

culis  forbitiuncuIife|3  parandis.ut  omnino  in- 

nis  ingratitudinis  appareret,  hanc ,  veluti  vi- 

virilis  Panaceam,  non  digno  elogio  corona- 

ProbattK  eft  ergoliber,  &majurculisliteri$ 

;prims  paginse  infcriptum :  Quando  mult^ 

yirt  hitc  credunt  (^factunti  tm- 

frtmaturt 

3<5.    QJ^t*- 


jio  Apologorum 

5^.    Q^VIRVLVS. 

QVerulus,  qnod  diu  minatus  erat>  matrc 
/»^/r/rf;wdcrei'ere,  &jamlarciDas  colligi 
ceperar.  Cui  VhtLopatery  homo  paaentiillmi 
Quse  taademillatua.iinquit,mciefliaeli:,quc 
matri  cpndonaie ,  quam  diflimulare  non poff 
Tum  Qijcrulus:  Ro^as  vero?  inquit.    M%^ 
€leIirai;Opeseffluunc,fundiftctili.rcunt,nugi 
ruli  poffident:  ego  nil  aliud  agam,  quam  ce' 
culinamq;  curem ,  inftitores  rartorefq;  cojai^ 
niam,  {ymphoniacosconvocem?  BeatumQ^I 
dicam,refponditille,  animperitum,  qui  n^§ 
aliorum  alibi  diiroiutionem ,  alienam  tyraw  ijjj; 
dem?  Nam  quastibiintolerabilialunt,  eami  k., 
tismagnasfelicicatisiocohaberentur.  Nece^  \^ 
-viulIaMatertua,  fed  facilitate  peccat.     / 
mihi  crede,ut  funt  tcrrena  noftra  nunquam 
feda,  ubieft  Religionis  libertas,  &  Tribufi^ljji; 
aditus,  &armoruni  ignorantia,  ik  tributofu 
moderatio,  & literarum  sftimatio,  &  vidusf 
cilitas,  «Sc  viarum  fecuritas  ,  &  Matrimoniic 
flodia,  &  linguarlibertas,  eam  terram  nontol  |, 
rabilcm  fakem  eile,  fed  fclicem  diomnibusmi 
dis  decorandam. 


57.  Q_VIUS. 
'\K  Orbus  eft  non  infrequens  perpetuafA 
^  -^cuminquietudine.  In  eum  cum  incidifi  ,1,' 
Vjyche,  filia  Natura^  tenenime dile^la ,  vixfiji 
fecit  orbis  totius  pecus  ad  faturandara  ha; 
pamphagam :  nec  machm^  humamtatis  iai 

luc 


!  MANIPUlltS       Vr.  5T[ 

ti  ead  componendos  animi  a^ftus.  Ita  devora- 
U  )luptatumcricl;nia.  Bibliothecaru  apothe- 
-fi  onorum  piomptaaria,opum  gazophylacia, 
•ntias  armamentaria,  tum  funes  humani  ex- 
loraimbeciUitatis  ,  catenx  mortalitatis  ad- 
\ix,  seque  nihii  hx  continuere,  quam  Tatura- 
:  illa.  Tum  affligi  natura  ,  &  importunius 
jcmMedicinam  perfcrutari.at  nihil  agere,& 
bjus  omnia  ruere.  Venit  tadem  coelo  delapfa 
acea'  Dti  Ferbum,  &  inlpedla  dcfperatse 
cis  puclla :  Duo,  inquit,  necellaria  nobis 
.rprimumhaacevacuem',  dein  ahalmauna, 
tare  aHo  reficiamus.  ita<j;  ejedla  fcientia, 
llcDtia,  petulantia,  cum  jam  plancvacuaap- 
krct,didumirum,jaditavitraturitatem.In- 
Tccuta  quies,  &  appiobatum  paradoxum  : 
fcientesfapere,pauperespofliderc>iubiedos 
5.erare,  acquielcentes  Monaichas  eiie,  Ya- 
»$Muado  D  E  o  rcplcii. 

ifitnus^  durus  laboris  minifler,  &:  ofciran- 
tiaenovusMedicus,  concatenaras  aliquasad 

aftulafuartaheScitConcordanriaSjPoftrilas, 
rmulas,  Confiha,  P.ocellus,Indices,  Didlio- 
"ia,  Promptuaria,  Lexica,  Locos  commu- 
J,  Nomenciaturas,  Plorilegia  ^  "Jlerbaria  , 
'.armacoprias,  Compendia,  &  fimiles,  dif- 
irendi  indag.indique  abbreviationes  ,  hinc 
ie  ad  ftrara  &  llllulas  deprehcnfas.  Quod 
iiinotuiirec  ,     clamor   ubique  &  con- 

iterna- 


^u  Apoiogorum 

fternatio forum  implevit.     Mirari  multiexi  m 
geniofis  &  fedulis ,  quidtantieirechos  fervul  m 
coherceri,  &  magis  etiam ,  ciim  fubolerct ,  i  tu 
gentijErea  Theologis,  Juridicis,  Medicis,  Pl 
lofophis.  Politicis,  Hiftoricis,  &  omni  litera 
ordineclanculumoblato,  Rafpinum,  utcap 
vos  redderet,  tentatum.   Sed  defiit  admirati 
cum  A^<?r//^aireveraret,  hunceffc  vulgata;  ^. 
teratura:  aculeum  ,  quifieripiatur,  omner^  ,. 
quum  fucicorpus  languefcerc  iimul  &  con  tt 
befcere*  ^  ,1 

35?.     RESIPISCBNS. 

KCoUfiuSi  cum  paternas  obfequiiajdes&^ 
dum  contemplationis  eiVet  dedignatus,c< 
ledla  ingenii,fanitatis  &  temporis  moneta,af< 
toque  Dcmophone  famuJo  in  f^anitaffsicxx 
peregre  abiit.  Ibi  hofpiDe  Vo Uptate  nsi^Oy 
aifociatis  imitationum  combibx)nibus ,  Rat 
nem  meretriculamadamavit, literisfuavitciJ 
cinentibus.  Atcumlaboris  fumptus  dilHui 
fent,  proditus  ab  amiculis,  perditus,  &  deferti 
^nttchrtjiumy  durum  viUicum,  implorarel) 
habuit  necelfe.  lUe  pafcendis  porcis  faaj 
Mammonc,  H^erefi,  beUo,  Venere  miferu 
ablegavit,  eafamis  neceflitate,  ut  filiquis  «y 
»/<>««»»  viramafgrc  tolerarit.  Hincy?rWj* 
Ycftibus  detriris,  &  urgente  «ro^yf/^;?//.*  fait' 
magna  humilitate  paternas  a;des repctiit,  &  b 
nignum  patris  cor  facilc  exoravit.  Iraqj  abjed^ 
tenebraium  laciniis  F/det  veftem  inaurus, 
9f$rttus  annulo  obiignatus ,  intcrnKq;  inun 

nati 


Ma-nitulus    VT.  jt^ 

t>ni«  epulolautecxceptus,  quic^uidhypO' 
tmurmurarinrpofUiac  libcrc&  Istc  &  bea- 
abuic 

40.     11E,^PVBL1CA. 

ifiuUtca  )2im  aliquandiu  tufTi  &  graveolen- 
ia  vexata,  cum  faepereniediapulmoni  ad- 
liflet,  nihil  revaluit»  Coogrcgati  Medici 
mvis,  ut  folcnt  vehementerdnTentienrcSj  ia 
am.en  convenerunt,  efiea^gerrimemedica- 
m  :  Oculos  enim  a  medicamentorum  intui- 
bhorrere,  osad  cxcipiendafirm.ari,  manus 
ifFerendalanguere,ftomachumjam  inje^fla 
cre,  pedcs  iub  ingrataonere  labsrcerejunam 
:cefle  vetuiam  Vauptrtatem  ,  qua:  defpcra- 
..onnunquam  rebus  cafu ,  an  z.\tz  fubvene- 
Accita  P/f/^/^r/fj-,  irrttnanehians,  &:  im* 
enter  loquacula  :  Ecquid,  inquit,  flulta 
iercula,  D  eum  ofFendis /NaturjEingrata, 
infamis ,  membris  inimica,  tempori  puden- 
pofteritati  ludibrioes?  quinpotius  am.arjc 
i/^/AT ,  cxadsE  0^fi?«5«7/rf,  &•  laboriofsE  lu- 
'rfpilulasquamprimurndevoras,  &conva- 
is?  Fecit  Refpubltca  pudorefuffufa,  &  prar- 
>pinionemMangonum,  Hiftrionum,  Pal- 
;ium  ,  nebulonumcjue  omnium  convaluic. 
otum  fcilicct  intex  poppyfma  &  calcar  ia- 

'i',^  :  41.  SALVS  PVBLJCA, 
^l  ^dlus  publica  flve  ingluvie  ,  fiveacrisvitio  m 
'^?'  .norbumdifficilemmciderat,  uccorporeto- 
=*  f  tota- 


to  tabefcerer,  tnmeret  vei6  lien»  Unde  Jh  i;^, 
corum  alliduuslabor,  acpr^reliquis  Contrik  i 
//<?««,  cui  vifum,  cam  exluccum  corpus  vai|  j|i 
exa'-5lionibus  &  vedigalibus  adtmplere  S|  'i{. 
cumf-ufti:infund  retur ,  ik  minui  ctiammi  |,,j 
argroraappareret,  omniumfiupore  Parjimt^  ||]t 
rcmcdium  reperit,& jejuniis, vigiliis.laboiib^  '^\ 
ac  nuditate,locodapium,led:ulorum  quietfs  jf 
ampullarum,adhibitis,ranicatem  jamexulq  ,,].( 
fanitatecorroiisrobur,  roborecibi  iucun<Ii  ^^\^ 
&  moderacum  ufum,  hocdcntque  formam 
ftaturamfucciplenamrevocavit.  Qu:clartaj 
tuens  O^jedtentta'.  Nuncjuvat,  incjUit,velf3 
guioemconfcrre,  ciim  resmeabeneaccum 
€Oie  iniUmicur. 

41.     SATELLITIVM.        ,f'[ 

PRaetcribat  forte  J^^/r^^^cuiufdam  numci|niii 
(df^tm/l/a ,  quoium  facies  &  habitus  div 
(ifiimi  erant:  nec  audebat  quifjquam  quaere 
quid  mxoniiri  aleret  tam  mulciforme  facellitiu 
prseter  Dioienem.    Is  fohta  tementate  :    N 
dimittam  vos  variegatos,inquit>hmcabfq;ir 
commeatu:  fed  &,  cjuilitis,  mihifciendum 
lili  cognita  Diogenis  libertate,  haud  a^gtcfcMij,^! 
ncriluntpa(hi&/'?»;w>»ait:  Memincri-^jmi   i!,,j 
Heri  mci  honorem  fuperbire  }  Mter ,  Ec mc 
ulum  ejus  furati:  tertfuf, Et  me  in  honoteme 
latrocir.ari :  ^uartus ,  Er  me  in  excufation 
eius  mentJri;  (futntusy  Er  me  in  magDificenii    ij| 
cius  tpulari:/fA;/^j-,  Et  mein  voluptatemc 
iudere ;  fefttmus ,  Ec  me  in  arcana  eius  len 


Manipulus     VT.         51  f 

ii :  olia^^MSt  Et  me  in  pauperiem  eiusprodi- 
Supeierant  ties  abie«f^a?  (orcis  famuli. 
.i(i,  vo-.m'felli,aic  Diogencs,  agitis?  Tum 
mif^^avoce  pnmus  :  Ego  aic ,  proip(o  010: 
•r,  Ego  pro  ipfo  pugno:  t<-rtsHS  ■,  £go  vho 
)  liboro.  Tum  fubUta  voce  D'o^enes: 
ambelle,  inquit,  profpcdum  cft  Hirove- 
,  nequidhabeat,  quod  ipfeae^nt !  Sed  heus 
fjdceit,  qui  pio  heio  veftro,  cumlijecpcra- 
eric  fabuia,  earad  tarcara. 

45.     SILENTIVM. 

\Vinioi  cum  Pa^dagogiumaperuifTet,  con- 
duxic  Provitbrem  Ssienttum^  &  dilcipulis 
ima  obfervantia  rclendum  propofuit  Id 
gna:  fam^e  fuit :  quod  pailim  crederetur  ar- 
orum  Schol.im  haoc  efTe ,  &  myfteriofum 
cinam.  Uade  pueri  e  remotirTimis  terras 
;uUsrubmirii>  quihis  facrisoperaienrur,  In- 
ifis  tamen,  prartCi  vulgaria  «5:  quotidiana,  ui- 
pra^legebatur,  interdum&iidicula,  fedlin- 
iplerumq;,adil:uporemeicitancum,  inco- 
ta.  Egrcdientibus  ora  obturabantui  &  pal- 
apparebant,  velut  e  Tryphonis  fpccu  re- 
fi:  ut  fpedatoribus  ellenc  pbncveneratio- 
Si  quid  cum  al  is  converfandum,  perr.u- 
idfiebat,  velpitfluras  hicroglyphicas.  Nec 
iicn  plane  impofuit  in-.poftuit.  Nam  cum 
cdam  &  annos,  &  opes,  &  labores  filendo 
didiflVt.  neque  ullum  opLia^pretium  .:ppa- 
«,abiedo  lupatoA  dcterfo  puivere:  Vse  tibi, 
P     *  ioqnit, 


^l6  ApOLO€ORUM 

inqait,maligneHarpocrates,  cumtuba  Dil 
refonans  oris  vinculaieligaTerit= 

44.     THEOPHKASTVS, 

'y  heophrafim  Varacelfut  in  atriura  hci 
^  cum  admifius,  cum  Hierouymum  C7/rr< 
numy  VzwimRamHmi  &  Nicolaum  Co^e 
cum  reperiirct,&recreti  nefcio  quid  contulifl^ 
ajgre id  tulit  [Kryidta,^ ,  taiidem,  inquit, fi|  ^^ 
gisacrebeilibushajc  beata  fedcs  patebit?  QJ  p 
audiens  Theophrafius,  homorigidicultusjpij  g 
peerat,  gladii  capuluminfaciemmaledicaeii  ^, 
pegiiTet.     At  Cardanus,  adverfitatum  patic  |, 


tior,cumdcliniiiIethominem,  remomnenfj  ^j 
Pamam  dctulit»    Ea,  utcunq;  dfirimulata''^*' - 


ceKiinjurLi:  MemLncris  ,  inquitad  /w/ 
ioquacula ,  hanc  meam  domum  paratam  maj^ 
'jnis  ingeniis,  quas  fupra  fmiul  ac  contra  vulg, 
fapueruat>  laHorarunt,  ^tq;  funt  conata.    Qij 
lis  hicmeus  Theophrafiui^zyim  Yulgatameru( 
rtionem  omnem  penetrairet ,  aulus  eft  ipfj 
prcpc  folus  contra  tot  defeufores  tanto  impci 
impuo^nare,  ut  vetcrnummultisquondamdiff,  ^ 
mitantibus  excuiferir;  deinde  novam  PhiloJdJ!' 
phiae  Medicina^qj  arcem  extruere ,  quas  ne  d 
hodieeit  deftruda:  denique  in  Galenum,JM*"'^' 
ilcm  fuum,  tantaliberalitatc  Natura;  ope$.l*f'^ 
fundere,  ut  haud  condemnendas  fivc  'W)^^ 
YJres  fifcdivitias  inde  ac-        "'"j|  "*^ 
ceperit. 

45.     TIT\ 


? 


Manipulus    VI.         ^if 

4/.    TITVLI. 

Rat  dies,  qua  Optnto  tittdo:  divcnderet,  <Sr 
sxiude,  velut  indulgentiis.  magnum  auri 

Jidus  contraheret.Accurrerantemmomnium 
inumhomiues,  quibushictinnitus  alhibe- 
:etj  i?^^f/,quibus  venditum  nomen  Invictif- 
;  i  orum  j  Prtnctpes ,  qui  volcbant  cfle  Serenif- 
-    'ii  Comttes »  qui  lllaftrifTimi  j  Nobtles ,  qui 
•^miiflimii  Sacerdotes  ,  qui  ReverendiiTimi ; 
i  t/ti/arijt  qui  Magnificentillimi,  Do^cresy  qui 
!  >bihfrimiiG><^/V.f,quiprudemiffimii  Mugt. 

1,  qui  Excellentifhmlj  Mercatoresy  qui  Libe- 
;ffimii  Pddago^ty  qui  Eruditiffimi  i  Arttficesy 
.Ipgeniofifrimij  AgrtcoUy  quihonoratiirimr,, 
<^/(^,  qu'  diligentiffimi  \ftminsj  qua:  pudi- 
tima?  j  pueUity  qusE  lediflimie :  omnes  deniq^ 
i  abjedis  Pofitt^is  ^  Comparatt^ySuperU- 
m  deeoratrefre-concupiveranr.  Quod  cunr. 
|figeret  lohnnnes  Fridtricttti  Saxoniajquon- 
mEledorinclytus,  &novasexoticafq;  deli- 
inideret,  interrogatus,  Ecquidabfqi  majotc 
iilo  inter  Magnates  fordere  vellet/  mafcu- 
fohto  more  ,  <&  perhumaniter  refponditf 
i  fufficeie  id  Chrifiianum  elogium  ,  quo 
edt4s  Martjr  lefii  Chnfit ,  \^ux  jiffltiiorumy 
'inceps  ConfeJforumFtdet',  Comes  KeritatisM- 
gntfer  Sancl<t,  Crucis ,  Exemplum  Patten" 
ttA^^ConfianttAi  H&res  FttA  &ter^ 
nte,  pofteritati  commen- 
datus  fit, 

r    y  46.     r£R- 


51 8  Apologorum 

4^.      VEKMICIDA. 

T  ^»/»  iWe  rer/n/c/da^  cnm  tcrras  oberrarc 
^  CoLmopoliQ  ielatus  >  fedem  ibi  fivit  ob  art 
prenum;  nec  luffecillct  ibi  curandis  afflidis,B 
fi  myfttrialuci  ditcipubs  communicaHcc»  Cpi 
fluetaoien  m  i*/rr//fj<»//,quibus vermisJniBR 
pedons  fcriuioi  Lcg^fia.  qu^bus  fub  un?uiISU 
Mach^omj ,  quibu:>in  fclle  }  Phunrajttc-^Q^^^X 
in  cercbi  o>  yoi*ihi*Urtt,  quibas  n  aunbus era 
&  n  gocii  plus  .cj'j6  v^uiiqj  intradabiiior/f. 
cetuo  it.  Si-ct  fuiMa  hos  M^tgnates ,  cjuos  in  fti 
xii:icho  vermiv  lodebai^v^i/^-rf^^,  qmbus  fub  cu 
cinuis  latcbat  ^  Voittcty  quibus  in  ocuh  3  PAj) 
«fj,  quibus  fub  UnPua  Lcebat:  Sl  ProJ.tort 
<juoium  nares  occupavcrat;  opcmrcquucbat 
<][uornn>al'quifan.iti  1  pJeiolqi  inLido  necav 
Soij  A\\  pio  c'tlpciaiisrcied^i  funt,  qai  miihes 
Mj-  'Ottchrt^  dccepti,  femper  novis  patcreii 
tumi  'y^Wcr^^-^/T/.quibusignoianiiaiapieati 
cgctta-  nutnmcnr),  &  laooi  voiuptatis  lo.oc 
fet.  Ho*  entn  .ajebat  Mfdtcsni  vermibus,  c 
feoium  exoh  ro;  um  inftar,fi  aterc,&vivos  cot 
puirefctre.  Ac  cumForte  delatus  efrec.qurhai 
exiguam  vid-us  abunda-tiamdeglutiret  fim 
atq:  abjiccrer,  c  ertus  pofthac  extremam  fame 
perpetiendwm  obflu^efcensfecuU  mores,  fu 
^  )uravit  Janus.hunc  morbum  nunquam.! 
cmafle ,  nunquam  crederc 
cuubiiem^ 

4%     FN^ 


Ma^?ipulus    VT.  ^ip 

47.     VNIVERSALIA. 

Umin  Philofophorumofficinam  quifpiam 
<lv.lLend  iic;,  tepTrit  cob  rei^ui  //»«9  rfaltbn^ 
idfin  in.cutos  ,  nec  nifi  dclincation  Dus  ma- 
3iU(u  orbis  ai;^  tationum  intentos  Videie 
tdiluvid,  incendia,  pugnas,neftes,  f.  m  Mo- 
ch'aium  '  Lidei.i  reiumpublicarum  f'  agmen- 
Ui.,nbn  fa  Itili^,  fam)Itarummicas  nomi- 
atomos.  Qu.v  v  um  iUi  con:cmne.  enr,  & 
Qareut  meLte  ,  nunu ,  &  aeia  ipfa  calcar-nt, 
pjribus  'n:cr  nubila  condicis ,  cafus  inop  n  ;- 
i  accidit  Puer,  tjui  a  fervit  o  Sapienrnm 
it,  matulam  hve  incur;a  five  collilione  pcr- 
gerat  Id  ubi  pcr  trcpidacionem  Philofo  Iiis 
nciatum-  nunauam  coclumtam  fuit  tuiba- 
m,  GigaTtum  alcendenaum  fama,quam  hxc 
inquill  tatis  SJiola  laqv.ihmm  iapuerima- 
iam.inculpatahgulifraus.  accufata  terr^eha- 
htas,  deplorata  lumptuum  prodigalitas,  re- 
iifi:a  ulus  aece/Titas.  Id  cum  haud  fiue  ta^dio 
Jlpesaudiret.  neque  tamentam  cofdat!'  vir's 
ffideret,  ratus  iricparabiic  aliquod  c'amn''ni 
ibm.atul^hierogIyphicoinn»ji  tandemauliis 
11  ex  quouam  fubndente  quoerere ,  quid  dlud 
mdemeflet  quodorbis  tonus  &  rot  (.ladium 

f-iaximarum  contemprores  lugerenc  r    Is  vtio 
iravitj  nil  nifi  matulam,clle:  ledid  Scholaslc- 
gibus  cautum  ,  fapere  in  Univerfrdibus 
abfcntibusmaximis,  dchperein 
parcicularibus  prxfentibus 
minimis. 

V   4  4?-  riirs. 


310  A  P  O  L  O  G  O  R  11  ^C 

48.       Vl^VS. 

TTAbitis  haud  itadiucomitiiSi  cuminuntt 
*- -*  coiviflentomniumlocorum  Sapietes ,  on' 
fti  fuorum  querclis,  inftrudi  eo(;^y^,  eruditi  pifi 
dentia,  armati  libcrtate^  Spes  Imgulorum  ci 
publicse  felicitatis  impetrandae :  Unde  vota,p: 
iis&  public^Epreces  conceptas,  quibuscocld 
auxilium  &  melior  aura  exoraretur.  Gu 
aflediflenty  Januse  claufe  funt  j  &  magno:: 
lentio  ,  ac  prafunda  meditatione  faclum  « 
rerum  initrum.  Inclufus  autem  forte  ei 
Sj}^/^//c/us  c^mdzm ,  quipoft  aulsaftabatj  0 
moverefe  ncc  oftentare  au»^us.  Is,  cum  d 
dum  hiberet  pevfuafum ,  non  nifi  multoru 
collata  fapientiacSi  folicitadifquiiitione  Orac 
laed?,audivitpra2terop!nionem,unumaliquc 
res  omnes  regere ,  jubeie  ,cloqui ,  c2eteros  pl 
rofq;  annuere.FinitafefTionecumtefubduxifl 
ad  cives  fuos  converfus :  O  fratres,  inquif,  or 
mus  D  E  u  M  pro  Uno.  Nam,  fi is  bonus  eft,& 
yi  fumusi  fi  malus,  perditi. 

45>.     XAJSITHIPPES     A  K- 

V"  ^nth$t4  Philofophus  Xanthillum  filiui 
^  quemex  Xanthtppe  fufceperat,  ob  rem^ 
cusex  fententia  commifTam  verberaverat. 
puer  a?gre  ferens,  fed  patii  refiftere  non  audeo 
ut  primiim  matrem  habuit  obviaraiiram  in  eai 
effudit,  &  colapbos  aliquot  impegit.  Mater  i 
Jioloindulgentiirima :  Ecqmd  male  haberctji 

qu; 


f  Manipulus     Vr.         ^ir 

ilis  irritaflet,  cum  lachrimis  exquirit,  caufam-  . 

^enada,  in  viram  proper^  furiofainfilit ,  pla- 

iiwj  numerofis,  tum  capillorum  vellicatione, 

■Jvultus  eradicatione  propemodum  enecavit^ 

poftquam  refurgere  eft  iatum,  adjudices 

iit,  &  niartyria  fua  quotidiana  inter  (ingulttw 

gemitus  expofuit.      Vocata  Xnnthtppe  ma- 

iTefepurgaYitjidhbijurisinYirumftoHdum, 

imi  irnpotentem.effeminatumjdifceret  filium 

craliiis  habere,  ftiam  iram  reformidare.  Ha:c 

mminisrecitans,  dimiira  eft,  nc  quid  mali 

iicibus  inferret ,    viroc^i  Philofopho  injun- 

im,  modefte  &  timide  agerer,  nearcanum  il- 

i  Cyclicum  in  vulgus  promulgetur.     Vtrst 

idem  RetpubltcA  tmperarey  RempHhltcam  Mu- 

Tiknty  Mtilteres  autem  Virit. 


;o.     ZEN  O, 


^Eno  ^Epiaettts ,  Stoici  integerrimi ,  civi- 
'busfuisleges&reipublicasformamprasfcri. 
:rc  juffi,  ciim  univerfi  orbismores  circumfpi- 
Jcnt,  eiretqj  rclatum ,  omnium  gentium  Chri- 
^<«»tf/perfe6liflimam  haberei?<?//f/o«e;»,  facilc 
eaperfuafionemfuntaddudi,  vitaexinde  ac 
Mifuetudines  fore  probatiflimas.Iraqjadhos  fc 
•fcrre,&arcanaftatuscun(fI:aexpJoraredecrc- 
rut  SedreslongeaIiter,acfpeseratevenit.Na 
am  circumirent ,  Lcgcs  quidem  optimas ,  ad- 
liniftros  vero  negligentiiTimos,  cives  peffimos 
Jpcrerunr.  Erant  quippe  in  D  e  u  m  prophani, 
1  Magiftratum  crferri ,  m  concives  intradabi- 
s ,  ia  fefe  irregulares ,  in  hofpites  iUiberales.. 
P     5  reU- 


312  ApOIOGORU\f 

reliqua  vita  impuri  &  prodigi.  Ad  id  cu. 
plant-  obftupefccrent,  qui  poflfet  tam  vitiol 
flatus  elle  diuttirnus,  loaga  &  curioil  ind 
gine  paradoxum  lUud  func  cxpifcati,  infant 
limplices  &  dcliros  ruftinere.  Cujus  cutni 
ininu!»  eilent  capaces,  &perdidifle  itineris  1: 
boies  E  -idietus  arbitraretur  :  Utnihil  fit,! 
q^uit  Zeno  ,  quod  noftn  Lmitcntur,  hoc  m 
negl.gendum   tamen  eft  ,    Chrtfitunoi^ 


mort 


«2f  heate. 


4% 


ALl 


ALETHEA  EXVL. 

VhiUhthesy  &  Alethea. 

_4  .  R  o  D  I ,  timida  ,  proHi.  A 
'^§\^^  Quisvocat?  Ph  Ego  Philale- 
thts  tuus,  quo  fidehorem  v.on 
habes:  fed^uid  timt:s?  A.  Vah 
}n  timeam,qu^  tot  flagris  ca;fa,tot  iujuriis  no- 
ta,  cxularetaDdemjuirafum?  Ph  Gratuiare 
bi  de  tam  honoiifico  t- xilio.  Poftcaqnam  e- 
m a nobis abiif ti,nef,io  quam  a mukis  reqni- 
rismagisanxie,«&amatisard£utius;atqjaut6 
johuc  miflus  fum  ,  qui  te  optimonim  quo- 
fimqjnomine  falutarem.  A.  Oh!  dciine,ac- 
uc  me  tcnebris  meis  rehnque.  Q^-  d  enim  bo- 
ifpcrem,  ubibonorumtanraeit  ncpiditio,  uc 
i  anius  Sycophantas  minas  ornnes  rremaiu? 
Jqque  video,  quid  falutationestuxaHudfinr, 
uamfufurri  velmuiritaiioacs  quoiundamjqui 
dpelvisfulgurfubito  cor.tic(.fcunt.  P.  Bono 
saDimo,  Alethea  !  ncfcis,  quam  ferio  mulcis 
aflim  (is  cur:e^  Neque  cmm  aogulusaliquis 
tbis  tcterminabit ,  aut  manipulus  tividorutn 

fiis  interdidis  cohibebit  ,  quaii  tres  pateac 
OBli  fpstium,  non  amDlius  ulmas  :  cum  tibi 
Qtcrim  univerfum  rei  litcraria:  forum  pateat, 
bi  iDnoccnriam  tuam  &  juvandi  Itudium  coa- 
sfteris.  A.  Nunqitaequidem,  cuiusmihi  Deus 
eftis,futurumetueba,  ut.quodinunivcrfo  no- 
tro  hemifphariio  defideraie,pauci  ahquot  «id  Tc 


^24  ApOtOGORUM: 

levocarenti  quodilliteratis,  atheis,  atqjflipini 
exprobrarem,  eruditi)  religiofi,  feduli  argrcfci 
rent^     Poftquam  vero  me  vidiia  meros  divii 
natores  iucidifle ,  qui  in  intimos  meos  receflu 
fagacitatem  ja£^itanr ,  m.iror  ,  me  aufam  Fuifli 
cum  taro  intradiabili  hominum  genere  vel  quc 
quo  modo  eoHoq*ai.     F.   Ignokes  mihi,  li 
icio  i  Alfihea,  fi  liberius  tecum  lcxjuar.     Cuii 
emendatum  qusedam  ires,  vellem  dilucidius  fl 
ifle  prolocu-tam.     Novi  enim  psrmultos,nb 
malos  equidem  ,  fed  qui  in  fermonum  tudrtil: 
perplexitatc  h^fitant,  atque  pafiiminfidiasfi 
fpicantur  ,  quibus  religioni,  poJitise,  artibi 
jibcralibus»  &  in  univerfum  resum  noltrai 
ordini  nocuifle  voiueris.     Qi^os  fi  audire  I; 
ret,  dubium  non  efl:,mitius  tccum  utpluri 
adumiri.     A.   Eftne  vero,  quam  ego, 
quam,  qui  patientius  audiat,  &  liberiusatqi 
candidius  relpondeat  ?    Et  quae  toties  tefta 
fum,  hypocritis  faltem,  garrulis  ,   ardeliot 
bus,  cornutis  male  velle,  non  a  bonoaliqu 
quod  obfcuriu5  loquar ,  admonitafum.  O&l 
cro tetamcn, Philalethe ,  ut quicquid etiani 
utrifque  habes,  inmeeffiindas,  quihocuni" 
quxro,  ut  VeritasmendaciicoMvincatur.  K 
quemihi  erirgrave  obpatriseamoremfuccui 
bere:  imo  gaudebo,res  noflras  feliciores  etia 
num  cfle,  quam  Alethea  habear,  quod  ccmqi 
ratur*^      P.    Faciam  ,    quod  me  jubes.     ' 
Veiomcmineris,  non  mcam  cfle  curiolitac 
iedalienosfcrupulosr  A.  Tibi  ego  fucccnft 


AlETttEA    ExUL.  52/ 

3x  tot  improborum  fupercilia  &  nugas  ferrc" 
iici  ?P.  Dicitaquemihi,quicle/l,quod/2<'^»ff 
^ilc  ominaris,  &  florem  e jus,  qui  hoc  temporc 
^tftromirefiagrare  dicitur,  flacccfcerefufpica- 
S?A.Nonfumnefcia,  quanti  Religionispuri- 
:  I,jultitia;inregrita5,pacistediuturnitasterra5 
■|ftilitas,&  rioriimarbiterac  re<5lor,Solfereniffi- 
aisjeftimandaveneanc,  neqjdivinaru  obha;c 
d|idum.  unq^uam  oWivifcorj  fed  quid  mirum, 
Mo^nx  aftrorumperitiam  habeo, nefcio  qtios, 
iSPfauftos  fjderu  quorunda  (itus  deprehenderim, 
]f5ia;nobis  violentia,luxuofcitatia,libidie,  pau- 
iA)riem,infamiam nonnuUorum  praefagiant?  Et 
liemmi,  facram  quondam  Aftrologiam  in  fa 
ii^  Dei  2cde  haud  paulo  mitiora  m.initatam.  Ex 
»10  autem  aliorum  fac^ifumus,<^ui  magnis  auri 
iaflis  fidelitatem  murtisannisfumus  contefta- 
>,mirum  non  cft ,  fclicitatem  etiam  &  famam 
fc>ftrame(revincuhsimpeditam:fed,utEcclip- 
tn.idfaltemfperem,  &  luminis  breve  impedi- 
iientum  multa  fuadent,ac  pra2  reliquis  tot  inte- 
errimorum  pedtorum  vota  ac  fufpiria.     Inter 
iuae  (i  qui  ridenr  Sc  fubfultanr ,  mirum  non  eft: 
I  jm  nofter  interitusillorum  ortus  palam  depre- 
iendatur.  Tu  vero,  cujus  pedus  mihi  notum, 
um  mille  millenis  aliis  mccum  ex  animo  lu- 
ebis,fub/«««7f<'»/'/4imperiomahgiiitatempo£- 
tripudiare?  atque  commiferaberis  potius  fin- 
I  ero  ac  filcnre  pedore  errores  noftros,  quani 
fofdcminfidclilingua  non  finelucrodealbaios 
:omptofc|uedccaDtabis  Videamus  teiterum,o 
5atria,priftiiiO decorcy  pulfis  nebuLs>&  Solcm 
P     7  luum 


^2<?  AiETHfiA  Exiri. 

tuum  in  Auge  intueamur !  Ph.  Fiat !  Eugc,  Ale  ' 
thea.quammefcrupulounoliberafti!  Atmea 
Ims  fortius  urget  ,  quod  Rebgionem  non  Div 
Lutheri  hcrois  augultara  ,  auc  Germania;  con 
corciem.fednefciocjuamyfandulamfecretanic] 
oles,&  Theoiogicajeruditioni  esiniquior.A.h 
magnusjehovaprohibeat,  quem  fupplcx  ado 
ro,lucem,quam  Lutherus,Brentzius,  Bidemba 
chii,Cheirmitius,Andiea;,  Hunnius,&  ahibea 
taj  &  fideles mihi  animaj,e  favillis  exciratam  im 
mortalibus  fcriptis  diiFuderunt,  quas  Germani* 
Proceribus  inter  ingentes  Antichrifti  machina 
tionestanto  conftitK,qu<einnocentisfanguini 
toncDtibus  fuoindc  obfigaataeft,  per  univer 
fum  terrarum  crbem  coiufcare  &  increment 
quotidie  fccus ,  quam  rafa  cal vaqj  cohortes au 
gurantur.fumcre  patiatur  !  Casteriim  quod  mo 
res  vitaque  ChriltiaDorum  tanta  licentia  delin.,,. 
quunt.nec  is  eft  opeium,  qui  verborum,  ferTOl 
charitatis,  quam  acuminis  ftudium  \  patientiaB 
quam  liiium  excrcititim  i  humilitatis  >  quam  ji' 
«itantia?  voluptas,ncmo  Chrifti  devotusmirab»' 
tur,  (i,  quxjuud:aDivinaplaDe&  facra  forcnt 
folutamiuusaftim.antur»  NiJmqui  olimacha. 
die  fortiflimi  athleta^Chrifti  fuerunt^non  magi 
DialedicasX  Rhctorica»  quampr*ecibus  &  jeju 
iiii^  i  necimperio,quamfacilitate,candore,libe! 
ralitate  valueru  t,  &  rem  contra  Satanam  utriB 
que,  eruditiofieputa  &  probitatcgnaviterget 
lerunL  Atvulgus  J>acnficulofum,alteroapprc 
henfo.mirc  fibi  p]acet.,fi  armatamaliqua  The© 
iogiam,qu*emens  Logiccs  fpims  aculeata,  tun 

ftrcperun! 


f  AlETHEA    .EXUI^  ^17 

,  i  'perumquid,cuapplaurupopelli.tuenpofluj 

:  <  .usiseiturus,uc,velutl)mphati,aliterdixifle, 

'.  (  im  fentiuntcieduDtve,vidcatur.  Nammoxa 

(  ^hedraadresfuasreverii,  BOD  minus  Mundi 

.  (  ifuctudinibusreplentur,quautres,  evacuata 

)  »ia,aere.Ph.AtquishonorfidelibusC"ibr//?/J//- 

i  ,  ^/7/,quos(iivinobeneficiopaflrim  iiituemurr 

1  .  lngcs,necaMundohoc  infamipetenduSjUn- 

•  ,  plerumqi  cu  paupcrie  &  calumniis  conflidaa 

:     ;.NariiquiaChiiil:oregnu,nonflbijparant,ni- 

t  pnguefcut:dein  ea  opinio  invaluit » quifqui» 

•\ ..m  probatiorem  quicrit,  Enthufiafb.Svcnc- 

diaausjAnabaptiftaaudjat.  Q^  vero  potuif- 

Sacar  Ecclelj^e  De  iturp]usiliudere,^fanati- 

lu  hominum  nominib  opiimum  queq;  coma 

|iaic?mfolenci^us  ver6applaudere,&  Ortho- 

^  ncmeD,cujus  eit  liberaUtatis^llis  (altem  tri 

[«•e,quosno  .ita  Chrifloiemotiflimos-.Mun- 

jgenuinos^Unde  haud  raro  iilacriman  oportet 

oties  vidco.ho»:  uno  Itrategemate  pictatis  liu 

bfis  via  cocii  amara  &  m  vilam  rcddi,  foliu  iUis- 

iidatorib.ftabiliri,cquo  hartfcon  infavifta  no- 

jnadifpergutafperjra'  tc|3  C^cilli  veio  fcmel 

famiaDotat,is  vulgo  Arheus.Ha:ieticns,Hy- 

Krita,Magus,&c  credirur  quicquid  cotra  ver- 

sacreipsac6te{letur.Ph.Verafunt,qua?dicis, 

ilethea,acnotataruihi    Nam&  ego  novi,  qui 

wavitaci.m  indtcoro  aliquo  cpitheto  confli- 

Munt,  necbeatiiTimo  obitu  mahgnas  afpergi- 

cs  eluerunt.    A    lilorum  qvjdem  haud  ma- 

"refert  ,  qap  nomine  maculentur,  qui  J  e- 

Ctucifixo    fcfe   tradideiunt    :  at  me  ali- 


^i^      Alethea     ExuCr    m 

fluoium  mifeiet,qui  nulla  malignitaMp 
lcd  credulitatetantumnimia,  intempeEi 
ftivoque  zelo  bonos  infe^lantur,  quos 
fi  paulo  propinquius  noviiTent,  magni 
amore  forent  amplexurirquales  mcmi 
ni,me  nonnullos  correxifle,magnora 
rubore  quidem,&  temeritatis  confeffi- 
iie,at  majore  emendationis  gaudio.  Pl 
Itaque  crcdemus  te  pofthac  Luthers 
nam  ?  A,  Atqj  {incenmmam»Nec  enii 
uHius  mihi  querela^  frequentiorcj 
quamdiviniiUiusviriEvangelicamli 
centiamprsevidentis,  cujuscontraoHi 
iies  hoftes  invidus  calamus  fuorui 
diirolutione,&  aftuto  Evangelii  pra 
textu  penc  languit.  At  tu  cogitabii 
non  elte  injurium  ,  acurioribusing< 
niis  argumentationum  Theologics 
rumtricas  relinquere,mihi  fimplicic 
rem  D  e  i  cultum  rcfervarc»  In  quc 
rum  utroque  beatus  Auguftinus  mirif 
ccexcelluit  ,hoc  tamenfcnium  fuun 
&  animse  devota?  anhelitum  unice  e 
folatus.lnterim  De  u  m  orabimus,nui 
quam  nobis  ftrenui  milites  defint,  qu 
bus  fucatos  Fratres  &  fufpedos  PactJ 
<'<»/<?r<'/ fortiter  pellamus ,  &  verborUJ 
D  Eilimplicemfidem  retineamus  P) 
DcFra-  Quam  opportunc  Fraremitatu^dmi 
termta.  nailtiinon  enim  nefcire potes»quidjal 
te.R.  C,  paflim  vohter,an  ferpar:  tu  vero  ccqaj 
commune  cueahabes?  A.Plaaiflime  m 

hi 


Alethea     Exut*       52^' 

f.Nam  cum  paulo  ante  lufum  quenda 

'^eniofioremjpctfonatusaliquisinli- 

fario  foro  agere  vellet,  credidilTem, 

cimprimis  ajtate  ,  quse  ad  infolita 

arquefearrigit,  niiiilmotafum  libel- 

interfcconflidiantibus,  fedvelut  in 

:oa  prodeuntes  fubinde  alios  hifhio- 

S  non  (ine  voluptate  fped:avr.     Ar 

tnc  cumTheatrumomne  variis  opi- 

'OBUni  jurgiis  impleaturj&  conjedlu- 

,fufpicionibus,  maledicentia  pociffi- 

iim  pugnetur,{ubduxi  ego  me.ne  im- 

udentius  meulli  reiineertaj&lubri- 

immifcerem»   Q^denim  opuseft» 

rmkm  exponere,  &  mgeniumpericli- 

ri,ubi  mera?  funt  nebuL-e,  &  Chimx- 

impugnandar,ac  mox  fibi  ipli  applau 

rc>  cum  tacito  fpedantiura  irrifu? 

aotiGre^o,&:,  quodad  rem  facir,  tu- 

>r,(i  ad  Di vini  Verbi  Lydium  iapidem' 

iritusaffticemiReliquaD  Eoconcre 

m,arcanorum  unico  Principi,&  por- 

vera m  Chrtjii  Fraternitatem  de  v  o  ta 

:*-!  ente  tuear,quq  humanae  carnis  fupre- 

;  f.  'Um  cft  faftigium.  Ph.  Nonne  ver6  ri- 

W  bimusjteir^/fr^y/r^^/^iliius  fororem 

c-5  mftanter  &  impudenter  creditam  ?  A. 

;sf  ttemporahsec  funt,nihiIinfoIitum  vt 

•}3i  i:ripoteft,autinexfpe(ftatum.    Sedtu 

i^  iidaliudhabes>quodaccufes?  Ph.Nc- 

qi  io,quid  prius,aut  pofteiiiis  dicam.. 

[ifj  'ulojo^hm  omnis  tibi  acerbc  indigna  - 


5^0  Alethea  Exn i/  ' 
tur.A.  Philorophu?Illagermana  mea 
quapoftDivipaOracula  ovbisnobiliu 
mhiihaber,c^on.':iii  charius?  Arrua 
"Vf . ne  pro  vera  &  genuina  ilia umbiati 
lisaliquaiibiimponac.Hodienamquf 
mquifquc  literulis  levjieriinctas  cfl 
itafc  philolophiaedclici  im;a6lirar.Vi 
de  vero,  quam  tuupiterh-rvhumanigd 
nerisregina  habeaiur  Nam,  utabipj 
A!'tJumfcient'arumc]ueciavKula  Jaifl 
cipiam,  GrummAttca  ,  qinsnaw  r,  eai 
picrumqiie  hominibus  d- fpcratis ,  ioj 
ciidis,:>  cforoiiteraiiO  ejcd-sproftil^ 
&ingenioium  florcii.  us  coAXtitii/qii, 
buf-neceitingeuium,  nec  c^-^-bru  i^ 
juos  capitis  nebctudcc'^^  iiioaan  dii 
foiatio  ad  Schobs ,  veluii  lap^dicina 
condcmnavit  a^  Qpane&  fuiiidaalei 
J>  alc  dos  ?  SacctdJt  Dsu  edica,  doq  ca>  qu 
^na.  ingeniota  iatiocmatione  amat.&.  ver; 
tatem ind  iTer)fed  loi^uaculum  aliquc 
&  impc?i(.f-{m  pioftibalum  ,  termin 
&  nugisprafgrans  qi!a:,quianihiion 
nmohabtt,quoddijudKet  (  abfjnt  ( 
nim,  ne  ncfcias,in  pleffc',  rehquasLa 
tcsjlecum  ipfa  litigit.  ac  Sy  logilhn 
cum  ryllocjfmo  confliiMt.  Er  ha^cm 
gnatyrar.iiidc  Philofphiam  fe  ladita 
loiorcfque  rehquas  pra?  fe  contcmni 
tantaq;  inanitate  Pfittaccs  f  los  implc 
ut,quifq;£>/^'^^/.'<'/  Erottmata  dcg 
ftavitifubitooranemPhilofophiama 

lorpfii 


l 


Al^the  A     E  xiii.  J51 

bfilTc  glorietur.  Hinc  de  Rhttortc^ 
nomco  &  exuvi*B  rupeilunt,  qux 
Gtammatices  imperioab  iis  fubm- 
apulat,quiLaunograece,aut  Grafco 
ne  crocitantes ,  incruditorumaures 
li,  ni  fallor,rururro  cirtumvolant. 
autem  &  hic  inclcmentius  aliquid» 
od  Rhetores  proclamantur  ,ouibus 
Epiftolium  quidem  Latinum  abl- 
:  Prifciani  vulnerefcribitur,  quibus- 
iiElopi  fabulaabfqs  Dafy}.odiO  (  O 
tm  benefico  honiinel)  vix  iei^itur; 
Quam  ridicula  es.  Alethca ,  eti.iii 
ens  !  fed  de  Muficu  quid  vidctur  ?  A» 
bpercilium  dicam;an  ftuporem  1  te- 
orum  1  Nam  ciim  H^irmomA  Orbis 
tanim  vix  quiccjuam  habcat  elegan- 
fublimiusjatque  ingen!olics,meri» 
inea  inJaganda  Antquitas  foliciti 
oravir.  &  concentuum  rationcs  me» 
ationvfq;admiranda  induftria  eruit 
noftra  ajtate  quicquid  cantilletur^ 
digit  sdexterriraciudatuf,  vixcen- 
mus  Mufces  arcanaadit-&  fuavi- 
s  hujub  o-iginci  e  litetis  pctit,  ne 
ndaras  &veterumfubtilitateprodu- 
s capit. 7 ant^e fadx furt nebuJaz  im- 
itisimperitiSjquajdebebanteiTcme- 
umina.Idem  de  ArttbmtttcacQQ^Q^  Artth^ 
dumeft,  quammagnifici  illi  Magi-  mettctt^ 
>Telut  mercatoriumcompendiu,ha- 
at  de(picatui,ipfi,  ut  uno  verbo  dica 
tancoi 


f32f     Alethea.    Exur^      H 

rantohominisfaftigio  inhabiles,neiii  ^j, 
dignospronunciem:  quodtamencon  j^ 
donaii  mifelio  gregifacile  poiret,  ho  j,^, 
minibus  ad  confarcinandos  CaleptnA,  '^ 
natis,  nifi  fe  Mufices,  Arithmetices,^  ^' 
uno  hiatuy?//^/»  Art$um  PhtlofiphU  •' 
g'»^  M4gtfiros  ac  Daiiores  impudentCLjj. 
profiterentur.  Qui_d  ArithmeticjeJ  «  j^j 
)am  Cp/r/V««,cuius  vix  nomen  inaudiv^  uj 
runr,  cujusuna  jcquatio  Phrenefini  i 
lisadferret.^:  Audcnttamea  Af^/Atf«W  ;.„ 
ttcos  i  eofqueingeniofifTimos  juxtil  ^ 
celebcrrimos  ,  velut  fatuum  aliqu«  ' 
nimiftjue  otiofum  genus ,  irridcrC)^  ■ 
infulfiflimisdid:eriispeterc  :  quafi  r  | 
gium  fit ,  fyllabam  nedlercj  fordidui  ,'■ 
,  vero,  numerorum  miras  progrefrioai  _ 

^^^^' vefligare.  Quod fi  & a^c;w5/r/4 dign  .|, 
tatcm,  prxtermfinitum  vita:  humaa 
ufum>ajflimare  veiimuSjQuanto  \i  fi«  J^ 
Magiftellorum  opprobrio  I  Atque  Ul  '^^ 
nam  illi  faltem  ingenuis  &:  exquifit  ..j^ 
Artibus  parcerent,  neque  hanc  meai  j^; 
rndignationem  provocarec!  Cajteru-  ^j 
dumillislicetimpunc,exa(flilfimaqu.  ,., 
que  conculcarcjfuos  elferre  flilos  &'pt   '. 
gillaresj  libet  &  mihijinfultare  homin 
bustam  curtx  fupellcclilis.  Nequc 
nim  aliud  cft  quod  humi  repere, &  lir-  .  , 
ras,ut iia  dicam ,  prope  omncs ignora    , 
facit,quam  quod  ad  Mathefeos  cotc    C 
duriffima  iugenia  nunquam  acuerur    ^^ 

Geom- 


frtA, 


AlETHEA      ExilX.         ;^^f 

Itpmetriam  fan«  nercire,quid^li.ud 

quamdiiudicauoniseruditioris.di- 

liom  igcrorare  ?  Nam  ciim  in  huma- 

fociecatis  inftrumencalc  difFundar, 

;:rit6  Plato  &  Philofophorum  acutif- 

li  quique  tcyieJiniTfim^t  crediderunc 

»lerabiIem.Ph.Vidc,netepr^cipites. 

[ittnfiadMathefin  eruditosomjaesrl- 

:  adigas  j  &  ieptcmplices  jubeas  Ma  «• 

ros  omnes,quam  prolixum  celeber 

lorum  virorumcatalogum  condem- 

)is  ,  quibus  ingenium  ad  tot  ftudia 

\li  vacavit !  A.  (^am  cs  in  cogitans  1 

leminifti,  temeriiatemmeiis  expro- 

[afle ,  qui  omnium  artium peritia  ma- 

(«ealiquoA/.prdficenturjCumvixuna 

.'cramv^  honefte  tueantur  :  velutifi 

fiisfcPhaimacopGcum,pi6lorem,fcul 

Jorem,horoiogiopocum,  aurifabrum> 

fc.  magna  confidentia  venditet,ipfc 

[rtor  &  artium  illarum  penitiflime  ru- 

s,  nonne  ,  indignareris  vel  rideres 

rte?  Ph.  Ha.  ha  he!  A,  Attu  paflim 

'dcasliterato^;,  quibus  ne  vulgaris  fup 

'itatio  quidem  ,  aut  Euclidis  prima 

lcmcnta,autcocli  univerfiunica  ftcl- 

ilacognita  3  nondum  abijciendosta- 

len,  mfi  eos,  quibus  hxc  cura  ac  indu- 

riaeftjambitiofifTimeperflringcrent» 

rfefupra  poloscmnes,  efferrent»  Nec 

Qim  coafti  fumus  talia  difcereifed  quas 

'cfcimus,  coiumpciitiam  mentiri,ac 

paternif 


f;4  AlETHEA  ExUI^ 
paternis  nummis  emptosfurriositeru! 
"^endcre:id  cujusintc2ritatisrir,nonii 
cile  proDUnciavermi.  iN^e^r  vero  dubit 
inter  cot  Magiftrorum  exercitus  in 
gnem  numerum  reoeriii ,  cjui  mag 
laude  &  ingenti  ufu  Arttum  Enry-  lop 
dt>trn  impetrarinr,  indeque  ReipubU^ 
{iroul  achteranar  mmoitalifama  pfi 
fucimt,veirancefinguli^,quantumi 
puserat,  &  Itudiorum  meta  requir« 
videbatur,delibanres,  adferiamagis 
contulcrint  5  d  niqae,  fi  nhil  eori^ 
ingenioarrifitfuojn  abis  benevolo 
nmio  approbarint.  Q^ium  utinJ 
quis  catalogum  conficcrtt  auritis  il 
opponendum  ,  &  cuminfipidis  nug 
ruminftitoribus  commitrcndum?  A 
•dereautemlicerer  fupeiioreapcatc  vit 
cruditionerefert^ninios,  piopin^juic 
minus  ceUbres,  no(tra  nobis  tantm 
nec  alibi  asque  fufpiciendos:  ut  Cafl 
liasacidulas  fortedjlunorcshodie,  q 
pridem,credeie  poilcmus.nifi  i.os  dn 
nialiquotingenia  ,  fcd  ea  m-nus  vul, 
scftrmata  fuffmereDt.  Ph  Hem,  qui 
iniqueaccufataes,que  virulenra  vec< 
dia  otfuciis  tuis  imp(  ritoium  fmpli 
tati  imponcrcadeoc^ue  univeifam 
rumoprimnrnm  parcntem,  Phlofp- 
<»»7,pedibus  conculcaramire  voluec 
A.line,{icloquanrur,&Philofophia;i 
juriammtcrpreteacur,  ii  quis  Alogc 

Anaiii 


ArETHEA     Exnt.  jj/ 

larthmon.  «>fcd»A4£'T^>;7»v,Amuron.Aphyficoa 

ibitctPhiJolophom    Mihiveio  quciclie  illo- 

w  Rhetorum  nondum  excideiur.t,  quib.  olim 

mis  fac»km  lionoriim  difhihu^-ioncm  funt 

fcdati  Cxterum  erud;torum  memoria  ur  f<.ra 

r  facrofsnda  mihi  eiit  ;  ita  maximc  vclm, 

isundiqut  proltare ,  c^uotquot  vel  artibus  vel 

icnt  is  ontime  meruerunt  ,   cjuo  rehquotum. 

iprriti^,  veluti  noduisa^ole  ,  major  cahgo 

infamia  adfcratur      Ncmo  enm,  opinoie. 

«cri^-ftupoiis  utcredatjve  omnc>' ,  quotquot 

lagiltralia  puipita  adicendun  t,  cflV  omDiirn 

tium  peritos,  vel  qui  mgenio  dih^entiaquc 

ilueruiit,  ahorum  focordia  macdari.     Nam 

NolnLs  fatentur  quo'dam  lui  oidinis  igno- 

lcs  &  equiccs  agnofcunt  ahquos  mmus  ftre- 

iiosiunaliteranatyrannis  omnes  nobis  poU- 

(fimos  &  fupcielemfutares  obtiudet  ?  Patia- 

luraurem  limphcioribus  cum  luceho  imf  oni: 

obisfancahterfentire  hccat.:qui  cum  tahViis 

uotidic  haudjucuDdicougrcdimur.     Necde- 

tintcquidem,  qui  palam  impeiitiam  fuam  in* 

cnucfateai'tu':al  i  veio.ubi  fcrael  artium  de- 

uftatione.fnb  A/>4|-//i'r>  tituiofuntadmiffijper- 

sxcrunt,&  PhilolophixiDterioranon  fgniter 

,;iantcoDtemplati.  Undepia*cLnus  eft  hono>um 

,    ir<i<^«A.»7^ulus,finonhftaDt>  fedftimulenrro» 

V-  iusjDOiaginent  fed  ptTpctunmappeLiiil  alantj 

\.\  ion foporcDt.fcd  vnei fabinde novas afiiindant. 

>  /iderintautemifti  Jaaitores>qua  frontedigros 

',,ji  miiim  &  indigniftimos  admittant  ,  quibus 

Aio?  cRepu. 


J^6  AlETHEA      ExtlX^ 

cRepublica  vidus  non  miniis,  quam-pcmifi 
mis  decernitur,  pofteaquam  magna  cura  &  foi 
€ito  examine  approbati  credunrur.Ph.Abripea 
ne({Vie^J^ro»omfaz??  yeihnloes  dignata  A.Qu 
eam  ofFundam  terrenorum  fordibus  ?  Nam,qu 
debebatefle  hominis  fuma  voluptas,  coeli  iii: 
tiones  &  aitrorum  admirandas  rotationes  n» 
yifle.acreiiqua  ingentis  machinasphsenomci 
Bobile  indagineperfcrutari ,  ea  fupcrvacua  &, 
Depta  aliquafpecuiatio  creditur,non  iis ,  qui  p 
triamregunt  vel  tuentur,  necquibus  terra:  c 
ingenionor  anatomia,fedquinomina  inKi 
delinetia  in  OX  magna  trepidatione  conquiri 
&  plumbeis  ilihsfolidiflimum  quemque  conf 
diuntvSed  beneefljpoftquam  fchoiafticos  cil 
mosomnes  detrivere,  a  Calendariorum  icu 
culis  non*mitius,,quambubuicumaut  opiji 
nem  quemvis,  eosfuipen.di,  &ad  rubri  nigri 
atramenti  fpesminafve  cucumagi  :quam  in 
gneidverooperon^eiiteratur^  prxtium?  quj 
gloriofum  ,  ad  agricoi^  niodcftas  &  timi^ 
qusftiones  turpiter  negari  ?  'quam  pudendc 
potius,at  confoentiam  tuamappellem,  a  vii 
toribus,runcoIis,muliercuiis>acbrutisip{isc< 
licarum  converfionum  annotatione  fupera 
Supercftenim.  aiia  Schola,  qu^poft  Acaden 
casSapienti^e  pienos  cyathos,  heilebori  aiiqi 
cados  propinat,  &  ignorare  convincit,quiElc 
magnis  jurameutis  afleverafres^humana  ne 
peC<?»a>fr/G//c,qua;indiesmajorapluraquce: 
git ,  quam  ScholafticsE  incruftationcs  poliic< 
tur,quaeque  in  mantica;  iiterariae,  quod  a  ter 

,c 


It 


~   Alethea    Exut.  5^7 

ft,  falfiflimc  ridet&  pudefacit.  Ph.Relinqua* 

ms artes,  a  guibus  tute  permultos  abfol vifti ,  (i 

quiorcsefle  velint:  illud  tamen  fatcritcopor- 

t,  ncminem,  nifiPhyficesgnarum&  Ethices 

:ritum,ab  cruditionis  cenforibus  approbari.A. 

^s  tu  nugasagis,  amicc  ?  Nam,  ut  ut  paucos 

dcasartes  dodios.pauciorcs  timcaP^j7ros iC' 

firc  cft.     Noloautcm  Erotemata  ^el  Eptto^ 

*rproPhy{icaadmittas,qua»junioribus  opti- 

c  prsefaibuntur ,  uthis  primis  gradibus  Na- 

lac^clutiinrtientur,  &  ad  llniverficatis  hujus 

^uftiflimam  contemplationem  prseparentur. 

ttjus  fpedaculi  Phnius  ingeniofiflimus  indcr 

'J...  |t,  omnino  gloriofulis  illis  opponcndus,  qui, 

"."   lantafitrcrumnaturaliumamplicudo,  quan- 

'.„'   ingcnii humani  focordia  vcUippitudo  etiam; 

"'",j  Caimeneo  infchcior,qu6da.paucioribus  adhi- 

' '.,  tar.     At  tu,  quaefo, mecum  perpende ,  quam 

';   ^uum  de  Mocu,  de  Coelo,de  Meteoxis,  de  A- 

^'r,   maandifcatur,  qaam  minima  exigui  hujus in* 

^^^  lligantut.    ;Qu6dfitalesinNaturaethcatrura 

oducuntur,  quam  funt  peregrini,quam  cx  ul- 

paBarbariaadvenx?  quam  ftupent,filcnt,ru- 

■iit !  Tcftor  "Medicos,  Chymicos,  Agricolas, 

autas,  Vcnatores,  Metallicos:  nihilillisjcque 

iVifum,autceTtej:idicuIura,  quam  Epitomicse 

lyfices  5tudiofum.     Neque  hasc  querela  fc- 

ctacft.fed  plancpublica.nihil  corum  in  Scho- 

'1'^'  ^didicilfc,  qua:  ad  NaturamfoHdc  pcrfcrutan- 

'^^   im faciat;quas fivc  dodorum,  five  difccntiunj 

^•f .  ilpa  cft  ,  magna  cquidcm  culpa  eft,  Ph.  De 


■dC£S 


III  ji: 


3^S  Alethea     Exui. 

Ethica  aliter  fentics,qua?  planior  eft  &  human* 
vit^  propinquior.   A.  Paulo  mitm^.    Qmd  c- 
nim  juvat  ,  fumma  morum  civilium  culmiM\ 
perftrinxifle  ,  ^  fi*prewt  bont  idolum  fculpiiC* 
fe,  fi  ea  ad  vitJe  confuetudinem  pariim  inftru 
ant,  &  adverfitarum  proceliis  occurrant?  Q^anai 
jejuua  enimeaiint  in  vktutis  arduo  clivo  dc- 
fadanti.malimabalijsaudirc,  cjuamcum  invL; 
dia  efFerre.  Ac  quia  Prudcuti*E  Erhica  magna 
partefubeft  ,  ncrno  miretur,  a  ju^enibus  eaai 
minus  exfpedlari ,  qui  vit^e  humanjc  anfracfVdi 
&  lubrica  nondum  explorarunt.     Unde  mira 
ri  fjspiufcuie  contingit ,  quas  tandem  audaCM 
imberbes  nobis  ac  impuberes  Poltttcos  pariat 
qui  Lefbiis  regulis  Mundum  dimetiri  audent 
&  Leges  papyraceas  Univerfitati  huic  ferre,  ipl 
vix  crepundiorum  legibus  foluti.     JucunduD 
tameneft,intueriilIos  orbisReformatorespaa 
16  poft  uxoris  aut  familise  impofturis  ciicucn 
agi ,  ac ,  nafo  qui  penetralia  terra;  olfacere  crc 
debatur,  ridicule  fufpendi   Ph    NoH  mihi,  ( 
Alethea,  f/>/?or/rfw  prseterire.  A.  Hiftorice  dt 
xusalibi  adftruxi  :  qua:>  quia  mecum  exula 
;libens  tacer,  &  imperitiam  eorumrider,qu 
quod  fua  tantum  facmora  a  triviali  fchola  a 
fu<^geftum>  ideft,  a  virga  ad  fccptrum  recit.' 
xenorunr,  univerfi  Orbis  compendium  pofl: 
<lerefamnianc.  Hinc  illisurbs  Orbis,  epiton:^ 
Bibliotheca  ,  triviu  Monarchia,piIeoIus  diad 
ina,ferulafifces,  Leges  Schoiaftic^anathem 
ta,  UQoque  verbo  magnifica  omnia.     Atqui  i 
.lisego  Chriftophorum  Miiasum  opponere  f 


519 

n3,qucm,auc  mentftur  Alcthea,  vix  dedmns 
ntque  ablque  menns  deliquio  intuebitiir. 
•queadco  difFuraeftvit^  human^  fabuia,uc 
s  immanis  illa  ma.china  comprehendat/ ne 
municumterra:puDci:um,quantumvisce!e- 
:,capiat !     Ac  6  infdieem  huh-inam  crudi- 
ncm,qua;  Athenis  S.inclufa  adeo  Iit,ut,quic- 
id  undique  ignorantia  peccccur  ,  his    unis 
i_dTC  affeverifrima,-  paranda?  incumbanti  Th. 
caris ,  tu  m.ea  Alethea.     Nam  quis  nefciar) 
TimEuropam  ingeniis  cxcellentiotibus  fca- 
Siindc^ue  peregiinantes,  veluti  mercatorcs, 
rcquid  ubique  ranoris  eruditionis  &  inven- 
num  feledinimarum,  conquirere.  A.  Noa 
is  ex  ufu  hic  nobifcum  agitur,  quoniam  noa 
•s  aptos  emitimus  :  VeUm  tamen,pu]vina- 
illosdiclatores  fispenumero  invitosextru- 
atqua funt  infiati  dift.ntique  domeflica  im- 
itia;  eamaiicna  fcientia  expelli  co(?erentur 
lodubio&fuoprofedu,  &  noftrJmiciore 
equio.     C^terum  quid  opus  foret,aliunde 
:ifcere,cum  hbrouim  optimorum,  quos  pofTi 
it,m2gnos  acervos  hominibus  abfcondant, 
pertilionibus  ,  muribus,  tineifque  patefa- 
;;;  icnifiaffeclata  obftinataq,- rerum  humana- 
;;:  ii°^peritiaallubefcerec  ,  ac  exinde  ,  quic- 
d  variam  multamque  leaionera  fpirat,  ex- 
^nandum  crederetur.     Ita  enim    cxculis 
I  meri  Platones  ,  Ciceioncs,GaIeni,  Livii 
fgihi,  Archimedes,  Plinn.-Papiniani,  addei 
^AHguftini    acHiero- ymi    ,    videbuntur. 
Q1„2  qui- 


,40         AllTHEA      ExUt. 

ronemp.ofpicete.Utinam  ver6  C^A^"'^  "« 
"°te  ,busaiFigenti4certam.s,  B.i/«'*'«^  j 
qaeacpublicofumptuextatet,_finulloahoafi 

«rte,  ut  quicunque  capacions  funt iDgeWi ,  t^ 
L"  g^K  m  bborL  culn  olim,  tum  nupet  exh 
Lhorum commonefierent i  r\°^'f°"l'2 
hr  alioiura  fama  induftriaqi  dn,erberarenO« 
Ph:sSroH.ftoria,fi^u.dine,uslauae 

fois  dici  poteftA.Atqui,hoc.unum  faltem  teq 
ouod  multoium  nosadmoneat  ,qusPhil«> 
1ftuterbfcond.t,&  .mmodeftrores  m  dijudK 

Siorum  in2eni.sieddit,  ac  perf^pe,  ciui  u. 
u"ltearra.|iportus  infpeaoiesfaa.  fumj 
":  iuserud.ti?n.s  Confulatum accep.ffe ,n^ 
iBepteperfuadeat.  Quodfiplures H.ftor.aW 
enuUarevellem,fin.snonforet,Tuvto 

omniacalumniatoiumtela  ejaculait.!  lU.P 

fcTo  Quam  me  inopinato  contudens ,  qu.  pU 

■  ^°&exptobratums.    Nam,dumat 

Prcutrifti ,  magnammalevoloium  turba^ 

lefecifti.  quorumhoc  unum  fapereeft  .IW 

tUm  tegere, &  auiiculasimmane  al.oqum p 

Snentls  c^mplicaie.     Vulgus  fupereft ! 

alienis ocul.s  videns,  auribus aud.e.is , fua  d 

Uneuag=>ti.ens.quemfiaud.iepolles,non« 

Idferem.  A.Poflemutiqucifed  qu.d  opus 

.amdiffonas  choidasconcoidare.aut.utY? 

dicam,ex  balatu,  mugitu,  grunn.tu ,  rud.ttt^ 

«m  al.quam  quatuor  vocum  '"«''"if"";' 

conere'  Peccantalii fimpl.c.tatecrudel.tat. 

K!;<./.»ajuntfamofura  l.bellum:  aUi 


^  A  L  E  T  H  E  A       E  X  U  L»  ^4t 

-  ^im  fuum  fccure  depafcunt,  acfi  quis propius 
icedar,  cornuferiunt  :alii  inquinamentis  im- 
•J-  <rerfi,  netangi  quidcm  abfqironchis  poflunt: 
i"-  JKf.i  deniquc  r.ec  led:a,nec  fele<5Va,  nec  intcllc(Si:a 
;:  4ijciunr,  condemnantqucaccarduosrofis,  li- 
r  i'fquc  pr^ferunti,  Ph.  At  at !  jam.in  mcntenv 
:  o.vocafti,  cujuste  maxime  admonuiile  opor- 
:bat, ne  pofthac tcnebrofis, aculeatis,.velatis». 
Imofis  chartis,quibusRomanoImperio  inter- 
fcbum  graviter  cftjalicna*  famae  &  glorias  infi- 
iripergas.A.Cumquoloqueris?  Ph.Tecum, 
lcthea,  tecum,  qu2  tam  peiTime  audis»  A  Mc- 
tm~vcr6,qua;mco  periculo-pictatis,  integrita- 
l,eruditionifquc  famam  vindico?  Ph.  Tecumi 
]uam,deqjianonvu]gi  hxc,  fcdPatrumpa- 
jatorumquerelaeft.  i^..  Aufis  mihi  unum  no- 
liinarc?Ph.Au(imifedin  aurem:accipe.A.O  (tu 
[crtm,  '3c  oiiinis.antiquitatisfimui  ac  reccntil- 
irerum  ignorantiam  ?     Nam  qum  veterious^ 
?^/,indc  Co/na?iifa,qmdmoxSafyr*t,<^uid  A- 
^logus  A\\xd  fuit ,  quam  morum  humanorum 
lublica,  fcd  falfa  atque  iudicra  notatio,  quam 
iJraeci  Romanique  liberam:  cffe  voliierunt  ac 
|iviolabilem,quam  diu  ipfis  Libertas  ftetit:  ne- 
|tiefaneunquam,nifi  tyrannis,  difplicuifle  no- 
[«aeft,quorumrefert , fiagitia  nefciri,  vei  fane 
^aud  exprobrari.     Etquisacdat.camdelicatos 
^oftros  ac  impatientes  .quinoadum  novacu- 
itafti,aHos  prohibeant  mordaci  radere  veroi 
qui  communia  peccnta  in  finguJarcs  ho- 
lesapublicacriminationereferanr^fimulqne 
0^3  irafccndo 


^42.  Alethea  Exui. 

rafvjendo  agnorcant  vitia  ,  &  fibi  maledixifTfl  |i,' 
aviram  coganr?  Ph.Nercistu  pei:dut]l:onem,  i  ij; 

juis  liberiore  lufu  vitioium  ipecics  petac?  A  » 
Ah  kidifimple  M-igiftf.r:  tu  vei^  i^hiialethe.  op-  J|, 

oneiis  Lurheii  Comiria  picarum,  Melancfa'  |p 
/C'nisDic'ymum,Eiafmi  Julium,  Curionis  Eo  j , 
ilaricum,  frcixreiHinnulum,  Vcrgerii  AdiO'  f^r 
iiei,  D.Eberhaidi  Wirtcnbergicnfi£  Dimnani  '^^ 
Gentilis  Auftialem  terram  ,  Barciaij  Euphor  ^^ 
mionem,  Reuchhni  Obfcuros,  HutteniDialb'  j., 
gosjjommum  eruWitifllmorum&  integeviimj^  f,;^ 
rum,quojumludilubal!enis  lacniis  acV;  nuttj  jj, 
quam  perduellionis  accufati  funr,potius  ad.  o^j 
Bciii  poftiwiirarem;,  magnaingeair  fam;i  proftaJ 
l)untituma'iorum  Analyfes,  Synopfcs,  Expa 
iitiones,  ac  Conftrucljonespi{  eris  *ervandicij' 
cullis  dedic.ibuntur,      Sed   &  noh  pra?termi| 
teit  Eralnii  Moriam  &  Ciceroniantim,   Moc 
trto^-iara,   Lipfij  Somnium,    Hcinlij  Hcrcu< 
lcm,  Cui  x\  Sardos  venalebjOchrni  Apo'ogos 
HoKieii  Aiinumavem,  &c..  Schorpcri  Reinv 
ken  Rolh  gij  B.:trachomyomachiam,   Stepha- 
ni  A/ologiam,   Seneca?   Claudium,  Frif  hhni 
Prifcianum,  Naogeorgi  Jeremiam,  Cardaiw 
Neronem  ,  Fifi.hardi  Rhyrmos  ,    admiranda 
plan  e  opufcula ,  quibus  caperati ;  ilU  &  fupercir 
iiofi  in  arennm  proira<^i  ,  aceto  hteiario  funl 
perfufi.      Qujae  fi  maxime  fua   quodque  ^etate 
nonabfqueind-gnatione  lunt  excepta  ,  hodie 
tamencumpcrpetua  Hogoftrati,  Murneri,Or 
tuini,  &  fimilium  infamia  tutiflimc  pcrlegun- 
tur,    Sed,  ut  magis  fsria  profcramus    ,  quid 


Alethea    Exux.     h^ 

^olfim  nofter,quid  Flaccfus  opcribus  ^^''iir 
LUis  lauii.  tifilmis  puritlimiim  egerCj  Cenfur. 
^uamrurrici:i-miv:mura,dideria,  qua:  Fiacctj 
fcub  tyrannorum  inroltntia  exaudita  T'*?/?^/ 
'remj.-eiluc'-, r^.ddita libertate,  in  lucem  Vertt. 
at  profetrenr?  Ouus  Ecclefia:,  Golias, 
Ganf,  cdus  3  Mariiiius  Patavinus.Bern- 
■ftaruus  Wefteiiodus,  Vincentius  Fer- 
tariusj&fexceati  alii  piidem  infames& 
mecum  laritantes,  nunc  Vtrttatts  nobis 
r^/fj-invicti,funt,ade6  utPoetas,  Pe- 
crarcliam,Dantem,  Mantuanum,  Satv- 
nazarium  nemoTheologafter  jam  pr^- 
rercat,  quifquis  piimaacimbellia  arma 
contraPapa:policiam.(umit.Itaqihaud 
»gre fero,  li  aliquandiu  ampuUatis  illis 
bullis  cedendam lit, cum  &  Chnftus  i- 
pfePharifasorumSadducsoriaqjverita- 
tislucedevidorumir^  non  nunquarn 
eeflerit  Haec  cnimHypocritarumcrux 
cftjUt,  quo  ringuntur  vehementiiis,  & 
fccircumvolvuntfinuo/ius,e6  pateant 
evidentius.  Cuju&B.  Lutherus  inlignis 
tcftis elie poccit,  Monachorumimpor- 
tunitate  atque  impudentia  ftimulatus 
potius,  quam  cohibitus  ,  non  obfcurp 
aobis  documento,quaeimporentius  ex 
cufantur,  nototio  vitiamagis  fufpeda 
&  defpeda  elle  dcbere.Ph.  Qa^am  defe- 
cato  animo  lum,  Aleihealpol' quam  fu 
fpicionum,divinationum,  animadvcr- 
fionum  ,  fcrupulorum  nugas  magnp 
niimeromihi  exemifti  :  ncc  tamenitai 


544     Alithea     Exttt.' 
planeliber  fum,  quin  minutise  fupcfcr 
{int»A.Noli,obfecro,fermentiatomunj! 
tibirelinqui.quodopinione  citius  fa»'  ^^ 
pidiffimam  maflam  inficerc  potefb  Ph.  ^^ 
Ain'tu,aliquosEcclefis  fubreperc?  A,  "^' 
Etiamfeintrudere,,  Ph.  Et  vitam  a  do-  ^^ 
ftrinanonnunquamdifcrepare?   A.Iti  """ 
Ecclcfia  vocatcs  ,  in  foro  confonaa*  W 
tcs  efIe.Ph.Quid?au  insqualitermul-  '^ 
ti  aluntur?  A.Sic,ut  pinguelcant  alii,aUj  "'f 
tabefcant.  Ph,  Poiiticis  tu  quibufdam  ^K 
difEdis  ?  A.  Non  minus,  quam  annuis  ^ 
Prognofticis.  Ph.  Dolent  Latinitati*  '^^ 
privilegia?A.  IUatinispromifcuecott-  ^^io 
cefla.Ph.  ChriftoSchoIasiniquioresftt  ^k 
fpicaris?A.CerteAriftotelicas.Ph.Coe-  "iic 
lum  vereris  aiiquoties  vendi  ?  A.Paupe-  i^s 
rum  querelaeft,  Ph.  Divitibus  ne  nimU  W 
iimlicet?  A.Adulterantur,heluatur,&c:  |(i 
impune.Ph  Etminusfenoreshumanx  Ja 
rcguntur  ?  A.  O  feneftellas  D  e  u  s  ada»-  5fic 
periat!  Ph.EcquidvcroVirtusefuriat?  % 
A.Strenue.nifi  cognata  (itPh.ln  Pasda"  Sij 
gogisquiddefidcras?  A.  Extra  Schola 
prope  om^ia.  Ph»  Fifcus  quid  ofFendit? 
A,  Quod  pancmliberis  debitum  canir 
bus  proijcit.  Ph.  Msgiftros  feptcmpli» 
ces  negas  ?  A.  Vix  fimplices  quofdaajo. 
PhXiadus  tibi  nimio  veneunt,  A.  Imo 
minimo  Ph.Pompas  culpas  ?  A.  Scilicet 
£thnicas>  Ph.Satin'profped;um  nobifc 
«ft.A.Satis,fi  animam,corpus,  bona  ma 

lumus 


I 


AtETHlA       ExUL.  54f 

>  inus,q\iamargenti  unicamconcredi- 
tPh.  Quastibinovataxaeft?A,HiDC 
1 2X  auri,illincmica;  ccrebri»  Ph.  Ne- 
( ^,an  amoi  mihi ,  &  perpetua  tui  con* 
( tudoimponatj.nihileft  quodteani- 
j  -is  urgendaracenfeam :  illudjam  po- 
t  s  mirari  fubit.quipotueris  tam  mul- 
tdifpHcere.  A.  Ne  mireris-.quiu  imo 
I  iciirimos  iS/»////^r*  /ST^^//  rem  iges 
:o,quos  fcqui,velis  nohs,  necefle  eft. 
■  Licetnc  exte  quaereic,  quibusju- 
:ibuscondeninatafis.A.  Jamexora- 
/a  tecramiut  audircs.Lubec  enim  hu- 
mi  ordinis  monftra  exagitare,  ut  pa- 
nfit,  nunquam  Ariftidem  iniquius 
itraciimo  muldatum,  quam  Alethea 
iathemate.Mcmincrisvcr6,nonuni- 
fuifTe  ordinis,qui  exfularejulferuiit: 
.qj  diftinftiusinfoimadus^cs.Primus       ^* 
i^omihiaula  interdixit  Sycophanta,  ^y^' 
rfpiciiia,  novaculas.cucurbitulasin-  "**' 
nircjfuffitus  facere,  atq;  cuniculos  in 
|ni  penetralia  agere  gnarus,Qui,uc 
imum  animadvertit,  mc  inungucs 
uus  intentum,  &  factoris  impaticncc, 
hil  prius  habuit ,  qua  me  Patrise  pro- 
torcm  inclamare.  Qijidagererlupus- 
iud.quam  canem  peri  vigle  accufarct, 
:,filiccat,ftabul6  abigcret?  Ph.O  for- 
!inatamterram,quacacivibus  fuis  re- 
Ltur,  nccaratitiofis  nimiiim,  nectu- 
iiiltttaciis^ncctemcrariis,  ncc  peregri- 
1     --  Qj  nofuc- 


^4^        A  L  E  T  H  E  A      E  X  U  I.  i 

no  fucco  imbucis  ?  infclicem  veio  eam  iiac! 
cuiped;oiaalienigen2,Iiriguaeexoticas  |l 
manusiniifluei^multoaurocoriciliau  ^i 
2«        dafunt?  A.  Alterexfacro  orciine  Stm  m 
^rat-     tQialiquis.aniroieiatijEcclefiaexpulii  k 
ihnfius  humani-generisjUt  planiffime  dicam  u 
odium.   Nequeenim  cuiquambellqi  \% 
aunwUud  O^er/yU,  (iitm.  mefua»f  exa  idii 
<^iuscompetere;.mecum  ,  quicunqiri  jre 
informi  monltro  fubclTe  coguntur.li  n; 
benter  fatebuntur,    Hujus  riibiinitH  dni 
feimonibus  facilius  frater  contra  fca  k 
trem  concitatur,quam  Chnftianaclia  !«{ 
ritas  (ericur:nc'qi  credibile  tit,  uncjuaa?  m 
S.  SpinturaadeHehoniini  fuiiofo  li^^  [tai 
docpe.Ph.Ehcu  duram  Chiiffianoimil  soli 
lorttm;  quosnon  potius  tranquiliitat  m 
mode(iia,  chaiitjs,  liberalicas  pafcuoi  jcii 
quam  a:(lus,  jaitanrin,  odiumaapin,  ut, 
^»        depafcuntl  A.  Tertiu<^licerarium'mi|i  np 
Svphijit  foriimoccludt  fumivendus,  fucata  lo  a 
'*■>*•  quacitate  formjdabilis  ,  peiHlens  aoi 

mal,&  cui  calum  t£rra,re!Jgionem  h^ 
refi,  fapgumcm  atiamento,  Eurcpafl 
A(iam;fcerelu(us,  Non  habet  Aritb 
meticatot  numeros,  quot  ille  VcrtuEO 
Dusfacies.  S  vc  Vefpenu  Sicula.  vclis 
iive  crepufctilum  Sanbariholomae^ 
num  (ive  epulum  Danicvim ,  five  fuif 
CfcfTioncm  Ottomannicam  •  omi  ia 
calamus  audet ,  non  Draconis  faltc 


graphi| 


Burba" 


\  ;raphiaiio,  fed  Stygixpaludi innndus. 
'h.  VahjUtapes  merameila,ita  aranea: 
:'  lera  venena  iugunt :  tantum  intereft> 
;'  1  quem  hominem  liter^e  incidant.  A.  ^  4 
;  ;^uartus  c  publica  platea  abegit,  Stu- 
<or,cornurumpe'-us,  non  quod  reve-  ^'*-^* 
imaleveUeti  (ed  qnod  aliis  odiofam 
adiretrnon  ,  auod  hbcrtat-em  meani 
irreiion  polfer^  fed  quod  non  cape- 
et  :  non  ,  quod  aculeis  offenJerctur; 
id  quod  mhil  fentiret-  Vidiires  valde 
ratum,  &  velut  GrammaticaH  bello, 
ieterochtis  ,  Anomalis  ,  Gerundiis  & 
llpinis  omna  perdrepere.Foimidabi- 
;  tamen  non  eft  :  nam  ubi  deferbuit, 
ubfidet  iterum  ,  neque  cordatiorem 
[uemquam  intoxicar.  Huic  fdcihme 
)mnium  condono:  quia  nelcicjquid  fa- 
iat,  &fuasipfiusquotidianasquerclas 
mprudenscondemnar*  Memini  eaf- 
lem  voces  ,  eadem  verba  perf^pe  ex 
pfoaudiviire,quae jam  in  me  fcelcfta 
aredit:  tam  pariim  capitis  &  lixivii  me- 
nor  eft.  Ph.  Parcite.prontprocelli:  pofl- 
rac pottemur pace p€ren7ir.  Vacifct  pia- 
eat porcis per pr*iiapror/um'.  plurfma 
^orcorum  penerunt  pafcua  paf^jm.  A. 
taM.  Grunnius  Corocotta  eos  amet. 
fcteftameiiroaures  ,  oculos  proboki- 
J,em,ac  pertinacem  Spiritumdet  leo^at? 
^id.  enim  cum  his  confligere  liocat, 
0^6  acqai: 


|4S  Alethea     Exni. 

quomodo  fenant  ?  Sed  quidtibi  videturde  mi 

isfivecenforibus  (ive  judicibus?   Ph.  Permui 

tum.  Nam fic  demum  prorcribi,  gloriolum  efl 

Tu  vero  an  dicere  mihi  poHes,  multofnejji 

pauciores  haspeftes  occuparmt?  A.  Non  fati 

iiquet:  pauciores  tamen  crediderim.  Nam 

multos  repetire  licuit  haud  iniquos  mihi,fci 

qui  noluntpatere,&  cumillistyrannis  commit 

ti,  five  quod  quietis  funt  amantiores,  li ve  ver 

tatis  amore  non  faris  confolidati.     Amo  tamc 

Tel  timidiufculos  illosrquoniam  errorum  n( 

Itrorum  fciDtillajillis  micant,  Sc  inter  tot  offt 

icationes  vifus  eft  acutior.     Scio  etiam ,  hau 

paucos  meliora  de  iila  humanarumcenebrarun 

five,  ut  mitius  dicam ,  opinionum  quadriga  fp 

lafie^quiubijintempeiiemfenferunt  ac  violci 

ta  pertinaciamyvaldefuntconturbati.Nam  m; 

nifeftiflimarum  inconvenientiarum  immodi 

camtutelamfufcipere,  quid  ahud  eft,quam  < 

hominibus  bruta,  ex  videntibus  cajcos  velle  f 

cere:  qualiafunt,  Religioneinter  tot  Hypoci 

tas  nihilmacularijEruditioneminter  tot  beaui 

efleuniverfalem^Moresintertot  Epicureosei 

cxadiffimos,  Ecclefi^e  theiauros  in  tantoluj 

pieimpendi,Juftitiamin  tanta  confufione  d 

«qualem.  Quae  omnia magnis minis  obtruder 

cft  ferrofaucib.appofito  rifum  extorquere  v< 

Atnosannahum  noftrorum  fivefaftorumi 

adcoimperitinoniumus,  quin  astatemcum  1 

latc  >  &  pridiana  ada  tum  hodcrnis  conf 

re  valeamus :  aec  etiam  Chriili  iUe  bajuius  i 


AletheaExui.         ^4^ 

kn  if,  cujuspietate&  prudentia  parva;  rescre« 
oa   unt,  turbatiflimae  funt miro  ac  celebri  ordinc 
CEfi  npofit^.     Cujus  pondera  quia  paulatime- 
!c:    antur,fagaciflimus  quifque  rem  commumsm 
::,.   oUi  metuit;     Sed  eam  rcm  ego  Ordinibus 
^iiii  iandam  relinquo ,  quorum  jura  tam  fidem' 
ikj  I  u  s  atquc  Pofteritas  requirunr.-  Mihi  fatis- 
m  ,qucrclarumadmonuiflc,quas,dumobambu- 
,jri  ,majoreuumeroac£crvore,imo&lacrimisac 
)B  fpiriis  proiataaccipio,quammultiintracan- 
;i!i:  iios  d  mufea  lua  exaudiunt,  in  quos  tamen 
Kc!  -uii  oranium  fperant^     Ph.    At  quid  fiet,  fi. 
i,!ii  )fthaclateas  atque  fileas?     A.    Tumlapides 
iraii  iqucntur.     Mihi  certum  eft  >   nunquam  fic 
;(tji  )Ue  homines  obruran ,   quin  ahqua;  rimula: 
viia  iperfint,quus  necPapa,nec  Gaelar,  nec  Davus> 
iii;i!  scOedipus  omnes  obftiuct :  cujus  tibi  uni- 
;j«  crfi  hiftoria  teftis  effe  poteft.     Et  quid  non 
liE  jfus  elt  noftra  setate  ThuanM  meus ,  liberta- 
fii;i  mnadus  ,  jam  nullo  dubiomecumprofcri- 
v^o2  ins,.fiinmeoshominesincidiflet.     Ph.  Cum 
-:j  ueis-vero  pono  converfaberis?  A.  Cumbru- 
>0  ispotius,quamhominibus:     Ph.  Quafiver6 
[oIb  lomines  n o  fatis  brutales fint  tibi  ac  beluini  ?  A. 
ijfi  Itiqi  fatis :  fed  cum  nunc  lconi,nunc  cato^nunc 
juJj  upo.nunc  cani,  nunc  ovi,  nunc  hirco,  nunc  lea 
^Tii  iori  ferviendum  fit,  plurimum  inrereft ,  cui fcr- 
^i  *ias:neccnimaequefacilisfervituscft  Mihive- 
^  copofthac  cum  afinis  vivere  lubido  eft.     Ph. 
fcoi  Haha  hel  nempe  quia  auribus  valent ,  &  ter- 
ilosi  gttmycibeiibusafluetumhahont.     A.  Ponus» 
#  Ci.  7  ^viod. 


LETHE  A    EXUI»  I 

d  piolapfijco  nunquam  re  verttf 
mesma  meum  &  lixivium  in  f<) 


5^0         A 

<juodjubi  femel 
tur.    lca  qua^  rmej^ 
biofa  &  pediculola  capita  perdidi ,  nunquam  i 
tam  fordidumlaboremrevocabor.   Ph.  Ate; 
locum  tibijonge  amoeiiiorem  &  liberaliorc  W)« 
fuaferim.    A.  Quemtandem?     Ph.  Eleutb  i«iiti 
ropolim,  quoamicimvitant  integerrimi ,  cc  i  A, 
dati,ingenioli,fagacifIimi.  A.  iamdudum  ift;  ^^ 
monita  fum  :  at  me  nefcio  quamnatale  (olu 
alligavit,  cujus  dccori  hbenterfanguinem  mi 
zmpenderem!  Ncq;enim  adeo  impatiens  fu)| 
autimplacabilis.  utferreatqj  diflimulare  inj 
riam  aliquam  non  poffim.  Uade  hunc  mihi^l» 
cumvolens  elegi,  dum  refrigeant ,  quibusin 
tili  calore  ped:us  efl  occupatam.     Qu,o  eni  M 
quis  irafcitur  inconiidcrarius ,  eofcpauio  pc 
ndetefrufius  Ph    Ciedifite,  po^ie  tamtumid 
contratefpiritus.  iterum  fublidere?  A  Quid 
lacune  conquiefcant,cum  vaftum  mare  terapt 
ftatibusfsEvuintiaiiqiuHetui?  Ph.  NonUcebi  l:ii) 
credcmihsperranas.  A  At  ea^demcoaxant  f; 
tem  ,  non  mordcnt.    Ph.  Moleita^  ramen  faU  iini 
A.  Sed  fi igo! e  obmurefcunt.    Qui  tu  vero  fci 
femper  ilhs  fore  tam  tepidam  auram  ?  Acutmi 
ximefit.quodpjccor  ,nunquam  tameniisdc»   igir 
runtavcsformidabiles.  Ph    Qmdverojamr» 
feram  amicis  tuis  ,  qui  paflim  cie  te  funt  fohcir 
A.  lubebono  animoelfe.   Namqu^  dixi,  ce 
tioia  tarpioraqifunt,  quamqua'terricalamci 
tis  eludi ,  rtugis  excufari  polhnt.     Sed  nolii 
ego  mea  loquacitate  noftra  dedecora  didu 
amplius ,   fiUceac  impune  de  aiiquibus  mt 

nuiil 


Alethea    Exiri;  5fi 

ifle.  D  E  u  M  autem  orabunt  fedulo,  ut  is 
;cleCis  Ppiitisctjj  afpergines  tua  coriedione 
tcrgeat,  ut,  quantum  terieni  nobis  Mundus 
pingit,  tantumdivini  Sacer  iUe  Spiritusin- 
mos  afFundat  -.  Itacum  hoftibus  noftristu- 
is  confligemus.  Ph.  Nullamnefalutemdi- 
L?  A.  Omnigenam,  optimisquibufque  di- 
ibuendam.  Ph.  Qiii  fegregavero?  A.  Vahl 
ita;  evidentes  funt.  Saiutabis  Tneologos,, 
ndidosillqs,  humanoSjhofpitales.non  turgi- 
•s&ftrepevos.  Sahitabis  Junfperitos,  huma- 
efocietati  accommodos,non  autonomos.  Sa- 
tabis  Mtdicos  exporred:2E  fro_ntis:.non  b-ilio- 
s.triftes.Salutabis  Erhicos  faciles,n6  lubricos. 
iutabis  Ph)  iicosfagaces,non  crcdulos.  Salu- 
bis-MathemaDcosingeniofos,n6ioquaculos. 
ilutabis  Hiftoricos.veritatis  teftes,uon  adula- 
•rios.  Salutabis  Logicos  ranonabileS;  no  cor- 
atos.  Salutabis  Rhetores  lacleos,  i:on  felleos. 
lucabis  Poetas  fobrios.non  lalaces.  Salutabis 
Luficos  cygneos,nonanfer2nos.  Salutabis  Gra- 
aticos  dexteros,nonfuperciiios.SaIutabisftu- 
ofosfedulos,  nonbibuios.  Salutabisplcbela- 
orJofam  non  uugivenca.  Ph.  Tande.&mulierf 
alasarq,:puellas  (alutabis.  A,  Sfquidfalutisfu- 
ereiLt,noninvideo.NamcuminomneMundu 
ominannobis  videamurhaudraioa  muliercu 
sduriter  regimur:  &,qui  Rempublicam  far- 
amteftamq;  noftrainduftriavolumus ,  vixfa- 
16  puellarum  pudorem  cuftodimus   Tanta  lu- 

inicitatis  eft,  humanis  ingeniis  imperare,  &  res 
)mnes  ad  amuflim  aoftram  velle  dingerej 
itaqj 


IM 

tifiti 
liiw. 


3jr  Al.ETHEA    Exiii. 

Itaq;  mediocri  aliquo  fapientiiegenere  acquir 
fcamus,neqi  fumma  rerum  cacumina  pervoliu 
bimus.  Scd&pafcemus  nos  VerboDEi,cuius  Vf 
altitudo  vel  profunditas  fatis  nobis  cfle  poeei 
ad  excrcendum  ingenii  noftri  ardorem :  reliqui 
Deo  comittemus;  Ph.  Gratiastibiago,  Aie  ^''J 
theamea,qua2candideacfideliter,quidquidbc  ^n 
norum  pe(^orib»ine(re  poteftfufpicionis,dilui  ^f"^ 
lli:neq;  mctuo,  ne  Vieritas  mendacium dixerii  '"'" 
Quod  fi  malorum  foEcunditas  plura  atq;  aUa  ca  "'" 
lumniarum  iacula  pariatireHnquemus  ea  paren  "'H 
tibus  fuis ,.  Sc  denfiflimam  caliginem  commift  *'"' 
rebimur.  Erit  fortaflei  cum  &  illi  nobis  accc  '^^^' 
dent.  A.  Amen  !  Sed  &  tu  gratias  habetc  ^''' 
quimebonafide  monuifti  j  oroq;  vehemente  "^' 
idporrofacere  velis..  Nec  enim  oculorumft  '""" 
tis  habemufi  in  tanta  rerum  humanarum  caligi  "^'^ 
ne.  Ph.  Faciam-,  quodmedecet:  teveromi  H'' 
hi  D  Eu  s  fervet!  A,.  Te  D  eus  Veritatisa  H^* 
.  more  &  cognitione^augeat !  At  iam  vale,  Phi  "' 
laUthe.  Ph.  Infinitumvale,  Alcthcat  ^F" 


DBOy    VBRITATIS   IIBERTA 
TlSflfE    TVTORl    ET 
rsffdfcii  Gloria, 

APO 


*-  Alchywta,  3 

ntipAthia.  4 

hrabtCitLtngutt.  th. 


AV  OtO  G  T 

1 M  O    M  A  N  I  P  U  L  O 

CONTENT  I. 


rndus. 

tfirologia, 

trmannut. 

t/oldus. 

alumnia. 

^ampaneUa. 

'<ardtnales. 

"itrebrum, 

"hrtfitani^ 


r 

6 

7 
8 

9 

xo. 

titd, 

II. 

IZ 


%rtfitanus  IIU   H 


irce. 
"iefidtrius, 

Enenktlius, 

Errare^ 
ExuL 
Ftder, 
Flortda. 

Srcibancf» 
Gladtatores.. 
iHeJfus. 
:  Ho(pitale. 
HoJpttaUus, 


14 
18 

iO 
21 
21 
23 
2* 


^l^lUiterati,  2$ 
19.  lohanna,           ihd, 

^o.K^bala.  iS 

5L  Loyola.  %y 

11.  MacuU*  xf 

33.  Mtrum,  29 

Tj/^.Mors.     -  ja 

35  Neander,  31 

^6.0portet.  3i 
3  7 .  Or^/ j-  regimen,     t(f, 

l%.Pattentta^  35 

39.  Retrogradus,  34 

41.  Scal/ger^  36 

42.Sri7rf.  JT' 

45.  Semtta  Vitd^  tb^ 
Ai^.Stmplex^  reHu.il, 
4r  Suffenus,  59 

4t6.^jmf>ola.  40 

47.  Tantundem,  4t 

48    r/f/^.  4z 

49.  ^ernerus.  tb^ 

50.  ZfT-^nta^  43 
MANIPULO  II. 

I.    KMadtfiis.  46 

1.  ^ura  pofularts 
AT 
3.   Gi»- 


5.  Cand/dfff^  4? 

4.  CUudtCfitto.  49 

5.  Corona^  jo 

6.  Crux.  thtd. 

7.  Z?  £  u  s      henQdtcat  ♦ 

g.  ///.  ^/<?^.  51 

5.  DttbttattQ,  53 

10.  Durerus,  54 

11.  Epu'um.  55 
iz.  £rr<7.  57 
15.  Erudttio,  $8 
14/  Exules,  5,9 
15.  /W/»^.  /9 
\6.Fundm.  60 
17  Gemm^.  61 
1%.  lndoctltta4,  62 
19.  Irg-atttudo.  63 
7.0. Innocentta.  64 
21   /r^  <?/?.  <^5 

12.  lunct».  66 
23.  I(eci^rmannt«.  67 
Z/^.Y.aiforatGr/um.  68, 
25-.  Macies.  6y 

26.  Mendactum.  70 

27.  MtUs  Chrtjitanu4  71 
i8.  Maiitttes.  72 
29   Mufzdt  offtctna.    73 

30.  A^//.  74 

31.  Ontnis.  75 

32.  Paupertof.  ihtd, 

33.  />//«  ultra.  y6 


lit.VeeKttentttt,       '^  " 
55.  Poe/is^ 

36.  Poiypragmon. 

37.  Vraxif^ 

38.  Procuratto. 
39  Prodttto. 
/^o.Sam^ritantn.  •' w'""^'' 
4J.  Scala. 

4Z.  Scpulta  Veritatk 
45   Somntum.         v 
j^^.Suppitctum.     / 
45.  TemperamenttM  i"" 
4^.  Tr^gxdta,      •  Jjf"" 

47  ^'«- 
48-.  A^rf/^.-  ^^'wP) 

^9'^ttie  dulce.      /*•«'« 
50.  ZadjAiti. 

Photbt  ludicium 
MANIPVLO 


trc*r/, 


I.    A  Ccommodat/o»\ 
z.        ^-pothtca. 


wtrS 


►«4/j 


3«  Augi4r. 
4.  Bdanx. 
S^  Caupo. 

6.  Ceoetu  Tahula.    1  «J 

7 .  Cytharcedtff. 
8-  Conat.H4. 
p    Concii/atio^ 

10.  Depcjii/e, 

11.  Dioptra, 

II.  i 


/i 


!?'(& 


H  ommr 

ihtd. 

j.  xeKiplar 

thrtfit^ 

119 

X.  \ibul<. 

130 

:en. 

r3i 

-*,-■•>.'. 

ilr. 

■)rtuna^ 

152 

^mtts. 

I?3 

faUtte. 

^n 

'ebratca 

Lin^ua^ 

thtd. 

fones^ 

r-5 

nj^entum. 

136 

ifoltta. 

U7 

talta  Praxif. 

138 

■amta. 

159 

^ibcrtoi. 

tb. 

OtJgA^/tM 

140. 

ianci. 

141 

iercurtus. 

142 

^odefita. 

thtd 

iulta^pauca. 

143 

rater  Ktcolau4.  J45 

^omemlator. 

thtd. 

^racula. 

146 

\anuces. 

147 

anrptfiernon. 

148 

^htluutus^ 

149 

'rcpheta\ 

tb. 

andd  StmfltcttM. 

\$o 

^apientes^ 

IJI 

^x^  Sapientid^  ip 

^i.Stgalton.  153 

\-^.Sophta^  ibt^ 

^^.Statuartus.  i5"4 

45.  Tres Ltnguit.  i^S 

46.  Vugans.  \<i6 

47.  Vtnum.  ihid 

48.  /^//'<«.  157 

49.  Vmhra,  158 
yo.  Zotlus,  tb/d^ 

MANIPVLO  IV. 

1.     A  'vloTpr^i^ioy.  i6t 

I.  ^  ^B^chanalta,  tbtd» 

3.  5^^//.  163 

4.  CafirumHfJ^antcum^ 

164. 

5.  Or.  1^5 
6-  Corre.^lio.  166 

7.  D/fcfpi/na^  167 

8.  Eucl/des.  ibtd^ 
9  kxa^to.  168 
xo.F/des.  169 

II.  Grattanus.  170 
II.  Gerjon.  171 
1 3  /^f  /j  Afundi.  tbtd. 
\i^.lnfeltcttas.  172 
\<)  Labjrtnthus.  175 
\6.  Lihellus.  ibid, 
17.  Magnes.  174 
\%,M*crokjrJf'.  175» 

19-  ^*»- 


19-  Monds^  176 

€0.  MonfirX,  fifd. 
Zi.Multehre    Alphabe- 

tum.  177 

IZ.NaJus.  78 

23  t^smma»  sl>$d* 

X^.ObedtenttK,  179 

2f.  Oeconomia.  180 

1  ^.  PMpjrsperda*  181 

Zy.Pateimus.  182 

2J.  Ptetas.  ihtd. 

29'Pf)cf}e^  183 

^Q^  Pug/Uares,  184 

31.  Pumex.  ihtd^ 

32.  QuAjfus.  18; 
^l.Rabula.  \%6 
3:4  KattoStAtUS.  187 
35-.  ReprAfentatto,.  188 
lC.Rufiicus.^  thid.^ 
ly.Satyra.  189 
38.  Sciother/cum,  if  o 
^9.SeJ4nus.  191 
40.  S-gnatt.  ib^ 
J^\.  Stmonia.  1^1 
j^z.S/ne.  193 
4i\.Surdafler,  itj^ 
^/^Taulerus.  19^ 
4^»  Tefiamentum.  /b. 
^6.Vefl/s.  196 
4,-..l^ta.  197 
48..\V<7/^«/;  198 
45».  Xjjius.  1^9. 


Qutbus  addtta  W\ 
Metamorphofis.        :  ^*^ 

MANIPULO 


1.  A  Uttpodes, 

2.  ^  Artffex. 

3.  Augufitnus, 

4.  Btbltotheca^ 
<,.  Bocaltnus. 
6.  Canes, 

8.  Comeedta, 

9.  Dectmator, 

10.  DefeSus. 

11.  Delfcati    Mart) 

tbtd. 
IX.  'D//putatio, 
15.  Eleemofiyna, 
14.  Enjangel/um, 
15-.  Euchar/fi/a. 
}6.  Eujebtus, 
17.  Exe^u/ti. 
1%.  Exu^/a. 

19.  T/fcella. 

20.  Fur/a., 

21.  Genutnt. 
zi.Henrtcus     Mag   '^\} 


23-  Homo. 

24.  Incend/ar/us. 

25.  Langutdus.       -^^x, 

26. 


tm 

f" 

lii(». 


Firr»; 


lufus,  2SS 

Macula,  25*6 

Mathematica.  257 

Merttum.  158 

Monjirum,  ibsd. 

Wundm4.  259 

'iecommus.  261 

Operar^.  261 

Vallas.  261 

Vaupertas.  164 

Veregrtnatio.  sht. 

Vradsca.  26f 

Pr4ihenday  t66 

Pro/crsptus,  167 

•Religso.  268 

^eS'^.  269 

Ssngularis,  270 

7'^//ff*  271 

Thra/o.  shsd, 

,  Trtumphus.  27I 

Typograph/a.  274 

^Vsrgsnstas.  27S 
.  Vsrtus    Germana^ 

shsd 

,Zodsacusf^stx,  276 


ANIPULQ    VI. 


A  Cademsa, 
^rmtnsuSt 


280 
281 
Mhcsjmuf,  a82 


4.  ^arharie/.  ihsd. 

y.  Btleams  jijsna.    i^j. 
^.  Calendarsum  peife^ 

tuum.  2$4 

T  ^CataUgHS  Harettco' 

rum.  x%f 

%,  Cs^slstas.  286 

9.  Con/ssetudo,  287 

lO,"Dsfilou,  th^ 

II.  Dsj^smulafte,  i%l 
11.  Excommuntcatto, 

2S9 
13.  Traternitas,  290 
i4..Cnatho.  thtd, 

15.  Heraclitut,  291 

16.  Hercules,  29» 

17.  Herodotus,  19  J 
i8,  Hffiorta,  294 
19 .  Imagtnes.  29  f 
xo.lndi^sduum,  296 
21.  In^entores,  197 
2  z  .Lstera  ^Arma,  Z^X 
23.  £W/o  299 
i^.Lutherus.  ihtd, 
2S,Mecitnas.  500 
16.  Msmi,  301 
27  Nshsl.  301 
Zt.Nohslss,  30} 
29  A^W<rf  Veritas.     ih, 

30.  Oculus,  504 

31.  OrdoCructs,  505". 
3»,  Vojieritas.         306 

33.  rr4' 


B.  VrAeeptOi'  pre<s!afus.  45.  ^dentium.       ^>    ** 

■      507-  44-  Thecphrajiuu  ^'  \  ^, 

34.  Proba,  30S  4f.  r//A!//.  f,'^* 

55.  ProphetiA  ^ulitebres  46.  rermtctda. 

309  ^j.Vni^er/AUa.    ■'  ■. 

^6.Queru/ut.  310  48.  F^/»/.  31 

37.  ^/<r/.  /^/^.  49  Xi»/^/^^Wrf»»*ifi!'!* 

38  Rafitnus.  311  /^/^. 

^^.Refipifcens.  311  fo.Zeno, 

40  Rejpubltca.  313  ^/i/^/  ^rr^// 

41.  «y^*/*/  puhltca.  tbtd.  Methea  exul. 
ttZ^Satellttium.        314 


|,.taeii 

,11,  (pn 


f    I    N    I    S. 


Lrrata. 

A.2.1.  iilt.  <iiiidinliis.Ibid.b  Li^.proert,  leg.&  A  7  M 
li.&22.redolent.  A.io.b.l.antep.Atego.  A  it  b  I.15.  mp  ^W 
rum.i>.5.l.2i.&:  ^^dele  C;  6  ^.prcnunciare.p  17  luppeditic'  '^n 
ai.pro  res:  leg.nos.  is.l.ult.  fobrieq;  22.I.  penult.  animadv  ")?* 
25.25.  dixerint,3ddc,Aucci:ftiiri/int!l  27  ignorantibus.t  ^^lO 
CreJamus(adde;non  credinius,inviuit  28  ^jFibuUuisiU 
cas  3j.11  alicn3E4o  15  bcnigne  (adde  ,  habita  I.29  cnfe^ 
MatheniaticLs  49  9  Infideni.l.ro  'fljungitur, 51,28  Ecclcfi 
52.14  f.rvict  55  21  /gnorantia:  1  21.  appcticuuiii.56-?.po< 
duui  6r  7,oliveti.68  5.  nioim  uerita.71.11.  cucullUin.73.7. 
non  l^.obliqiatrir  77.8  comportantHr  79.  6  Spagiricac  "«;( 
Biiclideas  82  12  p'>liorcctis  84  j^  delicati  1,20  hon.ini  85, 
rotationes  i6  zo.  crepent.  I.28  Jek:  quis.  90  2,.  fama.  l.j 
9L>6.ih'\k'ut,  9i.i7.  ^eu-ctiir.i.i^.  ti-i^udiiintcs- 9i  %>on   A?, 


ILt^-impatient  94  7  c8r'panicnmr.I  v\t  in/Tgnes  ?t  1% 
ivifibiicsacldeir'(rti.estinien&.:'  i>reh:nfib'Ies.l. jjpn :!ir- 
:e  96  4  illam  1  '7  urccaii  98  30  Bchem.  rh  99  5.<  ar.iba*. 
{.Armemaaorii.ioo   2  perf.>icate'  io'./8  i  ■•iv>rninira- 
jjj.liiuuift'^  '08  }  dona   09.  4  qiicrelac.i  o  ztf.-.hcrait- 
ii9  15  C  f^.oxeni   ?4. '.5  ^^l'ta  4-.15  nec  147/? ''-'i* 
9.kl.  (port£ft,acidc:niniii  .51.I.  pen.  Maximi.  Ibid  Clc- 
J5t  5.<lele-«i-57  8.tiebeto..«Ji.ivt3>0:t»n  .<55.i4.1eJ 
utriiifqj.l.i' ai    iraunatiirl  177    o  tatHfi.  79  tf.in^P»" 
.;83.i9  hacv:  188  15  nii.:92.r.clientit>iis.  96  4.fucco.  98, 
citadis. ,00  i.metis  l.l^.Actu.r.crt.l  15  indomita.lli.il 
entur.i'.9.i9.poliicenir.i  o  S.otiati.l  antep  noaufa.u^ 
tdicirate.22%is.rcrCfacilifi  126.!  2o.fcrimus.ii7.29.c^- 
tiuiiS,  i  1  pr  ficiant,i9.ca£l:tus.ii9.1.pen.difplicco.l5<> 
eant.1,8  inipudtus.l.i^  c<  arctatO  eft.;j4  u  fublats  1^5 
oirei.'j<5  rj  robora-.ione  l.ult  gyans  237  ^.clathris  1,-  6 
cret  l  .  8  aufcrret  139  8  vmcire  I..L7  dttredaret.i^t  18. 
ucrat.  24<s.ia.,iced;3.l.i6.qui'qui. '47  1.15  cxtoiTerfJt  ;5J» 
ioca:u5.2>4  22  JEdoeivris  l.a/.occur:  erat.255  2  colaphls.2)7 
udit.2  8  9.f  curilfi  .us  159.1  ij.Mero(copi.l.22.red  ere  1. 
ca  261  20  ii..c  262  4  p^rticipat  25j.2i.Hi!Ctenis  268  6  Mar 
js  1  25.fnrdid!ffi;iius  gfq;  I.50  facellij,  i^z.j.phyficochynu 
i.oviii.l  ij.nionuiiienc  rii.l22.Viitus  274.:2.aitrahcictur 
J9.ea.l.ult  TroCi  276  lai.tei-.ararctur  277-15  quubid.Cc- 
279  s.arftiii  es  28i.j.audariii  .^iift.uij.282  22.  e'icit.28j  ^. 
.8><i8.pelluciditate  286  l.aiitep  fucceififlc  290  20  fallimc;» 
ji  4.)iiibre.|Ha  1 17.  duendq,  i-criti.  1.19,  naevos.292. 1.28, 
a29j  21  juvare.l  pcn  lndc.2y<5.8.  idojoru.l  zo.fanJti  L26» 
ti.297  8  praEiniiSjl  ij.luxu.l  ^i.LeUia  Ibid.  pro:  Ncmoltg, 
o,1.27.Cineritia  299  6  fpeftaret.l  i5.terat  300.27  apritarc 
joi.i.impiidcierje  .8  fin^trct  jo<?  n  iiqiicr  jo8  5- tni.L 
i  vpHcis  l  29.  admifero  J09.17. 3lliis.ji<5. 1.  antep  Centcm- 
das.j:j  24  Uiua   ji^  7  Jele.te  lij.libidincm.  J29  j  qiicm 
bnatus.jj4.L  ancep.  conculcatu  1  jj<!f  10.  nobili.l.  21.  ^rc- 
1.1  2j  iiiigaii.Lult.proinlcg  id  jj7  ;5  qtii  doceat,!  pen  fa« 
t.jj9  K5ca.ittin.us.j4o.i7  perfu.  dec  J4J.29.N  toria  345. 
icia  J46  5.funt'.I  S.bcluini!  547  25  por.cUi.l  pen.  cgetlpt.-ft' 
llt.  infereomifni:  qisi  And;;batanim  uioic  nclvUUit  qmniij' 
♦♦8,1  ^Cii.euin  isi.j^.ruf.cxaUQri/S.